MYANMAR ĐỘNG ĐẤT:
CẦN CỨU HỘ KHẨN CẤP
Nguyên Giác tổng hợp tin
Myanmar là một quốc gia có hơn 54 triệu dân vừa gặp một trận động đất mạnh 7,7 độ richter vào ngày 28/3/2025. Bài viết này sẽ dịch theo cuộc phỏng vấn trên bản tin Liên Hợp Quốc (UN News) ngày 4/4/2025: người trả lời là bà Elena Vuolo, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) của LHQ đang cứu hộ tại thủ đô Nay Pyi Taw của Myanmar, người hỏi là phóng viên Vibhu Mishra của UN News. Bổ túc sẽ là trích dịch từ một bản tin của National Geographic về một số chùa bị thiệt hại.
Những thống kê này hiển nhiên vẫn là chưa đầy đủ, ngay cả các con số thương vong cũng khác biệt, khi chúng ta so sánh các bản tin BBC, AP, Reuters, Arirang, WHO. Cả bản tin chính phủ cũng sẽ không gọi được là chính xác, vì có những thiệt hại trong vùng nội chiến. Thí dụ, trong khi thông tấn Arirang News của Nam Hàn ghi rằng 185 ngôi chùa thiệt hại, các bản tin khác đưa con số thấp hơn. Hình ảnh vì trở ngại bản quyền với các ấn bản trên mạng, nên nơi đây sẽ lấy từ YouTube.
PHỎNG VẤN: Myanmar 'tình trạng khẩn cấp trong khẩn cấp', theo lời Liên Hợp Quốc cảnh báo. Phóng viên Vibhu Mishra thực hiện phỏng vấn. Ấn bản UN News ngày 4/4/2025.
Khi Myanmar vật lộn với hậu quả của trận động đất mạnh 7,7 độ richter, hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã mong manh của nước này đang phải chịu sức ép dữ dội. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) của Liên Hợp Quốc đã đi đầu trong công tác ứng phó khẩn cấp, cung cấp các vật tư y tế quan trọng và phối hợp chăm sóc cứu sống. Tuy nhiên, các bệnh viện đang quá tải, nguồn cung cấp y tế đang cạn kiệt một cách nguy hiểm và các nhân viên cứu trợ đang chạy đua để ngăn chặn các đợt bùng phát dịch bệnh chết người trong các cộng đồng phải di dời.
Phát biểu từ thủ đô Nay Pyi Taw bị tàn phá, Elena Vuolo, Phó Giám Đốc của văn phòng WHO tại Myanmar, nói với UN News rằng tình hình bây giờ là "tình trạng khẩn cấp trong tình trạng khẩn cấp".
"Ngay cả trước thảm họa, gần 12 triệu người dân Myanmar đã cần được hỗ trợ chăm sóc sức khỏe. Bây giờ, với trận động đất này, tình hình đã trở nên nguy ngập hơn".
Hơn 3.900 ca tử vong và gần 6.000 ca thương tích nghiêm trọng đã được báo cáo, và có những lo ngại về các đợt bùng phát dịch tả và sốt rét có khả năng gây tử vong.
“Có những nhu cầu khác – nước, thực phẩm, an ninh và nơi trú ẩn đang trở nên lớn hơn. Một viễn cảnh vốn đã mong manh “đã trở nên mong manh hơn nữa, một trường hợp khẩn cấp trong trường hợp khẩn cấp”, bà Vuolo cảnh báo.
Trong cuộc phỏng vấn, bà Vuolo trình bày chi tiết về quy mô của cuộc khủng hoảng, những rủi ro sức khỏe lớn nhất mà những người sống sót phải đối mặt và lý do tại sao hành động toàn cầu khẩn cấp lại là điều cần thiết.
UN News: Đã một tuần trôi qua kể từ trận động đất kinh hoàng 7,7 độ richter tấn công Myanmar. Bà có thể cho chúng tôi biết tổng quan về tình hình hiện tại ở các khu vực bị ảnh hưởng không?
