Nhiều người không được học nhiều, cũng không nghe nhiều về những gì Đức Phật đã dạy cho các hàng đệ tử, họ cho rằng tu thiền định không phải là mục đích tốt trong việc phát triển đạo tâm và phụng sự chúng sinh. Và bằng cách lý luận như vậy, họ đã bỏ qua một cách tu tập đúng đắn để phát triển chính mình và có được sự cân bằng trong việc giác ngộ, giải thoát và làm lợi lạc cho tha nhân, góp phần làm cho thế giới tốt đẹp hơn.

Tâm thức được ví như nhà hát nơi diễn ra các vở kịch/ tuồng khá hấp dẫn. Những biến hiện trong tâm thức mà con người bình thường ý thức được phần lớn là ảo giác. Thức uẩn đóng vai trò như một nhà ảo thuật tài ba, có thể tạo ra mọi thứ từ không có gì. Vì lý do này mà một số trường phái Phật giáo, nhất là phái Duy Thức học, tuyên bố thế giới thực ra không tồn tại, chỉ có sự biến hiện của tâm thức, tạo nên các ma cảnh mà thôi!

Khi một người muốn xa lìa thế gian, ra khỏi ngôi nhà lửa, xuất gia tu hành để vượt thoát dòng tục lụy, người đó quyết tâm đi tìm cái chí thiện. Được nhận làm đệ tử xuất gia, người đó được cho thọ giới, và có những pháp để quán triệt, chiêm nghiệm, thực hành trong thời gian y chỉ theo các học giới. Ngoài mười giới cấm của hàng Sadi (Samanera – con của Sa - Môn), theo truyền thống ở Sri Lanka, mỗi ngày các Sa Di phải tụng đọc thuộc lòng để tự nhắc nhở mình thường xuyên về mười Pháp của bậc xuất gia. Đó là những pháp nào?

Có những khi đức Phật phải nghiêm khắc, rất nghiêm khắc nhưng đó lại là một khía cạnh khác của lòng từ bi. Trong một dịp ở thị trấn Catuma trong rừng cây Kha-lưu-lạc (Myrobalan), xứ của người Sakya (Thích Ca), đức Điều Ngự đang ở trong tịnh thất thì nghe tiếng ồn ào náo động ở trong tịnh xá. Ngài gọi ngài Ananda – lúc đó là thị giả vào hỏi xem có chuyện gì

Nhẫn với trí tuệ là thấy nhân quả nghiệp báo. Vì thấy nhân quả nghiệp báo nên không oán trách, mà chỉ tìm cách thoát ra khỏi ác nghiệp, không vì người khác gây oan trái mà mình cũng 'dự phần' vào trong đó, cùng gây oan trái với người để rồi oán oan tương báo, cùng cộng nghiệp với nhau. Nếu nhẫn mà không giúp người tạo nghiệp ác thấy ra tội lỗi và học cách ngừng tạo nghiệp ác, thì nhẫn đó không phải là sức mạnh & trí tuệ.

Trong Đại kinh Người Chăn Bò, đức Thế Tôn nói về 11 phẩm chất của người chăn bò, và tương tự như vậy là 11 pháp mà một hành giả cần biết để việc tu hành được thành công, đi đến bến bờ giải thoát. Kinh văn đọc như sau:

Hầu hết chúng sinh đều mong muốn sống trong hòa bình an ổn, nhưng chúng lại cứ bị kẹt vào những tình huống dở khóc dở cười. Không có chuyện lớn thì chuyện bé tí ti cũng làm cho họ trở nên xung đột, bất hòa và đau khổ không yên. Một trong những tình cảm quấy rối tâm thức của chúng sinh và khiến chúng không vui nhất là ghen ghét và ghanh tỵ. Nó khiến cho người ta trở nên ích kỷ và nhỏ mọn, ti tiện, nói chung là chúng sinh xuất hiện trong một phiên bản xấu xí hẳn đi.

Thiền – Chan - meditation – Zen, thiền –na (jhāna in Pali, dhyana in Sanskrit) là những từ khác nhau để chỉ về một cách thực hành thanh lọc tâm rất quan trọng trên con đường phát triển tâm linh theo đạo Phật. Thiền tập là một chặng rất quan trọng trong các hành trì để đạt đến sự giác ngộ, tự do và giải thoát đích thực, nhưng lại bị hiểu nhầm không ít. Những hiểu nhầm này không phải chỉ với những người sơ cơ chưa hiểu biết về Đạo Phật và các truyền thống tâm linh Đông phương, mà ngay cả một số tu sĩ và Phật tử cũng đã hiểu rất sai về thiền.