Độc lập là từ gốc Hán. Độc là một. Lập là đứng.
Độc lập là đứng
một mình, không
phụ thuộc vào ai, vào bất cứ thứ gì khác. Có khá nhiều
phương diện mà người đời
thường dùng kèm với từ
độc lập này.
Độc lập về tài chánh, về
ngôn luận, về công việc, về
suy nghĩ v.v… Khi thấy mình có toàn quyền về mọi
quyết định trong
chi tiêu, nói năng, làm việc v.v… thì mình nghĩ mình có được sự
độc lập trong các
vấn đề ấy.
Thực tế thì độc lấp ấy chỉ là một sự
độc lập tương đối trong một môi trường đã bị
lệ thuộc.
Do thấy người này tách biệt với người kia, mỗi
con người là một
cá thể riêng biệt, thân này không dính với thân kia (dù cũng có vài người sinh ra trong tư thế dính nhau), song đa phần là những
cá thể tách biệt, mà ta
cảm tưởng các pháp riêng lẻ
độc lập,
ít nhất là ở mặt
hình hài. Nhưng thật ra không có gì
độc lập như mình tưởng. Có thể bạn sẽ nói “Do duyên hợp của năm thứ sắc, thọ, tưởng, hành, thức
hợp lại, nên nó là
pháp Duyên khởi. Đã
Duyên khởi thì không thể độc lập”. Ừ. Đúng như vậy. Đã duyên hợp thì không thể
độc lập. Vì
độc lập, là phải một mà đứng, không phải do năm
hợp lại mà thành.
Hình hài này
tồn tại sinh hoạt được phải hội đủ năm thứ, không phải một, nên nó không thể
độc lập dù ta thấy nó
một mình. Song đây không bàn ở khía cạnh này, một khía cạnh mà người không
am hiểu Phật pháp không biết
chúng ta đang nói gì.
Chúng ta bàn nó ở một khía cạnh
phổ thông mang tính “khoa học” hơn. Người không biết về “sắc, thọ, tưởng, hành, thức”
vẫn có thể kiểm chứng được. Đó là khía cạnh
con người với môi trường quanh mình.
Ta có thật
độc lập với môi trường quanh mình? Không hề bị
lệ thuộc vào môi trường đó, môi trường đó có thế nào, ta vẫn là ta, không có gì liên quan?
Thực tế là tất cả
chúng sinh đều bị
chi phối bởi môi trường quanh mình, không phải
độc lập như mình tưởng. Việc dễ thấy nhất là
con người tồn tại trong môi trường có
điều kiện bình thường hiện tại và sẽ hoại trong biển lửa hay biển nước v.v… Khi không được hỗ trợ bởi những
điều kiện giúp chống lửa và nước,
con người mất sự sống. Việc đó
chứng tỏ con người không phải là một
cá thể mang tính
độc lập như đa phần đã nghĩ.
Chúng ta lệ thuộc vào môi trường quanh mình nhưng không
ý thức hết điều đó. Chính vì không
độc lập với môi trường quanh mình mà
thời tiết thay đổi thì bệnh, môi trường chung quanh
ô nhiễm, sinh bệnh v.v…
Cuối cùng, tan thân
mất mạng trong những môi trường có
điều kiện không
thích ứng với
thân thể của mình.
Với môi trường sống,
con người đã không phải là những
thực thể độc lập. Vậy trong các
lãnh vực khác thì thế nào? Có
độc lập với
xã hội, công việc, tiền bạc v.v… như mình vẫn thường nghĩ?
