KHỞI ĐẦU NGÀY MỚI
VỚI SỰ THỰC HÀNH PHẬT PHÁP
VỚI SỰ THỰC HÀNH PHẬT PHÁP
Thích Tánh Tuệ
Trong Kinh điển Phật giáo, Đức Thế Tôn đã chỉ dạy rất rõ về việc sống một đời sống chân chánh, bắt đầu với từng khoảnh khắc, từng suy nghĩ. Một ngày mới khởi đầu với tâm thiện, chánh niệm và trí tuệ sẽ là nền tảng giúp chúng ta tiến xa hơn trên con đường Giới - Định - Tuệ (Sīla - Samādhi - Paññā).
Đức Phật dạy trong Kinh Pháp Cú (Dhammapada, câu 1-2):
“Tâm dẫn đầu các pháp,
Tâm làm chủ, tâm tạo.
Nếu nói hay hành động
Với tâm ô nhiễm,
Khổ não bước theo sau
Như xe theo vật kéo.”
“Tâm dẫn đầu các pháp,
Tâm làm chủ, tâm tạo.
Nếu nói hay hành động
Với tâm thanh tịnh,
An lạc bước theo sau
Như bóng không rời hình.”
Như vậy, ngày mới của chúng ta là do chính Tâm mình quyết định. Nếu bắt đầu ngày với Tâm tham, sân, si, chúng ta sẽ chìm đắm trong khổ não. Nhưng nếu khởi đầu với Tâm trong sạch, thiện lành, chúng ta sẽ hưởng được sự an vui, bình yên.
Thức dậy với Chánh niệm & lòng biết ơn
Trong Kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara Nikāya, 5.57), Đức Phật dạy rằng mỗi buổi sáng khi thức dậy, chúng ta nên quán niệm:
“Hôm nay ta còn sống, ta có thêm một ngày để hành thiện, để đoạn tận tham sân si, để đi trên con đường giải thoát.”
Hãy quán chiếu rằng được thức dậy, còn hơi thở, còn có cơ hội thực hành Chánh Pháp là một điều vô cùng quý báu.
Quy y Tam Bảo và giữ giới
Sau khi tỉnh giấc, người Phật tử nên thực hành Tam Quy (Quy y Phật, Quy y Pháp, Quy y Tăng) để nhắc nhở bản thân sống theo lời dạy của Đức Thế Tôn.
Ngoài ra, việc giữ Ngũ Giới (không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không uống rượu) là nền tảng để giữ tâm thanh tịnh. Trong Kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara Nikāya, 8.39), Đức Phật dạy:”Người giữ giới không hối hận, không hối hận thì được hoan hỷ, hoan hỷ thì tâm được an lạc.” Một ngày bắt đầu bằng việc tự nhắc nhở về giới hạnh chính là bước đầu để nuôi dưỡng thiện Pháp.
Tọa Thiền Hoặc niệm ân đức Phật
Sau khi quy y và ôn lại giới hạnh, chúng ta nên dành ít phút để hành Thiền hoặc niệm danh hiệu - ân đức Đức Phật.
Kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara Nikāya, 6.10) dạy rằng Thiền giúp tâm an tịnh, làm nền tảng phát triển trí tuệ. Nếu không thể tọa thiền dài, chỉ cần vài phút an trú trong hơi thở (Anapanasati) cũng đã giúp tâm trở nên sáng suốt.
Khởi tâm từ bi (Mettā Bhavana)
Trong Kinh Từ Bi (Metta Sutta - Sutta Nipata 1), Đức Phật khuyến khích chúng ta khởi tâm từ ngay từ buổi sáng:
“Mong cho tất cả chúng sanh được an vui, không có ai bị tổn hại, không ai bị khổ đau.”
Việc khởi tâm từ ngay từ sáng sớm sẽ giúp ta giữ được tâm hoan hỷ suốt cả ngày.
Phát nguyện sống theo Chánh Pháp
Trước khi bắt đầu công việc hàng ngày, chúng ta có thể tự nhắc nhở mình bằng những câu phát nguyện như:
“Hôm nay, con nguyện sống với Tâm tỉnh giác, không để tham, sân, si chi phối.
Hôm nay, con nguyện nói lời chân thật, hành động chân chánh, suy nghĩ đúng đắn.
Hôm nay, con nguyện làm nhiều điều thiện, giúp đỡ người khác và tránh xa những điều bất thiện.”
Những lời phát nguyện này giúp Tâm ta hướng về điều thiện, duy trì sự tinh tấn trong suốt ngày dài.
Thực hành Bát Chánh Đạo
Trong giáo lý của Đức Phật, con đường Bát Chánh Đạo (Ariya Aṭṭhaṅgika Magga) là kim chỉ nam đưa chúng sinh thoát khỏi khổ đau, đạt đến giải thoát. Thực hành Bát Chánh Đạo không chỉ giới hạn trong thời gian hành Thiền hay lúc học giáo Pháp - mà cần được áp dụng trong từng khoảnh khắc đời sống, ngay từ giây phút đầu tiên khi chúng ta mở mắt chào ngày mới.
1. Chánh Kiến (Sammā-diṭṭhi) – Nhìn nhận ngày mới với trí tuệ
Ngay khi vừa thức dậy, ta nên quán chiếu:
Cuộc đời là vô thường, từng ngày trôi qua là một cơ hội để tu tập.
Mọi hành động trong ngày đều tạo nghiệp, vậy ta nên hướng đến thiện nghiệp.
Hạnh phúc không nằm ở những điều bên ngoài, mà nằm ở chính sự tu tập nội tâm.
