HỒ SƠ THÁNG 5. Ngày 29 tháng 5/1963. Telegram From the Department of State. New York Times today reports Buddhists still very upset by Hue incident and failure GVN take meaningful steps toward religious equality. Story states Buddhists planning hunger strikes and four weeks of memorial services. Doubt GVN can be persuaded now to admit responsibility for Hue incident, but investigation headed by prominent Buddhist could cover this problem. The article was written by David Halberstam, who quoted a Vietnamese Government source as saying that President Diem had told Buddhist leaders on May 15 that they were “damn fools” to ask for religious freedom when it was guaranteed by Vietnam’s Constitution. // Điện văn từ Bộ Ngoại Giao. Báo New York Times hôm nay đưa tin Phật tử vẫn rất bất mãn đối với sự kiện ở Huế và đối với tình hình Chính phủ VN không có những bước đi có ý nghĩa hướng tới bình đẳng tôn giáo. Bài báo ghi rằng các Phật tử đang lên kế hoạch tuyệt thực và tổ chức lễ tưởng niệm bốn tuần lễ. Khó có thể thuyết phục được Chính phủ Diệm nhận trách nhiệm về sự kiện ở Huế, nhưng cuộc điều tra do một Phật tử uy tín đứng đầu có thể giải quyết được vấn đề này. Bài báo được viết bởi phóng viên David Halberstam, người dẫn một nguồn tin Chính phủ VN nói rằng Tổng thống Diệm đã nói với các nhà lãnh đạo Phật giáo vào ngày 15 tháng 5 rằng họ là những “kẻ ngu ngốc” khi đòi tự do tôn giáo khi nó đã được Hiến pháp VN bảo đảm.
138. Telegram From the Department of State to the Embassy in Vietnam1
Washington, May 29, 1963, 7:07 p.m.
1159. Embtels 1038 and 1050; Deptel 11172New York Times today reports Buddhists still very upset by Hue incident and failure GVN take meaningful steps toward religious equality. Story states Buddhists planning hunger strikes and four weeks of memorial services.3
We have noted your recommendations and Diem’s essentially negative response as contained reftels. In face continuing Buddhist agitation, however, believe Diem may after further reflection be willing shift his ground. Urge Embassy make continuing effort move him on this problem which could either become very serious for GVN or be susceptible considerable easing by greater show GVN good will.
You may wish again raise problem with Diem, in whatever terms you think best in order persuade him take further actions meet Buddhist demands. You might wish consider suggesting public reassurance by Diem that Constitutional provision (Article 17) for religious freedom will be enforced, especially with understanding Buddhists will have equal rights with Catholics to hold processions, display flags, etc, promise full investigation of Hue incident by special commission, release of any Buddhists held by Hue authorities, and offer continue discussions with Buddhist leaders. Doubt GVN can be persuaded now to admit responsibility for Hue incident, but investigation headed by prominent Buddhist could cover this problem.
Since drafting above have received Reuters ticker May 29 on GVN communique urging “Absolute Respect” for all religious groups. What is background?4
Rusk
NOTES:
(1) Source: Department of State, Central Files, SOC 14-1 S VIEI Secret. Drafted by Wood. Repeated to CINCPAC for POLAD.
(2) Telegrams 1038 and 1050 from Saigon are printed as Documents 129 and 131. Telegram 1117 to Saigon is summarized in footnote 3 to telegram 1038.
(3) The article was written by David Halberstam, who quoted a Vietnamese Government source as saying that President Diem had told Buddhist leaders on May 15 that they were “damn fools” to ask for religious freedom when it was guaranteed by Vietnam’s Constitution. (The New York Times, May 29, 1963, p. 5)
(4) See Document 139.
Source:
https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v03/d138
.... o ....
138. Điện văn từ Bộ Ngoại giao gửi Đại sứ quán Hoa Kỳ tại VN (1)
Washington, ngày 29 tháng 5 năm 1963, lúc 7 giờ 07 phút tối.