Xã hội, tiếng Anh là society,
xuất hiện vào thế kỷ XIV, bắt nguồn từ tiếng Pháp là société, có nguồn gốc Latin là societas, chỉ cho sự
giao thiệp thân thiện với người khác. Socius có nghĩa là “bầu bạn,
kết giao, đồng chí hoặc đối tác”. Nói chung,
xã hội có nghĩa gần gũi với những gì được coi là thuộc quan hệ giữa người và người
1. Nó là một
thuật ngữ thông dụng dùng để chỉ một tập hợp người có các mối quan hệ kinh tế, chính trị,
văn hóa,
xã hội chặt chẽ
với nhau2. Wikipedia định nghĩa
xã hội là “một tập thể hay một nhóm những người được
phân biệt với các nhóm người khác bằng các
lợi ích, mối quan hệ đặc trưng, chia sẻ cùng
một thể chế và có cùng
văn hóa. Trong
hoạt động xã hội,
các chủ thể hành động tương tác
với nhau để
trao đổi vật chất,
năng lượng thông tin, tạo ra những mối
liên hệ và quan hệ
xã hội, thông qua các mô hình khác nhau v.v...". Với nghĩa
bình thường,
xã hội chỉ cho một nhóm người sống trong một
cộng đồng có cùng lề lối, như
xã hội Anh,
xã hội Mỹ v.v... Với nghĩa
trừu tượng,
xã hội được coi là một mạng lưới của những mối quan hệ của các
thực thể. Một
xã hội thỉnh thoảng cũng được coi là một
cộng đồng với các
cá nhân trong
cộng đồng đó
phụ thuộc lẫn nhau. Với những định nghĩa như thế, đủ thấy
con người không phải là một
thực thể độc lập có thể tách lìa khỏi
xã hội.
Thực tế thì
con người khó mà sống
độc lập với
xã hội khi
thân tâm chưa thể tự
tồn tại độc lập mà nhu cầu của
bản thân thì vẫn còn nhiều. Khi bạn phải ăn cơm hay uống nước mới sống được thì điều đó có nghĩa là bạn chưa thể tách mình khỏi
xã hội này. Nếu có cũng chỉ trên
hình thức,
thực tế thì vẫn không thoát được mối quan hệ với
xã hội.
Đơn giản vì bạn không thể tự làm ra gạo để ăn và dù có thể làm ra gạo, ít nhiều bạn cũng phải
lệ thuộc vào những
điều kiện giúp bạn có khả năng làm ra gạo. Một mạng lưới
nhân duyên được lập ra, kết nối người này với người kia thông qua nhiều
hình thức khác nhau, hình thành nên một
xã hội phù hợp với
đặc tính của từng mô hình.
Cái gọi là
độc lập về tiền bạc hay công việc cũng chỉ là
hình thức tương đối để hiểu: Ở một
phương diện nào đó, bạn có thể
tiêu dùng đồng tiền mình làm ra, tự
quyết định lấy công việc mình đang làm, không phải nó thực sự
độc lập trên mọi
phương diện với các mối quan hệ. Bởi tiền bạc hay công việc của mỗi người đều bị
ảnh hưởng ít nhiều của nền tài chính, kinh tế, chính trị,
văn hóa v.v… trong
hiện tại, không phải chỉ trong nước
mà cả ngoài nước.
Bất ổn về chính trị có thể là
điều kiện khiến tiền bạc của
bạn tăng hay giảm, công việc của bạn bị
đình chỉ hay
thuận lợi hơn. Như cuộc
biểu tình xảy ra vào ngày 20-6-2018 vừa rồi khiến các cửa hàng ở khu vực Nguyễn Văn Trỗi không thể
hoạt động, hành khách không vào được phi trường,
thiệt hại mà các cửa hàng và các chuyến bay phải chịu không thể
tránh khỏi. Bất ổn về tài chính cũng vậy. Năm 1988, Soros
vận hành liên hoàn giữa mua và bán cổ phiếu Societe Generale, một ngân hàng lớn của Pháp, và kiếm được 2,2 triệu USD. Năm 1992, George Sorsos
dự đoán đồng bảng Anh sẽ xuống giá và ông đã bán khống 10 tỷ bảng Anh, thu khoản lời lớn từ vụ
đầu cơ này
3. Rất nhiều thứ
liên quan với nhau trong
thế giới này, không trực tiếp thì
gián tiếp.
