Madhya or Madhyama (skt). •
Con đường giữa mà Phật
Thích Ca Mâu Ni đã
tìm ra, khuyên người nên
từ bỏ nhị biên, tránh làm các điều ác, làm các điều lành và giữ
tâm thanh tịnh.
Trung Đạo có nghĩa là “bất nhị (không hai)”.
Trung Đạo vượt trên
hữu vô, nhưng chứa đựng tất cả.
Đức Phật dạy: “Khi
phân biệt bị loại bỏ thì
trung đạo được
đạt đến, vì
chân lý không nằm trong sự
cực đoan mà là trong
trung đạo.”—Middle way—The “mean” between two extremes (between realism and nihilism, or eternal substantial existence and annihilation or between), the idea of a realm of mind or spirit beyond the terminology of substance (hữu) or nothing (vô); however, it includes both existence and non-existence—Middle path—Sakyamuni Buddha discovered the Middle Path which advises people to give up extremes, to keep away from bad deeds, to do good and to purify the mind—The Eightfold Noble Path. The Buddha taught: “When discrimination is done away with, the middle way is reached, for the Truth does not lie in the extreme alternatives but in the middle position.” •
Học thuyết về
Trung Đạo khởi thủy có nghĩa là
con đường giữa của hai
thái cực lạc quan và
bi quan.
Địa vị chính giữa như vậy lại là
thái cực thứ ba, không nghiêng theo bên đường nầy hay bên đường kia là ý chỉ của Phật.
Chắc chắn như vậy, vì
Đức Phật bắt đầu bằng
con đường giữa nầy coi như một bước tiến
duy nhất cao hơn những
cực đoan thông thường kia.
Tuy nhiên, từng cấp
hướng thượng của nấc thang
biện chứng sẽ nâng dần
chúng ta lên cao mãi
cho đến lúc đạt tới giai đoạn loại hẳn
thiên kiến của phản đề về 'hữu' và 'vô,' và
siêu việt chúng bằng một tổng đề về
duy tâm luận.
Trung Đạo cũng có
ý vị như là
Chân Lý Tối Cao—The doctrine of the Middle Path means in the first instance the middle path between the two extremes of optimism and pessimism. Such a middle position is a third extreme, tending neither one way nor the other is what the Buddha wanted to say. The Buddha certainly began with this middle as only one step higher than the ordinary extremes. A gradual ascent of the dialectical ladder, however, will bring us higher and higher until a stage is attained wherein the antithetic onesidedness of ens and non-ens is denied and transcended by an idealistic synthesis. In this case the Middle Path has a similar purport as the Highest Truth. • Theo
Kinh Giáo Thọ
Ca Chiên Diên,
Đức Phật đã nói với
tôn giả Ca Diếp: “Nầy ông Ca Diếp! 'Là' là một
cực đoan, N'không là' cũng là một
cực đoan. Cái được coi là
trung đạo thì không thể sờ thấy, không thể
so sánh, không nơi chốn, không
hiển hiện, không thể
giải thích. Ông
Ca Diếp, đó chính là
trung đạo.
Trung đạo là sự cảm nhận
Thực Tại.” Những sự
cực đoan trở thành những
con đường không có lối thoát của chủ thuyết vĩnh hằng và
đoạn diệt. Có những người chỉ
bám víu vào 'vô,' hoặc có những người chỉ
bám víu vào 'hữu.'
Đức Phật đã xử dụng thuyết
Trung Đạo để vạch ra
chân lý mọi sự vật trên
thế giới nầy không phải là 'hữu'
tuyệt đối, mà cũng không phải là 'vô'
tuyệt đối. Kỳ thật,
mọi vật đều có sanh có diệt, tạo nên sự
chuyển hóa liên tục không ngừng.
Trung Đạo có nghĩa là
thực tại siêu việt đối với những cách
lý luận nhị phân của
lý trí và
thực tại không thể bị hạn định hoặc đóng khung trong những
lựa chọn 'là,' 'không là.'—In the Katyayanavavade sutra, the Buddha told Maha-Kasyapa: “Kasyapa! 'It is one extreme alternative, not is' is another extreme alternative. That which is the madhyama position is intangible, incomparable, without any position, non-appearing, incomprehensible. That is what is meant by madhyama position. Kasyapa! It is perception of Reality.” Extremes become the dead ends of eternalism and annihilism. There are those who cling exclusively to nonbeing and there are others who cling exclusively to being. By his doctrine of Middle Way (madhyama pratipat), the Buddha meant to show the truth that things are neither absolute being nor absolute nonbeing, but are arising and perishing, forming continuous becoming, and that Reality is transcendent to thought and cannot be caught up in the dichotomies of the mind.