Elena Vuolo: Thật không may, một tuần đã trôi qua, điều đó có nghĩa là cơ hội hy vọng của chúng ta để cứu hộ và tìm thấy những người còn sống đang thu hẹp lại vì thông thường, “cơ hội vàng” là ba ngày đầu tiên sau khi xảy ra động đất. Trong 24 giờ đầu tiên, chúng tôi tại WHO đã huy động vật liệu thiết bị, bao gồm cả bộ dụng cụ chăm sóc chấn thương từ kho của chúng tôi ở Yangon và vận chuyển chúng để tới cứu trợ ngay lập tức.
Trong tuần qua, chúng tôi đã làm việc suốt ngày đêm, cùng với các cơ quan khác của Liên hợp quốc, các nhóm y tế khẩn cấp từ nước ngoài và các trụ sở chính và văn phòng khu vực tương ứng của chúng tôi để huy động ứng phó. Thật không may, chúng tôi đã chứng kiến sự sụp đổ của một số bệnh viện. Đây vốn là một hệ thống y tế đã quá tải và bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bốn năm khủng hoảng. Trận động đất chỉ làm trầm trọng thêm nhu cầu nhân đạo và chăm sóc sức khỏe. Hiện tại, các bệnh viện đang quá tải. Mặc dù có các nhóm y tế khẩn cấp từ nhiều quốc gia tới giúp, nhưng năng lực để điều trị đúng cách cho tất cả những người cần được chăm sóc - đặc biệt là những người bị thương nặng cần được chăm sóc phẫu thuật phức tạp chuyên là rất hạn chế.
UN News: Bà đã đề cập đến tình trạng căng thẳng đối với cơ sở hạ tầng y tế ngay cả trước thảm họa này. Bây giờ khi trận động đất xảy ra, bà đang thấy những nhu cầu mới nổi nào?
Bà Vuolo: Những nhu cầu cấp thiết và cấp bách nhất là chăm sóc phẫu thuật và chăm sóc chấn thương. WHO đã đưa gần 100 tấn vật liệu thiết bị thông qua hàng hóa nhân đạo trong tuần qua. Khi bạn đưa ai đó ra khỏi đống đổ nát, bạn cần bảo đảm họ được phẫu thuật đúng cách vào đúng thời điểm tại đúng cơ sở. Một thách thức lớn là 86 phần trăm các cơ sở chăm sóc sức khỏe, bao gồm nhiều bệnh viện, đã bị hư hại do trận động đất. Ngay cả trước thảm họa, gần 12 triệu người ở Myanmar đã cần được hỗ trợ chăm sóc sức khỏe theo kế hoạch ứng phó nhân đạo. Bây giờ, với trận động đất này, tình hình đã trở nên tệ hại hơn. Tính đến hôm nay, đã có hơn 3.900 ca tử vong và 5.900 ca bị thương được báo cáo. Ưu tiên của chúng tôi là đảm bảo những người bị thương được chăm sóc chấn thương và phẫu thuật.
UN News: Còn những vấn đề sức khỏe và bệnh tật khác thì sao, đặc biệt là các đợt bùng phát?