Chúng ta nghĩ mình
độc lập về tất cả mọi thứ, nhưng
thực tế thì mọi thứ đều có mối
liên quan, không có gì là
độc lập. Nói
độc lập, chỉ là một loại
độc lập tương đối đặt nền tảng trên những mắc xích không
độc lập. Cho nên,
vấn đề đặt ra là nên vận dụng
nhân duyên thế nào để không bị các duyên bên ngoài
chi phối quá nhiều, khiến tính
độc lập tương đối của mình bị mất. Không phải
độc lập là mình có thể
tự tại quyết định mọi thứ mà không bị
ảnh hưởng của các duyên bên ngoài, cũng
mặc kệ các duyên bên ngoài. Mọi thứ đều có
nhân duyên. Hiểu như thế,
chúng ta sẽ biết đặt mình vào
vị trí người khác nhiều hơn, vì mọi thứ còn
lệ thuộc vào duyên chung quanh. Cũng bớt đi cái nhìn
thị phi phê phán và áp đặt, khi duyên của mình không phải là duyên của họ. Được
vậy thì tam nghiệp bình yên, không náo loạn, gây nghiệp, rồi tạo tội.
Bởi tính
độc lập của mỗi người đặt nền tảng trên những mắc xích vốn có
liên quan mật thiết với nhau, có
ảnh hưởng đến nhau, nên dù bạn là chủ một
gia đình, được toàn quyền
quyết định mọi
chi tiêu trong
gia đình, thì cái
chi tiêu ấy cũng phải được tính toán sao cho
phù hợp với
gia đình. Được
tự do ngôn luận, không có nghĩa là thích gì nói nấy, nói những thứ
ảnh hưởng đến người khác.
Tự do ngôn luận thì
tự do ấy cũng có
điều kiện của nó, được
ràng buộc bởi những văn bản
pháp luật. Con cá
tự do dưới nước nhưng cho nó
tự do trên đất, nó sẽ chết. Đó là
lý do mọi thứ ở
thế gian này nên có
điều kiện đi kèm.
Điều kiện đó chính là pháp giúp
chúng ta giữ được
vai trò độc lập tương đối của mình. Hiểu vậy,
chúng ta sẽ không
la ó khi
xuất hiện những
điều kiện giúp mình
giữ gìn ba nghiệp tốt hơn.
Ba nghiệp tốt là
nhân duyên mang đến hạnh phúc cho mình.
Điều kiện đó, trong
xã hội là
pháp luật, trong
Phật giáo là
giới luật, là
Thập thiện.
Đây là lần đầu tiên tôi ra nước ngoài.
Mọi người bên đó đã cười về điều này khi
biết điều kiện
vật chất và tuổi tác của tôi. Du lịch được xem là nhu cầu của đa phần người đời, nhưng tôi lại chẳng thích đi đâu. Tôi
chưa bao giờ có
ý tưởng muốn đi du lịch, ngay cả
Ấn Độ, nơi Phật
xuất hiện. Cái gọi là du lịch mà tôi từng
tham gia chỉ là
hình thức mà nội dung là công việc hay đi dưỡng bệnh.
Thực chất thì tôi chẳng muốn đi đâu mà cũng
chưa bao giờ nghĩ mình có thể đặt chân đến một đất nước
xa lạ thế này. Cái gọi là du lịch cũng chỉ là
hình thức mà nội dung đích thực là qua thăm con cháu. Không có chúng chắc cũng không đi.
Nhưng không ngờ cái lạnh và sự yên tĩnh nơi xứ người lại là thứ
quen thuộc với mình. Bước chân xuống phi trường, băng qua những vùng cỏ bát ngát… tôi như kẻ xa quê lâu ngày
trở về nhà. Thấy thân thương và gần gũi! Những
con đường vắng, những tán cây to, những ngôi nhà mang phong cách
cổ điển,
lặng lẽ trên những thảm cỏ xanh không một bóng người... Những thứ tôi không hề nghĩ nó sẽ có ở một đất nước
văn minh. Cứ tưởng Calgary sẽ ồn náo nhộn nhịp như Sài Gòn, tấp nập kẻ ra, người vào. Nhưng không. Con gái ở một nơi rất yên bình. Một vài chiếc xe chạy qua. Rồi vắng. Một vài bóng người đi nốt đoạn đường
thể dục của mình. Rồi không. Hàng rào là vật trang trí của ngôi nhà, không phải là thứ dùng
bảo vệ sinh mạng hay
của cải của
con người. Sự yên bình không phải chỉ
xuất phát từ khung cảnh chung quanh, còn là do chính ở
cách sống của dân vùng này. Theo cái nhìn
Phật giáo, chính do
tâm địa của người ở đây mà có
cảnh giới an bình này.
