Như Lai ngài đã du hành / Đạo lộ tối thắng vượt trên các ca tụng / Nhưng với tâm tôn kính và hoan hỷ / Tôi sẽ ca tụng Đấng vượt trên ca tụng.

Khi loài người chúng ta bắt đầu giải quyết mọi vấn đề, chúng ta không quan tâm theo một phương cách cẩn thận chu đáo, đây là một điều dễ nhận ra. Nhưng chúng ta không quan tâm tới cái gì? Tôi tin chắc, vấn đề căn bản là, ở nơi mỗi phương diện đều cần đến cân bằng nhưng chúng ta đang quá chăm chú tới các phương diện vật chất, hướng ngoại của đời sống trong khi đó lại không xét đến luân lý đạo đức và các giá trị nội tâm.

Từ lý đo đó ngài Long Thọ tuyên bố: 7. Những kẻ sơ trí xem sự hoại diệt của các tồn tại được tác thành là sự diệt tận, trong khi những trí giả chấp nhận sự hoại diệt của các tồn tại được tác thành là một huyễn tượng.

Ngài Long Thọ vô cùng hoan hỷ do thấy duyên khởi cũng là chân như, thật tướng, tính không, và pháp tính. Nhận biết rằng sự thật chứng lý tính duyên khởi là căn nguyên của chánh tín tối thượng và cũng là kho tàng của tất cả các phúc đức thế gian và siêu thế gian

Nguyệt Xứng (zh. 月稱, sa. candrakīrti, bo. zla ba grags pa ཟླ་བ་གྲགས་པ་), tk. 6/7, được xem là Luận sư quan trọng nhất trong tông Trung quán sau Long Thụ. Sư quê ở Nam Ấn, xuất gia từ lúc nhỏ tuổi. Nhân lúc đọc tác phẩm của Long Thụ, Sư bỗng hiểu ý. Sau, Sư trở thành viện trưởng của Na-lan-đà và viết nhiều bài luận chú giải về các tác phẩm của Long Thụ.

Có các cá nhân chủ trương các uẩn, các xứ, và các giới (đất, nước, gió, lửa, hư không và thức) hiện hữu trong thực tế (exist in fact). Trên các nền tảng gì?

Trong ngữ cảnh Phật Pháp, Pháp quy chỉ Pháp tối hậu, đó là niết bàn. Do thế sự lí hội thông hiểu Phật giáo cần sự lí hội thông hiểu chính xác về pháp diệt tận và niết bàn hoặc giải thoát. Nếu các tu tập của bạn trở thành một thuốc giải đối với các ngu si – delusions – hoặc các phiền não – afflictions – thì những tu tập này là pháp hoặc thuộc về pháp. Nếu các tu tập này không trở thành các thuốc giải đối với các ngu si của bạn thì chúng không là pháp hoặc không thuộc về pháp.

XXV. 1 (Một người biện luận) Nếu mỗi sự-vật là chẳng có tự tính, không cái gì có thể sinh hoặc diệt, vậy thì từ hoàn toàn đoạn trừ hoặc diệt tận cái gì mà kết quả là niết bàn? XXV. 2 (Chúng tôi phúc đáp) Nếu mỗi sự vật trong thế giới đều chẳng là không (chẳng vô tự tính; bất không), chẳng sự vật gì có thể sinh hoặc diệt. Vậy thì từ hoàn toàn đoạn trừ hoặc diệt tận của cái gì mà kết quả là niết bàn?

Bản Anh: Lucid Exposition of the Middle Way. The Essential Chapters from the Prasannapada of Candrakirti. Translated from the Sanskrit by Mervyn Sprung in collaboration with T.R.V. Murti and U.S. Vyas.