Phật giáo Nam tông Theravāda tuy không chú trọng về lễ nghi, cúng bái hoặc sám tụng nhưng trong các nghi lễ Phật giáo thì dĩ nhiên không thể thiếu phần nghi thức lễ bái. Nhất là đối với đời sống xuất gia, công phu hai buổi sáng – chiều chính là thời gian để các vị tu sĩ đọc tụng lại những bài kinh, những lời dạy của Đức Thế Tôn được lưu giữ trong Tam tạng Tipitaka.

Māghapūjā – lễ hội Rằm tháng Giêng, kỷ niệm ngày đức Phật thuyết kinh Ovādapātimokkha (Giải thoát giáo) trong sự kiện đại hội Thánh Tăng tại Tự viện Trúc Lâm (Veḷuvanavihāra); và một sự kiện khác vào cuối cuộc đời của Ngài, là Ngài khả hứa với ma vương sẽ viên tịch sau ba tháng nữa. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ muốn khảo sát về tính thiết thực và ý nghĩa cốt yếu nội dung kinh Giải thoát giáo (Ovādapātimokkha) mà Thế Tôn đã thuyết giảng trong đại hội Thánh Tăng duy nhất này.

Dọn dẹp nhà cửa, những thứ không xài thì nên vứt bỏ, sang năm mới, cái gì không tốt thì cũng nên vứt bỏ; cũng vậy, muốn năm mới được giàu sang, an vui thì cũng nên quét sạch mê tín dị đoan trong tâm trí của chúng ta. Vì sao vậy? Vì những thứ đó là điều vô bổ, không đúng với tinh thần Phật giáo, và hơn hết là khiến cho gia đình mình hao tài tốn của, còn làm cho mình bất an, lo lắng đủ thứ.

Theo truyền thống Phật giáo Nam truyền (Theravāda), chư Tăng bắt đầu ba tháng an cư mùa mưa (ở Ấn Độ) từ ngày 16-6 cho đến 15-9 âm lịch. Hàng năm đến thời an cư, chư Tăng tạm gác lại các Phật sự bận rộn như du hóa, hoằng pháp, hoạt động xã hội, từ thiện, để chuyên tâm tu học.

Theo như lời hứa với Ma vương tại đền thờ Cāpāla thì vào ngày trăng tròn tháng Vesākha, Đức Phật sẽ viên tịch Níp-bàn 1. Trong hành trình đi đến Kusinārā - nơi Ngài sẽ xả bỏ tấm thân ngũ uẩn - Thế Tôn đã có rất nhiều lời dạy, nhắn nhủ và khích lệ đệ tử về những gì cần phải tu tập, sau khi bậc Đạo sư viên tịch:

Sau ba tháng an cư mùa mưa, vào tháng cuối cùng (từ 16 tháng 9 âm lịch cho đến 15 tháng 10 âm lịch) là mùa lễ hội dâng y Kathina tại các quốc gia theo truyền thống Phật giáo Nam truyền (Theravāda).

Một sự thật không thể tránh né hay chối cãi, đó là cái chết. Chết là một điều không ai tránh khỏi và không biết từ bao giờ, hình ảnh chết chóc tang chế lại gắn liền với hình ảnh của một người tu sĩ. Có lẽ vì văn hóa dân gian cũng như ảnh hưởng của dòng văn hóa Trung Hoa từ lâu, mỗi khi gia đình có tang thì phải mời thầy, mời sư về tụng kinh, cầu siêu trai độ gì đó. Cũng từ đó mà ra, hình ảnh một vị xuất gia nói riêng hay Phật giáo nói chung luôn bị gắn liền với những nghi lễ thờ cúng và đau buồn. Quả thật là một sai lầm khi chúng ta có những suy nghi thô thiển như thế.

Phật tử đến chùa hoặc tại tư gia thường hay cũng dường nhang đèn, bông hoa đến bàn thờ Phật như là một cách tôn kính và tưởng nhớ đến ân đức Tam bảo. Hương hoa, nhang đèn là vật không thể thiếu trong việc cúng dường các chùa. Các Phật tử thường cúng dường hoa tươi và nhang đèn nơi bàn thờ Phật, cội Bồ-đề… Việc nhang đèn cháy hết và những bông hoa héo tàn qua thời gian nhằm nhắc nhở tất cả chúng ta rằng cuộc sống này chỉ là phù du thoáng qua, rằng tất cả mọi thứ đều mục rữa, và cuối cùng sẽ biến hoại, cuộc sống vốn dĩ vô thường.

Đối với hàng Phật tử tại gia, năm giới là năm điều học căn bản để tạo dựng nên một nếp sống đạo đức, tốt đẹp và lành mạnh. Không chỉ trong đạo Phật mà năm điều đạo đức này còn là năm điều kiện để tạo dựng một xã hội an lành, trật tự và phát triển bền vững.

Theo truyền thống Phật giáo Nam truyền (Theravāda), mùa an cư của chư Tăng bắt đầu từ ngày 16 tháng 6 âm lịch và kết thúc vào ngày rằm tháng 9 âm lịch.