Ở đây, không ai đụng vào những gì không phải của mình. Chiếc ví bị
bỏ quên sẽ vẫn nằm đó
cho đến khi chủ nhân
quay trở lại nhặt lên. Tôi nhìn thấy những món đồ chơi quăng
lăn lóc trên những thảm cỏ xanh không có rào chắn. Một chiếc xe đạp thật xinh, dựng đó. Có lẽ chủ
nhân không muốn phí sức đến trường với một đoạn đường quá dài. Nó nằm đó, chờ chuyến xe buýt chiều, về cùng chủ nhân. Để rồi
tiếp tục chờ...
cho đến hết năm học, không một ai đụng tới khi nó không phải là của mình.
Những cánh đồng cỏ, được gọi là công viên,
mênh mông bát ngát. Công viên khá nhiều. Nhà tuy đã được vây quanh bằng những thảm cỏ xanh, nhưng công viên vẫn chi chít. Khu này có đến ba cái công viên,
thênh thang cỏ xanh, chỉ có vài cây
cổ thụ, một tảng đá
trơ trọi, vài cây thông chơ vơ giữa nền trời xanh.
Mặt trời lặng, thỏ sẽ
tung tăng đuổi nhau trên đó. Chúng không phải
sợ hãi. Vì
con người không được đụng đến chúng. Họ chỉ quen dùng đồ đông lạnh.
Pháp luật sẽ
can thiệp tức thì nếu bạn đánh hoặc bắt chúng làm thịt. Tôi nhìn thấy những chú sóc con. Rồi chim và quạ trên đường mình đi qua.
Bạn có thể nằm dài trên nền cỏ xanh nhìn trời hay
đi kinh hành. Không có người. Nếu có người, họ cũng không
quan tâm bạn là ai. Tôi
quan sát và thấy
thiên hạ chỉ lo lui hui với những gì quanh họ. Không có
thời gian cho người khác.
Nói đúng hơn, đó là
thói quen của người ở vùng đất này. Họ không nhìn người khác như mình đã nhìn họ. Đó là
phép lịch sự tối thiểu của họ. Không
quan sát người khác như mình.
Khi bạn qua đường,
nếu không phải là đường lớn cần đi đúng ranh dành cho người đi bộ, thì mọi xe sẽ tự dừng để nhường đường cho bạn. Dù bạn qua ở khúc nào, đi chậm bao lâu, họ cũng sẽ đứng đó chờ,
cho đến khi bạn bước hẳn vào lề. Đó là quyền của người đi bộ ở vùng đất này. Tôi đã thật bất ngờ khi thấy các xe đồng dừng lại ở ngã tư. Chỉ vì họ nghĩ tôi chuẩn bị qua đường. Nó đã
trở thành luật ở vùng đất này. Họ
vui vẻ nhường đường. Họ thấy
hạnh phúc khi được nhường đường. Họ nhiệt tình khuyên mình cứ chậm rãi qua đường, không
cần phải bước vội. Không ai thấy vội vã để phải chen chúc
tranh giành. Với mình đó là
đạo đức. Với họ đó là
văn hóa, là
thói quen từ bao đời, một
thói quen cha truyền con nối, góp phần hình thành nên khung cảnh
thanh bình của
xã hội hiện nay. Không biết ai là người đầu tiên đã hình thành nên những loại
văn hóa như
thế cho xã hội này. Nó được người lớn chấp hành và truyền dạy cho con nít.
Mới qua một năm, nhưng con bé năm tuổi đã được
học thuộc lòng những việc tương tợ. Nó phải biết thứ gì nên làm, thứ gì không nên làm… và cần
tuân thủ ngay từ nhỏ để
giữ gìn cuộc sống của chính nó. Nếu
phạm luật vài lần, bạn sẽ rất khó có cơ hội tìm được những công việc
tốt đẹp ở
xã hội này. Sự
nghiêm khắc có thể khiến bạn khó chịu khi chưa quen, nhưng nó lại chính là
điều kiện giúp mang lại phước báu và
hạnh phúc cho
cuộc đời bạn sau này. Và, khi những gì bạn cho là khó khăn được
huân tập thành
thói quen, nó sẽ
trở thành bình thường với bạn, như việc ăn cơm uống nước thường ngày, thiếu không được.
