Lời Nói

LỜI NÓI

§   Ajaan Fuang là người ít nói.  Sư thường chỉ nói khi cần thiết.  Tùy duyên, khi cần, sư cũng có thể cho ta những lời dạy chi tiết, dông dài.  Trái lại, sư chỉ nói một, hai tiếng –hay đôi khi chẳng nói lời nào.  Sư tuân theo tôn chỉ của sư phụ Ajaan Lee rằng:  “Nếu sư muốn giảng Pháp cho người, nhưng họ không muốn nghe, hay chưa sẵn sàng lãnh hội những điều sư dạy, thì dù bài Pháp sư định giảng có thâm thúy đến đâu, cũng bị coi là những lời phù phiếm, vì chúng không ích lợi gì”.

§ Tôi luôn ngưỡng mộ sự sẵn lòng dạy thiền của Ajaan Fuang –đôi khi quá sốt sắng- ngay cả khi sư đang bệnh.  Có lần sư giải thích với tôi rằng: “Nếu có người thực sự sẵn lòng nghe, ta cũng thấy sẵn lòng để dạy, nên dù phải nói bao lâu, ta cũng không thấy mệt.  Đúng ra, cuối cùng ta lại thấy có nhiều năng lực hơn lúc mới bắt đầu.  Nhưng nếu họ không sẵn lòng nghe, ta lại thấy mệt sau chỉ một, hai lời nói”.

§ “Trước khi nói điều gì, hãy tự hỏi mình xem điều đó có cần thiết  không?  Nếu không, thì đừng nói.  Đó là bước đầu tiên trong việc  luyện tâm –vì nếu ta không thể làm chủ cái miệng mình, thì làm sao ta có thể hy vọng làm chủ tâm mình?”

§ Đôi khi Ajaan Fuang khiển trách đệ tử là do lòng tử tế –tuy nhiên sư có cách riêng để làm điều đó.  Sư không bao giờ lớn tiếng hay dùng lời thô tục, nhưng lời của sư vẫn có thể làm cháy lòng bạn.  Có lần tôi hỏi sư về điều này: “Tại sao khi sư khiển trách, lời của sư thấm tận tâm can con?”

Sư trả lời: “Có vậy con mới nhớ.  Nếu lời nói không đi vào tận tâm can của người lắng nghe, thì chúng cũng không thấu tâm can của người nói”.

§ Khi khiển trách đệ tử, Ajaan Fuang thường xét xem người đệ tử đó có tinh tấn tu tập.  Người đệ tử càng tinh tấn, sư càng khiển trách nhiều hơn, vì sư nghĩ người đó sẽ tuân giữ lời sư tốt nhất.

Có lần, một cư sĩ đệ tử đang giúp chăm sóc sư bị bệnh ở Bangkok.  Dầu cô đã cố gắng hết sức để chăm lo cho sư, cô vẫn thường bị khiển trách, đến độ cô đã nghĩ đến chuyện rời xa sư.  May là cô tình cờ nghe sư nói với một đệ tử khác, “Khi một vị thầy khiển trách đệ tử của mình, đó là vì hai lý do: một là để giữ người đó lại, hai là để họ ra đi”.

Cô đệ tử nghe thế, bỗng hiểu ra lý lẽ, nên cô quyết định ở lại với thầy của mình.

§   Có một câu chuyện mà Ajaan Fuang thích kể -theo cách riêng của sư- là câu chuyện của con rùa và các con thiên nga.

Ngày xưa có đôi thiên nga thường thích dừng chân uống nước bên hồ.  Qua thời gian, chúng kết bạn với một chú rùa sống trong hồ nước đó.  Rồi chúng kể cho chú rùa nhiều thứ mà chúng thấy được khi bay bổng trên không trung.  Chú rùa bị những câu chuyện của chúng cuốn hút, nhưng chú cảm thấy buồn nản vì biết rằng mình sẽ không bao giờ có cơ hội được nhìn thấy thế giới  bao la như thiên nga.  Khi chú tâm sự với thiên nga về điều này, chúng nói, “Không vấn đề.  Chúng tôi sẽ tìm cách mang bạn theo”.  Nói rồi con thiên nga đực ngậm một đầu khúc cây, con thiên nga cái ngậm đầu còn lại, còn chú rùa ngậm giữa khúc cây.  Khi mọi thứ đã sẳn sàng, đôi thiên nga bay lên, mang theo chú rùa.

 Khi chúng bay trên không trung, chú rùa được thấy thật nhiều thứ.  Nhiều thứ chú chưa mơ thấy bao giờ khi ở trên mặt đất.  Chú thật vui và hạnh phúc vô cùng.  Tuy nhiên, khi ba con vật bay qua một ngôi làng, một đám trẻ đang chơi bên dưới nhìn thấy, chúng bèn la to: “Nhìn kìa!  Thiên nga kéo rùa!  Thiên nga kéo rùa!”  Điều đó làm chú rùa mất vui, chú chợt nghĩ ra một câu để vặn vẹo lại: “Không.  Chính rùa kéo thiên nga!” Nhưng ngay khi chú vừa mở miệng nói, thì đã rơi xuống đất chết tươi.