Sự quán chiếu này giúp ta bắt đầu ngày mới với một cái nhìn đúng đắn, không bị cuốn vào vọng tưởng, phiền não hay tham dục ngay từ sáng sớm.
2. Chánh Tư Duy (Sammā-saṅkappa) – Hướng Tâm đến điều thiện
Sau khi quán chiếu, hãy khởi lên những suy nghĩ chân chánh:
.”Hôm nay, tôi sẽ nuôi dưỡng tâm từ bi, không để sân hận chi phối.”
.”Hôm nay, tôi sẽ suy nghĩ đúng đắn, không để lòng tham hoặc ác ý làm mờ trí tuệ.”
.”Hôm nay, tôi sẽ sống với sự buông xả, không bám chấp vào những điều ngoài tầm kiểm soát.”
Những ý niệm này giúp tâm ta an ổn ngay từ sáng sớm, tạo nền tảng cho một ngày trọn vẹn trong chánh pháp.
3. Chánh Ngữ (Sammā-vācā) – Cẩn trọng ngay từ lời nói đầu tiên
Lời nói đầu tiên trong ngày rất quan trọng, vì nó phản ánh tâm trạng và có thể ảnh hưởng đến người khác. Khi mở miệng, hãy giữ lời nói:
. Chân thật (không nói dối).
. Lành mạnh (không thô lỗ, mắng nhiếc).
. Lợi ích (không nói lời vô ích, vô nghĩa).
Nếu có thể, hãy mở đầu ngày mới bằng một câu chúc lành hoặc ít nhất là giữ im lặng một cách tỉnh thức.
4. Chánh Nghiệp (Sammā-kammanta) – Hành động đúng đắn ngay từ sáng sớm
. Đánh thức cơ thể nhẹ nhàng, tránh gây hại đến chính mình (như bật dậy quá nhanh khiến chóng mặt).
. Giữ gìn vệ sinh cá nhân với tâm niệm biết ơn cơ thể này, dù nó là vô thường.
. Nếu có thể, hãy làm một việc thiện nho nhỏ ngay buổi sáng, như giúp đỡ ai đó, dọn dẹp xung quanh hay chăm sóc cây cối, thú vật.
5. Chánh Mạng (Sammā-ājīva) – Quán chiếu về công việc trong ngày
Nếu hôm nay phải đi làm, hãy tự nhắc nhở:
. Kiếm sống chân chánh, không làm việc gây hại cho mình và người khác.
. Làm việc với tâm thiện, không vì lòng tham hay sân giận.
. Biết đủ với những gì mình có, không chạy theo dục vọng vô tận.
6. Chánh Tinh Tấn (Sammā-vāyāma) – Nỗ lực duy trì thiện pháp
Ngay khi vừa thức dậy, hãy phát tâm tinh tấn:
. Buông bỏ các thói quen bất thiện (lười biếng, nóng nảy, bực dọc khi thức dậy).
. Cố gắng duy trì những điều thiện lành (niệm Phật, hành Thiền, nghe Pháp).
. Không để Tâm trôi theo những suy nghĩ tiêu cực hay vọng tưởng ngay khi mở mắt.
. Chánh Niệm (Sammā-sati) – Giữ tâm tỉnh giác từ khoảnh khắc đầu tiên
Hãy bắt đầu ngày mới với tỉnh giác, quan sát từng hành động:
. Khi mở mắt, cảm nhận hơi thở vào ra.
. Khi rời giường, ý thức rõ về từng cử động.
. Khi đánh răng, rửa mặt, ăn sáng, luôn giữ chánh niệm.
Trong Kinh Niệm Xứ (Satipaṭṭhāna Sutta), Đức Phật dạy:
“Hãy tỉnh thức trong từng hành động: khi đi, khi đứng, khi nằm, khi ngồi, khi co tay, khi duỗi tay…”
Thực hành như vậy, cả ngày của chúng ta sẽ được dẫn dắt bởi chánh niệm, không bị phiền não lôi kéo.
8. Chánh Định (Sammā-samādhi) – Tạo sự vững chắc ngay từ buổi sáng
Nếu có thể, hãy dành vài phút hành Thiền hoặc niệm Phật ngay khi vừa thức dậy. Điều này giúp tâm an tịnh, bớt vọng động và tạo ra một trạng thái định tĩnh để bước vào ngày mới.
Bằng cách thực hành Bát Chánh Đạo ngay từ giây phút đầu tiên sau khi thức dậy, ta thiết lập một nền tảng vững chắc cho cả ngày. Như một dòng sông chảy về biển, nếu khởi nguồn là dòng nước trong lành, thì suốt hành trình cũng sẽ mát mẻ và thanh khiết.
Người tu học theo Phật không chỉ hành thiện vào những lúc đặc biệt, mà cần duy trì sự thực hành mỗi ngày, ngay từ khi bắt đầu buổi sáng. Nếu mỗi ngày được khởi đầu bằng thiện pháp và chánh pháp, thì dần dần cả cuộc đời chúng ta sẽ trở nên thiện lành, an vui.
Như trong Kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara Nikāya, 5.57), Đức Phật dạy:
“Một người sống có chánh niệm, sống trong thiện pháp,
dù sống một ngày cũng đáng quý hơn người sống trăm năm nhưng chìm đắm trong bất thiện pháp.”
Cầu mong tất cả chúng ta luôn khởi đầu ngày mới với Tâm thiện lành, duy trì sự Chánh niệm và hướng về con đường giải thoát.
Namo Buddhāya
Cầu mong tất cả chúng ta luôn khởi đầu ngày mới với Tâm thiện lành, duy trì sự Chánh niệm và hướng về con đường giải thoát.
Namo Buddhāya