Bà Vuolo: Chúng tôi cũng đang nỗ lực ngăn ngừa các đợt bùng phát dịch bệnh, đặc biệt là bệnh tả, vốn là mối quan tâm lớn do điều kiện nước và vệ sinh kém. Năm ngoái, Mandalay, một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong thảm họa này, đã báo cáo các trường hợp mắc bệnh tả. Gần một nửa số thị trấn ở tiểu bang Mandalay bị ảnh hưởng bởi bệnh tả. Để ứng phó, chúng tôi đã tiến hành chiến dịch tiêm chủng cho 70.000 người, nhưng do nguồn vaccine hạn chế nên chúng tôi không thể tiêm cho tất cả những người cần. Do Mandalay dễ bị tổn thương nên nguy cơ bùng phát trở lại của bệnh tả là rất cao. Ngoài ra, việc cắt giảm tài trợ và cắt giảm viện trợ quốc tế cũng không giúp ích được gì. Chúng tôi đang cố gắng cung cấp các biện pháp can thiệp cứu sống, hỗ trợ sức khỏe tâm thần, vật liệu thiết bị chăm sóc chấn thương và ngăn chặn sự gián đoạn thêm của các dịch vụ y tế. Có những nhu cầu khác liên quan đến nước, thực phẩm, an ninh và nơi trú ẩn đang phát sinh và ngày càng lớn hơn, vì chúng tôi đã hoạt động trong bối cảnh mong manh - một bối cảnh thậm chí còn mong manh hơn, một trường hợp khẩn cấp trong một trường hợp khẩn cấp.
UN News: Còn tác động về mặt tinh thần và tâm lý xã hội thì sao? Bà có thấy những thách thức đáng kể nào không và có các cấu trúc hỗ trợ nào không?
Bà Vuolo: WHO luôn ưu tiên sức khỏe tâm thần và hỗ trợ tâm lý xã hội, đặc biệt là ở những khu vực khó tiếp cận và bị ảnh hưởng bởi xung đột. Chúng tôi làm việc với nhiều đối tác khác nhau, trực tiếp hoặc thông qua nhóm y tế. Bây giờ, và điều này đưa tôi trở lại thời điểm ứng phó với đại dịch COVID-19 – có hai nhóm chính cần được hỗ trợ: cộng đồng bị ảnh hưởng, những người đã bị chấn thương bởi trận động đất chưa từng có này, và các nhân viên y tế.
Nhiều người đang làm việc tại các bệnh viện tạm thời trong điều kiện khắc nghiệt – nhiệt độ 39°C (102°F) trong lều trong tình trạng mất điện và không có các nguồn lực cơ bản. Họ đang làm việc trong những tình huống rất khó khăn mặc dù họ cũng chịu tổn thất cá nhân. Giống như trong đại dịch, các nhân viên y tế đang ở tuyến đầu – họ là những anh hùng của phản ứng khẩn cấp: các y tá, nữ hộ sinh, bác sĩ vẫn tiếp tục làm việc mỗi ngày tại các bệnh viện tạm thời này hoặc tại các bệnh viện không còn hoạt động đầy đủ và làm việc theo cách tốt nhất có thể. Để hỗ trợ họ, chúng tôi đang cung cấp hỗ trợ sức khỏe tâm lý xã hội và sức khỏe tinh thần cho các đối tác nhóm y tế của mình. Và sau đó thông qua các đối tác này, chúng tôi cũng đang hỗ trợ hỗ trợ tâm lý xã hội dựa vào cộng đồng.
Có chấn thương nghiêm trọng. Nhưng chúng ta đừng quên rằng hôm Thứ Sáu có một trong những làn sóng dư chấn động đất. Có một làn sóng dư chấn khác vào hôm thứ Bảy, và kể từ đó, mỗi ngày. Một số trong số chúng là nhỏ nhưng một số dư chấn khác là mạnh. Tôi muốn thành thật mà nói – khi tôi hoặc các đồng nghiệp của WHO cảm thấy có rung chuyển, chúng tôi rất lo lắng. Và nếu chúng tôi không cảm thấy an toàn, tôi không thể nghĩ đến những người sống bên ngoài ngôi nhà của họ cảm thấy thế nào, phải ngủ qua đêm trong các nơi trú ẩn tạm thời.
UN News: Nhu cầu cấp thiết nhất đối với WHO và các đối tác y tế về khả năng tiếp cận và vật liệu thiết bị là gì?