1159. Embtel 1038 và 1050; Deptel 1117(2)
Báo New York Times hôm nay đưa tin Phật tử vẫn rất bất mãn đối với sự kiện ở Huế và đối với tình hình Chính phủ VN không có những bước đi có ý nghĩa hướng tới bình đẳng tôn giáo. Bài báo ghi rằng các Phật tử đang lên kế hoạch tuyệt thực và tổ chức lễ tưởng niệm bốn tuần lễ.(3)
Chúng tôi ghi nhận về những đề nghị của ông và về phản ứng về cơ bản là tiêu cực của Diệm qua các điện văn đã dẫn. Tuy nhiên, trong tình hình dao động liên tục của Phật giáo, có thể tin rằng Diệm có thể suy nghĩ lại để đổi lập trường. Hãy thúc giục Đại sứ quán tiếp tục nỗ lực thúc đẩy ông Diệm giải quyết vấn đề này, vì vấn đề có thể sẽ trở nên rất nghiêm trọng đối với Chính phủ VN hoặc có thể dễ dàng được êm dịu đáng kể bằng cách chính phủ Diệm thể hiện thiện chí nhiều hơn.
Bạn [đại sứ quán Hoa Kỳ] có thể muốn một lần nữa nêu vấn đề với Diệm, bằng bất cứ điều gì bạn nghĩ là tốt nhất để thuyết phục ông Diệm có những hành động tiếp theo đáp ứng yêu cầu của Phật giáo. Bạn có thể cân nhắc việc đề nghị Diệm trấn an dân bằng tuyên bố công khai rằng điều khoản trong Hiến pháp (Điều 17) về tự do tôn giáo sẽ được thực thi, đặc biệt với sự hiểu biết rằng người Phật tử sẽ có quyền bình đẳng với người Công giáo trong việc tổ chức đám rước, treo cờ, v.v., hứa sẽ điều tra đầy đủ vụ [thảm sát] ở Huế bằng ủy ban đặc biệt, trả tự do cho bất kỳ Phật tử nào bị chính quyền Huế giam giữ và đề nghị tiếp tục thảo luận với các nhà lãnh đạo Phật giáo. Khó có thể thuyết phục được Chính phủ Diệm nhận trách nhiệm về sự kiện ở Huế, nhưng cuộc điều tra do một Phật tử uy tín đứng đầu có thể giải quyết được vấn đề này.
Bởi vì bản sơ thảo trên dựa vào bản tin Reuters ngày 29 tháng 5 ghi theo thông cáo báo chí của Chính phủ VN kêu gọi “tuyệt đối tôn trọng” đối với tất cả các tổ chức tôn giáo. Chuyện gì phía sau đó?(4)
Dean Rusk (Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ)
GHI CHÚ:
(1) Nguồn: Bộ Ngoại giao, Hồ sơ Trung tâm, SOC 14-1 S VIEI Secret. Được soạn thảo bởi Chalmers Wood (Giám đốc Nhóm làm việc về VN, Phòng Viễn Đông, Bộ Ngoại Giao). Lặp lại tới CINCPAC cho POLAD.
(2) Điện văn 1038 và 1050 từ Sài Gòn được in dưới dạng Văn bản 129 và 131. Điện văn 1117 gửi tới Sài Gòn được tóm tắt ở chú thích 3 của điện tín 1038.
(3) Bài báo được viết bởi phóng viên David Halberstam, người dẫn một nguồn tin Chính phủ VN nói rằng Tổng thống Diệm đã nói với các nhà lãnh đạo Phật giáo vào ngày 15 tháng 5 rằng họ là những “kẻ ngu ngốc” khi đòi tự do tôn giáo khi nó đã được Hiến pháp VN bảo đảm. (The New York Times, ngày 29 tháng 5 năm 1963, trang 5)
(4) Xem Văn bản 139.
.
Kho sử liệu PHẬT GIÁO VIỆT NAM 1963 - SONG NGỮ:
https://thuvienhoasen.org/a39405/phat-giao-viet-nam-1963-song-ngu
.
.... o ....