Bài học của câu chuyện theo sư là:  “Hãy giữ miệng ở những chốn cao sang”.

§ “Rác (Litter)” là tiếng lóng của người Thái, ám chỉ những chuyện phiếm, và có lần ngài Ajaan Fuang đã sử dụng từ đó để gây hiệu ứng.

Một tối, khi sư đang thuyết giảng tại Bangkok, có ba phụ nữ trẻ là những người bạn thân của nhau.  Họ vô tình gặp nhau ở nơi sư đang giảng pháp, nhưng thay vì ngồi xuống hòa nhập cùng mọi người hành thiền, họ lại túm tụ vào một góc chuyện trò riêng tư.  Mải lo chuyện vãn, họ không để ý là Ajaan Fuang đã đứng dậy, đi qua chỗ họ ngồi với một điếu thuốc chưa châm lửa ngậm ở miệng, tay cầm hộp diêm.  Sư khẽ dừng lại, quẹt diêm, rồi thay vì đốt thuốc, sư quăng nó vào giữa ba người phụ nữ.  Họ lập tức nhảy lên, một người nói, “Sư! Sao sư làm vậy?  Xém nữa là đã trúng tụi con!”

Ajaan Fuang trả lời, “Sư thấy một đống rác ở đó, nên sư định đốt nó đi”.

§  Một lần khác, Ajaan Fuang nghe được hai người đệ tử đang nói chuyện.  Một người hỏi điều gì đó, và người kia bắt đầu câu trả lời: “À, theo tôi hình như là…”.  Ajaan Fuang lập tức cắt ngang: “Nếu con không biết, thì nói không biết, chỉ vậy thôi.  Tại sao lại đem rải cái ngu dốt của mình cùng khắp?”

§  “Mỗi người chúng ta có hai lỗ tai và một cái miệng –có nghĩa là ta cần phải lắng nghe nhiều hơn, và nói ít lại”.

§ “Bất cứ điều gì xảy ra trong lúc hành thiền, không nên chia sẻ với ai, trừ vị thầy của bạn.  Nếu bạn nói với người này, người kia, đó là khoe khoang.  Đó chẳng phải là uế nhiễm sao?”

§ “Khi người ta khoe giỏi, khoe hay, thực ra là họ đang khoe cái ngu dốt của mình”.

§ “Nếu điều gì thực sự tốt, bạn không cần phải quảng cáo về nó”.

§   Ở Thái Lan có một số tạp chí chuyên viết về giới tu sĩ.  Giống như tạp chí về các ngôi sao, họ cũng viết về cuộc đời và giáo pháp của các tăng ni và cư sĩ Phật tử nổi tiếng hay không nổi tiếng lắm.  Các câu chuyện đời thường được tô vẽ quá nhiều những sự kiện siêu nhiên, huyền bí, đến khó tin.  Qua những lần tiếp xúc với các biên tập viên, phóng viên của những tờ báo này, Ajaan Fuang nhận định, nói chung, họ chỉ là những kẻ đánh thuê.  Sư nói: “Các vị thiền sư lỗi lạc đi vào rừng, không sợ hiểm nguy đến tánh mạng để tìm ra Pháp.  Khi họ thành công, họ ban phát không cho mọi người.  Nhưng những người này, ngồi trong phòng máy lạnh, viết bất cứ điều gì họ nghĩ ra trong đầu, rồi đem bán chúng lấy tiền”.  Do đó, sư không bao giờ hợp tác với họ, khi họ muốn giới thiệu về sư trên các tạp chí của họ.

Có lần một nhóm phóng viên của tạp chí People Beyond The World đến gặp Ajaan Fuang, mang theo máy ảnh, máy ghi âm.  Sau khi chào hỏi, họ xin phép nghe chuyện đời của sư (prawat).  Tuy nhiên trong tiếng Thái, từ ngữ Prawat cũng có nghĩa là hồ sơ cảnh sát, nên Ajaan Fuang trả lời là sư không có hồ sơ gì cả, vì sư chưa bao giờ làm chuyện gì sai trái.  Nhưng các phóng viên không dễ dàng bỏ cuộc.  Họ nài nỉ, nếu sư không muốn nói về cuộc đời riêng tư của sư, thì ít nhất hãy cho họ nghe một bài Pháp.  Đây là một thỉnh nguyện mà người tu sĩ không có thể chối từ, nên Ajaan Fuang bảo họ nhắm mắt lại và quán về từ buddho -tỉnh thức.  Họ vặn máy ghi âm lên, rồi ngồi yên, chờ đợi nghe pháp thoại, và đây là những điều họ đã được nghe:

“Bài Pháp hôm nay có hai từ - bud và dho.  Nếu quý vị không thể ghi nhớ hai chữ này trong tâm, thì có giảng thêm điều gì cũng là lãng phí thời gian”.

Rồi sư chấm dứt bài pháp.  Khi các phóng viên nhận ra rằng, tất cả chỉ có vậy -họ rất nản chí- thu xếp máy ảnh, máy ghi âm lại, ra về, và không bao giờ họ làm phiền đến sư nữa.