Bà Vuolo: Vật liệu thiết bị là ưu tiên hàng đầu. Hơn 5.000 người bị thương cần được điều trị và nhiều người sẽ cần phục hồi lâu dài, bao gồm vật lý trị liệu và phục hồi chức năng. Ngoài ra, những bệnh nhân có bệnh lý nền như tiểu đường hoặc các bệnh mãn tính khác vẫn cần được tiếp cận với thuốc men. Tôi đã trực tiếp trải nghiệm điều này khi một đồng nghiệp bị thương trong trận động đất. Chúng tôi đưa cô đến hai bệnh viện, cả hai nơi đều không thể điều trị cho cô. Chúng tôi đưa cô đến một cơ sở khác nhỏ hơn, thậm chí còn không có đủ vật liệu thiết bị ể khâu vết thương cho cô ấy. Cô bị thương ở chân. Chúng tôi đã tìm ra giải pháp và đưa cô đến thành phố Yangon. Nhưng điều này cho bạn biết nhu cầu là gì. Hai giờ sau trận động đất, nhưng các bệnh viện đã cạn hết vật liệu y tế. Không ai có thể dự đoán được quy mô của thảm họa. Không chỉ có nhu cầu cấp thiết về vật tư liên quan đến chấn thương mà còn có nhu cầu về thuốc thiết yếu để ngăn chặn sự gián đoạn của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thường xuyên - cho các bà mẹ, trẻ em hoặc người già, và cho các bệnh như sốt rét hoặc lao. Chúng tôi đã phát động lời kêu gọi khẩn cấp trị giá 8 triệu đô la để trang trải cho phản ứng khẩn cấp trong 30 ngày, nhưng ngoài ra, chúng tôi cũng cần các nguồn lực để phục hồi lâu dài.
UN News: Bà đã đề cập đến lời kêu gọi 8 triệu đô la, nhưng ngay cả trước thảm họa này ở Myanmar và những nơi khác, các cơ quan viện trợ đã phải vật lộn với nguồn tài trợ. Với việc Hoa Kỳ và các nhà tài trợ chính khác đã cắt giảm, bà thấy tác động như thế nào? Cộng đồng quốc tế có thể giúp đỡ như thế nào?
Bà Vuolo: Ba tháng đầu năm 2025 đã thay đổi cuộc chơi đối với hệ thống đa phương nói chung. Thật không may, một số quốc gia đang ưu tiên chi tiêu quân sự hơn y tế toàn cầu, viện trợ nhân đạo và phát triển quốc tế. Cho đến tháng 12 năm 2024, Myanmar là một trong những quốc gia có ít nguồn tài trợ nhân đạo nhất. Tôi không muốn nói rằng Myanmar bị bỏ bê, nhưng chắc chắn Myanmar xứng đáng được quan tâm nhiều hơn. Với việc cắt giảm viện trợ từ Hoa Kỳ và một số quốc gia khác, chúng tôi không thể hoạt động. Tính đến tháng 3, nhóm y tế đã nhận được chưa đến hai phần trăm (2%) nguồn tài trợ cần thiết cho năm nay.
