Thiền đã có mặt tại Ấn Độ trước khi Đức Phật ra đời. Điều đó chứng tỏ con người lúc nào cũng muốn vượt thoát cái giới hạn của số phận mình và muốn hướng tới cái toàn thiện. Năm lên 7 tuổi, Bồ tát Sĩ-Đạt-Ta, nhân dịp theo cha đi dự lễ Hạ Điền, đã ngồi nhập định dưới bóng mát của cây đa trong nhiều tiếng đồng hồ.

Con người sống trong hai thế giới: thế giới bên ngoài và thế giới bên trong. Thế giới bên ngoài được hợp thành bởi những thực tại vật chất mà con người có thể nhận diện, hay biết qua năm giác quan: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân. Còn thế giới bên trong được cảm nhận bằng giác quan nào? Chính là bằng ý thức, đó là sự khám phá của tâm lý học Phật Giáo. Như vậy con người có 6 giác quan mà đối tượng là Lục Trần hay sáu Ngoại xứ.

Vào thời Đức Phật, không có cái gọi là Phật Giáo, vì đạo Phật chưa hình thành. Chỉ có giáo hội Tăng già tập hợp những người muốn tu tập theo con đường giải thoát dưới sự hướng dẫn của Đức Phật và chư Thánh Tăng, và một số Ni chúng được điều động bởi Thánh Ni Gotami.