KINH PHÁP CÚ
Soạn tập: Tôn giả Pháp Cứu
Dịch từ Phạn văn: Pháp sư Chướng Ngại và những vị khác ở Thế Kỷ 3
Dịch sang Tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Dịch nghĩa: 28/8/2014 ◊ Cập nhật: 26/3/2015
Dịch từ Phạn văn: Pháp sư Chướng Ngại và những vị khác ở Thế Kỷ 3
Dịch sang Tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Dịch nghĩa: 28/8/2014 ◊ Cập nhật: 26/3/2015
☸ Cách Đọc Chữ Phạn: Bhikṣu: bíc su
| Kinh Pháp Cú ♦ Quyển thượng | Kinh Pháp Cú ♦ Quyển hạ |
|
☸ Phẩm 1: Vô Thường
Phẩm Vô Thường có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói lúc tỉnh mà chạy theo dục vọng thì sẽ hôn ám mê loạn. Vinh hoa và tánh mạng đều khó có thể bảo hộ lâu dài. Duy chỉ có Đạo mới là chân thật. [1] Tỉnh giác từ ngủ say Nên hoan hỷ tư duy Lắng nghe điều Ta nói Soạn tập lời Phật dạy [2] Tất cả hành vô thường Đều là pháp hưng suy Mới sanh liền phải diệt Tịch diệt an vui nhất [3] Ví như người thợ gốm Trộn đất nắn làm đồ Chúng thảy rồi vỡ nát Mạng sống cũng như vậy [4] Như nước sông chảy xiết Trôi xuôi chẳng ngược dòng Đời người cũng như thế Qua rồi không trở lại [5] Như người cầm roi trông Chăn bò cho ăn cỏ Già chết cũng như thế Nuôi lớn rồi cướp đi [6] Trăm ngàn chẳng được một Hào quý bất cứ ai Tích trữ chứa tài sản Không gì chẳng suy tàn [7] Bề bộn suốt ngày đêm Mạng sống tự giảm dần Tuổi thọ khi tiêu hết Như giếng khô cạn nước [8] Kẻ nghèo đều lìa đời Kẻ giàu cũng phải chết Có hợp ắt có tan Có sanh ắt có tử [9] Chúng sanh cùng tương tranh Cho đến mất cả mạng Tùy nghiệp mà đọa thăng Họa phước tự lãnh thọ [10] Già yếu nếm khổ đau Khi chết thức ra đi Tham luyến ngục gia đình Sanh tử chẳng thể đoạn [11] Thoáng chốc cái già đến Hình sắc suy biến tàn Thiếu thời tâm như ý Tuổi già nạn bủa vây [12] Dù sống đến trăm tuổi Cũng bị chết bám theo Già bệnh mãi áp bức Hoạn nạn đến đời sau [13] Một ngày đã trôi qua Thọ mạng cũng giảm dần Như cá đang thiếu nước Thử hỏi có gì vui? [14] Lúc già nhan sắc tàn Bệnh tật hủy hoại ta Thân thể thối rữa nát Cái chết là lẽ thường [15] Thân này để làm gì? Nơi luôn tiết đồ dơ Bệnh hoạn làm khốn khổ Già suy rồi phải chết [16] Tham dục ý buông lung Sai quấy ngày càng tăng Không thấy cũng chẳng nghe Thọ mạng là vô thường [17] Chẳng con chẳng cha anh Có thể cậy nương nhờ Bị chết làm khổ bức Không ai có thể hộ [18] Ngày đêm lười kiêu mạn Đã già còn dâm dật Có tiền không bố thí Chẳng vâng lời Phật dạy Bị bốn việc đó che Tự mình hại chính mình [19] Vào biển trú hư không Dù vào tận hang núi Chẳng có một nơi nào Thoát miễn khỏi phải chết [20] Việc này do mình tạo Nghiệp báo sẽ như thế Ai siết bởi phiền não Thẳng tiến già chết sầu [21] Thanh tịnh khéo tự biết Sanh tận thấy như thế Bhikṣu nhàm phiền não Ra khỏi chốn sanh tử ☸ Phẩm 2: Giáo Học
Phẩm Giáo Học có 29 bài kệ. Đại ý của phẩm này là chỉ dạy phương cách tu hành; hãy cởi bỏ hôn ám và ngu muội của mình thì sẽ thấy được ánh sáng của Đạo. [1] Ôi sao ngủ lu bù! Như ong, ốc, trai, mọt Ẩn náu nơi bất tịnh Mê lầm cho tốt thay [2] Đã bị trọng thương nặng Lòng nhói như bệnh đau Gặp phải lắm ách nạn Sao còn lo ham ngủ? [3] Tư duy chẳng buông lung Học theo dấu Năng Nhân Từ đó không ưu sầu Chánh niệm vọng tự trừ [4] Chánh kiến học Đạo tăng Trí tuệ soi thế gian Phước sanh trăm ngàn đời Vĩnh không đọa đường ác [5] Chớ học theo tà đạo Mà tin lời tà kiến Chớ nhiễm thói phóng đãng Mà khiến dục vọng tăng [6] Thiện Pháp khéo tu hành Học tập chớ vi phạm Hành Đạo không ưu phiền Đời đời thường an vui [7] Siêng học nhiếp thân tâm Lời nói luôn thận trọng Tất đến nơi bất tử Hành diệt sẽ được an [8] Điều sai chớ có học Việc đúng hãy thực hành Hiểu rõ Pháp tu trì Lậu tận đắc tịch diệt [9] Thấy Pháp lợi thân tâm Tất đến nơi an lành Tinh cần làm lợi ích Đó là bậc hiền minh [10] Ai khởi niệm giác ngộ Học Đạo thêm kiên cố Ai chấp diệt buông lung Tổn giảm mà chẳng tăng [11] Chuyên nhất ý kiên cường Tu học đắc Trung Đạo Ai hiểu nghĩa lý này Nên nhớ luôn hành trì [12] Trước đoạn tâm tham ái Kiêu mạn và tà kiến Diệt sạch mọi kết sử Đó là thượng Đạo Nhân [13] Tu học nếu không có Bạn tốt thiện tri thức Giữ thiện tu một mình Đừng cùng với kẻ ngu [14] Tu học siêng trì giới Cần chi bạn đồng hành? Một mình chẳng ưu phiền Như voi giữa rừng hoang [15] Trì giới lại đa văn Cả hai khéo rõ thông Mới xưng bậc giới văn Nên học gắng tu hành [16] Học Đạo trước giữ giới Sáu căn sẽ kiên cố Bố thí chẳng cầu báo Siêng năng chớ nằm lười [17] Dù ai sống trăm tuổi Tà kiến tâm bất thiện Chẳng bằng sống một ngày Tinh tấn thọ Chánh Pháp [18] Dù ai sống trăm tuổi Thờ lửa luyện phép thuật Chẳng bằng trong khoảnh khắc Trì giới được thắng phước [19] Làm được mới hãy nói Chẳng thể chớ nói suông Giả dối không thành tín Bậc trí sớm vứt trừ [20] Học Đạo cầu tín giải Quán sát lẽ đúng sai Biết Pháp hãy dạy người Đuốc tuệ chẳng còn mê [21] Bện tóc học đạo tà Áo cỏ nội tâm tham Mờ mịt chẳng hiểu rõ Như điếc nghe nhạc âm [22] Có tu mới xả ác Dùng thuốc trừ ba độc Trượng phu vượt sanh tử Như rắn lột thay da [23] Tu học mà đa văn Trì giới không sai phạm Hiện đời cùng vị lai Tiếng thơm sở nguyện thành [24] Tu học kém hiểu biết Trì giới không trọn vẹn Hiện đời cùng vị lai Thọ khổ bổn nguyện tan [25] Học Đạo có hai điều Luôn gần bậc đa văn Chân Đế giải nghĩa thâm Tuy nhọc chẳng đọa tà [26] Cỏ dại hại đồng lúa Nhiều dục hại tu học Nhổ cỏ trừ tà ác Thu hoạch tất được nhiều [27] Nghĩ kỹ rồi hãy nói Ngôn từ chớ hung bạo Y Pháp giảng nghĩa lý Lời lẽ chớ phạm sai [28] Khéo học chớ vi phạm Sợ ác rõ cấm kỵ Ai biết thấy tường tận Hoạn nạn, sau chẳng còn [29] Lìa xa tội cùng phước Việc làm sẽ tịnh hạnh Luôn mãi tự nhiếp phục Ấy là bậc khéo tu ☸ Phẩm 3: Đa Văn
Phẩm Đa Văn có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này cũng khuyên tu học nghe Pháp. Vun bồi học rộng, trở thành bậc thánh, và tự đạt đến chánh giác. [1] Đa văn vững tu hành Trì Pháp làm bức tường Tinh tấn hủy khó leo Từ đó giới tuệ thành [2] Đa văn khai sáng tâm Tâm sáng trí tuệ tăng Trí tăng rộng giải nghĩa Thấy nghĩa hành Pháp an [3] Đa văn khéo trừ lo Khéo nhập thiền định an Khéo giảng Pháp cam lộ Tự đắc Đạo tịch diệt [4] Nghe Pháp biết Kinh giới Trừ nghi thấy chân lý Do nghe lìa pháp ác Đi đến nơi bất tử [5] Minh sư khéo hiện Đạo Trừ nghi tu học thông Thanh tịnh gốc phiền não Pháp tạng khéo phụng trì [6] Khéo nhiếp giảng nghĩa thâm Hiểu rõ chẳng sai phạm Thọ Pháp nương theo Pháp Từ đó mau được an [7] Nếu chỉ hiểu chút ít Tự đại kiêu mạn khinh Đó như mù cầm đuốc Soi người chẳng soi mình [8] Cầu tài ham tước vị Quyền quý hưởng phước trời Tuệ biện xuất thế gian Đa văn là đệ nhất [9] Vua trọng bậc hiền minh Chư thiên cũng như thế Đa văn là bảo tạng Lực mạnh giàu sang nhất [10] Bậc trí kính đa văn Đạo Nhân cũng hoan hỷ Vua chúa hết lòng mến Thiên đế, Phạm, cũng thế [11] Tiên nhân trọng đa văn Hà huống đại phú gia Bởi tuệ là quý nhất Đáng kính không gì hơn [12] Thờ trời vì ánh sáng Hiếu cha vì ân đức Trung vua vì bảo hộ Kính hiền vì đa văn [13] Mạnh khỏe nhờ lương y Muốn thắng nhờ hào kiệt Phật Pháp ở trí tuệ Phước tu sáng muôn đời [14] Bạn lành ở công việc Chân tình lúc hiểm nguy Hạnh phúc nơi căn buồng Biết trí qua ngôn lời [15] Đa văn lợi hiện đời Vợ con anh em bạn Cũng được phước đời sau Tích lũy thành thánh trí [16] Muốn khéo diệt sân hận Cũng trừ việc hung suy Muốn được an ổn lành Hãy kính bậc đa văn [17] Trọng thương chẳng bằng ưu Trúng tên chẳng bằng ngu Dù mạnh chẳng thể nhổ Đa văn mới tận trừ [18] Mù nhờ trí được mắt Kẻ ngu nhờ đó thấy Học rộng dẫn người đời Như sáng dẫn kẻ mù [19] Có trí mới trừ si Ly dục diệt kiêu mạn Học tập kính đa văn Đó là tích lũy đức ☸ Phẩm 4: Chánh Tín
Phẩm Chánh Tín có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về tín tâm là căn bổn của việc học Phật tu Đạo. Nếu có được chánh kiến thì sự tu hành sẽ không thoái chuyển. [1] Tín giới tàm quý tài Là Pháp thánh hiền khen Đạo này bậc trí giảng Giúp người sanh lên trời [2] Kẻ ngu chẳng tu thiện Bố thí cũng chẳng khen Tín thí trợ người hiền Từ đó đến chốn lành [3] Tín tâm trưởng dưỡng Đạo Niệm Pháp trụ an lạc Ai gần đắc thượng trí Trường thọ giữa thánh hiền [4] Tin sâu mới đắc Đạo Như Pháp được diệt độ Từ đó trí tuệ thành Nơi đến quang minh chiếu [5] Vững tin vượt bể sâu Nhiếp ý làm thuyền trưởng Tinh tấn trừ khổ ách Trí tuệ qua bờ kia [6] Ai tín niệm phụng hành Thánh hiền sẽ ngợi khen Ai vui thích vô vi Cởi bỏ mọi buộc ràng [7] Tín tâm và giới Pháp Tuệ ý khéo tu hành Trượng phu đoạn phiền não Nhân đó thoát luân hồi [8] Tín khiến giới thành tựu Cũng được thọ và tuệ Nơi nơi khéo hành Đạo Chốn chốn người cúng dường [9] So sánh lợi xuất thế Tín tuệ là trí mẫu Tài này cao quý thượng Gia sản vốn chẳng thường [10] Muốn thấy chư thánh hiền Thích nghe giáo Pháp mầu Khéo xả tâm cấu trược Đó mới là tin sâu [11] Có tín mới vượt sông Phước ấy khó xâm đoạt Giặc cướp khéo ngăn trừ Nhàn tĩnh Đạo Nhân lạc [12] Bất tín chẳng tu hành Lời thật ưa bác bỏ Như vụng về múc nước Khuấy suối nổi bùn dơ [13] Bậc trí tu tín tuệ Khát ngưỡng Đạo thanh cao Như khéo múc nước suối Nhẹ nhàng chẳng khuấy tung [14] Tín tuệ không nhiễm ác Chỉ gần bậc hiền minh Điều hay nên học hỏi Việc xấu phải lánh xa [15] Lòng tin như ngồi xe Chở ta đến nơi đích Giống như huấn luyện voi Tự điều là tối thắng [16] Tín tài và giới tài Tàm tài cộng quý tài Cùng với văn, thí, tuệ Gọi là Bảy Pháp Tài [17] Do tín mà giữ giới Thanh tịnh thường quán Pháp Tu tuệ lợi mình người Phụng kính chẳng lãng quên [18] Ai có Bảy Pháp Tài Chẳng kể nam hay nữ Mãi mãi không nghèo túng Bởi họ thấy chân lý ☸ Phẩm 5: Trì Giới