Bây giờ, lời kêu gọi khẩn cấp 8 triệu đô la sẽ có hiệu lực trong vòng 30 ngày. Điều này cho phép công việc quan trọng của chúng tôi tiếp tục cung cấp vật tư cứu sinh và phòng ngừa dịch bệnh bùng phát, giống như những gì chúng tôi làm trong các trường hợp khẩn cấp khác - từ Gaza đến Afghanistan. Điều này cũng sẽ cho phép tiếp tục ứng phó phát hiện sớm đối với các bệnh có thể bùng phát - đặc biệt là bệnh tả. Nhưng ngoài phản ứng tức thời này - và tôi cũng đang nói thay cho các cơ quan khác của Liên hợp quốc tại Myanmar - chúng tôi sẽ phải nỗ lực phục hồi và tái thiết. Bệnh viện và trường học đã bị phá hủy, nơi tình hình vốn đã rất mong manh và hạn chế về năng lực, và mọi người cần được bảo vệ. Chúng tôi với tư cách là Liên hợp quốc có vai trò phải thực hiện. Bây giờ khi các nguồn lực đang cạn kiệt, chúng ta cần tìm ra các giải pháp và quan hệ đối tác sáng tạo, bao gồm với cộng đồng và những người khác trong khu vực, vì cuộc khủng hoảng này có tác động đến khu vực. Ngoài ra, chúng tôi kêu gọi cộng đồng quốc tế cũng ủng hộ những quốc gia đã quyết định phá hoại cấu trúc viện trợ toàn cầu để xem xét lại hậu quả của hành động của họ. Chúng tôi biết rằng ở những nơi khác, mọi người đang chết vì HIV vì nguồn tài trợ cho các loại thuốc cứu sống đã bị cắt giảm. Không chỉ Myanmar, mà còn có một số trường hợp khẩn cấp khác đang phải đối mặt với tình trạng khốn khổ tương tự như chúng tôi. Tuy nhiên, tôi phải nói rằng - tôi rất phấn khởi trước sự hỗ trợ của quốc tế, chẳng hạn như việc triển khai các nhóm y tế từ khắp nơi trên thế giới, cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế rất cần thiết. (Hết cuộc phỏng vấn UN News)
.
Sau đây là các thông tin từ báo National Geographic, ghi lại bởi phóng viên Ronan O’Connell: Trận động đất cũng đã phá hủy một trăm chùa, tu viện Phật giáo và 50 đền thờ Hồi giáo, những địa điểm đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động của xã hội. Với tâm chấn của trận động đất gần các thành phố lịch sử Sagaing và Mandalay, các chuyên gia lo ngại về việc phá hủy các địa điểm tâm linh này, vốn rất quan trọng đối với việc bảo tồn di sản văn hóa của đất nước này và phúc lợi của cộng đồng.
Các ngôi chùa, nhà thờ, đền thờ, tu viện và ni viện của Myanmar không chỉ là nơi thờ cúng, theo các chuyên gia nhấn mạnh. Mỗi nơi đều đóng vai trò quan trọng và đa dạng trong xã hội Myanmar, từ cung cấp giáo dục tiểu học, đến cung cấp thuốc men, chăm sóc người già và nhà ở cho trẻ mồ côi và những người phải di dời do chiến tranh.
Maitrii Aung-Thwin, phó giáo sư về Lịch sử Myanmar và Đông Nam Á tại Đại học National University of Singapore, giải thích: "Sự tàn phá các địa điểm tôn giáo làm trầm trọng thêm tình trạng dễ bị tổn thương mà cộng đồng đã cảm nhận".
Các tu viện và ni viện rất quan trọng đối với Phật tử Myanmar, những người đến đây để cúng dường và do đó tích lũy công đức. MK Long, chuyên gia về Phật giáo tại Myanmar tại Đại học Dartmouth University, giải thích: "Những công đức này có thể là bất cứ thứ gì, từ việc cúng dường bữa ăn bố thí hàng ngày đến việc xuất gia làm tăng ni. Trong vũ trụ học Phật giáo, việc tích lũy công đức được hiểu là ảnh hưởng tích cực đến hoàn cảnh của bạn trong kiếp này và kiếp sau".
Sau đây là một số địa điểm tôn giáo và văn hóa bị tàn phá trên khắp Myanmar — và ý nghĩa của sự mất mát của chúng đối với cộng đồng.
Chùa Shwe Sar Yan Pagoda
Được cho là có tuổi đời lên đến 1.000 năm, Chùa Shwe Sar Yan là một quần thể Phật giáo lớn, được trang trí bằng các bảo tháp và tượng mạ vàng, cách Mandalay khoảng 5 dặm về phía đông nam. Các video được đăng trực tuyến cho thấy đỉnh tháp mạ vàng của Chùa Shwe Sar Yan bị sụp đổ sau trận động đất. Được xây dựng từ thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 13, Chùa là trung tâm cộng đồng ở Myanmar, GS Aung-Thwin cho biết. Ông nói: "Nhóm ngôi chùa, và các bảo tháp đóng vai trò là các nút kết nối cộng đồng địa phương với các mạng lưới Phật tử khác trong nước và ngoài nước".
