Chúng ta quen gọi là Bát Chánh Đạo, nhưng thật ra, cụm từ Pāḷi nghĩa là Bát Đạo (Aṭṭhaṅgikamagga) hay Bát Thánh Đạo (Ariyaṭṭhaṅgikamagga); tất cả chúng đều chỉ Sự Thật Về Con Đường Đi Đến Nơi Diệt Khổ (Dukkha Nirodhamaggasacca), tức là Đạo Đế.

Người ta thường nói môn Abhidhamma rất khó học, và lại không thực tế. Rất khó học vì nó phân tích rất chi li, vi tế những vận hành, diễn tiến của tâm. Không thực tế vì nó bàn đến những vấn đề ở ngoài sự hiểu biết bình thường của con người; ở ngoài chuyện áo cơm, tiền bạc, thế sự và thế tình...

Được xem như đây là thời hoàng kim của Phật giáo Tích Lan. Là một đức vua vĩ đại, sáng suốt, hiền minh, trọn đời chỉ biết chăm lo cho sự vinh quang của chánh pháp - như noi gương đức vua Asoka của Ấn Độ vậy. Ông vốn là con trai của đức vua Kākavaṇṇatissa, sau này giúp cho Phật giáo một giai đoạn phát triển vinh quang.

Cả hai bài Thư Xả và Trở Về Mái Nhà Xưa, tôi đều chỉ nói một vấn đề, là trở lại, là “hồi đầu thị ngạn”, là an lập thực tại thân thọ tâm pháp ở đây và bây giờ, đừng hướng ngoại cầu huyền, đừng rong ruổi Đông Tây Nam Bắc tìm kiếm cái gì nữa – là “yếu chỉ” đầu tiên mà sư huynh của tôi - thiền sư Viên Minh - đã giảng nói cả hằng chục khóa thiền trong và ngoài nước.

Nơi chỗ tĩnh cư, an thiền và viết lách, tôi có treo một bức thư pháp viết hai câu thơ của vua Trần Thái Tông: “Vĩnh vi lãng đãng phong trần khách, nhật viễn gia hương vạn lý trình”. Câu thơ ấy ngày nào đi vô, đi ra tôi cũng thấy, cốt ý chỉ để tự thầm lặng nhắc nhở mình:

Nằm cách cố đô Huế chừng 14 cây số, về huớng Tây, với địa danh là thôn Đồng Chầm (Hòn Vượn), phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên – Huế, có một ngôi chùa, một rừng thiền được gọi là Huyền Không Sơn Thượng (hoặc Huyền Không 2).

Sau khi đại phá quân Nam Hán tại sông Bạch Đằng năm 938 thì năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, chấm dứt 1000 năm lệ thuộc, đem lại nền độc lập tự chủ cho dân tộc. Ông ở ngôi được 6 năm, đến năm 949 thì mất. Và sau đó là loạn lạc kéo dài, đến năm 965 thì nhà Ngô sụp đổ. Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh dẹp yên 12 sứ quân, lập nên nhà Đinh – Đinh Tiên Hoàng - đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.

Chiều nay, lúc 3g30 đến 4g30 ngày 18/6/2014, tôi có một giờ nói về “Thiền trong đời sống” cho một lớp tu gieo duyên 10 ngày, gồm 20 sa-di và 17 tu nữ khắp nhiều tỉnh thành ở trong nước, tuổi từ 18 đến 70, được tổ chức tại chùa Huyền Không, phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Sau khi giảng xong, thấy mọi người có vẻ “nắm bắt” được điều tôi muốn gởi gắm, nên khi về núi, vào nơi chỗ làm việc, tôi khởi ý viết lại nội dung thời pháp ấy.

Đây là quyển Kinh Tụng Pāḷi-Việt dành cho Phật tử Nguyên thủy, được dịch và biên soạn bằng văn vần dựa theo Pāḷi. Khá nhiều bài ở đây, đã được tụng đọc trong suốt nhiều năm qua tại một số chùa Phật giáo Nguyên thủy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, do sao qua chép lại, và do nơi này nơi kia đã tự ý sửa chữ, đổi lời - nên nhiều câu, nhiều từ bị “biến dạng” đi!

Người mất ngủ thấy đêm dài Đường xa nặng trĩu đôi vai lữ hành Ngu nhân chẳng thấy pháp lành Luân hồi nào biết mối manh nẻo về.