Phẩm Trì Giới có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là sách tấn tu trì thiện Pháp, ngăn chặn tà kiến và phi pháp, để về sau khỏi phải hối tiếc. [1] Tâm ai thường trong sáng Phụng trì giới đầy đủ Thanh tịnh tu việc lành Đó là giới thành tựu [2] Bậc trí khéo hộ giới Sẽ được ba phước báo Lợi lành tiếng thơm vang Mạng chung sanh lên trời [3] Nên thấy người trì giới Hộ giới trí tuệ sanh Thành tựu chánh tri kiến Họ được an vui lành [4] Trì giới được an lạc Khiến thân chẳng não phiền Đêm nằm điềm tĩnh yên Thức dậy thường an vui [5] Giữ giới hành bố thí Tu phước tích phước điền Từ đó qua bờ kia Thường đến nơi an vui [6] Điều gì là cực thiện? Tu gì được an lạc? Thứ gì trân quý nhất? Cái gì chẳng thể đoạt? [7] Giới hạnh là cực thiện Trì giới được an lạc Trí tuệ trân quý nhất Phước đức chẳng thể đoạt [8] Bhikṣu lập giới đức Thủ hộ nhiếp các căn Ăn uống biết chừng mực Ngủ thức ý tương ứng [9] Dùng giới hàng phục tâm Thủ hộ chánh định ý Nhất tâm tu Chỉ Quán Không quên là chánh trí [10] Hiền minh thủ hộ giới Chánh trí tâm tư duy Hành Đạo luôn tương ứng Khổ ách tự trừ sạch [11] Trừ sạch các tội cấu Nhổ tận chớ sanh nghi Trọn đời cầu giới Pháp Thánh niệm chớ lìa xa [12] Giới định tuệ giải thoát Phải nên khéo quán sát Trần cấu đều đã lìa Diệt trừ họa ba cõi [13] Giải thoát mọi ràng buộc Si mê diệt trừ sạch Vượt khỏi các cảnh ma Chiếu sáng như mặt trời [14] Ngã mạn với cuồng mê Bhikṣu phải xa lánh Tu hành giới định tuệ Tinh cần chớ lìa xa [15] Trì giới ý thanh tịnh Nhiếp tâm chẳng buông lung Chánh trí đã mở thông Chẳng gặp tà kiến vây [16] Đi đến nơi cát tường Chứng thành Đạo vô thượng Cũng lìa pháp ác tà Ly chướng trừ chúng ma ☸ Phẩm 6: Tư Duy
Phẩm Tư Duy có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy cẩn thận gìn giữ niệm khởi vi tế của tâm và quán sát hơi thở ra vào, tất sẽ ngộ trọng yếu của Đạo. [1] Quán hơi thở ra vào Chú tâm tư duy kỹ Thông suốt đầu đến cuối Quán sát như Phật dạy [2] Đó là chiếu thế gian Như mây tan trăng hiện Đi đứng học tư duy Nằm ngồi đừng quên lãng [3] Bhikṣu lập niệm này Hiện đời và hậu thế Thắng lợi mãi chẳng cùng Vĩnh không đọa sanh tử [4] Nếu thấy thân an trụ Sáu căn gìn giữ hộ Bhikṣu luôn nhất tâm Tự biết chứng tịch diệt [5] Đã có các niệm này Tự mình luôn hành trì Như vậy mà chẳng thể Vĩnh không chế phục tâm [6] Ai tu Pháp căn bổn Như thế vượt trần lao Ý niệm mà khéo ngộ Đắc định tâm an vui Tùy thời tu các Pháp Mới thoát sanh già chết [7] Bhikṣu ngộ ý niệm Phải khiến niệm tương ứng Sanh tử phiền não đoạn Chứng đắc Đạo tịch diệt [8] Thường nên nghe diệu Pháp Tự ngộ tâm ý mình Ai giác làm thánh hiền Sợ hãi vĩnh chẳng còn [9] Giác ngộ tâm tương ứng Ngày đêm siêng tu học Liễu giải Pháp cam lộ Nhất định được vô lậu [10] Nếu ai được lợi lành Tất đến Quy Y Phật Cho nên ngày lẫn đêm Thường niệm Phật Pháp Tăng [11] Tự ngộ tâm ý mình Đó là đệ tử Phật Ngày đêm hãy luôn niệm Công đức Phật Pháp Tăng [12] Niệm thân niệm vô thường Niệm giới bố thí đức Vô nguyện, không, vô tướng Ngày đêm hãy nhớ niệm ☸ Phẩm 7: Từ Bi
Phẩm Từ Bi có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về nơi tu hành của thánh nhân; bậc đại nhân luôn dùng đức hạnh để rộng độ vô lượng chúng sanh. [1] Lòng từ không giết hại Thân nghiệp luôn khéo nhiếp Đó là chốn bất tử Nơi đến chẳng hoạn nạn [2] Lòng từ không giết hại Gìn giữ ngữ ý nghiệp Đó là chốn bất tử Nơi đến chẳng hoạn nạn [3] Não loạn đã điều phục Thủ hộ tâm từ bi Thấy sân vẫn nhẫn chịu Đó là tu tịnh hạnh [4] Từ tốn tâm chí thành Không thốt lời ác ôn Với người chẳng sân hận Đó là tu tịnh hạnh [5] An tĩnh chắp tay kính Chẳng hại các chúng sanh Chẳng gây phiền não sầu Đó là tu tịnh hạnh [6] Từ mẫn luôn thương xót Thanh tịnh như Phật dạy Biết đủ biết dừng lại Tất vượt thoát sanh tử [7] Học rộng ít tham muốn Lợi danh chẳng mê mang Nhân nghĩa không xâm phạm Thế gian ngợi tán dương [8] Hiền nhân không tổn phạm Chẳng theo phù du ảo Người đời tranh đua giành Trí tuệ tâm an nhiên [9] Hiền lương lòng bác ái Xót thương các chúng sanh Tâm từ luôn rải khắp Nơi đến sẽ an lành [10] Hiền nhân không tà ngụy An trụ chẳng ưu phiền Chư thiên theo hộ vệ Bậc trí quý từ bi [11] Ngày đêm sanh niệm từ Dứt tuyệt tâm tranh đấu Chẳng hại các chúng sanh Tức không gặp oán cừu [12] Giết hại thiếu tâm từ Phạm giới lại nói dối Lầm lỗi không bố thí Chẳng màng sanh già chết [13] Uống rượu mất lý trí Hành vi càng xằng bậy Chết đọa ba đường ác Xảo ngụy không chân thành [14] Bước theo hạnh từ bi Bác ái cứu chúng sanh Có được mười một lợi Phước đức luôn tùy thân [15] Ngủ yên tỉnh giấc an Chẳng thấy cơn ác mộng Trời hộ người kính mến Thuốc độc chiến tranh, không Chẳng gặp nạn nước lửa Nơi ở được phước lợi Chết sanh cõi Phạm Thiên Đây là mười một lợi [16] Nếu dùng tâm từ bi Vô lượng chẳng quên lãng Sanh tử dần dần đoạn Được lợi siêu thế gian [17] Nhân từ không loạn chí Hạnh bi rất khó hành Thương xót các chúng sanh Phước đó là vô lượng [18] Dù ai trọn suốt đời Phụng thờ khắp thần linh Voi ngựa mang tế trời Chẳng bằng hành từ bi ☸ Phẩm 8: Lời Nói
Phẩm Lời Nói có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy cẩn thận lời nói trong việc nói năng, đàm luận, và phải nên sử dụng phù hợp với Đạo lý. [1] Mắng chửi nói lời ác Kiêu ngạo khinh miệt người Dấy khởi việc ác này Oán hận càng sanh thêm [2] Thuận ngôn lời khiêm tốn Tôn trọng kính mến người Nhẫn ác trừ phiền não Oán hận tự diệt tan [3] Lòng ác ai luôn giữ Như rìu ở trong miệng Cho nên tự trảm thân Do bởi nói lời ác [4] Tranh giành đoạt chút lợi Như mất tài bảo giấu Từ đó sanh tranh đấu Khiến tâm hướng đường ác [5] Khen ác ca việc xấu Cả hai đều xấu ác Miệng lưỡi ưa tranh đấu Về sau tất chẳng an [6] Vô đạo đọa đường ác Tự tăng địa ngục khổ Lìa si tu nhẫn ý Chánh niệm tức không phạm [7] Làm lành được giải thoát Làm ác bị trói buộc Hiểu suốt làm thánh hiền Đó là thoát não phiền [8] Bhikṣu thu nhiếp ý Lời nói không vội vã Nghĩa lý hợp như Pháp Lời ấy ngọt dịu êm [9] Lời nói ai khéo dùng Họ tất không chiêu hoạn Cũng chẳng xung khắc người Đây là lời thiện xảo [10] Lời nói hợp với ý Cũng làm người hoan hỷ Đừng khiến tâm hướng ác Lời nói người tin vui [11] Chí thành giảng cam lộ Như Pháp chẳng lỗi lầm Lời nói hợp Pháp nghĩa Là gần gốc của Đạo [12] Ai giảng như Phật dạy Cát tường được diệt độ Tất khéo đoạn phiền não Đó là lời tối thượng ☸ Phẩm 9: Song Yếu
Phẩm Song Yếu có 22 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dùng thiện ác đối nhau để tỏ sáng nghĩa lý. ... [1] Tâm là gốc các pháp Tâm chỉ đạo làm chủ Nếu trong tâm nghĩ ác Thì liền nói liền làm Tội khổ tự truy đuổi Như bánh xe theo vết [2] Tâm là gốc các pháp Tâm chỉ đạo làm chủ Nếu trong tâm nghĩ thiện Thì liền nói liền làm Phước lạc tự truy đuổi Như bóng hiện theo hình [3] Loạn ý theo tâm khởi Ngu si dẫn vào tối Tự đại không biết Pháp Làm sao hiểu lời hay? [4] Chánh ý theo tâm khởi Thông suốt hiểu minh bạch Chẳng bị ganh ghét tham Liễu đạt rõ lời hay [5] Oán hận ai ôm giữ Oán mãi chưa từng nghỉ Không hận hận tự trừ Là Đạo đáng phụng hành [6] Kỳ vọng ở nơi người Chẳng bằng tự xét mình Như ai biết lẽ này Hoạn nạn vĩnh diệt trừ [7] Tà kiến cho thân tịnh Các căn chẳng nhiếp phục Ăn uống không chừng mực Biếng nhác lại khiếp nhược Khống chế bởi tà ác Như cỏ ngã theo gió [8] Hãy quán thân bất tịnh Các căn khéo nhiếp phục Ăn uống biết chừng mực Tinh tấn luôn vui thích Không bị tà ác động Như gió thổi thái sơn [9] Tánh độc không nhổ trừ Tham muốn lòng rong ruổi Chưa thể tự điều phục Không xứng mặc Pháp y [10] Tánh độc khéo nhổ trừ Giữ giới ý an nhiên Tâm đó đã điều phục Xứng đáng mặc Pháp y [11] Lấy thật cho là giả Lấy giả cho là thật Đó là tâm tà kiến Không được lợi ích lành [12] Chân thật biết là thật Hư ngụy biết là giả Đó là tâm chánh kiến Tất được lợi ích lành [13] Mái nhà nếu chẳng kín Trời mưa sẽ luôn rỉ Ý ai không tư duy Mãi có tham sân si [14] Mái nhà nếu lợp kín Trời mưa sẽ chẳng rỉ Ý ai tự tư duy Vĩnh không tham sân si [15] Kẻ xấu ảnh hưởng người Như gần vật hôi thối Mê dần làm việc xấu Bất giác trở thành ác [16] Bậc hiền ảnh hưởng người Như gần làn khói hương Trí tăng làm việc lành Hạnh nghiệp tỏa ngát thơm [17] Gây ưu đời sau ưu Tạo ác với sầu muộn Sợ hãi luôn ưu phiền Thấy tội lòng ngậm ngùi [18] Tạo vui đời sau vui Làm thiện với hoan hỷ Hân hoan thường vui vẻ Thấy phước tâm an nhiên [19] Nay khổ đời sau khổ Làm ác với khổ đau Tự mình gặp tai ương Thọ tội phiền não nhiệt [20] Nay vui đời sau vui Làm thiện với hoan hỷ Tự mình gặp duyên lành Phước báo thọ an vui [21] Tham cầu nói khôn khéo Phóng đãng không giữ giới Ôm lòng tham sân si Chỉ Quán chẳng tư duy Tụ tập như bầy trâu Không phải đệ tử Phật [22] Vô cầu nói đúng lúc Hành Đạo hợp như Pháp Diệt trừ tham sân si Chánh giác ý liễu giải Thấy nghịch tâm chẳng động Đó là đệ tử Phật ☸ Phẩm 10: Buông Lung
Phẩm Buông Lung có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là chỉ dạy giới luật để ngăn trừ điều tà ác và lỗi lầm; dùng Đạo khuyến tu hiền đức. [1] Giới là Đạo cam lộ Buông lung là tử lộ Không tham sẽ bất tử Mất Đạo sẽ tự diệt [2] Người trí hành thắng Đạo Vĩnh viễn chẳng buông lung Hoan hỷ do không tham Pháp lạc từ đây sanh [3] Tư duy luôn niệm Đạo Dũng mãnh tu chánh hạnh Trượng phu vượt thế gian Cát tường không gì hơn [4] Chánh niệm luôn hưng khởi Thanh tịnh ác dễ diệt Y Pháp tự chế phục Không phạm tiếng thơm vang [5] Tinh tấn không buông lung Chế phục tự điều tâm Trí tuệ sanh định minh Hố thẳm chẳng còn rơi [6] Kẻ ngu trí kém hiểu Ưa loạn thích tranh đấu Thượng trí luôn thận trọng Chánh niệm hộ như báu [7] Chớ tham chớ đua tranh Cũng đừng ham dục lạc Tâm ý chẳng buông lung Mới được an vui lớn [8] Buông lung luôn tự cấm Khéo trừ làm thánh hiền Đã thăng lầu trí tuệ Bỏ nguy liền được an Người trí nhìn kẻ ngu Như núi so với đất [9] Chánh hạnh giữa chốn loạn Đó là Độc Giác ngộ Lực này hơn sư tử Bỏ ác là đại trí [10] Say ngủ nặng như núi Che trùm bởi si mê Nằm lì chẳng nghĩ cách Nên luôn thọ bào thai [11] Tâm ý không phóng túng Lậu tận được ý giải Ma thừa lúc buông lung Như sư tử vồ nai [12] Ai khéo chẳng buông lung Là người trì giới luật Thanh tịnh chánh tư duy Luôn nên tự hộ tâm [13] Bhikṣu hãy cẩn thận Buông lung lắm ưu phiền Tranh tụng nhỏ thành lớn Tích ác vào đám lửa [14] Giữ giới tăng phước thiện Phạm giới tâm lo âu Khéo đoạn lậu ba cõi Đó mới gần tịch diệt [15] Ai trước từng buông lung Sau khéo tự cấm chế Là chiếu sáng thế gian Họ nên nhớ tu định [16] Thuở xưa lỡ làm ác Bù lại siêng làm lành Là chiếu sáng thế gian Họ nên nhớ tu thiện [17] Thiếu niên mà xuất gia Siêng tu lời Phật dạy Là chiếu sáng thế gian Như trăng lìa mây che [18] Ai trước lỡ làm ác Sau ngừng không tái phạm Là chiếu sáng thế gian Như trăng lìa mây che [19] Hiện đời không não hại Lúc chết chẳng âu lo Kia thấy Đạo vô úy Lìa khổ được an vui [20] Đoạn trừ pháp ô trược Chỉ học Pháp thanh tịnh Sanh tử không quay lại Xả ái dừng việc ác Dục lạc chẳng còn nhiễm Diệt dục không ưu sầu ☸ Phẩm 11: Tâm Ý