Một người bạn đã nói với tôi về công việc và ông giám đốc của bạn ấy. Nhân viên đã
cảm thấy rất khó chịu về những khó khăn mà ông ta đã tạo ra cho họ: Đeo thẻ, đi đúng giờ, không được lướt Facebook trong giờ làm việc, ra đường không được đi ngược chiều, không được nhậu nhẹt tại
công sở v.v.. Nếu được nhắc nhở mà vẫn
tái phạm, sẽ bị giám đốc
phê duyệt và
lập tức bị trừ lương.
Đồng tiền là Tiên là Phật, là sức bậc của lò xo… nên
cơ quan trở nên kỷ luật. Đó không phải chỉ là việc tốt cho
xã hội trong
hiện tại mà còn tạo nên những
con người có
đạo đức trong tương lai. Bởi tất cả đều do
thói quen. Khi bạn
huân tập hoài một
hành vi nào đó, nó sẽ
trở thành hoạt động chủ đạo, hình thành nên nhân cách của bạn. Một nhân cách tốt sẽ tạo ra phước báu cho bạn trong tương lai. Có phước báu thì có
sung túc, có
như ý.
Không hề thấy chó thả rong. Nếu lỡ đánh một con chó, bạn phải nộp phạt 500 CAD và tên bạn được ghi vào sổ đen. Giết chó
ăn thịt, với họ là một việc man rợ như giết người. Chó dẫn đi trên đường, lỡ phóng uế, sẽ được
dọn sạch bằng những thứ họ đã chuẩn bị. Đương
nhiên không có việc dọn chỗ này ném qua chỗ khác như dân nước mình.
Người ta nói với tôi cuộc sống ở đây chủ yếu là
đời sống gia đình. Thú vui của họ là cùng
gia đình tham gia các buổi
sinh hoạt ngoài trời và đi shopping vào cuối tuần. Họ cũng uống rượu nhưng không phải để say. Một chút, để vui với bạn bè và
gia đình. Tự mỗi người phải lo toan những
sinh hoạt của mình để không làm phiền đến công việc, đến hàng xóm, từ
tiếng động cho đến mọi
sinh hoạt. Không có cảnh uống say rồi la hét, giết đánh.
Em trai tôi,
một lần uống rượu, cậu chờ đến mấy tiếng sau mới lái xe về nhà. Nhưng cậu vẫn bị phát hiện và được nhắc nhở. Không có hối lộ và
đe dọa, cũng chưa
bị phạt tiền, nhưng cậu không nghĩ đến chuyện
tái phạm. Nếu bạn
tái phạm, ngoài việc
bị phạt, vô-lăng xe của bạn sẽ được gắn một thiết bị, khi
hơi thở của bạn có nồng độ rượu không
cho phép lái xe, xe sẽ không
hoạt động. Xử lý những
thói quen không tốt có
liên quan đến rượu chỉ
đơn giản như thế.
Nhường đường và sắp hàng
trở thành luật ở vùng đất này. Tôi luôn được nhường đường và chào hỏi khi gặp phải những người lạ trên những đoạn đường mình đi qua.
Một lần, thấy bà cụ người Canada dẫn con berger thật to trên
con đường đi bộ chỉ vừa hai người. Tôi nhường đường. Nhưng không, Bà không nhận điều đó.
Nhất quyết kéo chó tắp lên cỏ chờ tôi đi qua. Không ai còn tâm
tranh giành khi chung quanh chỉ toàn kẻ nhường nhịn. Lần nữa lại thấy cái dây
duyên khởi âm thầm lan tỏa. Một
hành vi tốt của người này kéo theo một
hành vi tốt của kẻ khác, góp phần hình thành nên sự
tốt đẹp của một
xã hội.
