Chánh niệm có lành mạnh cho bản thân không? Một cuộc họp đầy cảm hứng do Viện Tâm trí và Cuộc sống triệu tập giữa Đức Đạt Lai Lạt Ma và một nhóm các nhà khoa học và học giả nổi tiếng gần đây đã được tổ chức tại Dharamsala, Ấn Độ. Rupert Gethin, một học giả lỗi lạc về truyền thống Phật giáo Nguyên thủy và Pali, bày tỏ quan điểm rằng chánh niệm, như được định nghĩa bởi kinh điển Pali, là lành mạnh.

Vào thế kỷ trước khi Đức Phật đản sinh, vùng đông bắc Ấn Độ đã trải qua những biến đổi sâu rộng làm định hình lại địa chính trị của khu vực một cách sâu sắc. Các quốc gia bộ lạc lâu đời hơn nhường chỗ cho các chế độ quân chủ được cai trị bởi các vị vua đầy tham vọng, những người tranh giành quyền thống trị, để lại những dấu vết đẫm máu và nước mắt.

Mục đích của bài viết này là khám phá cách tiếp cận đối với “chánh niệm” nằm ngoài luồng chính thống thông thường của Phật giáo. Cách tiếp cận này áp dụng lập trường “bất nhị” (non-dual) đối với thực hành thiền, và dựa trên kinh nghiệm hạn chế và đào tạo của tôi về Giảm căng thẳng dựa trên chánh niệm

Đây là một lời dạy phù hợp với cái nhìn sâu sắc cốt lõi của Phật giáo: rằng chúng ta đau khổ bởi vì chúng ta tin rằng chúng ta có một cái tôi. Tất nhiên, chúng ta tồn tại ở mức độ hiện sinh - điều đó không thể phủ nhận - nhưng chúng ta không tồn tại như một bản thể vĩnh viễn, liên tục, thống nhất. Cố gắng duy trì ảo tưởng đó là nguồn gốc của đấu tranh lớn, bất an và đau khổ, và buông xả nó là giải thoát. Vị thầy người Tây Tạng Anam Thubten mô tả sự thật sâu sắc này một cách đơn giản và duyên dáng, và chỉ ra cách chúng ta có thể đến đó trực tiếp.

Đây là bài cuối cùng trong số ba bài viết về chủ đề được thảo luận trong Hội nghị chuyên đề về “Cảm thọ” (Thọ, Vedanā) do Martine Batchelor triệu tập và được tổ chức tại BCBS từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 7 năm 2017. Trong hai số trước của Tạp chí Insight, tôi đã nghiên cứu các khía cạnh của cảm thọ trung tính (thọ xả) và dễ chịu (thọ lạc); sau đây tôi sẽ chuyển sang cảm thọ đau đớn, khó chịu (thọ khổ).

Trong bài viết này, tôi tiếp tục theo dõi các chủ đề được thảo luận trong khóa học của Hội nghị chuyên đề Vedanā do Martine Batchelor triệu tập và được tổ chức tại BCBS từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 7 năm 2017. Trong khi trong số cuối cùng của Tạp chí Insight I đã nghiên cứu các đoạn kinh văn được chọn lọc từ các bài kinh tiếng Pāli liên quan đến sự đánh giá cao cảm thọ trung tính (thọ xả), sau đây tôi xin chuyển sang loại cảm thọ dễ chịu, hạnh phúc (thọ lạc).

Tại Hội nghị chuyên đề Vedanā (cảm thọ, thọ) do Martine Batchelor triệu tập và được tổ chức tại BCBS từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 7 năm 2017, bản chất của cảm thọ trung tính là một trong số chủ đề được thảo luận. Trong bài viết này, tôi theo dõi cuộc thảo luận, đặc biệt là câu hỏi về việc liệu các kinh văn ban đầu có công nhận cảm thọ trung tính như một phạm trù riêng biệt của chúng hay không.

Trong tư tưởng Phật giáo sơ thời, việc chính thức tu tập chánh niệm như một con đường trực tiếp dẫn đến chứng ngộ Niết-bàn có dạng bốn 'cơ sở của chánh niệm' (satipaṭṭhāna, tứ niệm xứ). Bốn thứ này có các lĩnh vực tương ứng sau:

Trong giới thiền hiện đại, những cách hiểu khác nhau về chánh niệm thường xuyên tồn tại cùng lúc với nhau. Tìm ra một cách có ý nghĩa để liên hệ một hình thái chánh niệm này với một hình thái chánh niệm khác có thể cung cấp một mô hình để đối chiếu với sự đa dạng của các giáo lý Phật giáo hiện có ở phương Tây.

*Bài này được trích từ một bài pháp thoại được thuyết giảng tại BCBS (Barre Center for Buddhist Studies) vào ngày 18 tháng 1 năm 1997 trong khuôn khổ khóa tu cuối tuần của Chương trình Nalanda. Carol Wilson bắt đầu thực hành thiền Vipassana hay Insight vào năm 1971, với Thiền sư S.N. Goenka, ở Bodh Gaya, Ấn Độ. Kể từ đó, bà đã học và thực hành với một số giáo thọ Nam Tông, cả người châu Á và phương Tây.