Phẩm Tâm Ý có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về tâm ý thức; tuy không có hình tướng nhưng sự tạo tác của chúng là vô cùng vô tận. [1] Rong ruổi ý sai sử Khó phòng khó cấm chế Chánh trí hàng bổn tâm Tuệ minh chiếu hiển hách [2] Vụt nhanh khó hộ trì Là nơi dục niệm trú Nhiếp ý là việc lành Điều phục liền khinh an [3] Ý niệm rất khó thấy Theo dục mà rong ruổi Trí tuệ luôn tự hộ Khéo giữ liền được an [4] Đơn độc đi cùng khắp Ẩn tàng vô hình tướng Nhiếp ý gần với Đạo Giải thoát khỏi ma chướng [5] Vọng tâm chẳng dừng nghỉ Cũng chẳng biết Pháp lành Trầm mê việc thế gian Không có chánh tri kiến [6] Vọng niệm chẳng dừng nghỉ Vô biên bất đoạn tuyệt Phước lực khéo trừ ác Giác ngộ làm thánh hiền [7] Phật nói tất cả pháp Tuy diệu nhưng phi chân Vọng niệm nên cảnh giác Chớ theo tâm buông lung [8] Thấy Pháp an lạc nhất Sở nguyện tất viên thành Trí tuệ phòng hộ ý Đoạn trừ khổ nhân duyên [9] Thân này chẳng bao lâu Trở về với cát bụi Thân hoại thức ra đi Sao còn tham luyến nhớ? [10] Tâm hướng nơi tạo tác Đến đi không dấu vết Nếu lòng nhiều tà ác Tai họa tự chuốc lấy [11] Niệm này do mình tạo Chẳng phải cha mẹ làm Trừ tà tu chánh định Tu phước chớ thoái lui [12] Nhiếp sáu căn như rùa Phòng hộ ý như thành Kiếm tuệ chiến đấu ma Thắng lợi không hoạn nạn ☸ Phẩm 12: Hương Hoa
Phẩm Hương Hoa có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói học tập Phật Pháp cần phải sáng suốt và thực tiễn tu hành. Nhân có hoa nên mới thấy quả. Hãy chuyển hư ngụy thành chân thật. [1] Ai khéo lựa nơi xứ Lìa đường ác sanh thiên? Ai khéo giảng Pháp nghĩa Như khéo hái hoa xinh? [2] Học nhân khéo lựa nơi Lìa đường ác sanh thiên Khéo giảng diệu Pháp nghĩa Khéo hái hoa công đức [3] Quán thân như sành gốm Huyễn hóa như ngựa hoang Chặt đứt nụ hoa ma Không đọa vòng sanh tử [4] Thấy thân như bọt nước Biết đó là huyễn hóa Chặt đứt nụ hoa ma Không đọa vòng sanh tử [5] Thân bệnh ắt suy nhược Như hoa rơi héo tàn Một mai cái chết đến Ví như nước chảy xiết [6] Tham dục không nhàm chán Tiêu tan mọi chánh niệm Ý tà ham tài bảo Chiêu họa dối gạt mình [7] Ví như ong hút mật Không tổn hoa sắc hương Chỉ lấy vị rồi đi Như Bhikṣu vào làng [8] Chuyện người chớ lưu tâm Tốt xấu việc của họ Mà hãy luôn phản tỉnh Thiện ác của chính mình [9] Ví như hoa khả ý Sắc đẹp mà chẳng thơm Lời hoa mỹ cũng thế Không có lợi ích gì [10] Ví như hoa khả ý Sắc đẹp lại ngát thơm Lời dịu êm cũng thế Tất được phước lợi lành [11] Lấy nhiều hoa xinh đẹp Kết thành vòng trang sức Ai rộng tích thiện căn Đời sau sanh chốn lành [12] Kỳ hoa dị thảo hương Không ngược làn gió thổi Hiền giả gần Chánh Đạo Đức hạnh tỏa ngát thơm [13] Hương mộc hương chiên đàn Và hương hoa sen xanh Tuy ngửi thật ngát thơm Không bằng giới đức hương [14] Hương hoa tỏa nhạt nhòa Chẳng thể gọi là thật Huân tu trì giới hương Thù thắng thơm thấu trời [15] Thành tựu đầy đủ giới Tu hành chẳng buông lung Định tuệ đoạn sanh tử Vĩnh viễn lìa tà ma [16] Ví như ở mương ruộng Gần cạnh nơi đại lộ Trong đó mọc hoa sen Thơm khiết rất đáng yêu [17] Có sanh ắt phải chết Phàm phu ưa nơi đó Bậc trí quyết thoát ra Đó là đệ tử Phật ☸ Phẩm 13: Ngu Ám
Phẩm Ngu Ám có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khai mở tối tăm và phơi bày trạng thái của nó, hầu khiến cho những ai u mê thấy được ánh sáng. [1] Đêm dài ai mất ngủ Đường dài ai mệt mỏi Ngu mê luân hồi mãi Chẳng biết Phật Chánh Pháp [2] Si mê luôn hôn ám Cuốn trôi như dòng nước Thà rằng đi một mình Chớ cùng với kẻ ngu [3] Kẻ ngu chấp vận mạng Lo lắng mãi không thôi Sống chung kẻ dốt, khổ Với ta sanh oán thù [4] Có tiền có con cái Kẻ ngu mãi lo toan Cả ta chẳng phải ta Huống nữa tiền và con? [5] Mùa hè sống ở đây Mùa đông sống ở đây Kẻ ngu lo lắm việc Chẳng biết tương lai biến [6] Dù ngu đần cực điểm Tự nhận biết sẽ khôn Ngu mà cho mình giỏi Đó mới là cực ngu [7] Ngu ám gần bậc trí Ví như vá múc canh Cho dù múc luôn khi Vẫn không biết vị gì [8] Thông minh gần bậc trí Ví như lưỡi nếm vị Dù chỉ một thoáng thôi Pháp yếu liền rõ thông [9] Hành động của kẻ ngu Khiến thân chiêu hoạn nạn Ưa khoái làm việc ác Tai ương tự chuốc lấy [10] Hành vi mà bất thiện Về sau lòng hối hận Nước mắt chảy đầm đìa Báo ứng nghiệp ác xưa [11] Hành vi mà lương thiện Về sau lòng hoan hỷ Vị lai hưởng phước báo Mỉm cười tâm vui sướng [12] Nghiệp tội chưa chín mùi Kẻ ngu cho bình yên Tới khi báo ứng đến Tự chịu tội khổ đau [13] Kẻ ngu chốn ước mong Không nhận đó là khổ Mãi khi đọa hiểm nguy Mới biết nó chẳng lành [14] Kẻ ngu lúc làm ác Không thể tự hiểu thấu Ương họa đuổi theo đốt Nghiệp tội cháy phừng phừng [15] Kẻ ngu ham ăn ngon Năm tháng càng tham đắm Niệm Pháp mười sáu phần Một phần cũng chưa có [16] Kẻ ngu mãi lo toan Đến cuối không chút lợi Dao gậy tự chiêu cảm Báo ứng như ấn chương [17] Biết ngu xem hành vi Không thí mà lắm cầu Sa đọa đường tà ác Luôn làm điều ác xấu [18] Xa Đạo gần kẻ tham Mưu sanh tại lợi danh Gia đình do luyến tham Lấy nhiều vật cúng dâng [19] Học Đạo đừng mắc phải Chớ làm Đạo Nhân nhà Tham nhà phạm Thánh giáo Về sau tự thiếu hao [20] Việc đó đồng kẻ ngu Chỉ khiến dục vọng tăng Cầu lợi trái sở nguyện Cầu Đạo cũng chẳng thành [21] Bởi vậy ai có trí Xuất gia Phật đệ tử Bỏ ái lìa trần lụy Mãi không đọa sanh tử ☸ Phẩm 14: Minh Triết
Phẩm Minh Triết có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói những ai tu hành trí tuệ chân thật thì phải tu phước báo và tinh tấn học tập Chánh Đạo. Hãy dùng Phật Pháp làm gương sáng. [1] Quán sát rõ thiện ác Lòng biết sợ điều ác Sợ ác chẳng vi phạm Cát tường mãi không sầu Nên ai muốn có phước Tư duy siêng hành trì Khéo đạt như ý nguyện Phước lộc chuyển bội tăng [2] Làm phước tin việc lành Tích thiện không nhàm mỏi Tin hiểu tu âm đức Lâu dần sẽ huy hoàng [3] Luôn tránh chuyện vô nghĩa Không gần kẻ ngu si Tưởng mến theo bạn hiền Thân cận bậc thượng sĩ [4] Pháp hỷ nằm an vui Tâm vui ý trong sáng Thánh nhân diễn nói Pháp Bậc trí luôn mến hành [5] Nhân đức bậc trí tuệ Trai giới kính phụng Đạo Như trăng giữa vì sao Chiếu sáng khắp thế gian [6] Thợ cung chỉnh góc độ Thuyền phu chèo lái thuyền Thợ mộc gọt đẽo gỗ Bậc trí khéo điều thân [7] Ví như khối đá nặng Cuồng phong không thể dời Bậc trí ý kiên định Chê khen chẳng động dao [8] Ví như vực nước sâu Tĩnh lặng lại trong veo Người trí nghe Đạo mầu Tâm tịnh ý an nhiên [9] Trượng phu tâm vô cầu Nơi ở tuệ sáng soi Dù gặp vui hay khổ Thái độ chẳng tự cao [10] Thánh hiền xa việc đời Chẳng mong tiền và con Giữ giới luôn tu Đạo Không tham tà phú quý [11] Người trí biết niệm động Như cây giữa bãi cát Bằng hữu chí chưa vững Theo ý nhiễm bụi trần [12] Thế gian đều chìm đắm Ít ai qua bờ kia Giả sử dù có người Muốn qua nhưng chạy nhanh [13] Cầu Đạo ai chí thành Tiếp thọ Phật chánh giáo Người ấy gần bờ kia Thoát tử làm thượng nhân [14] Đoạn trừ pháp năm uẩn Tĩnh lự trí tuệ sanh Vực thẳm chẳng còn rơi Xả ái hiện quang minh [15] Chế phục lòng tham luyến Vô vi đoạn dục lạc Ai khéo tự cứu mình Khiến tâm sanh tuệ minh [16] Tu học giữ chánh trí Tâm luôn niệm Chánh Đạo Nhất tâm thọ Chân Đế Dục lạc chẳng khởi sanh Lậu tận tập trừ tận Đó là vượt thế gian ☸ Phẩm 15: Ứng Chân
Phẩm Ứng Chân có 10 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói tánh linh của bậc giác ngộ thì xa lìa ái dục, tâm không chấp trước, và ý kiên định không biến đổi. [1] Lìa xa mọi ưu sầu Thoát khỏi mọi hoạn nạn Trói buộc đã cởi ra Tĩnh lặng chẳng não phiền [2] Tâm tịnh có chánh niệm Dục lạc chẳng còn tham Đã qua hố si mê Như nhạn bỏ ao khô [3] Ăn uống biết chừng mực Tài vật không cất giấu Vô nguyện, không, vô tướng Tu hành độ chúng sanh Như chim giữa bầu trời Bay xa không trở ngại [4] Thế gian tập khí tận Chẳng còn ham ăn uống Tâm không chẳng hoạn nạn Đã đến chốn giải thoát Ví như loài chim bay Thoáng đậu rồi liền đi [5] Căn tánh ai chế ngự Như ngựa đã thuần phục Xả bỏ thói kiêu mạn Tất được trời cung kính [6] Như đất không phẫn nộ Như núi không dao động Thánh hiền không cấu nhiễm Đoạn tuyệt thoát sanh tử [7] Vọng niệm đã dừng nghỉ Chánh ngữ lại chánh hạnh Chánh Đạo khiến giải thoát An nhiên vào tịch diệt [8] Lìa dục không chấp trước Chặt đứt chướng ba cõi Vọng niệm đã đoạn tuyệt Đó là bậc thượng nhân [9] Hoang dã hoặc xóm làng Đất bằng hay đồi cao Chỗ qua của Ứng Chân Chẳng ai không nhờ ơn [10] Thánh nhân thích vắng vẻ Phàm phu chẳng thể ở Lành thay không dục vọng Không chỗ để cầu mong ☸ Phẩm 16: Số Ngàn
Phẩm Số Ngàn có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, dù học Phật Pháp rất nhiều nhưng lại không lãnh hội được trọng yếu, thì chẳng bằng như học ít mà thông suốt vậy. [1] Dù tụng cả ngàn kệ Chẳng hiểu có ích gì? Đâu bằng hiểu một câu Nghe rồi ý tịch nhiên [2] Dù tụng cả ngàn kệ Chẳng hiểu có ích gì? Đâu bằng chỉ một câu Nghe rồi liễu thoát khổ [3] Dù tụng nhiều Kinh điển Chẳng hiểu có ích gì? Thông suốt chỉ một câu Tu hành sẽ đắc Đạo [4] Ngàn ngàn vạn quân địch Một người thắng tất cả Chẳng bằng tự hàng tâm Đó là thắng cao nhất [5] Thắng mình làm thánh hiền Xứng danh bậc nhân hùng Hộ ý điều thân tâm Luôn tự diệt niệm tà [6] Dù là trời chí tôn Thần ma, Phạm, thiên đế Thảy đều chẳng thể hơn Ai đã tự thắng mình [7] Mỗi tháng tới miếu đền Suốt đời không thôi nghỉ Đâu bằng trong thoáng chốc Nhất tâm niệm Chánh Pháp Một niệm phước của Đạo Hơn kẻ thờ trọn đời [8] Dù trọn cả trăm năm Phụng thờ miếu thần lửa Chẳng bằng trong khoảnh khắc Cúng dường Phật Pháp Tăng Phước đức một lần tu Hơn kẻ thờ trăm năm [9] Cầu phước cúng tế thần Hãy xem phước về sau Bốn phần chưa được một Đâu bằng lễ hiền nhân [10] Ai khéo làm việc lành Thường kính bậc trưởng lão Bốn phước tự nhiên tăng Sắc, lực, thọ, an vui [11] Dù ai sống trăm tuổi Xa Đạo không trì giới Chẳng bằng sống một ngày Giữ giới nhập chánh định [12] Dù ai sống trăm tuổi Tà ngụy không có trí Chẳng bằng sống một ngày Nhất tâm học chánh trí [13] Dù ai sống trăm tuổi Lười biếng không tinh tấn Chẳng bằng sống một ngày Dũng mãnh hành tinh tấn [14] Dù ai sống trăm tuổi Không biết việc thành bại Chẳng bằng sống một ngày Thấy nhân biết được quả [15] Dù ai sống trăm tuổi Không thấy Đạo cam lộ Chẳng bằng sống một ngày Uống được vị cam lộ [16] Dù ai sống trăm tuổi Không biết nghĩa Đại Đạo Chẳng bằng sống một ngày Tu học Phật Pháp yếu ☸ Phẩm 17: Tội Chướng
