TUỒNG HÁT MANG TÊN TÂM
Thích Nữ Triệt Như
Sáng nay chợt nhận ra có những tuồng hát mang tên Tâm.
Hai tuần qua, mình đi thăm hai đạo tràng gần nhất, là đạo tràng Sacramento và đạo tràng San Jose, cùng trong tiểu bang California. Qua hai năm rồi không gặp, nay gặp lại, thiệt là rộn ràng. Sáng chiều nào cũng khai mạc tuồng hát mới.
Tuồng hát nào cũng có cái hay riêng, khi là tuồng cải lương, ca hát bổng trầm, khi là vở bi kịch, một cô đào thương là đào chính, tâm sự lê thê, khi là hài kịch, đào kép toàn là trên tuổi “thất thập cổ lai hy”, người nói cứ nói, người cười cứ cười hả hê, người nghe có hiểu hay không, không quan trọng. Có khi là tân cổ giao duyên, người này hát cổ nhạc, hát hoài một điệu không thay đổi, ai chịu hay không, không cần thiết, người kia đáp lại, ca tân nhạc, mặc tình sáng chế, chuông trống bập bùng, ai thức ai ngủ mặc tình. Tuồng nào cũng lôi cuốn khán giả, vì khi tấm màn nhung đỏ thẫm kéo qua, đào kép cùng chung thưởng thức bao nhiêu là món ăn đặc sản, nào là món Huế, bánh nặm bánh gói, nào là món Bắc, bánh cuốn bánh chưng, phở, bún riêu, nào là món Nam, chè chuối, bánh xèo...ngoài ra lại còn món Tây, bánh chou, buche de Noel, món Ý, pizza, spaghetti, món Thái, bún canh chua Thái vv...Kể hoài cũng còn thiếu.
Nhớ lại, trong kinh Đại Bát Niết Bàn, khi đức Phật Thích ca chọn rừng cây Sala ở đô thị Kushinagara để nhập diệt, ngài Anandā có thỉnh đức Phật hãy tới các thành phố lớn hơn để nhập diệt, như Vaisali, Kosambi, Vương Xá ...Nhưng Đức Phật kể lại nơi này, khi xưa, thời vua Chuyển Luân Vương Mahāsudassana trị vì, nơi này là kinh đô rất phồn thịnh, hằng ngày vang lên chín loại âm thanh: tiếng chiêng, trống, voi, ngựa...và âm thanh thứ chín là: “Hãy ăn đi, hãy uống đi!” Bây giờ mình cũng ép khách: “ăn nữa đi, uống nữa đi!” Hễ vui vẻ, thì cõi này là cõi trời, mà gây cấn, tức bực, sân hận thì cõi này biến thành địa ngục. Thành ra tuồng hát vui hay buồn là do chính mình sáng tác và mình đóng vai chánh. Ai cùng tâm trạng thì áp vào đóng tuồng chung với nhau, đời này tới đời khác.
Bây giờ mình thử tìm hiểu xem khi tung ra một tuồng hát mới, ta đã làm gì?
Đào kép mình đã có sẵn sàng rồi. Đây là anh Ý Căn, hay gìn giữ kho tư liệu cũ, lúc nào anh cũng muốn tung ra các tuồng hát cũ rích mà anh thuộc lòng. Kia là anh Trí Năng, khôn ngoan, lanh lẹ bậc nhất, thông minh lắm, miệng bằng tay, tay bằng miệng, nghe ai nói một tiếng, anh đối đáp mười tiếng, không cần bằng chứng anh vẫn có thể suy đoán lung tung, vẽ ra tương lai theo ý muốn, có khi tốt có khi sai. Trưởng đoàn của hai anh này là anh Ý Thức, tiếp xúc với thế giới bên ngoài là anh, người nào tới anh cũng cho vào nhà, cảnh, vật, âm thanh, mùi, vị nào cũng mở toang năm cửa cho vào: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân. Rồi anh Ý Căn tiếp khách, lục hồ sơ kiếm tên tuổi, tánh nết, đặc điểm, lý lịch. Anh Trí Năng phỏng đoán ai sẽ làm gì, sẽ ra sao. Trong khi điều tra khảo sát thế gian bên ngoài, ba anh cùng lảnh chỉ thị của một ông Trùm bí mật, không hình sắc, tạm đặt tên để dễ nói, tạm đặt tên là ông Tự Ngã. Không ai thấy mặt ông, nhưng lệnh của ông luôn luôn được tôn trọng. Lý do dễ hiểu là ông biết làm lợi cho mình, cái gì cũng lo cho mình trước nhất, đem tài sản về càng nhiều càng tốt, không bao giờ tiền bạc, danh tiếng, quyền lực là đủ, vì sao? vì lo cho mình xong rồi, còn phải lo cho gia đình mình nữa, rồi sau đó, lo cho dân tộc mình, tôn giáo mình, đảng phái của mình nữa. Bao giờ mới đủ? Mà ngộ lắm, ba cái món tiền bạc, danh tiếng và quyền lực quấn quít với nhau không rời, giống như là ba bộ mặt của ông tự ngã vậy. Hễ mình thấy cái mặt quyền lực, thì y như là khi quay hướng khác, mình thấy cái mặt danh tiếng hay tiền bạc.