Ở đây không ai rao
giảng đạo lý, không hề thấy nói đến hai chữ
Phật pháp, nhưng loại
đạo đức tối thiểu đã được
ứng dụng khá tốt
trong đời sống thường nhật, thông qua luật và lệ. Dù không
ý thức về
đạo đức,
thói quen chấp hành kỷ luật
lâu dài đã khiến hình thành nên
ý thức đạo đức trong mỗi
con người. Nếu bạn làm khác đi, bạn sẽ trở nên lẻ loi ở vùng đất này. Sẽ thấy
bất an. Vì đã đi ngược với những gì mình được
huân tập từ khi còn rất bé.
Có một thứ tôi thấy khá
thích thú ở đây, là những phiên chợ bán đồ cũ, hoặc những đồ cũ được mang ra đặt trước nhà kèm với dòng chữ Free. Là bạn được
cho không các thứ ấy. Không phải người nghèo mới nhặt về. Là những người chung quanh khu phố, thấy cần họ sẽ lấy, không cần thì không lấy. Không như
tình trạng bên mình. Dân buôn ve chai sẽ vét hết. Ở đây, không có
tình trạng lượm của người rồi về bán lại. Ai cần thì lấy. Không cần thì không lấy. Người ta không lấy về kiếm lời từ những
vật dụng đã được chủ nhân
cho không. Nếu bán là do chủ
nhân tự bán. Đó chính là các phiên chợ không
thường xuyên. Có thể vài tháng mới có
một lần. Có thể xảy ra hai tuần
liên tiếp vào ngày thứ bảy, trong năm tiếng đồng hồ.
Ai có những đồ không muốn dùng nữa mà vẫn còn dùng được, sẽ
tham gia phiên chợ. Một khu đất rộng của nhà nước, như Ủy ban
nhân dân phường ở
Việt Nam, được cho mượn để
thực hiện. Tôi cũng dạo một vòng
cho biết trong khí trời mát lạnh.
Nếu không ai mua, chủ nhân cũng không muốn mang về nhà, họ để lại. Những ai
cần dùng mà không muốn mất tiền sẽ mang xe tới lấy. Thứ gì cũng có. Từ
vật dụng bếp núc, đến tủ lạnh, máy cắt cỏ
cho đến tranh treo tường, thú nhồi bông v.v… Qua mấy ngày không ai lấy nữa, xe hốt đồ sẽ tới làm việc. Mọi thứ diễn ra trong
êm đềm, chậm rãi. Không có bu bám, giành giựt hay xô xát.
Tôi nói thích vì khi dạo quanh chợ đồ cũ, tôi thấy
hiện lên tâm
mắc cỡ,
e dè. Cái tôi
giai cấp xuất hiện. Cũng có thể do
trái với thói quen của mình. Trong khi, đó là việc rất
bình thường ở vùng đất này. Cũng là một lệ hay. Giúp
con người bình thường hóa những
tư tưởng có
liên quan đến giai cấp,
danh dự giàu, nghèo v.v… những loại
tư tưởng tạo nên những hố ngăn cách không đáng có. Cũng phá bớt cái nhân chứa ngầm sự ngạo mạn, coi ta hơn người.
Mọi thứ yên bình như thế giúp
con người gầy tạo những nhân khá tốt cho
con đường trời người tương lai, cũng rất tốt cho những kẻ
tu hành cần sự yên tĩnh, nhưng cũng
chướng ngại cho việc tu
giải thoát và
phát Bồ-đề tâm, nếu trước đó bạn chưa có
ý nguyện tu
giải thoát.
Thân tâm đã an, dù chỉ là cái an
tương đối, cũng khiến người ta thấy không
cần thiết phải tu
giải thoát hay hành Bồ-tát đạo nữa. Đó không phải là việc
thích thú của những kẻ đang có đầy đủ
ngũ dục. Trong kinh
Đại thừa bản sinh tâm địa quán, phẩm
Báo ân, các
trưởng giả đã nói với Phật rằng:
“Bạch Thế Tôn, chúng con không thích hạnh Bồ-tát của Đại thừa. Cũng không hoan hỷ khi nghe hai từ khổ hạnh…”. Thời Phật còn vậy, huống là thời nay, nơi không có
Phật pháp.
Có những việc khác cũng khá hay, nhưng cũng
hiện lên mặt trái của nó. Âu cũng là việc thường tình ở
thế giới này,
thế giới duyên khởi.