Phẩm Tội Chướng có 22 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thương cảm những kẻ làm ác--do nghiệp ác nên phải thọ tội báo. Nếu ai không làm ác, họ sẽ không gặp hoạn nạn. [1] Thấy thiện chẳng vâng làm Tâm ác vội chạy theo Cầu phước không chân chánh Lại còn thích tà dâm [2] Hễ ai làm việc ác Tự mình không tỉnh ngộ Ngu si khoái chí làm Về sau chịu thống khổ [3] Kẻ ác gây bạo ngược Lâu dần thành thói quen Những ai ham dục lạc Tội báo tự nhiên thành [4] Người hiền tu phước đức Tích tụ ngày càng tăng Trong lòng nguyện làm lành Phước báo tự nhiên thành [5] Yêu nghiệt hưởng phước báo Bởi ác chưa chín mùi Đến khi ác chín mùi Tai vạ tự chuốc lấy [6] Hiền lương gặp tai họa Bởi thiện chưa chín mùi Đến khi thiện chín mùi Sẽ thọ phước báo đó [7] Đánh người bị người đánh Oán thù gặp oán thù Chửi người bị người chửi Phẫn nộ gặp phẫn nộ [8] Người đời không nghe thấy Chẳng biết Phật Chánh Pháp Sanh ra thọ mạng ngắn Sao còn làm việc ác? [9] Chớ khinh việc ác nhỏ Cho rằng không tai họa Giọt nước tuy cỏn con Lâu dần cũng đầy thùng Tội ác đầy rẫy khắp Từ nhỏ tích tụ thành [10] Chớ khinh việc thiện nhỏ Cho rằng không phước báo Giọt nước tuy cỏn con Lâu dần cũng đầy thùng Phước lành đầy rẫy khắp Từ nhỏ tích tụ thành [11] Việc làm của phàm phu Bất luận tốt hay xấu Thảy đều vì bản thân Quả báo luôn ứng theo [12] Những ai giỏi cướp đoạt Sẽ tự có khả năng Chiếm lấy của kẻ khác Nhưng cũng bị người đoạt [13] Ác báo không vội đến Ví như vắt sữa bò Nghiệp tội tại âm gian Như lửa dưới tro tàn [14] Vui cười làm việc ác Đã tạo thân chịu lấy Gào khóc thọ tội báo Tùy nghiệp tội đến vây [15] Làm ác không suy xét Như bị giặc chặn bắt Lôi đi mới tỏ ngộ Tạo ác nên sa đọa Về sau chịu khổ báo Của tội trước gây ra [16] Như độc ung nhọt sưng Như thuyền bị xoáy cuốn Việc ác cứ diễn ra Đầy rẫy cảnh tan thương [17] Làm ác vu khống người Thanh bạch do chẳng uế Tai ương tự trở về Như bụi ném ngược gió [18] Lỗi lầm trót tạo xưa Sám hối nay làm lành Là đèn soi thế gian Như trời không mây che [19] Việc làm của phàm phu Về sau sẽ tự thấy Làm thiện được quả lành Làm ác gặp tai ương [20] Có tình có thai sanh Kẻ ác đọa địa ngục Làm thiện sanh lên trời Vô vi đắc tịch diệt [21] Trên trời dưới biển sâu Ẩn náu núi đá cao Chẳng có một nơi nào Thoát khỏi nghiệp ác xưa [22] Chúng sanh chịu khổ não Già chết không thoát miễn Chỉ có bậc thượng trí Vô niệm đoạn ác tà ☸ Phẩm 18: Dao Gậy
Phẩm Dao Gậy có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người tu tập từ bi và đừng dùng dao gậy để tàn hại chúng sanh. [1] Tất cả đều sợ chết Chẳng ai không sợ đau Lấy mình làm thí dụ Chớ đánh chớ giết hại [2] Luôn khéo an chúng sanh Không dùng các độc hại Hiện đời chẳng gặp họa Hậu thế mãi bình an [3] Chớ nói lời thô ác Phải sợ báo chiêu cảm Lời ác mang tai vạ Dao gậy về thân ta [4] Miệng nói lời hòa nhã Như gõ vào chuông khánh Bản thân không tranh luận Độ đời tất dễ dàng [5] Đánh đập bậc hiền lương Gièm pha người vô tội Ương họa tăng gấp mười Tai vạ chóng không tha [6] Sanh thời chịu đau đớn Thân thể gãy tổn thương Tự nhiên gặp não bệnh Hoảng hốt tâm điên cuồng [7] Bị người vu khống oan Quan liêu làm khốn khổ Tài sản hao hụt hết Thân quyến biệt ly tan [8] Nhà cửa vật sở hữu Hỏa hoạn thiêu cháy rụi Khi chết đọa địa ngục Đó là mười tai ương [9] Lõa hình cắt râu tóc Thân luôn mặc áo cỏ Tắm gội ngồi trên đá Si mê có ích gì? [10] Không phạt, phóng hỏa, giết Cũng không cầu chiến thắng Nhân ái khắp thiên hạ Nơi đến chẳng hận thù [11] Trên đời nếu có người Khéo mà biết hổ thẹn Đó là cầu hướng thượng Ví như cưỡi ngựa thuần [12] Ví như cưỡi ngựa thuần Thẳng tiến chạy xa xăm Nếu ai có tín giới Nhiếp ý tâm tinh tấn Tu Đạo trí tuệ thành Liền diệt các khổ não [13] Nghiêm trì học Phật Pháp Đoạn dục tu tịnh hạnh Chúng sanh không tổn hại Là Đạo của Đạo Nhân [14] Chúng sanh không tổn hại Trọn đời không hoạn nạn Luôn từ với tất cả Còn ai khởi oán thù? ☸ Phẩm 19: Già Suy
Phẩm Già Suy có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khuyên dạy mọi người cần phải tinh tấn tu hành và đừng tranh danh đoạt lợi--chớ để khi già mới hối hận thì có ích gì? [1] Có gì mà vui sướng? Thế gian luôn bốc cháy Xấu ác chốn tối tăm Chẳng bằng cầu định tuệ [2] Hãy quán thân thể này Chớ cậy cho là an Vọng tưởng tất sanh bệnh Phải biết thân chẳng thật [3] Lúc già nhan sắc tàn Bệnh tật không tươi sáng Da nhăn cơ bắp teo Cái chết sắp cận kề [4] Khi chết thức ra đi Như người lìa bỏ xe Thịt rã xương rải rác Thân này làm sao hộ? [5] Thân thể ví như thành Xương cốt thịt bao phủ Từ sanh đến già chết Chỉ chứa kiêu mạn sân [6] Lúc già nhan sắc tàn Tựa như cỗ xe cũ Pháp lành khéo trừ khổ Cho nên hãy gắng tu [7] Làm người không học hỏi Lúc già như trâu đực Nó chỉ tăng béo phì Chẳng có chút phước tuệ [8] Sanh tử vô số lần Đến đi đầy gian khó Ý cậy tham luyến thân Sanh tử khổ muôn vàn [9] Dùng tuệ thấy ách khổ Cho nên lìa bỏ thân Diệt ý đoạn các hành Ái tận chứng vô sanh [10] Đã chẳng tu tịnh hạnh Lại còn không tích của Lúc già như cò trắng Ôm giữ cái ao khô [11] Đã chẳng giữ giới luật Lại còn không tích của Già suy khí lực kiệt Thử hỏi có ích gì? [12] Già như lá mùa thu Thân tàn làm sao quản? Bệnh tật bỗng kéo đến Sau nuối tiếc ích gì? [13] Mạng sống ngày đêm giảm Hãy mau gắng nỗ lực Thế gian là vô thường Chớ mê, đọa tối tăm [14] Hãy thắp ngọn đèn tâm Tu học cầu trí tuệ Lìa cấu chớ nhiễm ô Cầm đuốc soi đường đi ☸ Phẩm 20: Ái Thân
Phẩm Ái Thân có 13 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khuyên hãy dùng thân này để tu học Phật Pháp thì sau này sẽ có ích lợi cho bản thân; khi tội diệt phước liền sanh. [1] Nếu ai quý thân mình Thận trọng mà bảo hộ Như muốn trừ ái dục Học Pháp chớ ngủ say [2] Thân là trân quý nhất Tự mình luôn gắng học Thông đạt rồi dạy người Kiên định trí tuệ sanh [3] Trước hãy tự chân chánh Rồi sau dạy người khác Nếu ai tự chân chánh Mới gọi là thượng nhân [4] Nếu mình chưa an vui Làm sao lợi kẻ khác? Thân tâm đã điều phục Nguyện gì mà chẳng thành? [6] Việc này xưa ta tạo Về sau ta tự thọ Làm ác tự chuốc lấy Như kim cang xuyên báu [7] Nếu ai chẳng trì giới Ví như dây leo quấn Dục tình thêm cực mạnh Việc ác ngày càng tăng [8] Làm ác nguy hại thân Kẻ ngu cho dễ làm Làm thiện thân an vui Kẻ ngu bảo khó làm [9] Theo lời dạy thánh nhân Dùng Đạo làm lẽ sống Kẻ ngu sanh ganh ghét Khi thấy sanh lòng ác Gây ác chịu ác báo Ví như gieo nhân khổ [10] Làm ác tự thọ tội Làm lành tự thọ phước Khi nghiệp đã chín mùi Nó sẽ chẳng đổi thay Tu thiện sẽ được thiện Cũng như trồng trái ngọt [11] Lợi mình và lợi người Lợi ích chẳng lãng phí Muốn biết lợi ích thân Giới văn là tối thượng [12] Như muốn lo cho mình Muốn sanh về cõi trời Kính mến nghe giáo Pháp Hãy nhớ lời Phật dạy [13] Suy nghĩ trước khi làm Chớ làm việc tổn hại Tâm ý được như thế Việc làm chẳng uổng công [14] Trượng phu làm việc gì Tất đều được lợi ích Thấy thiện hãy nên làm Như thế sở nguyện thành ☸ Phẩm 21: Thế Tục
Phẩm Thế Tục có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói thế gian như huyễn hóa và như giấc mộng. Cho nên hãy xả bỏ thế giới phù du mà gắng sức tu Đạo. [1] Như xe đi trên đường Lìa bỏ lối bằng phẳng Hư hoại theo lối hiểm Trục gãy tất âu lo [2] Lìa bỏ Pháp như thế Do đó phi pháp tăng Kẻ ngu giữ đến chết Cũng bị ương hoạn khổ [3] Tùy thuận hành Chánh Đạo Chớ có theo tà nghiệp Đi đứng nằm ngồi an Đời đời chẳng hoạn nạn [4] Vạn vật như bọt nước Ý niệm như ngựa hoang Thế gian như huyễn hóa Sao còn thích nơi đó? [5] Nếu ai trừ ái dục Chặt đứt cả gốc rễ Ngày đêm tu như thế Họ sẽ nhập thiền định [6] Bố thí với thành tín Người ấy được an vui Tâm ý mà phiền não Dù có dâng thức ăn Kẻ đó suốt đêm ngày Tâm ý chẳng an định [7] Thế gian chẳng có mắt Không thấy Đạo chân thật Như ai thấy chút sáng Thiện ý hãy vun bồi [8] Như nhạn dẫn cả bầy Tránh lưới bay lượn cao Người trí dẫn thế gian Vượt thoát khỏi tà mê [9] Thế gian đều phải chết Khắp ba cõi không an Chư thiên tuy vui sướng Phước hết cũng tiêu tan [10] Hãy quán sát thế gian Có sanh ắt phải chết Muốn lìa sanh già chết Chánh Đạo nên tu hành [11] Si mê trùm thiên hạ Tham dục nên chẳng thấy Tà nghi lìa bỏ Đạo Ngu si khổ theo sau [12] Nên lìa xa một pháp Đó là người nói dối Không ác gì chẳng làm Đời sau khổ chẳng tha [13] Dù trữ nhiều trân bảo Cao tột đến cõi trời Như thế khắp thế gian Đâu bằng thấy dấu Đạo [14] Ác xem như điều thiện Ái xem như chẳng ái Lấy khổ cho là vui Cuồng phu bị chôn vùi Kinh Pháp Cú ♦ Hết quyển thượngSoạn tập: Tôn giả Pháp Cứu
Dịch từ Phạn văn: Pháp sư Chướng Ngại và những vị khác ở Thế Kỷ 3 Dịch sang Tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận Dịch nghĩa: 28/8/2014 ◊ Cập nhật: 26/3/2015 ☸ Cách Đọc Chữ Phạn
Bhikṣu: bíc su |
☸ Phẩm 22: Đức Phật
Phẩm Đức Phật có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về thần lực và uy đức của Phật. Ngài làm lợi ích và cứu độ chúng sanh, là ngọn đèn sáng của thế gian. [1] Tự mình thắng phiền não Thế gian chẳng ai hơn Thông suốt trí vô ngại Dẫn kẻ mê vào Đạo [2] Đoạn nghi không ngăn ngại Ái tận không nơi chứa Phật Pháp sâu thăm thẳm Chưa tu hãy tu hành [3] Dũng mãnh tâm chuyên chú Xuất gia ngày đêm tu Lìa dục đoạn vô minh Học Pháp niệm sáng trong [4] Thấy Pháp tịnh vô uế Đã lìa năm đường ác Phật xuất chiếu thế gian Diệt trừ khổ chúng sanh [5] Khó được sanh làm người Khó được sống trường thọ Khó gặp Phật xuất thế Khó nghe Pháp của Phật [6] Tự ngộ không thầy dạy Một mình không bạn lữ Nhất tâm tu Chánh Pháp Phật Đạo tự nhiên thông [7] Thuyền trưởng khéo lái thuyền Tinh tấn làm cầu nối Người bị dòng tộc vây Ai thoát là trượng phu [8] Phá ác tu Phật Đạo Ngưng vọng hạnh thanh tịnh Trừ tham học Chánh Pháp Đoạn phiền Phật đệ tử [9] Nhẫn nhục là đệ nhất Tịch diệt là tối thượng Xả ác làm Đạo Nhân Không nhiễu loạn hại người [10] Không não không nhiễu loạn Thọ trì tất cả giới Xả tham ăn thanh đạm Ẩn dật nơi tĩnh mịch Chánh niệm trí tuệ sanh Là khéo hành lời Phật [11] Không làm các điều ác Vâng làm mọi việc lành Thanh tịnh tâm ý mình Là lời chư Phật dạy [12] Phật là bậc tôn quý Lậu tận đoạn tuyệt dâm Thế Hùng dòng họ Thích Chúng sanh đều quy kính [13] Lành thay đại phước báo Sở nguyện đều viên thành Mau được đệ nhất diệt Dần dần vào tịch diệt [14] Nhiều người đi nương tựa Thần cây thần sông núi Xây miếu vẽ hình tượng Cúng tế cầu xin phước [15] Nương tựa nơi như thế Chẳng an chẳng tối thượng Bởi thần không thể đến Diệt trừ khổ của ta [16] Nếu ai Quy Y Phật Quy Y Pháp cùng Tăng Tu tập Bốn Thánh Đế Tất thấy chân trí tuệ [17] Sanh tử chốn nhọc nhằn Độ thoát nhờ Bốn Đế Độ đời Tám Chánh Đạo Diệt trừ mọi khổ đau [18] Quy y nơi Tam Bảo Tối thượng cát tường nhất Duy chỉ Phật Pháp Tăng Mới trừ mọi khổ đau [19] Nếu ai tu Chánh Đạo Cầu Pháp chẳng keo tiếc Người ấy được lợi lành Chính là Quy Y Phật [20] Người trí rất khó gặp Cũng không dễ gì gần Ở mọi nơi sanh ra Thân tộc nhờ ơn lành [21] Vui thay Phật xuất thế Vui thay Pháp thuyết giảng Vui thay Tăng hòa thuận Hòa vui thường an lạc ☸ Phẩm 23: An Lạc