Nhìn sâu hơn, ta sẽ thấy một khám phá mới. Thiệt ra, đức Phật đã chỉ ra từ mấy ngàn năm nay rồi. Ông Trùm Tự Ngã là ai vậy? Đó là cha của “Ngũ Long công chúa”: có tên là: tài, sắc, danh, thực, thùy. Mình tạm đặt tên là “công chúa”, vì ta luôn đam mê, ngưỡng mộ, và luôn vui vẻ làm tất cả để hài lòng họ.
Mỗi tuồng hát của chúng ta luôn có mặt năm cô này, có khi cô Tài đóng vai chánh, có khi cô Sắc, và thay đổi luôn. Cô nào cũng trẻ đẹp, cám dỗ mọi người, đến đổi mê say lầm lạc theo đuổi họ đời đời kiếp kiếp. Không dứt bỏ được.
Chúng ta nhớ không? Ngay cả đức Phật Thích Ca, trước khi sáng đạo, mấy cô “công chúa” này còn tới khuấy phá lần cuối cùng, mong lung lay quyến rủ ngài. Trong kinh gọi họ là Ma Nữ, con gái của Ma Vương. Ma Vương chính là thế lực ngầm, thống trị mình, là anh Tự Ngã, cũng là mình thôi, các bạn ơi. Cái cay đắng là ở chỗ đó. Mình còn chưa dứt khoát với đời là vì mình còn quyến luyến ma nữ!
Mình chưa thấy Ông Chủ. A, ông Chủ là ai vậy? Ông Chủ hiền lắm, ông đang ở trong nhà chứ ở đâu. Ông thường yên lặng, ít nói. Ai chịu lắng nghe thì ông mới nói.
Nhà thì lúc nào cũng mở toang năm cửa, khách tới nhà là mấy anh Ý Thức, Ý Căn, Trí Năng ào ra tiếp đón nồng nhiệt lăng xăng. Ông Chủ vẫn ngồi yên trong phòng khách, lặng lẽ nhìn, ông chỉ lướt qua là nhận biết rõ khách rồi, nhưng ông không nói gì. Khách thường không nhìn thấy ông, vì mải mê quây quần với ba anh náo nhiệt kia, khi vui khi buồn, hết ngày này qua ngày khác, cho tới hết đời , cũng không thấy ông Chủ nhà ở đâu!
Tuy nói là ồn ào náo nhiệt, mà thiệt ra nhà chỉ có một cái loa thôi. Thường là anh trưởng đoàn Ý Thức dành nói cái quyết định sau cùng của ba anh em. Nếu như ba anh em này chạy tới chạy lui, cau mặt nhíu mày, thì cũng là lăng xăng, dính mắc rồi, nói theo sách, là đã tạo ra nghiệp xấu về ý. Bây giờ anh Ý Thức quyết định công bố ra cho nhiều người biết, anh dành cái microphone duy nhất trong nhà để tường trình ra. Mình xem như qua cửa anh Broca (Decoding Area), giải mã ra thành lời, thành ngôn ngữ nào mà anh Ý Thức muốn, rồi truyền tới anh Nói (Speech Area), rồi truyền tới anh Thân Thọ (Somatosensory area) từ đây mới tới môi, lưỡi, răng, họng, thanh quản, thanh âm...để nói ra lời hay truyền tới tay chân để hành động. Do đây ảnh hưởng tới người khác, rồi sẽ có hồi đáp trở lại, tạm gọi là nghiệp. Hết màn diễn này tiếp tới màn diễn khác. Tuồng hát vui rồi tới tuồng hát buồn. Tuồng nào các diễn viên cũng đều xuất sắc, không học một trường đại học sân khấu nào, mà ca hát rất giỏi, hơn cả các minh tinh nổi tiếng, cần bôi dầu cù là mới khóc được.