Được trang trí bằng các bảo tháp và tượng mạ vàng, ngôi chùa gắn liền sâu sắc với chu kỳ nông nghiệp địa phương. Các lễ hội hàng năm của ngôi chùa đánh dấu các giai đoạn trồng trọt, cày cấy và thu hoạch các loại cây trồng như lúa. GS Aung-Thwin cho biết: "Nông dân, thương nhân, khách du lịch và các doanh nghiệp nhỏ khác đến các lễ hội này để kết nối các cộng đồng địa phương và nền kinh tế của họ với nhau. Vì vậy, thiệt hại đối với các địa điểm tôn giáo này có thể phá vỡ cấu trúc xã hội của các cộng đồng này và phương tiện sinh tồn kinh tế của họ".
Ni viện Sakyadhita Nunnery
Cách Mandalay khoảng năm dặm về phía tây, một trong những ni viện lớn nhất của Myanmar cũng bị tàn phá bởi trận động đất. Ni viện Sakyadhita Thilashin nổi tiếng với công việc trao quyền và giáo dục phụ nữ trong nước. Được thành lập vào năm 1998, khoảng 200 học viên của ni viện học để chuẩn bị cho kỳ thi tu sĩ, học kinh Phật và tiếng Pali, một ngôn ngữ cổ của kinh điển Phật giáo Theravada.
Nhưng các học viên đó hiện đã phải di dời. GS Long nói: “Ít nhất ba tòa nhà ở đó đã sụp đổ, và tất cả các tòa nhà khác đều bị hư hại. Sáu nữ tu và ba người hỗ trợ tại gia đã chết. Một trong những nữ tu đã chết là vị Ni trưởng trụ trì của họ, và hai nữ giáo thọ khác phải nhập viện vì bị thương nghiêm trọng”.
Tu viện Me Nu Brick Monastery
Tu viện Me Nu Brick Monastery, còn được gọi là Tu viện Maha Aung Mye Bom San, cũng bị hư hại nặng nề. Mặc dù Tu viện Me Nu không còn là một tu viện hoạt động trong nhiều năm, nhưng nó vẫn là một di sản quan trọng và là một điểm thu hút khách du lịch phổ biến, theo lời Niklas Foxeus, phó giáo sư tại Đại học Stockholm University ở Thụy Điển, người đã nghiên cứu về Phật giáo ở Myanmar.
Được Nữ hoàng Nanmadaw Me Nu cho xây dựng vào năm 1822, đây là một địa danh quan trọng của Triều đại Konbaung, trị vì từ năm 1752 đến năm 1885. Kể từ khi triều đại sụp đổ trong Chiến tranh Anh-Miến Điện lần thứ ba, tu viện này đã vượt qua được các cuộc nội chiến và sự giận dữ của Mẹ Thiên nhiên, trước đó đã bị hư hại bởi một trận động đất lớn hồi năm 1838.
Biển báo ở lối vào tu viện mô tả địa điểm này là "một trong những mẫu kiến trúc Myanmar đẹp nhất trong Thời kỳ Konbaung". Đồ trang trí phức tạp và mái nhiều tầng của nó phản ánh thiết kế của các tu viện gỗ gần đó của Triều đại Konbaung, cùng nhau nằm trong danh sách dự kiến để được UNESCO xem xét công nhận là di sản thế giới.
