Người Việt từng sống dưới ách nô lệ cả nghìn năm của các triều đại phương Bắc, từng bị đế quốc, thực dân đô hộ, chịu đựng đủ sự tàn ác, bóc lột từ ngoại bang. Nhưng chưa bao giờ, khi tìm hiểu về lịch sử, tôi nghe được về chuyện người Việt tàn ác với chính đồng bào của mình”. Rồi ông lại trăn trở, tự cật vấn: “Chúng ta không nghèo như ngày xưa, không đói như ngày xưa. Tại sao chúng ta lại ác hơn ngày xưa?”.

Một vườn hoa tiều tụy đến tội nghiệp khi chúng ta nghe hay đọc hàng ngày rất nhiều những điều bất cập, những chuyện bất nhẫn: ức hiếp, giết người vô tội vì những chuyện không đâu, doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận bất chấp tính mạng người tiêu dùng, gây nhiễm độc môi trường, xây thủy điện phá rừng vô trách nhiệm gây tai họa cho bá tánh và v.v...

“Hãy ví khổ như rác và hạnh phúc như những đoá hoa… Chuyển hóa khổ đau chính là biết cách biến rác trở lại thành hoa” (Thiền sư Nhất Hạnh). Điều ấy nghe qua tưởng chừng đơn giản, nhưng phải mất hơn 20 năm tôi mới nhận ra khi nhìn lại những ngày khổ nhọc đã qua như những áng mây đen che khuất bầu trời trong xanh

Chúng ta đã nghe, đã thấy qua các phương tiện thông tin đại chúng về tình trạng bạo lực học đường, từ những vụ việc thanh toán giữa học sinh với nhau, va chạm giữa học sinh và các thầy cô giáo. Chúng ta đã nghe bao nhiêu lời than phiền về tình trạng xuống cấp đạo đức của thanh thiéu niên hôm nay?

Mùa Phật đản lại về trên đất nước. Những lễ hội được diễn ra không chỉ trong các chùa chiền nơi thành phố mà tận các thôn xóm xa xôi… Người ta trang nghiêm đến chùa với tất cả sự thành kính, chiêm bái và đảnh lễ. Trong bầu không khí thiêng liêng ấy, có ai tự hỏi: “Chúng ta học và hiểu được gì từ Phật pháp?”.

Nói cụ thể thì đạo đức kinh doanh của một doanh nhân hay doanh nghiệp là không kiếm lời bằng sự lừa dối khách hàng, bằng sự hủy hoại môi trường, hay bằng sự bóc lột lao động. Nguyên nhân chủ yếu là vì lòng tham. Người ta sẵn sàng làm hàng gian hàng giả, không tính đến số phận những người sử dụng chúng; sẵn sàng biển thủ, tước đoạt tài sản chung làm của mình. Quan trọng nhất có lẽ là phải biết giới hạn lòng tham hay nói cách khác phải có trách nhiệm với sự làm giàu của mình, phải biết tôn trọng sức khỏe và hạnh phúc người khác.

Nhận diện được hình trạng của sự khổ là xác định được biện pháp thoát khổ. Điều đó đòi hỏi tuổi trẻ đừng bị rơi vào dòng thác xô bồ của xã hội tiêu thụ, đừng chạy theo những thị hiếu nhất thời do quảng cáo kích thích, đừng khao khát làm giàu chỉ để thòa mãn những dục lạc vật chất thoáng qua, đừng thờ ơ vô cảm trước những đau khổ của người khác.

Đức Phật từng chỉ ra được những nguyên nhân khiến toàn thể đất nước có thể trở nên suy đồi, và bất hạnh khi những người cầm đầu chính quyền cai trị, đứng đầu là “vua”, các bộ lại và quan chức, (bây giờ là nhà nước cầm quyền) trở nên thối nát và suy vong. Muốn “tấm áo” cho dân một nước được “tịnh hóa”, cần phải có những con người cầm quyền có tầm và quan trọng nhất là có tâm, nghĩa là tâm trong sáng, thực thi chính sách cai trị công bằng. Nghĩa là chúng ta phải bắt đầu “làm sạch” tấm vải tâm tầng lớp lãnh đạo nếu muốn những chính sách an dân thực thi hiệu quả.

trong xã hội, sự an lạc và hòa thuận phải xây dựng trên bình đẳng giữa các nhóm người. Không có những kẻ “Ngồi mát ăn bát vàng”; “Kẻ ăn không hết, người lần chẳng ra”. Hố ngăn cách giàu nghèo càng lớn, nguy cơ bất ổn xã hội càng cao. Không ai được phép biến tài sản quốc gia thành tài sản của mình: xã hội phải xây dựng trên nền tảng công bằng.