Thức ăn khá rẻ so với mức lương của một người
bình thường và hàng hóa có những đợt giảm giá rất mạnh. Áo quần đẹp từ 45 đồng xuống còn 10 đồng. Kẹo 15 đồng xuống còn 5 đồng. Sữa chỉ có mấy đồng một bình, nhưng uống một tuần chưa hết. Đuổi theo việc giảm giá để mua được đồ rẻ thì chẳng còn ai bận tâm cho việc
tĩnh tọa tu hành.
Thức ăn rẻ nhưng
thời gian không có, nên nấu
một lần ăn mấy ngày,
chẳng may ăn không hết thì mang đổ. Bởi chó không nuôi. Nếu nuôi thì có
thức ăn của nó. Ăn chung với người, phân không khô, khó dọn.
Chẳng may đau bụng nữa thì tiền
bác sĩ lại tốn khẳm. Chung quanh lại chẳng có láng giềng nghèo để ăn giùm như ở
Việt Nam. Thành ăn không kịp và mang đổ là phương án tốt nhất, không cách gì khác.
Tôi thích sự yên tĩnh vắng vẻ của vùng đất này, nhưng không phải ai cũng thích điều đó. Người ta nói buồn quá chịu không được. Có những
phụ nữ lấy chồng rồi, bỏ về
Việt Nam, vì đây không có ai để tán gẫu, cũng không có cải lương v.v… mà chồng thì đi làm suốt ngày. Những ai quen náo động cũng không chịu được sự yên vắng của vùng này. Họ kiếm chỗ đông người, gần phố chợ v.v… Tôi nói với cháu trai về việc Calgary cho người nước ngoài nhập cư. Vì họ thiếu dân. Nó
trả lời “Giờ
cho không con, con cũng không đi. Con nghe mợ kể là con không sống được rồi. Buồn quá làm sao sống. Đây về Cam Ranh thăm bố mẹ thôi, tụi con còn chịu không được, nói là qua cái xứ vừa lạnh vừa vắng người”. Kẻ quen động thì tĩnh và vắng không phải là chỗ họ
ưa thích.
Cho nên,
vãng sinh cảnh giới Di Đà, điều
tiên quyết là tâm mình phải ở
tình trạng nhất tâm bất loạn. Phải
niệm Phật được
nhất tâm bất loạn thì mình mới có khả năng
tương ưng với
cảnh giới ấy.
Nhất tâm bất loạn vào phút ta
từ bỏ thân này. Không
nhất tâm bất loạn, có về được
cảnh giới ấy, mình cũng không ở được. Như kẻ động chẳng thể chịu nỗi cảnh tĩnh vắng, cũng sẽ
từ bỏ mà đi.
Muốn
niệm Phật được
nhất tâm bất loạn thì phải chán cái
thế giới Sa-bà này. Vướng nhiều vào
thế giới Sa-bà mà nói chết
vãng sinh Cực-lạc thì khó. Chết muốn
vãng sinh Cực-lạc và tin mình sẽ
vãng sinh Cực-lạc mà chỗ nào nghe
ăn ngon liền tìm đến, được đi tham quan hay du lịch là sướng rêm,
niệm Phật lại làm biếng thì nguyện dù tha thiết, sẽ như cô vợ kia, được
bảo lãnh sang đến nơi, cũng chẳng ở nổi cảnh yên bình. Mới thấy, vì sao muốn
vãng sinh Cực-lạc phải hội đủ tín-nguyện-hạnh, thiếu một chẳng thể được.
Đó là những gì tôi nhận được qua chuyến đi trong cái duyên của mình, một người không
tham gia vào mảng công việc
xã hội, nơi có thể có những cuộc
cạnh tranh đấu đá nhiều hơn. Nhưng những gì tôi gặp cũng đủ làm nền tảng
đạo đức gầy dựng nên một
xã hội tốt đẹp ở vùng đất này.
Vấn đề là những loại
xã hội như thế, ngày càng được phát triển
mở rộng hay sẽ bị thu hẹp dần do
tham dục con người ngày một tăng cao và
đạo đức con người ngày mỗi
suy đồi.