“Nguyên nhân hình thành Phật giáo Đại Thừa” là một đề tài có phạm trù không rộng lắm, nên ít có người khảo sát và nguồn tư liệu về nó cũng rất hạn chế. Trong quyển “Sơ kỳ Đại thừa Phật giáo chi khởi nguyên dữ khai triển”, Hòa thượng Ấn Thuận cho rằng: sau khi đức Phật nhập diệt, chúng đệ tử vì quá thương kính Ngài nên mới tỏ lòng tôn thờ, sùng bái đối với các di vật, di thể và di tích liên quan đến cuộc đời Ngài. Sự tôn kính này lâu dần thành một tập quán, một nghi thức hoàn chỉnh và đó cũng là nguyên nhân Phật giáo Đại Thừa ra đời

Nói tóm lại ý của thầy là chúng sanh gieo nhân gì thì gặt quả nấy. Nói theo tinh thần Phật giáo, đây gọi là cộng nghiệp của tất cả chúng sanh của một thành phố hay một đất nước cùng nhau gánh chịu do tất cả các nghiệp lành hay dữ mà tạo thành.

Nguyên nhân chính và rõ ràng nhất dẫn đến sự phân phái trong Phật giáo là do bất đồng về tư tưởng giáo lý, thể hiện qua năm việc mà Đại Thiên đề xướng. Giáo lý của Đức Phật chỉ có một nhưng hàng đệ tử hiểu lời Phật dạy khác nhau, phương thức tu tập khác nhau, cách tiếp nhận lời Phật dạy khác nhau, quan điểm về quả vị tu chứng khác nhau nên xẩy ra sự bất đồng trong đoàn thể Tăng-già, từ đó dẫn đến sự phân phái trong Phật giáo.

Đạo Phật chủ trương lấy nhân quả làm nền tảng của sự sống để phản ảnh mọi lẽ thật hư trong cuộc đời này bằng ánh sáng trí tuệ, nhằm thấu suốt nguyên lý thế gian. Mọi lẽ thật giả đều hiện bày sau khi có sự chiêm nghiệm và suy xét bởi ánh sáng giác ngộ, nhận thấy lẽ thật rồi mới khởi lòng tin đó là "chánh tín".

Dị Bộ Tông Luân Luận[2] là một trong những bộ luận quan trọng của Hữu bộ thuộc “Thượng tọa bộ”. Trong đó, tác phẩm đã trình bày quá trình hình thành tư tưởng và nội dung giáo nghĩa của các bộ phái.

Phật giáo sau lần cuối cùng bị khủng bố bởi quân Hồi giáo đã hạ màn trên sân khấu Ấn Độ để rồi sau đó chìm vào im lặng, sự im lặng của lãng quên. Các thánh tích bị đổ nát và che phủ trong những cánh rừng âm u.

Phật giáo Tây Tạng hay Kim Cương Thừa nói chung rất thực tế và cụ thể, giúp người tu tập trực tiếp biến cải tâm thức mình và đạt được giác ngộ. Dưới đây là một bài giảng ngắn của Đức Đạt-lai Lạt-ma về một trong các phép luyện tập thiền định chủ yếu và thiết thực của Phật giáo Tây Tạng, là "Phép thiền định gồm bảy điểm" do Atisha (A-đề-sa) đề xướng.