Tu viện New Masoeyein Monastery
Tu viện New Masoeyein ở Mandalay là nơi sinh động của cộng đồng Phật tử trong khu vực, cung cấp thức ăn, chỗ ở, dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giáo dục tôn giáo cho hàng trăm nhà sư. Khi các thành viên của tăng đoàn Phật giáo làm lễ xuất gia vào ngày 28 tháng 3, tòa tháp đồng hồ màu cam và kem hiện đại của tòa nhà đã sụp đổ khi trận động đất làm rung chuyển đất nước Myanmar.
"Các tu viện và ni viện là trung tâm phục vụ cộng đồng và hướng dẫn tinh thần cho người dân tại gia", theo lời Kate Crosby, giáo sư nghiên cứu Phật giáo tại Đại học Oxford University cho biết. "Mối quan hệ này với các tu viện và ni viện là một phần cốt lõi trong đời sống tôn giáo và văn hóa của phần lớn người dân Miến Điện".
GS Foxeus cho biết Tu viện New Masoyein đặc biệt quan trọng vì đây là một trung tâm giáo dục Phật giáo tinh hoa có địa vị tương đương với một trường đại học. May mắn thay, thiệt hại của nó không quá nghiêm trọng và có thể sẽ sớm hoạt động trở lại trong tương lai gần, ông nói thêm.
.
Liệu những di tích văn hóa và tôn giáo này có thể được phục hồi không?
Việc sửa chữa các công trình cổ rất phức tạp do chúng được xây dựng từ khối gạch hay đá không được gia cố (un-reinforced masonry: khối gạch, đá, không có thép bên trong).
“Thật không may, những công trình này cũng dễ bị hư hại do động đất vì kết cấu xây dựng không được liên kết với nhau như các tòa nhà bê tông và thép hiện đại”, theo lời Jared Keen, giám đốc kỹ thuật của công ty kỹ thuật Beca tại Châu Á - Thái Bình Dương cho biết. “Khi một tòa nhà xây dựng bị hư hại một phần, chúng có thể được sửa chữa và củng cố, mặc dù việc củng cố như vậy thường là một nhiệm vụ phức tạp”.
Tamas Wells, điều phối viên của Mạng lưới nghiên cứu Myanmar Research Network tại Đại học Melbourne của Úc cũng bày tỏ những lo ngại tương tự. Wells cho biết: “Thách thức cốt lõi đối với việc khôi phục các địa điểm tôn giáo quan trọng là bối cảnh của một chế độ quân sự tàn bạo, thay vì các chi tiết kỹ thuật cụ thể của việc xây dựng lại”.
Chris Sidoti, cựu thành viên của Phái đoàn điều tra quốc tế độc lập của Liên hợp quốc về Myanmar, dự đoán rằng cuộc nội chiến ở Myanmar có thể sẽ làm chậm quá trình xây dựng lại các địa điểm văn hóa bị hư hại. Sidoti cho biết: “Rất khó để thấy được bất kỳ sự tái thiết thực sự nào đối với bất kỳ thứ gì — cơ sở hạ tầng dân sự, nhà ở dân cư hoặc các địa điểm văn hóa — trừ khi và cho đến khi chiến tranh kết thúc”.
Về vấn đề đó, lệnh ngừng bắn của Myanmar mang lại một tia hy vọng. Tuy nhiên, ngay cả trong thời bình, việc khôi phục các khu phức hợp tôn giáo vô giá này sẽ là một nhiệm vụ vô cùng phức tạp do tình trạng nghèo đói, cơ sở hạ tầng kém và bất ổn chính trị của quốc gia này.
.
REFERENCE:
-- INTERVIEW: Myanmar ‘an emergency within an emergency’, UN warns
https://news.un.org/en/interview/2025/04/1161886
-- Centuries of history and culture reduced to rubble after Myanmar earthquake
https://www.nationalgeographic.com/history/article/myanmar-earthquake-religious-cultural-sites
.
Cầu nguyện bên ngôi chùa sụp đổ một phần.
Hình ảnh một ngôi chùa sau trận động đất ở thủ đô Naypyitaw, Myanmar.
Ngôi chùa gần Mandalay.