Phẩm An Lạc có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về bình an và hiểm nguy có thứ tự sai khác. Bỏ ác hướng thiện thì sẽ được vui sướng và không đọa lạc. [1] Ta sống trong bình an Chẳng ôm lòng oán hận Giữa chúng người thù hận Ta sống không hận thù [2] Ta sống trong bình an Chẳng mắc bệnh phiền não Giữa chúng người phiền não Ta sống không não phiền [3] Ta sống trong bình an Chẳng lo lắng ưu sầu Giữa chúng người lo âu Ta sống không âu lo [4] Ta sống trong bình an Thanh tịnh và vô vi Lấy vui làm thức ăn Như ở trời Quang Âm [5] Ta sống trong bình an Đạm bạc không phiền toái Dù mang củi cả nước Cũng chẳng thể đốt ta [6] Hơn người người sanh oán Thua người ta xấu hổ Vứt bỏ tâm hơn thua Không tranh sẽ tự an [7] Lửa nào bằng dâm dục Độc nào bằng phẫn nộ Khổ nào bằng phiền não Vui nào bằng tịch diệt [8] Chớ thích niềm vui nhỏ Trí nhỏ biện luận nhỏ Hãy cầu đại trí tuệ Mới được an vui lớn [9] Ta là Đức Thế Tôn Giải thoát vĩnh không sầu Siêu việt khỏi ba cõi Một mình hàng chúng ma [10] Vui thay thấy thánh nhân Vui thay được nương tựa Lìa xa kẻ ngu mê Tu thiện tự an vui [11] Vui thay trì Chánh Đạo Vui thay thuyết giảng Pháp Với đời không đua tranh Giữ giới luôn an vui [12] Sống cùng với thánh hiền Vui như gặp người thân Gần gũi bậc trí tuệ Đa văn đức cao thâm [13] Ít ai thọ mạng dài Mà lắm kẻ chết non Tu Đạo giữ trọng yếu Đến già vẫn bình an [14] Muốn được Pháp cam lộ Đoạn trừ diệt ái dục Muốn thoát sanh tử khổ Phải uống vị cam lộ ☸ Phẩm 24: Yêu Thương
Phẩm Yêu Thương có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta đừng quá si ái. Nếu có thể chẳng khởi tâm tham dục, tất sẽ không có lo âu và hoạn nạn. [1] Nghịch Đạo thì thuận mình Thuận Đạo thì trái mình Lìa Đạo giữ ham muốn Đó là theo ái dục [2] Không nên vướng yêu thương Cũng đừng có oán ghét Thương chẳng gặp thì lo Ghét thấy nhau lại sầu [3] Cho nên chớ yêu thương Bởi thương sanh oán ghét Siết buộc ai đã trừ Thương ghét không chỗ sanh [4] Yêu thương sanh âu lo Yêu thương sanh sợ hãi Yêu thương nếu chẳng có Lo sợ làm sao sanh? [5] Mong cầu sanh âu lo Mong cầu sanh sợ hãi Mong cầu nếu chẳng có Lo sợ làm sao sanh? [6] Tham dục sanh âu lo Tham dục sanh sợ hãi Tham dục nếu chẳng có Lo sợ làm sao sanh? [7] Trì Pháp, giới thành tựu Chí thành biết xấu hổ Tu hành gần với Đạo Mọi người đều mến thương [8] Chẳng phóng túng tham dục Suy nghĩ kỹ mới nói Tâm không tham ái dục Tất chặt đứt luân hồi [9] Như người đi rất lâu Từ xa về bình an Quyến thuộc ra chào đón Niềm nở mừng trở về [10] Ai khéo tu phước đức Từ đây đến nơi kia Tự mình thọ phước lạc Như quyến thuộc đến mừng [11] Tu tập theo Thánh giáo Ngăn trừ điều bất thiện Kính mến ai gần Đạo Chớ thân ai xa Đạo [12] Chánh Đạo gần với xa Chỗ trụ có khác nhau Gần Đạo sanh lên trời Xa Đạo đọa địa ngục ☸ Phẩm 25: Sân Hận
Phẩm Sân Hận có 26 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy dùng nhu hòa, khoan dung, và từ bi khi đối mặt với sân hận. Nếu làm được như thế, chư thiên tất sẽ che chở và mọi người thương mến. [1] Sân hận không thấy Pháp Sân hận không hiểu Đạo Sân hận ai khéo trừ Phước lạc thường tùy thân [2] Tham dục không thấy Pháp Si mê cũng như thế Lìa si đoạn trừ dục Phước ấy là đệ nhất [3] Sân hận tự kiềm chế Như dừng xe chạy nhanh Là người lái xe giỏi Bỏ tối tiến vào sáng [4] Nhẫn nhục thắng sân hận Thiện đức thắng tà ác Bậc trí khéo bố thí Chí thành thắng lừa dối [5] Tham dục với sân hận Si mê cũng chẳng có Như tu ba việc này Khi chết sanh lên trời [6] Thường tự nhiếp thân tâm Lòng từ không giết hại Tất sẽ sanh lên trời Đến nơi chẳng ưu sầu [7] Tâm ý luôn tỉnh giác Sáng tối siêng tu học Lậu tận ý giải thoát Sẽ đắc Đạo tịch diệt [8] Người đời chê bai nhau Từ xưa cho đến nay Đã chê ai nói nhiều Lại chê ai nói ít Cũng chê ai nói vừa Chẳng ai không bị chê [9] Dục niệm không phải thánh Chẳng thể tự kiềm chế Lúc khen lúc hủy báng Chỉ vì lợi với danh [10] Điều khen của thánh nhân Chỉ khen ai hiền đức Người trí giữ giới luật Không chỗ để phỉ báng [11] Tịnh như bậc Ứng Chân Chớ có hủy báng họ Hàng người đều tán thán Chư thiên cũng tán dương [12] Thân luôn gìn giữ hộ Điều phục tánh sân hận Diệt trừ thân làm ác Tinh tấn làm việc lành [13] Ngữ luôn gìn giữ hộ Điều phục tánh sân hận Diệt trừ lời xấu ác Đọc tụng học Pháp ngôn [14] Ý luôn gìn giữ hộ Điều phục tánh sân hận Diệt trừ tâm tà ác Tư duy chánh niệm Đạo [15] Gìn lời thủ hộ thân Giữ ý nhiếp tâm mình Bỏ sân hành Chánh Đạo Nhẫn nhục kiên cố nhất [16] Bỏ sân lìa ngạo mạn Lánh xa các ái duyên Không chấp nơi danh sắc Vô vi diệt khổ đau [17] Sân khởi liền diệt trừ Dâm sanh tự khắc chế Xả bỏ niệm u mê Tất sẽ được bình an [18] Sân đoạn nằm ngủ yên Khuể diệt không ưu sầu Phẫn nộ là căn độc Nhu hòa ý thanh tịnh Lời hay được ngợi khen Trừ ác không hoạn nạn [19] Chung hướng dễ gần nhau Nếu chuyên làm việc ác Về sau chuốc sân hận Như lửa đốt phiền não [20] Chẳng biết lẽ hổ thẹn Xằng bậy lại phẫn nộ Ai bị sân dẫn dắt Không chán việc xấu làm [21] Phẫn nộ gần binh đao Nhu hòa gần an tường Hạnh nhẫn là tối thượng Thế nên phải luôn nhẫn [22] Phẫn nộ người khinh chê Ai sân nên học nhẫn Hạnh nhẫn là tối thượng Thế nên phải luôn nhẫn [23] Chẳng kể ta hay người Phải sợ tham sân si Nếu biết họ khởi ác Tâm ta nên diệt trước [24] Lợi mình và lợi người Vì họ ta khuyên bảo Nếu biết họ khởi ác Tâm ta nên diệt trước [25] Trí nhẫn thắng ngu si Kẻ ngu nói lời ác Muốn luôn chiến thắng họ Chỉ nên giữ im lặng [26] Những ai mà làm ác Phẫn nộ khởi sanh oán Nếu sân mà chẳng khởi Tức là chiến thắng họ ☸ Phẩm 26: Trần Cấu
Phẩm Trần Cấu có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về sự khác biệt giữa thanh tịnh và ô trược. Tu Đạo cần phải học tập thanh tịnh, đừng làm việc nhiễm ô và nhục nhã. [1] Lúc sanh chẳng làm lành Khi chết đọa đường ác Chịu khổ không gián đoạn Đến nơi chẳng tư lương [2] Hãy siêng cầu trí tuệ Tu trì ý kiên định Lìa cấu chớ nhiễm ô Tất sẽ thoát ách khổ [3] Bậc trí luôn tinh cần An tường chầm chậm tiến Tẩy trừ tâm cáu bẩn Như thợ đúc vàng ròng [4] Như sắt bị rỉ sét Trở lại ăn thân nó Ác sanh từ nơi tâm Trở lại hủy thân đó [5] Chẳng tụng lời sẽ dơ Chẳng siêng nhà sẽ bẩn Chẳng nghiêm sắc sẽ cấu Buông lung việc sẽ uế [6] Keo khiến huệ thí dơ Ác khiến hành vi bẩn Hiện đời cùng vị lai Pháp ác luôn cấu uế [7] Dơ bẩn trong dơ bẩn Chẳng gì bằng si mê Tu học nên trừ ác Bhikṣu không cấu uế [8] Cẩu thả vô liêm sỉ Như chim có mỏ dài Mặt dày chịu uất nhục Đó gọi là sanh uế [9] Liêm khiết sống tuy khổ Nhưng nghĩa giữ trong sáng Chẳng dối lìa uất nhục Đó gọi là sanh tịnh [10] Kẻ ngu ưa giết hại Lời nói chẳng thành thật Trộm lấy vật không cho Vợ người thích xâm phạm [11] Khoái ý ưa phạm giới Say mê nơi rượu chè Kẻ đó mãi đời đời Đào mộ tự chôn mình [12] Những ai hiểu lẽ phải Chẳng nên khởi niệm ác Kẻ ngu gần phi pháp Lâu dần đốt dìm mình [13] Nếu tin làm bố thí Danh tiếng muốn vang lừng Gặp người luôn khoe khoang Chẳng thể nhập chánh định [14] Đoạn trừ tất cả dục Diệt tận gốc của ý Ngày đêm giữ chánh niệm Tất sẽ nhập chánh định [15] Chấp trước nhiễm trần cấu Do nhiễm sanh hữu lậu Chẳng nhiễm chẳng làm uế Thanh tịnh lìa si mê [16] Thấy người tự nhiễm trần Lòng ta luôn tỉnh ngộ Làm uế là dối mình Lậu tận không cấu uế [17] Lửa nóng nào bằng dâm Vụt nhanh nào bằng sân Lưới kín nào bằng si Sông chảy nào bằng ái [18] Hư không chẳng dấu vết Đạo Nhân chẳng ý dơ Người đời ưa làm ác Duy Phật tịnh vô uế [19] Hư không chẳng dấu vết Đạo Nhân chẳng ý dơ Thế gian đều vô thường Phật lìa ngã, ngã sở ☸ Phẩm 27: Phụng Trì
Phẩm Phụng Trì có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giảng giải ý nghĩa của Đạo. Tu học Phật Pháp quý nhất là ở đức hạnh. Tâm đừng có tham lam và ưa hưởng thụ xa xỉ. [1] Ai thích trì Kinh Đạo Lợi danh chẳng đua tranh Có lợi hay vô lợi Không tham không si mê [2] Tu học luôn quý mến Chánh tâm dùng tu hành Ôm ấp trí tuệ báu Đó là người vì Đạo [3] Gọi là bậc trí tuệ Không phải lời khôn khéo Chẳng sợ chẳng kinh hoàng Tu thiện là bậc trí [4] Gọi là bậc trì Pháp Không phải đọc tụng nhiều Dù chỉ nghe ít thôi Y Pháp thân hành trì Giữ Đạo chẳng lãng quên Đó là người trì Pháp [5] Gọi là bậc trưởng lão Không phải tuổi tác cao Già nua tóc bạc trắng Ngu si chẳng biết tội [6] Chánh Pháp luôn ôm ấp Nhu hòa lòng từ bi Hiểu rộng tâm thanh tịnh Đó là bậc trưởng lão [7] Gọi là người đoan chánh Không phải đẹp như hoa Keo kiệt lòng ganh ghét Lời nói có lỗi lầm [8] Ai khéo lìa việc ác Căn nguyên đã đoạn trừ Thông tuệ chẳng sân hận Đó là người đoan chánh [9] Gọi là bậc Đạo Nhân Không phải cạo râu tóc Nói dối nhiều tham ái Tham dục như phàm phu [10] Ai khéo ngưng việc ác Đạo Pháp rộng tuyên dương Tâm an vọng tưởng diệt Đó là bậc Đạo Nhân [11] Gọi là bậc Bhikṣu Không phải đi khất thực Làm ác kỳ vọng người Cầu lợi cầu tiếng tăm [12] Ai khéo biết tội phước Luôn tu hạnh thanh tịnh Dùng tuệ diệt trừ ác Đó gọi là Bhikṣu [13] Gọi là bậc hiền minh Không phải giữ lặng thinh Nội tâm chẳng thanh tịnh Ngoại thân nhiễm bụi trần [14] Bất nhiễm tâm vô vi Thanh tịnh như hư không Người ấy được tịch diệt Đó là bậc hiền minh [15] Gọi là bậc đắc Đạo Không phải chỉ cứu một Rộng độ khắp chúng sanh Vô hại là hành Đạo [16] Dạy người chẳng nhiều lời Lời thật việc làm chánh Ai muốn được định tuệ Chỉ cần vọng khép trừ Ý muốn cầu an lạc Chớ làm việc phàm phu Kết sử chưa trừ sạch Vẫn không được giải thoát ☸ Phẩm 28: Chánh Đạo
