Rằm tháng Tư âm lịch, tức 03/06/2023, là ngày lễ Phật Đản. Câu chuyện về đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh là một tác phẩm biểu tượng và ẩn dụ ngoạn mục.

Cách đây đúng 130 năm, 1894, một cuốn sách xuất bản ở Pháp làm chấn động giới thần học và tôn giáo sử: La vie inconnue de Jésus-Christ (Cuộc đời chưa biết đến của Chúa Giê Su) của Nicolas Notovitch, một nhà báo người Nga.

Rằm tháng Tư âm lịch, tức 03/06/2023, là ngày lễ Phật Đản. Câu chuyện về đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh là một tác phẩm biểu tượng và ẩn dụ ngoạn mục.

Để vào bài viết này, xin mời các bạn hãy tưởng tượng rằng chúng ta, tất cả chúng sinh hữu tình, đang hiện hữu trong một thực tại vô thời gian, vô không gian. Vậy thì chúng ta là những gì và thực tại ấy (đối với ta) sẽ như thế nào? Dĩ nhiên, không ai có thể trả lời câu hỏi nầy. Đó là một cõi vượt qua khả năng tư duy, thấu hiểu của trí năng thường nghiệm.

Hiện nay đang có nhiều ý kiến cho rằng ở Việt Nam, dù không chính thức, nhưng đảng Cộng Sản đã coi Phật giáo như quốc giáo. Đi theo những hiện tượng suy thoái của đạo Phật là văn hóa tôn giáo nặng về hình thức và lễ nghi, trong khi nội dung đạo học và tu chứng dần khô cạn. Tăng sĩ thì rất đông, chùa chiền lớn và nhiều, nhưng đời sống tinh thần theo giáo lý thì nông cạn và thoái hóa.

Năm 1916 Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu viết bài thơ ngắn “Bính Thìn Xuân Cảm,” trong đó có hai câu lừng danh, Dân hai lăm triệu ai người lớn. Nước bốn nghìn năm vẫn trẻ con. Hơn 100 năm sau, cho đến ngày hôm nay, 2021, nhìn vào con người, chính thể và văn hóa Việt Nam tổng quan, chúng ta nên tự vấn, Nước và Dân ta đã hết trẻ con chưa?

Vào cuối thế kỷ 20, năm 1997, trong một ván cờ sáu hiệp, một máy vi tính của công ty IBM, tên là Deep Blue, đã đánh bại vô địch cờ tướng thế giới, người Sô Viết, Garry Kasparov. Từ đó, hai phía người và máy đã "tham chiến" ba lần. Hai trận thì huề, và trận cuối cùng gần đây, 2006, IBM Deep Fritz lại thắng đối với đương kim vô địch cờ tướng gốc Nga Vladimir Kramnik. Chiến thắng của máy IBM Deep Blue và Deep Friz đã gây ít nhiều kinh hoàng cho giới triết học và thần học vì nó đem đến một viễn cảnh ngự trị của máy móc trên năng lực tư duy con người. Nếu con người, theo quan điểm thần học tây phương, là tác phẩm siêu việt và mang ảnh tượng Thiên Chúa, và khả năng quan trọng nhất của hắn không phải là thể chất, mà là tư duy. Vậy thì khi một máy vi tính có thể đánh bại một vô địch cờ tướng, câu kết luận rõ ràng là, tác phẩm của Chúa đã thua sản phẩm của con người.

Working is praying. Khi ta làm việc ta không cảm thấy “bị lao động,” mà trái lại, làm việc là góp tay với Tạo Hóa để cho thế giới – và chính ta - được chuyển mình và tiến hóa về cái Đẹp, cái Đúng. Trong công việc ta hiện thân ra tính thể - working is being - mà bản chất của ta sẽ quyết định cách thức làm việc và phẩm chất cho kết quả và thể tướng nơi sự vật tác thành.

Trong dịp hai lễ Thích Ca Thành Đạo và Jesus Giáng Sinh vào cuối năm, chúng ta hãy tìm đọc kinh Phật và Chúa để chiêm nghiệm lại một vài ý nghĩa của cơ sự làm người. Có những mẫu chuyện mà có lẽ nhiều người trong chúng ta đã nghe và đọc qua rồi, nhưng ý nghĩa ẩn dụ vẫn còn dấu kín.