Trong mùa xuân, thiên nhiên tự làm mới lại, con người cũng tự làm mới lại thân tâm mình, mọi vật đều cố gắngchuyển hóa thành mới, trong sạch, thanh tịnh. Đạt đến sự thanh tịnh, trong mát, không phiền nãonhiễm ô, bình an và hạnh phúc, đó phải chăng là ước mơ và hành động, dầu vô ý thức, của tất cả một đời người?
Kinh Đại Bát Nhã nhiều lần nói sắc, tức là sự vật, vốn là thanh tịnh:
“Sắc thanh tịnh tức là trí huệ ba la mật thanh tịnh” (phẩm Tín hủy) “Tất cả pháp thanh tịnh nên thanh tịnh này thanh tịnh” (phẩm Thán tịnh). “Tất cả các pháp bản tánh thanh tịnh. Ở trong các pháp đó, nếu Bồ tát tâm thông đạt chẳng mê mờ, đó chính là Trí huệ Bát nhãba la mật” (phẩm Thông đạt).
Sắc hay sự vật thanh tịnh là đang thanh tịnh, chứ không phải đã thanh tịnh hay sẽ thanh tịnh. Vì “Hoặc có Phật hay không có Phật, những pháp tướng này luôn luôn thường trụ không khác, vì pháp tướng, pháp trụ, pháp vịthường trụ chẳng sai chẳng mất vậy” (phẩm Vô tác).
Tâm thanh tịnh thì thấy tất cả đều thanh tịnh, như Kinh Duy Ma Cật nói: “Tùy tâm mình thanh tịnh thì thấy cõi Phật thanh tịnh” (phẩm Nước Phật). Thật ra bản tánh của tâm thức chính là trí huệ Bát nhã, thường chiếu sáng tất cả pháp khiến tất cả pháp hiển lộ thật tướngthanh tịnh của chúng:
“Trí huệ ba la mật hay chiếu sáng tất cả pháp, vì rốt ráothanh tịnh vậy” (phẩm Chiếu minh).
Bản tánh của tâm thức vốn là trí huệ Bát nhã, vốn là thanh tịnh, vô lậu, không từng có nhiễm ô:
“Tâm phàm phu cũng là vô lậu, chẳng bị dính lấm, trói buộc, vì là tánh Không vậy. Tâm Thanh Văn, tâm Độc giác Phật, tâm chư Phật cũng là vô lậu, chẳng bị dính lấm, trói buộc, vì là tánh Không vậy.
Sắc cũng là vô lậu, chẳng bị dính lấm, trói buộc, vì là tánh Không vậy” (phẩm Đoạn các kiến).
Tâm và cảnh đều vô lậu, chẳng bị dính lấm trói buộc, nên vốn là thanh tịnh. Tin và sống được điều này thì đây là đời sốngchân thật, tự do và an vui.
Sắc hay sự vật vốn là thanh tịnh, do đó được gọi là Như:
“Sắc là tướng Như, Bát nhã ba la mật là tướng Như: Như duy nhất, không hai, không khác. Nhẫn đến nhất thiết chủng trí là tướng Như, Bát nhã ba la mật là tướng Như: Như duy nhất, không hai không khác” (phẩm Xu hướngNhất thiết trí).
“Vì các pháp rốt ráothanh tịnh, các pháp là tướng Như” (phẩm Đại Như).
Trong mùa xuân của trí huệ Bát nhã, tất cả đều thanh tịnh, đều Như. Cuộc chiến chống lạiphiền nãosanh tử, cuộc chiến để thoát khỏi khổ đau đã dứt bặt. Tất cả đều một màu bình tịnh của một mùa xuân không có bắt đầu nên cũng không chấm dứt.
Sắc hay sự vật cũng chính là tự dogiải thoát, vì vô biên, vô lượng: “Vì sắc là Không, vì thọ tưởng hành thức là Không nên vô số, vô lượng, vô biên. Các pháp là Không nên vô tận, vô số, vô lượng, vô biên” (phẩm Thâm áo).
Một sắc là vô tận, vô lượng, vô biên nên mở ra thu nhiếp toàn bộvũ trụ. Trong mùa xuânBát nhã này, một đóa hoa bao gồmtoàn bộvũ trụ, và toàn bộvũ trụphản chiếu trong một đóa hoa.
Trong cái thấy của trí huệtánh Không, không những thế giới sự vật vô tình là thanh tịnh, mà thế giớichúng sanh hữu tình cũng thanh tịnh, vì tất cả phiền não đều vô tự tánh:
“Vì bổn lai chúng sanh thường thanh tịnh vậy. Này Kiều Thi Ca! Do nhân duyên này, vì chúng sanhvô biên nên biết Bát nhã ba la mật cũng vô biên” (phẩm Tán hoa).
Trong trí huệ Bát nhã, không những không gianthanh tịnh mà thời gian cũng thanh tịnh:
“Này Tu Bồ Đề! Vì quá khứthanh tịnh nên vị lai và hiện tạithanh tịnh. Vì vị laithanh tịnh nên quá khứ và hiện tạithanh tịnh. Vì hiện tạithanh tịnh nên quá khứ và vị laithanh tịnh.
Tại sao thế? Vì hiện tạithanh tịnh cùng với quá khứ và vị laithanh tịnh không hai không khác, không dứt không hoại vậy” (phẩm Tín hủy).
