Pháp môn Tịnh độ được xem là một trong những pháp môn tu tập hội đủ hai yếu tố: tha lực và tự lực; ngoài tha lực nhiếp hộ của Đức Phật A Di Đà và Thánh chúng, hành giả cần phải tự lực tu tập nhằm trang bị đầy đủ chánh nhân Tịnh độ để được vãng sanh. Vì thế, tinh thần “tự lực” là yếu tố quyết định cho hành giả tu theo pháp môn Tịnh độ và đó cũng là vấn đề chúng ta sẽ bàn luận.

Tư tưởng thiền học của Tuệ Trung Thượng Sĩ thời Trần gắn liền với quan điểm bất nhị, kiến tánh, phá chấp. Tuệ Trung thông rõ, trong bản thể các pháp trần chỉ là huyễn, nên không bị kẹt dính vào bất cứ thứ gì trên thế gian; thấy rõ trong chân như không có sự khác biệt giữa phàm thánh, Phật và chúng sanh, sanh tử và Niết bàn, phiền não và Bồ đề. Cho nên Tuệ Trung tự tại giữa sống chết thịnh suy, tùy duyên thuận pháp nhập thế hành Bồ tát đạo trên hình tướng cư sĩ.