Khi cả nhóm ồn ào kia mệt mỏi quá, ngừng lại nghỉ ngơi, thì ông Chủ mới thức dậy và hoạt động. Ông Chủ lặng lẽ bật đèn lên, sáng trưng. Ma nữ, ma vương đâu không thấy. A thì ra nhân vì nhà ta tối tăm, chúng mới hiện ra phá khuấy. Bây giờ nhà sáng rồi, anh Ý Thức, anh Ý Căn, anh Trí Năng đang đứng khoanh tay kia, áo quần tề chỉnh, nghiêm trang đợi ông Chủ ra lệnh để thi hành trong chức năng của mỗi người. Anh Ý Thức truyền thông tin vào một cách khách quan, anh Ý Căn suy nghĩ tính toán mau lẹ, anh Trí Năng thông minh biện luận sắc bén, cuối cùng những chỉ thị của ông Chủ được truyền đạt ra chính xác, mạch lạc và lưu loát. Một khi ông Chủ thức dậy rồi, ánh sáng của trí tuệ thắp sáng lên, thì ông Trùm Tự Ngã và năm cô công chúa Tài, Sắc, Danh, Thực, Thùy hiện nguyên hình là Ma Vương và Ma Nữ, biến mất.
Những tuồng hát mang tên Tâm chấm dứt. Hãy ngủ đi, những đào kép quấy nhiễu đời, tấm màn nhung đỏ đã kéo qua. Bây giờ là vắng lặng, tịch diệt, và ánh sáng.
Thiền viện, 21- 12- 2021
TN
THE “MIND” DRAMAS
English version by Ngọc Huyền
This morning, it happens to know there are many dramas titled “the Mind”.
In the last two weeks, I paid visits to the two closest Sunyata Meditation centers, one in Sacramento and the other in San Jose, California. For two years of staying far away, it was so excited to see everyone again. Then, ya, new shows started every morning or evening over there.
Each broadcast caught its own attraction. It might be a Cailuong Broadway with melodious music. It might a chick flick with lengthy intimate speech from the main actress or a comedy whose characters were in the seventies. They talked and laughed happily. Sometimes it was a combination. This person played Vietnamese Soap Opera in his own tune while the other, European-influenced songs with her own creative acting. All were accompanied by various musical instruments. But there was one shared thing. They all performed the shows in their own way regardless the audience liked, neglected it and either were wakening or sleeping. When the dark red velvet curtains dropped down, every actor and actress enjoyed various specialties of the day. There might be the Huế various tapioca pastries. There might be the Northern traditional sticky rice cakes or stuffed rice rolls; or it might be the Southerners’ banana pudding or stuffed-fried crêpes. Other assorted international foods were also offered such as European cream puffs, buche de Noel, Italian spaghetti and pizza, Thai’s sour and sweet noodle soups.... Unable to list them all, eh....
Let’s remember the Sutta of Mahaparinirvana. When the Buddha chose the sala grove in the town of Kusinagara to immerse into the Nirvana, Respected Venerable Anada politely asked the Lord to move to bigger cities like Vailsali, Kosambi or Vuong Xa to do that nobility. But the Lord said that very place, long time ago, in the time of Dharma Wheel-Turning King, Mahāsudassana, had been a prosperous imperial city where nine sounds from metal gongs, drumms, elephants, horses...heard every day. And the last sound was the invitation “ Hey folks! Grab foods and drinks.”
People in those Zen centers also pushed everyone to eat more and drink more. If everyone is happy, it is the celestial realm. If everyone is stressful, frustrated or furious, the nice realm turns into the hell right away. Resultly, the shows, gleeful or somber, depend on our own creation and our own action in the roles of the main characters. Everyone who share the same mood and situations often gather to join in the same plays. It happens in that way life after life.
Let’s see when launching a new drama, what have we done?