Phẩm Chánh Đạo có 28 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về Pháp yếu để đạt đến giải thoát. Đó là Đạo vi diệu tối thượng. [1] Tối thượng Tám Chánh Đạo Dấu Pháp Bốn Thánh Đế Vô dục tôn quý nhất Cúng đèn được mắt sáng [2] Đạo này chẳng còn sợ Thấy tịnh mới độ thế Phá tan chúng ma binh Gắng hành diệt tà khổ [3] Ta đã khai Chánh Đạo Vì chúng hiện quang minh Đã nghe hãy tự hành Đã hành cởi buộc tà [4] Sanh tử vô thường, khổ Soi thấy bằng trí tuệ Muốn lìa hết thảy khổ Hành Đạo trừ tất cả [5] Sanh tử vô thường, không Soi thấy bằng trí tuệ Muốn lìa hết thảy khổ Chỉ nên siêng hành Đạo [6] Lúc tu hãy nên tu Đừng như kẻ ngu si Sa đọa mà chẳng màng Chần chừ chẳng cầu Đạo [7] Niệm tương ứng là chánh Niệm tán loạn là tà Có trí chẳng khởi tà Tu Đạo tuệ sẽ thành [8] Gìn lời giữ ý niệm Bất thiện thân không làm Như thế tịnh ba nghiệp Phật nói là đắc Đạo [9] Chặt cây chẳng bứng gốc Rễ còn, sẽ sanh tiếp Rễ đứt mới không cây Bhikṣu đắc tịch diệt [10] Không thể chặt đứt cây Thân quyến thương luyến nhớ Ý tham tự trói buộc Như nghé thèm sữa mẹ [11] Khéo đoạn gốc ý niệm Và sanh tử vô biên Đó là gần với Đạo Tất mau đắc tịch diệt [12] Tham dục dẫn đến già Sân hận dẫn đến bệnh Si mê dẫn đến chết Độc trừ sẽ đắc Đạo [13] Trước buông sau cởi bỏ Giải thoát qua bờ kia Tất cả mọi niệm diệt Chẳng còn sanh già chết [14] Người đời nuôi vợ con Chẳng quán lẽ vô thường Cái chết bỗng chợt đến Ví như nước chảy xiết [15] Cha con chẳng thể cứu Họ hàng hy vọng gì? Mạng hết cậy quyến thuộc Như mù cầm đèn sáng [16] Bậc trí hiểu ý trên Kinh giới hãy tu trì Siêng hành vượt thế gian Diệt trừ tất cả khổ [17] Lìa xa các vực thẳm Như gió thổi tan mây Đã diệt tư tưởng tà Đó là chánh tri kiến [18] Tuệ là báu thế gian An lạc chứng vô vi Ai biết thọ chánh giáo Vĩnh đoạn sanh già chết [19] Biết các hành là không Tức thấy bằng trí tuệ Nhàm chán khổ thế gian Đây là Đạo trừ khổ [20] Biết các hành là khổ Tức thấy bằng trí tuệ Nhàm chán khổ thế gian Đây là Đạo trừ khổ [21] Các hành không có ngã Tức thấy bằng trí tuệ Nhàm chán khổ thế gian Đây là Đạo trừ khổ [22] Ta đã giảng dấu Đạo Ái dục như tên bắn Hãy nên tự khích lệ Thọ trì lời Phật dạy [23] Dục niệm Ta đều diệt Luân hồi sanh tử tận Cởi bỏ mọi buộc ràng Đạo nhãn diễn nói Pháp [24] Chảy xiết đổ vào biển Nước chảy sẽ mau đầy Thuyết Đạo cho người trí Khéo đến uống cam lộ [25] Trước chưa nghe Pháp luân Chuyển vì thương chúng sanh Ai phụng sự tu hành Kính lễ vượt ba cõi [26] Ba niệm mà niệm thiện Ba niệm sẽ lìa ác Từ niệm mà có hành Diệt cấu là Chánh Đoạn [27] Ba định chuyển ba niệm Bỏ ngã hành vô lượng Đắc định trừ ba kết Giải kết hãy nên niệm [28] Biết lấy giới ngăn ác Tư duy tuệ vui niệm Biết thế giới thành bại Ý dừng tất cả giải ☸ Phẩm 29: Quảng Thuyết
Phẩm Quảng Thuyết có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, chẳng kể là việc thiện hay ác, tất cả đều là từ nhỏ tích thành lớn, và hãy nên chứng ngộ Pháp nghĩa của mỗi chương cú. [1] An vui cho tuy nhỏ Phước báo sau rất lớn Dù ban chút trí tuệ Thọ phước chẳng nghĩ bàn [2] Sầu ưu trút cho người Mà muốn quả báo lành Tai ương trở về thân Tự gặp thâm oán thù [3] Đã làm rất nhiều việc Việc sai cũng đi làm Chơi bời ca hát nhảy Nghiệp ác ngày càng tăng [4] Tinh tấn luôn hành trì Tu học phải bỏ sai Tu thân tự tỉnh giác Đó gọi là chánh nghiệp [5] Đã tự hiểu biết sâu Lại còn học vấn rộng Dần dần càng rộng khắp Như sữa đổ vào nước [6] Đã tự không trí tuệ Lại còn lười học vấn Dần dần thu nhỏ hẹp Như bơ đổ vào nước [7] Gần Đạo danh tiếng thơm Như núi Tuyết cao vót Xa Đạo mờ tăm tối Như ban đêm bắn tên [8] Là đệ tử của Phật Hãy luôn tự tỉnh giác Ngày đêm thường niệm Phật Tư duy Pháp và Tăng [9] Là đệ tử của Phật Hãy luôn tự tỉnh giác Sớm tối tư duy tu Thiền quán tâm chuyên chú [10] Là người hãy nhớ nghĩ Khi ăn tự biết đủ Tức sẽ bớt tham muốn Tiết chế tất sống lâu [11] Tu khó bỏ ác khó Tại gia sống cũng khó Hội họp đồng lợi khó Khó nhất vượt ba cõi [12] Bhikṣu khất thực khó Sao không tự gắng sức? Tinh tấn được tự tại Sau khỏi nhờ mong ai [13] Có tín giới sẽ thành Từ giới nhiều tài bảo Do giới hợp với Đạo Nơi nơi người cúng dường [14] Bất luận đi nằm ngồi Một mình không buông lung Hãy tự hàng phục tâm Lòng vui chốn núi rừng ☸ Phẩm 30: Địa Ngục
Phẩm Địa Ngục có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về những việc mà sẽ khiến đọa địa ngục. Hễ làm ác tất sẽ chịu quả ác; nghiệp tội lôi đi chẳng tha. [1] Nói dối gần địa ngục Đã làm mà nói không Hai tội, sau đều thọ Nghiệp đó tự lôi đi [2] Pháp y khoác trên thân Làm ác chẳng thôi nghỉ Ai cẩu thả làm ác Khi chết đọa địa ngục [3] Phạm giới thọ cúng dường Há không hại chính mình? Chết ăn viên sắt nóng Lửa dữ cháy thành than [4] Buông lung có bốn việc Vợ người thích xâm phạm, Gặp họa chẳng phước lợi, Bị chê, dâm dục tăng [5] Không phước lợi đọa ác Sợ ác sợ chút lạc Gian dâm luật trừng phạt Khi chết đọa địa ngục [6] Ví như nhổ cỏ may Nắm lơi sẽ cắt tay Đạo Nhân không giữ giới Địa ngục siết lôi đi [7] Ai tu hành chểnh mảng Chẳng thể trừ trần lao Tịnh hạnh có khiếm khuyết Vĩnh không thọ đại phước [8] Việc đúng nên luôn làm Hãy làm hết sức mình Lìa xa các ngoại đạo Chớ nhiễm trần cấu ô [9] Việc sai chớ nên làm Bởi sau chịu thống khổ Làm lành luôn may mắn Nơi đến chẳng hối tiếc [10] Ở trong các việc ác Sẽ làm hoặc đã làm Khổ này chẳng thể trừ Tội siết khó miễn tha [11] Nói dối tham hối lộ Việc làm không chân chánh Vu khống người lương thiện Phạt oan bậc thiện sĩ Tội siết những kẻ đó Tự lọt hố hiểm sâu [12] Ví như phòng vệ thành Trong ngoài đều kiên cố Ai tự giữ tâm họ Phi pháp chẳng thể sanh Lầm lỗi nảy ưu sầu Khiến đọa chốn địa ngục [13] Nên đáng thẹn không thẹn Chẳng đáng thẹn lại thẹn Kẻ đó sanh tà kiến Khi chết đọa địa ngục [14] Nên đáng sợ không sợ Chẳng đáng sợ lại sợ Bởi tin theo tà kiến Khi chết đọa địa ngục [15] Nên đáng lánh không lánh Chẳng đáng gần lại gần Do huân tập tà kiến Khi chết đọa địa ngục [16] Nên đáng lánh thì lánh Nên đáng xa thì xa Chánh kiến luôn gìn giữ Khi chết sanh chốn lành ☸ Phẩm 31: Voi Dụ
Phẩm Voi Dụ có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người giữ thân nghiệp chân chánh; làm lành sẽ được lành và thọ hưởng phước báo vui sướng. [1] Như voi lúc giao đấu Chẳng sợ bị trúng tên Luôn dùng lòng thành tín Độ kẻ không giới đức [2] Ví như voi điều phục Mới để cho vua cưỡi Khéo điều làm hiền nhân Mới được lời thành tín [3] Dù ai giỏi huấn luyện Như khéo huấn luyện ngựa Lại khéo huấn luyện voi Đâu bằng điều phục mình [4] Kẻ kia chẳng thể chở Lại cũng chẳng thể đến Chỉ ai tự điều phục Mới đến nơi an lành [5] Như voi tên Hộ Tài Hung mãnh khó điều phục Trói chân không cho ăn Do bởi voi hung bạo [6] Ai cứ chuyên làm ác Tham dục luôn tự trói Như voi chẳng biết chán Nên mãi thọ bào thai [7] Bổn tâm đã thuần thục Và luôn được an lành Tất sẽ cởi bỏ trói Như móc sắt phục voi [8] Tu Đạo chớ buông lung Khéo luôn hộ tâm mình Tất sẽ lìa ách khổ Như voi ra khỏi bẫy [9] Nếu có được bạn lành Hãy cùng rộng tu thiện Khéo thông điều nghe qua Đi đến nơi chánh niệm [10] Nếu chẳng được bạn lành Chớ cùng gây tan thương Lánh xa chỗ huyên náo Một mình không làm ác [11] Một mình làm việc lành Đừng cùng với kẻ ngu Một mình không làm ác Như voi, sợ tự hộ [12] Vui thay sống lợi ích Vui thay bạn nhu hòa Vui thay chết an lành Vui thay không làm ác [13] Vui thay có mẹ mong Vui thay có cha nhờ Vui thay có Đạo Nhân Vui thay có Chánh Đạo [14] Vui thay luôn trì giới Vui thay có chánh tín Vui thay được trí tuệ Vui thay chẳng làm ác [15] Ví như cưỡi ngựa thuần Tùy ý đến nơi muốn Tín giới và tinh tấn Định tuệ sẽ đầy đủ [16] Giới Pháp đã thành lập Nhẫn hòa tâm an định Sẽ đoạn mọi khổ đau Tùy ý như ước mong [17] Từ đó nhập thiền định Như ngựa đã thuần phục Đoạn sân được vô lậu Tất thọ phước lạc trời [18] Tinh tấn giữa buông lung Giác ngộ giữa ngủ say Như ngựa đã thuần phục Bỏ ác làm thánh hiền ☸ Phẩm 32: Ái Dục
Phẩm Ái Dục có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy phải lìa xa sự tham luyến của ái dục. Người đời vì nó mà chuốc lấy biết bao tai họa nguy hại. [1] Phóng túng tâm dâm dục Ái dục thêm cành nhánh Lan rộng càng hẫy hừng Như khỉ nhảy hái trái [2] Vì ái kham chịu khổ Tham dục chấp thế gian Ưu sầu ngày đêm tăng Mọc dài như dây leo [3] Người bị ân ái mê Ái tình chẳng thể buông Bởi thế nhiều đau thương Róc rách chảy đầy ao [4] Phàm phu lắm ưu sầu Thế gian đầy khổ đau Chỉ vì ái duyên hữu Lìa ái sẽ vô ưu [5] Tâm an lìa ưu sầu Ái đoạn, dứt sanh tử Vô ưu chẳng mong cầu Lìa ái tất được an [6] Khi chết lòng ưu sầu Thân thuộc thương luyến nhớ Buồn đau chốn luân hồi Ái khổ luôn đọa nguy [7] Là người tu Chánh Đạo Đừng cùng với ái dục Trước đoạn gốc ái dục Gốc rễ chẳng chỗ sanh Chớ như cắt cỏ lau Khiến tâm sanh trở lại [8] Như rễ cây sâu chắc Dù chặt vẫn mọc lên Tâm ái không trừ sạch Liền sẽ lại thọ khổ [9] Như khỉ rời khỏi cây Rồi lại đến cây khác Phàm phu cũng như thế Thoát ngục lại vào ngục [10] Ý tham luôn chảy mãi Ác tập với kiêu mạn Tư tưởng bám tham dục Tự che chẳng thể thấy [11] Tất cả dòng ý chảy Ái siết như dây sắn Duy tuệ phân biệt thấy Khéo đoạn gốc của ý [12] Người bị ái thấm ướt Tư tưởng càng lan xa Ái dục sâu không đáy Già chết chỉ tăng thêm [13] Ái dục sanh bất tận Chỉ dùng tham dục ăn Nuôi oán, lợi gò mả Kẻ ngu luôn miệt mài [14] Tuy ngục có móc xích Người trí chẳng bảo chắc Kẻ ngu thấy vợ con Nhiễm ái hơn lao ngục [15] Phật nói ái là ngục Kiên cố khó ra khỏi Cho nên hãy đoạn trừ An lạc không tham dục [16] Thấy sắc tâm mê muội Vô thường không tư duy Kẻ ngu cho tốt đẹp Nào biết đó chẳng thật [17] Cuộn mình trong ái dục Ví như tằm nhả tơ Bậc trí khéo đoạn trừ Chẳng tiếc, trừ khổ ách [18] Tâm ai mãi buông lung Thấy dâm bảo là tịnh Ân ái ý gia tăng Từ đó vào ngục lao [19] Ý ai diệt trừ dâm Thường niệm dục bất tịnh Từ đó thoát ngục tà Khéo đoạn già chết khổ [20] Lưới dục tự quấn lấy Lọng ái tự phủ che Phóng túng siết ở ngục Như cá vào miệng rọ Già chết luôn đến bức Như nghé thèm sữa mẹ [21] Lìa dục diệt gốc ái Xé lưới chẳng còn giam Tu Đạo thoát ngục trói Giải trừ mọi chướng ngại Đã được qua bờ kia Đó là bậc đại trí [22] Chớ gần kẻ xa Pháp Cũng chớ bị ái nhiễm Ba đời ai không đoạn Vẫn phải đọa sanh tử [23] Nếu ngộ hết thảy pháp Các pháp không chấp trước Ý giải tất cả ái Đó là hiểu Thánh ý [24] Pháp thí thắng mọi thí Đạo vị thắng mọi vị Pháp lạc thắng mọi lạc Ái tận hết khổ đau [25] Kẻ ngu trói bởi tham Chẳng mong qua bờ kia Do tham tài với ái Hại người cũng hại mình [26] Tâm ái dục là ruộng Tham sân si là hạt Ai bố thí độ đời Phước báo vô cùng tận [27] Ít người mà nhiều hàng Thương nhân sanh kinh sợ Tham dục giặc hại mạng Bậc trí chẳng tham dục [28] Ái dục tâm ham muốn Đâu chỉ năm dục thôi? Mau lìa tuyệt năm dục Mới là bậc dũng mãnh [29] Vô dục sẽ không sợ Đơn sơ chẳng ưu sầu Dục trừ kết sử giải Đó là thoát vực sâu [30] Nguồn gốc của tham dục Là do vọng tưởng sanh Nếu tâm chẳng nghĩ tưởng Ái dục sẽ không sanh [31] Chặt cây hốt nhiên ngừng Cây sanh các pháp ác Chặt cây lẫn nhổ gốc Bhikṣu đắc diệt độ [32] Phàm phu chẳng chặt cây Thân thuộc không ít nhiều Tâm trói ở nơi đó Như nghé mong mỏi mẹ ☸ Phẩm 33: Lợi Dưỡng