Tất cả các pháp đều thanh tịnh, thanh tịnhcho đếnrốt ráo chẳng sanh chẳng diệt, chẳng dơ chẳng sạch, chẳng tăng chẳng giảm:
“Đức Phật nói: Này Tu Bồ Đề! Vì sắc thanh tịnh nên Bát nhã ba la mậtthanh tịnh. Vì thọ tưởng hành thứcthanh tịnh nên Bát nhã ba la mậtthanh tịnh. Này Tu Bồ Đề! Nếu sắc chẳng sanh chẳng diệt, chẳng dơ chẳng sạch thì gọi là sắc thanh tịnh” (phẩm Vô tác).
Trong mùa xuântrí huệ Bát nhã, mọi vật đều sáng sạch, mở rộng đến vô biên, nghĩa là tự dovô biên, nhưng trong ấy không phải rỗng không một cách vô cơ, vô tình mà có tình thương nhuần thấm, bao bọc khắp, liên kết mọi sự với nhau. Một mùa xuân ấm áp, chan hòa nắng ấm. Trí huệ luôn luôn đi liền với từ bi, trí huệ chính là từ bi.
“Do nhân duyên này nên nói rằng Đại thừa đồng đẳng với hư không cũng dung thọ vô lượngvô biênvô số chúng sanh” (phẩm Đẳng Không).
Sự dung thọ tất cả chúng sanh của tánh Không chính là từ bi, và cả hỷ xả, tức là Bốn tâm vô lượng. Thế nên thực hànhĐại thừa là thực hànhtrí huệtánh Không cùng với từ bi:
“Ngài Tu Bồ Đề nói: Này ngài Xá Lợi Phất! Tôi muốn khiến Đại Bồ tátthực hành Bồ tát đạo chẳng rời niệm này: chính là niệm đại bi.
Bấy giờ Đức Phật khen: Lành thay, lành thay! Đây chính là trí huệ Bát nhã của Đại Bồ tát. Ai muốn nói thì phải nói như vậy. Tu Bồ Đề nói về Bát nhã ba la mật đều là tuân theo ý của Phật. Đại Bồ tát học Bát nhã ba la mật phải học như lời Tu Bồ Đề nói” (phẩm Vô sanh).
Trí huệ và từ bi là hai yếu tốcăn bản của nền tảng Đại thừa. Chúng ta luôn luôn sống trong mùa xuânvĩnh cửu của trí huệ và từ bi ấy, dù có ý thức hay không, nhiều hay ít. Kho tàng thanh tịnh, tự do và ấm áp này là có sẳn, và chúng ta luôn luôn sống trong kho tàng ấy:
“Bát nhã ba la mật là kho thanh tịnh. Vì sắc thanh tịnh nên Bát nhã ba la mật là kho thanh tịnh” (phẩm Kinh nhỉ văn trì).
Phật Di LặcTừ Thị là người sống trọn vẹn trong kho thanh tịnh ấy, nên ngài luôn luôn cười, nụ cười hỷ xả, tượng trưng cho mùa xuân bất tuyệt.
Trước khi nói Kinh Đại Bát nhã, trong phẩm đầu tiên, chúng ta thấy Đức Thích Ca cũng hiển lộmùa xuântrí huệ và từ bi ấy:
“Tất cả lỗ chân lông khắp thân của Phật cũng đều mỉm cười, phóng ánh sáng chiếu khắp cõi Đại thiên suốt đến hằng sathế giới ở mười phương”(phẩm Tự).
Kinh dạy chúng ta phải biết “hộ trì, an trụ trong Bát nhãba la mật” (phẩm Kiên cố). Dầu chỉ một ngày, dầu chỉ một niệm, “có thể làm, có thể học đúng như lời, quan sát đúng như trong Bát nhã ba la mật, siêng năng tinh tấn đầy đủ thì lúc phát khởi một niệm sẽ được vô lượngvô biênvô số phước đức” (phẩm Thâm áo).
Nói theo đời thường, chỉ một niệm, chỉ một ngày sống trong kho tàng mùa xuânBát nhã cũng đủ mãn nguyện cho cả một đời người.
Là một Phật tử dù đức tin có vững vàng đến đâu mà những hình ảnh, tin tức xấu xí về Phật giáo hàng ngày cứ đập vào mắt mình như thế, tôi cảm thấy rất đau lòng!
Những ngày gần đây lan truyền trên mạng xã hội hình ảnh một vị sư đầu trần chân đất đi bộ từ Nam ra Bắc, rồi từ Bắc vào Nam. Xem qua nhiều clip và đọc một số bình luận thấy có người khen kẻ chê, người tán dương, kẻ dè bỉu.. Nhưng nói chung tôi thấy Thầy được cung kính nhiều hơn. Xin có những thiển ý như sau qua hiện tượng này.
Trong tập san Sagesses bouddhistes (Trí tuệ Phật giáo) của Tổng hội Phật giáo Pháp, số mới nhất tháng tư năm 2024, với chủ đề Tìm kiếm một nền hòa bình cho mình, cho thế giới (Trouver la paix pour soi, pour le Monde), trong mục ‘Tin ngắn’ có nêu lên hai mẫu tin đáng cho chúng ta suy nghĩ. Mẫu tin thứ nhất như sau :
Chúng tôi sử dụng cookie để cung cấp cho bạn trải nghiệm tốt nhất trên trang web của chúng tôi. Nếu tiếp tục, chúng tôi cho rằng bạn đã chấp thuận cookie cho mục đích này.