As you know, we possess lots of actors and actresses. Here is the guy named the Thinking Mind. He controls the Archive and always wants to broadcast the very old plays he has memorized for long. Over there, that’s the Intellect folk who is the wisest, quickest, smartest. His mouth and four limbs can simultaneously work together. Someone might say one word to him. But he can respond up to ten ones. Without any references or evidence, he is able to assume everything or fancy the perspectives, in his own way, that might be either true or untrue. The supervisor of those two men is the Consciousness. He is the very man who widely opens the five doors, eyes, ears, nose, tongue and body, to the outside world. He warmly welcomes all the circumstances, materials, sounds, smells and tastes into his house. The Thinking Mind receives such guests. He, then, traces back his records to identify their names, personality, special characteristics and other private info. The Intellect will foresee who would do what and what is going on…
When exploring and studying the world outside, all the three men are supervised by a hidden super leader. We give him a temporary name to quickly refer to him, Mr. Paramount Ego. No one has seen him, but his orders are always strictly complied. It is easy to understand the reasons. He knows how to make the best advantages for him. He takes care of himself before doing it for other people. He tries to obtain properties as many as possible. He has never satisfied with his money, fame and power. Just because when he thinks it’s enough for him, then, he has to cover his family; later on, his party, religion and country. A question raised when it could be enough for him. It’s so funny that riches, distinction and high authority always intertwine to each other. They seem to be the three faces of Mr. Paramount Ego. If someone could see his control, then, turning to the other side, they would see his other two portraits.
Looking deeper, we’ll discover a new thing. Actually, the Buddha indicated it some thousand years ago. Who is the Paramount Ego? It is the Father King of the Five Dragon Princesses, Money, Materials, Fame, Eating Desire and Sleeping Desire. We temporarily call them princesses because we always adore and feel happy to please them. They are all present in our shows where they, mostly Princess Money and Princess Materials, alternate to be the main characters in the dramas. They are so young, pretty and attractive. No one could say no to their allurement. Eon and enon in the rebirth cycle, we have chased after them and got lost in there.
Folks, remember? The Buddha, before his utmost enlightenment, those ladies also appeared to lure him the last time expecting they could shake and change his mind. The Buddhist canons call them “Mara”, or the God of Devil’s daughters. That God is the Deep State which dominate us. It is the very Paramount Ego or us, ourselves, my dear! So ironical, eh up! When the worldly lusts still affect us, we are still being tempted by such Mara.
We have not seen the Super Boss. Who is he? He is gentle, nice and kind. He is in his own house. Nowhere else! He usually keeps quiet or speaks just a few words. He only voices when someone listens to him. The five doors of his house are always widely opened. If the guests enter, the Thinking Mind, the Intellect and the Consciousness hurriedly and warmly receive them. The Boss is still in his room and silently look at them. With a quick glance, he knows who they are; but he does not say any word. Most of the time, the guests cannot see him. They are busily and interestingly dealing with those three clamorous guys, in various moods, day by day, till the end of their life. They never meet the house owner.
Though the house is noisy, there is only one speaker there. The leader, the Consciousness, frequently reserves the priority to voice up the final decision on behalf of his two brothers. When they move back and forth, twist their faces or frown their eyebrows, they are clinging themselves over the situations. Theoretically, they have built their bad thinking karmas. Now the guy Consciousness decides to make public announcement of their work processing. He takes the only microphone for that report. When the signs in our mind get through Broca, the Decoding Area, they are converted into intelligible language in the way the Consciousness likes. Here, he transmits it to the Talker, the Speech Area. Then to the Receptive Structure, the Somatosensory Area where it will be moved to lips, tongues, teeth, glottis, vocal cord to turn into sounds or words. It might be transferred to the four limbs to create actions. At this phase, the speech or actions will affect other people and bounce back to the doers. It is the very karma. In that way, show after show and drama after drama continue and continue. None of the characters graduate from any Arts Academy. But they live their roles as beautifully as professional artists without using any external tools like the hot balm for tear running!
When those noisy groups get tired and have to stop for rest, the Super Boss wakes up and starts his tasks. He quietly turns on the lights. Everywhere is brightened up. The Mara and the God of Devils disappear. Ah! Because our house is too dark, they come to raise Cain. Now the house is shining. Over there, the Thinking Mind, the Intellect and the Consciousness all dress up and get ready for their Super Boss’s commands to perform their own functions. The Consciousness transfers the info in the neutral way. The Thinking Mind quickly goes over it; and the Intellect gives sharp justification on it. It shows the Super Boss delivers his orders clearly and accurately without any hesitation. Whenever the Boss gets up, wisdom is illuminated, the Paramount Ego and his five princesses immediately vanish in the thin air.
At last! The chick-flicks “ the Mind” are over. Sleep, all the member cast, the troublemakers. The red velvet curtains have drawn down. Now, everywhere is the very emptiness, tranquility and brightness.
Bhikkhuni Thích Nữ Triệt Như
Ṥūnyatã Monastery, December 21, 2021
English version by Ngọc Huyền, February 2022