Phẩm Lợi Dưỡng có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khích lệ mình hãy tinh tấn và đề phòng tâm tham. Khi thấy bậc đức độ thì hãy học hỏi, tư duy và chớ để niệm ô uế khởi sanh. [1] Buồng chín, chuối sẽ khô Cỏ lau, trúc, cũng thế Con la chết khi chửa Con người chết bởi tham [2] Bởi vậy tham vô lợi Phải biết từ si sanh Vì tham, ngu hại hiền Đầu cổ rơi xuống đất [3] Dù trời mưa bảy báu Kẻ tham vẫn chưa thỏa Vui ít đời nhiều khổ Ai giác làm thánh hiền [4] Tuy có phước lạc trời Bậc trí xả chẳng tham Ân ái chẳng muốn ham Đó là đệ tử Phật [5] Xa Đạo thuận tà ác Bhikṣu tham lợi dưỡng Chỉ có lòng keo tiếc Cung phụng chính bản thân [6] Chớ vì tham lợi dưỡng Cầu cúng cho người đời Việc đó chẳng hợp Đạo Thử hỏi có ích gì? [7] Kẻ ngu nghĩ cách ngu Dục mạn ngày càng tăng Phi pháp tham lợi dưỡng Tịch diệt không thể đến [8] Chân lý ai khéo biết Bhikṣu chân Phật tử Không thích tham lợi dưỡng Thanh nhàn trừ loạn ý [9] Tự chứng không cậy nhờ Cũng không cầu mong người Bhikṣu cầu mong người Sẽ không đắc chánh định [10] Thân tâm muốn an lạc Dừng vọng tự tỉnh giác Chẳng màng hay tính toán Y phục và ẩm thực [11] Thân tâm muốn an lạc Dừng vọng tự tỉnh giác Tri túc không tham lam Luôn nhớ tu Pháp lành [12] Thân tâm muốn an lạc Dừng vọng tự tỉnh giác Như chuột ở hang kín Ẩn dật tu chánh giáo [13] Lợi dưỡng chớ truy cầu Tư duy phụng trì giới Sẽ được bậc trí khen Thanh khiết chớ biếng lười [14] Ba Minh có đầy đủ Giải thoát được vô lậu Trí kém người si mê Sẽ không nhớ biết gì [15] Đối với các ẩm thực Thọ nhận từ người khác Mà khởi sanh pháp ác Ganh ghét do lợi dưỡng [16] Lợi dưỡng kết nhiều oán Tuy mặc ba Pháp y Chỉ mong thức ăn ngon Không vâng lời Phật dạy [17] Phải biết lỗi lầm này Lợi dưỡng rất đáng sợ Không tham không ưu sầu Bhikṣu hãy xả tâm [18] Không ăn, mạng khó sống Ai mà chẳng cần ăn? Người xem ăn trên hết Biết vậy đừng nên ganh [19] Đố kỵ trước hại mình Sau đó mới hại người Đánh người bị người đánh Việc này chẳng thể tránh [20] Thà nuốt viên sắt nóng Khát uống nước đồng sôi Không lấy thân phạm giới Thọ nhận đồ cúng dường ☸ Phẩm 34: Đạo Nhân
Phẩm Đạo Nhân có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giáo huấn các đệ tử thọ trì và tu hành Chánh Pháp, thì sẽ được giải thoát và đắc Đạo thanh tịnh. [1] Mắt tai mũi lưỡi thân Đoan chánh luôn hộ ý Bhikṣu tu như thế Tất sẽ trừ ách khổ [2] Thân nghiệp chớ sai phạm Ngữ nghiệp nhu thuận hòa Ý nghiệp luôn an định Tu hành được tịch nhiên [3] Tu học phải gìn lời Lời nói luôn an hòa Nghĩa lý hợp như Pháp Lời ấy ngọt dịu êm [4] Thích Pháp vui mến Pháp Tư duy Pháp an lành Bhikṣu y Pháp hành Tu học chớ lãng quên [5] Tu học không cầu lợi Với người không sanh ái Bhikṣu khởi sanh ái Sẽ không đắc chánh định [6] Bhikṣu đi khất thực Nếu có, chớ tích trữ Trời người ngợi tán dương Sanh tịnh không uế trược [7] Bhikṣu luôn từ mẫn Kính trọng lời Phật dạy Vào sâu diệu Chỉ Quán Diệt uế mới được an [8] Hết thảy các danh sắc Không thật chớ mê lầm Không gần sẽ không ái Mới là chân Bhikṣu [9] Bhikṣu chèo chiếc thuyền Thuyền trống lướt nhẹ nhàng Diệt trừ tham sân si Rồi sẽ đến tịch diệt [10] Xả năm, đoạn trừ năm Năm Căn tư duy quán Khi khéo phân biệt năm Mới thoát qua sông sâu [11] Hành thiền chẳng buông lung Chớ bị dục loạn tâm Không uống nước đồng nung Kẻo đốt hủy thân mình [12] Không thiền sẽ vô trí Vô trí sẽ không thiền Đạo từ thiền trí sanh Gần tới Đạo tịch diệt [13] Tu học nhập không định Bhikṣu luôn an tĩnh Yêu thích nơi vắng vẻ Quán sát pháp bình đẳng [14] Năm uẩn khéo chế phục Điều tâm như dòng nước Thanh tịnh luôn hòa vui Là uống vị cam lộ [15] Bhikṣu tu trí tuệ Đồ vật không sở hữu Tri túc nhiếp sáu căn Giới luật thảy phụng trì [16] Trọn đời tu tịnh hạnh Cầu gặp thầy bạn lành Bậc trí thành tựu Đạo Trừ khổ sống an vui [17] Ví như những hoa lài Khi héo nó tự rụng Diệt trừ tham sân si Sanh tử tự giải thoát [18] Thân ngữ không làm ác Nhiếp ý tâm tịch tĩnh Bhikṣu lìa thế gian Đó là đắc tịch diệt [19] Đối với sắc thân này Trong tâm luôn tinh tấn Hộ thân niệm Chánh Đạo Bhikṣu sống an vui [20] Tự mình cho là ngã Suy ra chẳng có ngã Cho nên hãy trừ ngã Điều phục làm thánh hiền [21] Hoan hỷ lời Phật dạy Tu trì thêm an lạc Thẳng đến Đạo tịch tĩnh Hành diệt mãi an vui [22] Mặc dù làm chút ít Nhưng đúng lời Phật dạy Là chiếu sáng thế gian Như trời không mây che [23] Ngã mạn diệt trừ sạch Như sen khỏi mặt nước Tu học lìa đây kia Phải biết là thắng hạnh [24] Cắt ái không lưu luyến Như sen chẳng dính bùn Bhikṣu vượt sông ái Thắng tuệ trừ ái dục [25] Ra khỏi dòng ái dục Nhiếp tâm trừ dục vọng Phàm phu chẳng đoạn dục Tâm ý mãi rong ruổi [26] Tu hành chớ làm ác Tinh tấn tự điều tâm Xuất gia mà biếng lười Ý nhiễm lại khởi sanh [27] Tu hành mà lười biếng Nhọc tâm chẳng trừ khổ Không phải là tịnh hạnh Làm sao được báu lớn? [28] Đạo Nhân tu Pháp gì? Nếu ý không chế phục Từng bước nhiễm trần lao Chỉ chạy theo tư tưởng [29] Pháp y khoác trên vai Làm ác chẳng ngừng nghỉ Ai luôn làm điều ác Khi chết đọa địa ngục [30] Buông lung, khó răn bảo Như gió thổi cây khô Tự làm tự lãnh thọ Sao lại chẳng tinh tấn? [31] Chẳng phải cạo râu tóc Phóng đãng không giới luật Xả tham tư duy Đạo Mới là chân Bhikṣu [32] Chẳng phải cạo râu tóc Buông lung không thành tín Khéo diệt các khổ não Thành bậc đại Đạo Nhân ☸ Phẩm 35: Tịnh Hạnh
Phẩm Tịnh Hạnh có 40 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng: nếu hành vi, lời nói, và sự tu học mà thanh tịnh không cấu uế, thì mới xưng là bậc Đạo Nhân. [1] Ra khỏi dòng ái dục Vô dục như Phạm Thiên Các hành đã trừ sạch Mới là bậc tịnh hạnh [2] Chỉ Quán khéo tu hành Thanh tịnh chẳng cấu uế Đoạn trừ ái dục siết Mới là bậc tịnh hạnh [3] Chẳng kia cũng chẳng đây Đây kia đã rỗng không Lìa bỏ tâm tham dục Mới là bậc tịnh hạnh [4] Tư duy vô cấu nhiễm Tu hành chẳng hữu lậu Không khởi tâm mong cầu Mới là bậc tịnh hạnh [5] Ban ngày trời chiếu sáng Ban đêm trăng sáng soi Áo giáp rạng quân binh Thiền định soi Đạo Nhân Khi Phật hiện thế gian Sáng rực khắp muôn nơi [6] Cạo đầu chưa Đạo Nhân Xưng thiện chưa tịnh hạnh Nếu khéo diệt mọi ác Mới là bậc tịnh hạnh [7] Lìa ác là tịnh hạnh Chánh hạnh là Đạo Nhân Bỏ ngã trừ cấu uế Mới gọi là xuất gia [8] Nếu đối với ái dục Tâm ý không tham luyến Đã xả đã chánh hạnh Đó là diệt trừ khổ [9] Thân ngữ cùng với ý Thanh tịnh không lỗi lầm Khéo nhiếp ba nghiệp này Mới là bậc tịnh hạnh [10] Nếu tâm hiểu rõ ràng Pháp của chư Phật nói Quán tâm tự quy y Thanh tịnh như nước trong [11] Chẳng phải ai bện tóc Gọi là bậc tịnh hạnh Chân thành tu tập Pháp Thanh tịnh làm thánh hiền [12] Bện tóc nhưng vô trí Áo cỏ mặc phô trương Bên trong chẳng lìa nhiễm Ngoài xả có ích gì? [13] Ai mặc áo vải thô Chân thật hành thiện Pháp Nơi vắng tư duy Pháp Mới là bậc tịnh hạnh [14] Phật không dạy bảo ai Tự mình ngợi khen mình Không dối hợp như Pháp Mới là bậc tịnh hạnh [15] Cắt đứt mọi ái dục Ý chí không tham trước Xả bỏ mọi dục lạc Mới là bậc tịnh hạnh [16] Khéo đoạn sông sanh tử Khéo nhẫn vượt thế gian Tự giác thoát hào sâu Mới là bậc tịnh hạnh [17] Bị chửi bị đánh đập Nhẫn nhịn không khởi sân Có sức đại nhẫn nhục Mới là bậc tịnh hạnh [18] Nếu ai bị lấn hiếp Hãy nhớ giữ giới hạnh Đoan thân tự điều phục Mới là bậc tịnh hạnh [19] Trong tâm lìa pháp ác Như rắn lột thay da Chẳng bị dục nhiễm ô Mới là bậc tịnh hạnh [20] Giác ngộ sanh là khổ Từ đó diệt ý tham Nhấc bỏ gánh nặng xuống Mới là bậc tịnh hạnh [21] Thâm giải diệu trí tuệ Biết rõ đường đúng sai Liễu giải vô thượng nghĩa Mới là bậc tịnh hạnh [22] Rời bỏ duyên gia đình Xuất gia, không sợ hãi Biết đủ chẳng mong cầu Mới là bậc tịnh hạnh [23] Buông bỏ việc mưu sinh Không khởi tâm giết hại Chẳng gây phiền não sầu Mới là bậc tịnh hạnh [24] Lánh tranh chẳng đua tranh Bị phạm chẳng oán hờn Ác đến thiện tiếp đãi Mới là bậc tịnh hạnh [25] Diệt trừ tham sân si Kiêu mạn các việc ác Như rắn lột thay da Mới là bậc tịnh hạnh [26] Đoạn tuyệt chuyện thế sự Không thốt lời ác ôn Quán sát Tám Chánh Đạo Mới là bậc tịnh hạnh [27] Lành dữ đời ngợi khen Dài ngắn hay lớn bé Chẳng lấy cũng chẳng cho Mới là bậc tịnh hạnh [28] Đời này gieo nhân sạch Đời sau quả chẳng dơ Không làm các điều ác Mới là bậc tịnh hạnh [29] Xả bỏ tâm ỷ lại Không học lời dị đoan Pháp ác diệt trừ sạch Mới là bậc tịnh hạnh [30] Nghiệp tội và phước báo Cả hai đã vĩnh trừ Vô ưu chẳng nhiễm trần Mới là bậc tịnh hạnh [31] Tâm vui chẳng nhiễm trần Sáng tròn như trăng rằm Hủy báng đã trừ sạch Mới là bậc tịnh hạnh [32] Thấy kẻ ngu đến đi Rớt hào sâu chịu khổ Muốn tự qua bờ kia Không nên nghe tà thuyết Diệt ác đừng khởi sanh Mới là bậc tịnh hạnh [33] Ân ái đã đoạn trừ Xuất gia lìa ái dục Ái dục nếu trừ sạch Mới là bậc tịnh hạnh [34] Lìa xa chốn đông người Không tham hưởng phước trời Chẳng nương các nơi đó Mới là bậc tịnh hạnh [35] Yêu ghét ai xả bỏ Tịch diệt ác chẳng sanh Dũng mãnh đoạn sanh tử Mới là bậc tịnh hạnh [36] Việc cần làm đã xong Diệt độ chẳng còn sanh Giác ngộ không chỗ nương Mới là bậc tịnh hạnh [37] Đã ra khỏi năm đường Chẳng còn đọa luân hồi Trừ sạch mọi ác tập Mới là bậc tịnh hạnh [38] Quá khứ cùng vị lai Hiện tại không chấp trước Chẳng buông cũng chẳng giữ Mới là bậc tịnh hạnh [39] Tối hùng tối dũng mãnh Có thể tự giải thoát Giác ngộ chẳng lay động Mới là bậc tịnh hạnh [40] Tự biết việc đời trước Vốn từ nơi nào đến Tận trừ gốc sanh tử Thông triệt Đạo huyền thâm Chiếu sáng như Năng Nhân Mới là bậc tịnh hạnh ☸ Phẩm 36: Tịch Diệt
