Chúng tôi có duyên nghe những pháp thoại và đọc những bài viết về thiền của Rupert Spira trên mạng internet từ năm 2018. Gần đây đọc thêm một số sách gọi là “Tinh Túy của Thiền” (The Essence of Meditation Series) của tác giả này, trong đó “Being Aware of Being Aware” là cuốn mỏng nhất. Do rung động được với những thông điệp quý giá mà sách muốn lan tỏa nên chúng tôi cố gắng chuyển ngữ để giới thiệu tài liệu này với những người hữu duyên.

Tất cả những kinh nghiệm khách thể đều được nhận biết. Chúng ta nhận biết được những kinh nghiệm của mình. Không thể nào có một kinh nghiệm mà không có sự biết hay nhận biết được.Ý nghĩ hiện thời, một ký ức thời thơ ấu, bất cứ tình cảm hay cảm xúc nào đang có mặt, cảm giác đau hay đói, tiếng xe cộ, những dòng chữ này hay quang cảnh nhìn từ cửa sổ .v.v tất cả đều được biết hay kinh nghiệm. Như vậy, việc biết hay nhận biết đều có mặt trong tất cả những kinh nghiệm.

Mục đích của Thiền Phật Giáo là Niết-Bàn. Kinh Niệm Xứ là một trong những bản kinh ‘liễu nghĩa’ nhất, thù thắng nhất mà Đức Thế Tôn đã để lại cho chúng ta làm bản đồ tu tập hướng về mục đích này. Vì vậy, việc ‘y cứ’ vào những lời vàng trong kinh Sati PatthanaSutta là một điều tối quan trọng đối với những ai thực sự thiết tha với con đường giải thoát.

Tĩnh Lặng là pháp duy nhất trên đời không thuộc về thế gian. Nếu nói tĩnh lặng là ngôn ngữ của chân lý thì chân lý ‘vô ngôn’ ‘vô âm’ ‘ngoài thời gian’ này có mặt ở khắp mọi nơi. Bất luận ở đâu, bất kể lúc nào, chúng ta vẫn luôn luôn hiện hữu một bên cùng với pháp bất biến, vĩnh hằng của cội nguồn vô tướng này. Hư Không cũng là một khái niệm khác để chỉ cho chiều kích vô vi, không sinh không diệt của Tĩnh Lặng.

Trong Kinh Tăng Chi, cố lời Phâ ̣t “Tâm này, này các Tỷ-khêô, là sáng chói, nhưng bị ô nhiễm bởi các cấu uế từ ngôài vào. Kẻ phàm phu ít nghê, không như thật rõ biết tâm ấy. Dô vậy, Tâ nói rằng tâm kẻ phàm phu ít nghê, không được tu tập. Bậc hiền trí nghê nhiều, như thật rõ biết tâm ấy. Dô vậy, Tâ nói rằng tâm bậc hiền trí nghe nhiều, có được tu tập”

Trong Tăng chi bộ, có một lời kinh về bản chất chân thật của tâm: “Tâm này, này các Tỷ-kheo, là sáng chói, nhưng bị ô nhiễm bởi các cấu uế từ ngoài vào” cùng với ý nghĩa “cội nguồn” của “yoni” trong “yoniso mananikara” là hai y cứ cho tựa sách “Chói sáng cội nguồn tâm”

Kinh Tứ Niệm Xứ trong Trung bộ kinh 10 và Trường bộ kinh 22 là hai bản kinh thường được đọc. “Con đường duy nhất đưa đến sự thanh tịnh cho chúng sanh, đoạn tận khổ ưu, thành tựu chánh trí, chứng ngộ Niết-bàn” còn được lập lại lần cuối cùng trong kinh Đại-bát Niết-bàn trước khi Thế Tôn nhập diệt.

Mục đích cuối cùng của thiền là nhận ra bản chất chói sáng của tâm thức thuần khiết đã có sẵn trong mỗi người chúng ta. Công án là một trong nhiều phương cách thiện xảo để kinh nghiệm được cứu cánh đó.

“Đức Phật dạy những gì, có thể dùng vài từ ngắn gọn để nói được không?”. Tất nhiên là có thể: Phật dạy “Khổ và thoát khổ”, “Bốn sự thật”, “Tám vạn bốn ngàn pháp môn”, “Hành thiện, không hành ác, thanh lọc tâm” v.v.. Và “Vô vi và hữu vi” là cách bài viết này xin chọn để trả lời câu hỏi trên.