Ngày Lễ Phật Đản như dòng nước mát tưới xuống những khói đạn tang thương, xoa dịu những nỗi bất an lo lắng giữa thiên tai dịch bệnh, bằng lòng từ bi, hướng đến hòa bình trên tinh thần bất bạo động, Người hiện lên như nguồn ánh sáng dẫn dắt chúng sinh ra khỏi những đảo điên, sợ hãi, giải thoát chúng sinh khỏi bế tắc mê lầm và nhận ra nguồn gốc phát sinh đau khổ để biết cách giải trừ, đoạn diệt. Ngày Phật Đản sanh là dịp để mỗi người biết nhìn lại bản ngã trong mình, chú tâm hướng đến đời sống thiện lành, chấm dứt căn nguyên của những mầm tội ác.

“Chúng ta hãy cố gắng đạt được cả hai điều này” là câu trả lời mà hầu hết các Phật tử có khả năng đưa ra cho câu hỏi trên. Rõ ràng rằng thông điệp của Phật giáo là thông điệp của hòa bình. Trước hết, mục đích tối hậu của Phật giáo là chứng đạt Niết-bàn (nirvāna), một thành tựu siêu thế, một sự an bình tối thượng. Để đạt được điều đó bằng nỗ lực bước đi trên con đường tâm linh thì việc tránh xa xung đột là điều kiện tiên quyết.

Vào thế kỷ trước khi Đức Phật đản sinh, vùng đông bắc Ấn Độ đã trải qua những biến đổi sâu rộng làm định hình lại địa chính trị của khu vực một cách sâu sắc. Các quốc gia bộ lạc lâu đời hơn nhường chỗ cho các chế độ quân chủ được cai trị bởi các vị vua đầy tham vọng, những người tranh giành quyền thống trị, để lại những dấu vết đẫm máu và nước mắt.

F.W. Robertson cho rằng khát vọng sâu xa nhất của con người không phải là hạnh phúc (happiness) mà chính là hòa bình (peace) hay an ổn nội tâm. Theo ông, hòa bình hay an ổn nội tâm đối lập với dục vọng, khổ đau… một trạng thái trong đó không có các tham vọng, không có khổ đau, hối tiếc hay ray rứt1.

Ngày Đức Phật Đản sanh là ngày đánh dấu một sự kiện lịch sử trọng đại của chư thiên và nhân loại. Ngày của Đấng Đại Hùng, Đại Lực, Đại Từ Bi hiện hữu trong đời. Chúng ta đang sống trong những ngày tháng 5 lịch sử, tháng mà hằng triệu Tăng Ni, Tín đồ Phật giáo trên thế giới hoan hỷ kính mừng Đại lễ Vesak (Đại Lễ Phật Đản).

Bước vào thế kỷ XXI, nhân loại bước vào một kỷ nguyên đầy biến động với đà phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại. Nhìn một cách tổng thể chúng ta thấy rằng trình độ dân trí và đời sống vật chất được nâng cao đáng kể, nhưng đời sống tinh thần có nhiều lúc lại rơi vào khủng hoảng.

Anh chị em thân mến, thật sự, tôi rất, rất vui mừng và rất vinh dự để nói chuyện với quý vị. Tôi không nói gì đặc biệt, chỉ là những kinh nghiệm thông thường. Tôi đến đây là lần thứ bảy. Và mỗi lần như vậy, những người ở đây biểu lộ với tôi những cảm nhận nhân bản và thân hữu chân thành. Vì thế, cũng tự nhiên thôi, đó là lý do tại sao tôi cảm thấy hạnh phúc bất cứ khi nào tôi nhận được lời mời. Cho nên tôi rất, rất là vui mừng.

Tôi rất vui mừng gặp gở những người trẻ Nhật Bản vì tôi luôn luôn cảm thấy rằng những người của thế hệ tôi thuộc về thế kỷ hai mươi. Thế kỷ hai mươi đã qua. Với thế kỷ hai mươi, chúng ta đã chứng kiến một thế kỷ của máu đổ và bạo động. Theo một số nhà lịch sử nào đó, trong thế kỷ vừa rồi, hơn hai trăm triệu người đã bị giết qua bạo động. Chỉ trong phần sau của thế kỷ một khát vọng cho hòa bình và bất bạo động đã bắt đầu. Có một cảm giác của phẩn uất hay mệt mõi về bạo động.

Nếu ta xem những người khác, cũng giống như chúng ta, muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau thì ta sẽ thấy rằng thật không hợp lý để làm tổn hại, lừa gạt, và dối trá với người khác. Nếu ta bị lừa gạt bởi một người nào đó, ta cảm thấy không thoải mái. Do vậy, phù hợp với kinh nghiệm của chính ta, chúng ta phải tránh bất cứ hành vi thân thể, lời nói, và tâm ý vốn mang đến sợ hãi, tổn hại, hay làm người khác không thoải mái. Những thứ này là phi đạo đức.

Tôi Đề Nghị Rằng Toàn Bộ Tây Tạng, kể cả những tỉnh miền đông của Kham và Amdo, được chuyển biến thành một khu vực của bất bạo động, một thuật ngữ Ấn giáo mệnh danh một tình trạng của bất bạo động và hòa bình.