Phẩm Tịch Diệt có 36 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng nơi đại quy y của Chánh Đạo, nơi tịch diệt vắng lặng, và nơi vượt khỏi sự sợ hãi của sanh tử. [1] Nhẫn nhục là đệ nhất Tịch diệt là tối thượng Xuất gia chẳng phạm giới Tâm tịch không gì hại [2] Không bệnh là lợi nhất Biết đủ là giàu nhất Cốt nhục là thân nhất Tịch diệt là vui nhất [3] Đói khát là hoạn nhất Các hành là khổ nhất Ai biết như thật ấy Tịch diệt an vui nhất [4] Ít ai đến chốn lành Phần nhiều đến nẻo ác Ai biết như thật ấy Tịch diệt an vui nhất [5] Do nhân sanh chốn lành Do nhân sanh nẻo ác Do nhân đắc tịch diệt Còn duyên thì cũng thế [6] Nai sống nơi hoang dã Chim bay giữa bầu trời Vạn pháp do nhân duyên Đạo Nhân về tịch diệt [7] Ngã có, vốn là không Xưa có ngã, nay không Chẳng không cũng chẳng có Như nay chẳng thể được [8] Tâm tư rất khó thấy Tập tánh có thể thấy Những ai hiểu ái dục Mới thấy rõ hoàn toàn Dục lạc đã lìa xa Khổ đau sẽ diệt trừ [9] Ái dục ai lưu luyến Thống khổ chỉ tăng thêm Tuệ minh ý chẳng nhiễm Thanh tịnh khéo điều phục Ái dục nếu chẳng gần Khổ đau sẽ diệt trừ [10] Thấy như thật mà thấy Nghe như thật mà nghe Nhớ như thật mà nhớ Biết như thật mà biết Không chấp trước dù thấy Cho đến biết cũng vậy Mọi thứ đều buông xả Khổ đau sẽ diệt trừ [11] Không thân, tưởng diệt trừ Thống khổ được mát mẻ Các hành vĩnh dừng nghỉ Thức tưởng chẳng còn sanh Khổ đau sẽ diệt trừ [12] Nhiễm ô tâm tạo tác Thanh tịnh tâm vô vi Dục lạc chớ có gần Bởi nó chẳng an vui Ái dục chẳng thân cận Thì tâm sẽ vắng lặng Khi tâm đã vắng lặng Đến đi sẽ chẳng còn [13] Khi đến đi đoạn trừ Sanh tử sẽ chẳng còn Khi sanh tử đoạn trừ Kia đây sẽ chẳng còn Khi kia đây đoạn trừ Tham trước sẽ chẳng còn Khi tham trước diệt sạch Khổ đau sẽ dứt trừ [14] Bhikṣu! Hễ có sanh Tất sẽ có tạo tác Vô sanh không còn hữu Vô tác không chỗ hành [15] Chỉ ai được vô niệm Mới đạt đến tịch diệt Vô sanh không còn hữu Vô tác không chỗ hành [16] Những ai còn tạo tác Là chưa ngộ Pháp yếu Nếu đã liễu vô sanh Không hữu cũng không hành [17] Bởi hữu mà có sanh Từ sanh hữu lại khởi Do hành có sanh tử Mở bày muôn nghiệp quả [18] Do ăn nhân duyên sanh Do ăn có vui buồn Việc đó ai diệt trừ Chẳng còn vết của hành Các khổ đã tận trừ Hành diệt tâm an nhiên [19] Bhikṣu! Ta đã biết Chẳng còn vào các Xứ Không, Thức Vô Biên Xứ Hay Vô Sở Hữu Xứ [20] Không vào Phi Phi Tưởng Không đời này đời sau Cũng không nhật nguyệt tưởng Không đến cũng không đi [21] Ta đã không trở lại Chẳng đi cũng chẳng đến Chẳng chết cũng chẳng sanh Đó là cảnh tịch diệt [22] Như thế không danh tướng Vui buồn đã hiểu rõ Cái thấy chẳng còn sợ Vô nghi không lời nói [23] Bắn hạ mũi tên lậu Si mê không chỗ nương Đó là an lạc nhất Đạo này tịch vô thượng [24] Tâm nhẫn như đại địa Hành nhẫn như cánh cửa Vô cấu như nước trong Không còn thọ sanh tử [25] Thắng lợi chưa đủ nhờ Tuy thắng vẫn còn khổ Hãy tự cầu thắng Pháp Đã thắng chẳng còn sanh [26] Nghiệp hết chẳng tạo mới Nhàm thai không hành dâm Hạt cháy chẳng còn sanh Ý diệt như lửa tắt [27] Bào thai là biển dơ Sao còn thích hành dâm? Tuy có nơi thượng thiện Đều chẳng bằng tịch diệt [28] Phải biết đoạn tất cả Chẳng còn đắm thế gian Buông xả mà diệt độ Đây là Đạo tối thắng [29] Chánh Pháp Phật thuyết giảng Trí dũng khéo phụng trì Thanh tịnh không nhiễm ô Giác ngộ độ thế gian [30] Học Đạo trước lìa dục Sớm trì Phật Kinh giới Diệt trừ tất cả ác Dễ như chim giữa trời [31] Nếu đã hiểu Pháp cú Chí tâm tu Chánh Đạo Là qua bờ sanh tử Hết khổ chẳng hoạn nạn [32] Đạo Pháp chẳng lạ quen Chẳng màng mạnh hay yếu Chủ yếu trừ tâm nhiễm Buông xả sẽ thanh tịnh [33] Thượng trí nhàm thân lậu Mỏng manh không chân thật Khổ nhiều mà vui ít Chín lỗ đều bất tịnh [34] Trí chuyển nguy thành an Bỏ tham thoát ách nạn Thân rữa, tan như bọt Tuệ kiến xả chẳng tham [35] Quán thân chứa toàn khổ Sanh già bệnh đau đớn Lìa cấu tu thanh tịnh Mới được an vui lớn [36] Nương tuệ bỏ niệm tà Lậu tận chẳng còn thọ Tịnh tu độ thế gian Trời người thảy kính lễ ☸ Phẩm 37: Sanh Tử
Phẩm Sanh Tử có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, con người khi chết, thần hồn sẽ tùy theo nghiệp mà chuyển sanh. [1] Mạng như trái tự chín Luôn sợ bị rụng xuống Có sanh ắt phải chết Ai nào thoát miễn đâu? [2] Từ xưa thích ân ái Do ái thọ bào thai Mạng sống như điện chớp Ngày đêm trôi chẳng ngừng [3] Thân là vật của chết Thần thức vô hình tướng Giả như chết rồi sanh Tội phước vẫn chẳng mất [4] Thỉ chung đâu một đời Do si ái dài lâu Tự mình thọ vui khổ Thân chết thức chẳng diệt [5] Thân bốn đại là sắc Thức bốn uẩn là danh Tình cảnh mười tám giới Sanh khởi mười hai duyên [6] Thức nương chín cõi phàm Sanh tử chẳng đoạn diệt Thế gian ngu không nghe Ám che vô thiên nhãn [7] Che lấp bởi ba độc Không mắt thấy sai lầm Cho chết như khi sanh Hoặc chết là đoạn diệt [8] Thần thức tạo ba cõi Lành dữ ở năm đường Hành uẩn lặng lẽ tới Nơi đến như âm vang [9] Cõi dục, sắc, vô sắc Đều do nhân đời trước Như bóng hiện theo hình Báo ứng tự nhiên đến [10] Thức lấy thân làm danh Như lửa theo chất đốt Dùng lửa mồi bó đuốc Lửa tàn cháy thành than [11] Tâm khởi pháp cũng khởi Tâm diệt pháp cũng diệt Hưng suy như mưa đá Lưu chuyển chẳng tự biết [12] Thần thức rong năm đường Không nơi nào chẳng đến Xả thân lại thọ thân Như bánh lăn trên đất [13] Như người sống trong nhà Một ngày rời nhà cũ Thức lấy thân làm nhà Thân hoại thức vẫn còn [14] Thần thức nương ở thân Như chim núp trong lọ Lọ vỡ chim sẻ bay Thân hoại thức chuyển sanh [15] Si mê luôn nghĩ tịnh Ái thân khởi hoài nghi Vọng niệm chuyện phi pháp Phật bảo là vô minh [16] Từ một triển chuyển hai Ba độc năm uẩn rộng Các biển mười ba sự Ra khỏi đến an vui [17] Ba việc khi đứt hẳn Hơi thở, hơi nóng, thức Thì biết mạng chẳng còn Bỏ thân mà chuyển sanh [18] Thây chết nằm trên đất Vô tri như cỏ cây Tư duy quán như thế Chỉ ngu tham huyễn hóa ☸ Phẩm 38: Đạo Lợi
Phẩm Đạo Lợi có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này giảng về việc làm của bậc hiền minh, khai thị thiện đạo, và chỉ dẫn mọi người làm việc lành. [1] Ai biết phụng bậc trên Đạo Nhân, vua, cha, thầy Tín, giới, thí, văn, tuệ Trọn đời mãi bình an [2] Đời trước tu phước đức Khi sanh liền tôn quý Lấy Đạo an thiên hạ Trì Pháp người kính theo [3] Vua là chủ muôn dân Luôn ban lòng từ ái Đích thân trì Kinh giới Dạy bảo điều đúng sai [4] Khi an chẳng quên nguy Lo xa phước chuyển tăng Báo ứng của phước đức Chẳng kể sang với hèn [5] Chúa lãnh của thế gian Tu thiện chẳng xảo ngụy Điều tâm thắng tà ác Như thế là minh quân [6] Chánh kiến khéo thí huệ Nhân ái khéo lợi người Lợi ích chia đồng đều Như thế người cậy trông [7] Như trâu gắng qua sông Đúng hướng cả đàn nhờ Phụng Pháp tâm chẳng tà Như thế muôn người an [8] Chớ quấy nhiễu voi thần Mà chuốc phải khổ đau Ác ý sẽ giết mình Chết không đến nơi lành [9] Giới đức khéo bảo hộ Phước báo luôn tùy thân Thấy Pháp làm nhân sư Vĩnh xa ba đường ác [10] Giữ giới trừ hãi sợ Phước đức ba cõi kính Quỷ rồng tà độc hại Không phạm ai trì giới [11] Bất nghĩa không thành tín Lừa dối ưa đấu tranh Phải biết lìa xa đó Gần ngu tội tăng thêm [12] Hiền minh lời thành tín Đa văn giới đầy đủ Phải biết thân cận đó Gần trí thiện tăng thêm [13] Nói khéo không trì giới Ý loạn chẳng làm lành Dù trú nơi vắng vẻ Cũng không tu học Pháp [14] Lời chánh giáo đứng đầu Lời Pháp nghĩa là hai Lời từ ái là ba Lời thành tín là bốn [15] Lời vô ích như dao Sẽ dễ tổn thương mình Kẻ ngu ưa nói dối Tạo nghiệp chịu khổ đau [16] Tham dục sân hận si Là ba nghiệp xấu ác Hại mình với ba độc Quả báo do ái sanh [17] Tu phước sanh trời người Làm ác sanh đường dữ Thánh nhân rõ quả báo Nên luôn tu Pháp lành [18] Giới đức tu nghiệp lành Phước báo luôn tùy thân Trời người khen việc lành Chánh tâm luôn an lạc [19] Làm ác chẳng thôi nghỉ Thống khổ chẳng hối lỗi Cuộc đời như dòng nước Đáng sợ hãy giữ giới [20] Đầu ta nay đã bạc Dấu hiệu thời trẻ qua Thiên sứ đến báo tin Đến lúc phải xuất gia ☸ Phẩm 39: Cát Tường
Phẩm Cát Tường có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng về sự tu hành. Nếu bỏ ác hướng thiện thì về sau sẽ được cát tường lớn lao. [1] Phật đức thắng chư thiên Như Lai luôn thuyết Pháp Có Phạm Chí đến hỏi Điều gì cát tường nhất? [2] Bấy giờ Phật thương xót Liền giảng Đạo chân thật Tín thọ mến Chánh Pháp Đó là cát tường nhất [3] Nếu không từ trời người Hy vọng cầu may mắn Cũng không cúng thờ thần Đó là cát tường nhất [4] Bạn hiền, sống chốn lành Thường nghĩ tích phước đức Thân nghiệp luôn chân chánh Đó là cát tường nhất [5] Lìa ác tu việc lành Bỏ rượu biết tiết chế Nữ sắc không tham đắm Đó là cát tường nhất [6] Đa văn siêng trì giới Kinh giới tinh tấn học Tu thân không đua tranh Đó là cát tường nhất [7] Hiếu thảo thờ mẹ cha Lo lắng cho gia đình Chẳng làm việc vô nghĩa Đó là cát tường nhất [8] Không ngạo mạn tự đại Luôn phản tỉnh biết đủ Dành thời gian đọc Kinh Đó là cát tường nhất [9] Lòng nhẫn việc không tốt Vui muốn thấy Đạo Nhân Nghe Pháp luôn tín thọ Đó là cát tường nhất [10] Ăn chay tu tịnh hạnh Luôn mong gặp thánh hiền Thân cận bậc trí tuệ Đó là cát tường nhất [11] Tín tâm nơi Chánh Đạo Chánh ý không hoài nghi Muốn thoát ba đường ác Đó là cát tường nhất [12] Tâm bình đẳng bố thí Phụng sự bậc đắc Đạo Cũng kính hàng trời người Đó là cát tường nhất [13] Luôn muốn lìa tham dục Sân hận và si mê Khéo tu thấy dấu Đạo Đó là cát tường nhất [14] Nếu bỏ việc phi pháp Siêng năng tu Chánh Đạo Luôn làm việc nên làm Đó là cát tường nhất [15] Tất cả vì thiên hạ Kiến lập tâm đại từ Tu thiện an chúng sanh Đó là cát tường nhất [16] Muốn cầu phước cát tường Hãy kính tin chư Phật Muốn cầu phước cát tường Hãy nghe Pháp cú nghĩa [17] Muốn cầu phước cát tường Hãy cúng dường chư Tăng Tịnh giới ai đầy đủ Đó là cát tường nhất [18] Người trí sống thế gian Luôn làm việc cát tường Thành tựu chân trí tuệ Đó là cát tường nhất [19] Phạm Chí nghe Phật dạy Trong lòng rất vui mừng Đảnh lễ sát chân Phật Quy mạng Phật Pháp Tăng Kinh Pháp Cú ♦ Hết quyển hạSoạn tập: Tôn giả Pháp Cứu
Dịch từ Phạn văn: Pháp sư Chướng Ngại và những vị khác ở Thế Kỷ 3 Dịch sang Tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận Dịch nghĩa: 28/8/2014 ◊ Cập nhật: 26/3/2015 ☸ Cách Đọc Chữ Phạn
Bhikṣu: bíc su |
Xem thêm:
ISBN: 978-604-86-1707-3
%7Cutmcsr%3D(referral)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D645304912.-%3B)
