MỤC ĐÍCH CỦA ĐỜI NGƯỜI
Trích trong nguyên tác: “Teachings from the Vajrasattva Retreat” by Lama Zopa Rinpoche
Bản dịch Việt ngữ của Thanh Liên
Như tôi đã nói trong một
Pháp thoại trước đây, bạn nên
hiểu rõ ý nghĩa của đời bạn,
lý do bạn sống,
mục đích của việc đã nhận được thân người
quý báu vào lúc này,
đặc biệt là sự
tái sinh làm người cao quý này với tám sự
tự do và mười điều
thuận lợi – bạn nên
hiểu rõ điều này, không chỉ một
cách trí thức mà còn hiểu thật
sâu xa khiến bạn
chuyển hóa thái độ của bạn một cách
thích đáng và sống
cuộc đời bạn trong sự
hòa hợp với
mục đích đó.
Mục đích đó là gì? Đó là sống
cuộc đời bạn để làm
lợi lạc cho những người khác.
Như thế,
lòng bi mẫn là
thiền định hay
thực hành quan trọng nhất mà bạn có thể làm. Mặc dù những
giáo lý của
Đức Phật nói về hàng tỉ cách
thiền định hay
thực hành khác nhau mà bạn có thể trải cả
cuộc đời mình để
thực hành, nhưng đây chính là điều quan trọng nhất - làm
lợi lạc người khác, sống
cuộc đời bạn với một
thái độ bi mẫn đối với người khác. Đây là
mục đích thực sự của
cuộc đời, là
ý nghĩa của
cuộc đời.
Cho dù bạn chỉ có một giờ để sống, một phút để sống,
mục đích của
cuộc đời vẫn là sống vì sự
lợi lạc của người khác, với một trái tim
tốt lành, với
lòng bi mẫn đối với người khác. Cho dù bạn chỉ có một phút để sống, chỉ còn lại một phút của thân người
quý báu này, điều quan trọng nhất mà bạn có thể
thực hành là
lòng bi mẫn;
ngoài ra không có gì khác.
Cũng
hoàn toàn giống như thế nếu bạn có một trăm năm để sống, một ngàn năm, thậm chí một kiếp để sống. Để
hoàn thành mục đích của
cuộc đời bạn, bạn vẫn phải sống với
lòng bi mẫn đối với những người khác, vì sự
lợi lạc của những người khác.
Nếu bạn đang
vui hưởng một
cuộc đời hạnh phúc, đang
kinh nghiệm lạc thú, thì để
cuộc đời bạn không trống rỗng, trở nên
lợi lạc, hữu ích cho những người khác, bạn nên
thực hành lòng bi mẫn, sống
cuộc đời bạn để làm
lợi ích cho người khác. Nếu đời bạn
không hạnh phúc, nếu bạn đang
kinh nghiệm những
vấn đề trong mối quan hệ, nếu bạn bị ung thư hay bệnh AIDS, nếu bạn
tuyệt vọng, nếu đời bạn không
thoải mái, cho dù bạn đang gặp đến hàng trăm hay hàng ngàn
vấn đề –
sức khỏe, mối quan hệ, những
vấn đề liên quan tới
việc làm – như thể bạn đang chết đuối trong vũng lầy của những
vấn đề, bạn cũng nên
thực hành lòng bi mẫn đối với những người khác. Nếu bạn có thể
thực hành lòng bi mẫn vào những thời điểm như thế thì bạn vẫn làm cho
cuộc đời bạn có
ý nghĩa,
lợi lạc cho người khác, hữu ích cho người khác, và nhờ đó – bằng cách làm
lợi lạc cho người khác – bạn sẽ
thường xuyên làm
cuộc đời bạn mang lại
lợi lạc cho
bản thân bạn.
Yêu thương người khác là cách thức
tốt đẹp nhất để
yêu thương bản thân bạn.
Yêu thương người khác có nghĩa là bạn đừng làm hại người khác, và không làm hại người khác là không làm hại
bản thân bạn. Ngay cả trong
phạm vi của sự
bảo vệ, đây là cách
tốt đẹp nhất để
bảo vệ cuộc đời bạn. Cũng giống như thế, khi bạn làm cho người khác
hạnh phúc, bạn mang lại
hạnh phúc cho chính bạn. Nghiệp được tạo nên nhờ làm cho người khác
hạnh phúc cũng làm cho bạn
kinh nghiệm sự
hạnh phúc; đó là loại nghiệp dẫn tới
hạnh phúc. Cho dù bạn không mong muốn
hạnh phúc nhưng một khi bạn đã tạo nên
nguyên nhân của
hạnh phúc thì
hạnh phúc chính là kết quả.
Nếu bạn trồng một
hạt giống trên mặt đất và hội đủ mọi
điều kiện (duyên), chẳng hạn như đất, nước và nhiệt độ toàn hảo – mọi sự đều hội tụ và không có những trở ngại nào – thì cho dù bạn có
cầu nguyện nhiều tới đâu để cây đừng mọc lên, nhưng nó vẫn sẽ phát triển.
Chắc chắn là nó sẽ mọc lên bởi
hạt giống được gieo trồng trên mặt đất đã gặp được mọi
điều kiện cần thiết để phát triển; nhân và duyên đã gặp gỡ. Bởi nó là một sự
duyên sinh nên việc bông hoa hay trái cây đó sẽ mọc lên là điều không thể
tránh khỏi, cho dù bạn có
cầu nguyện nhiều tới đâu để nó không mọc.
Tương tự như thế, nếu bạn sống
cuộc đời hàng ngày của bạn với
lòng bi mẫn, mang lại thật nhiều
hạnh phúc cho người khác trong khả năng của bạn, thì kết quả
tự nhiên là
bản thân bạn sẽ
kinh nghiệm hạnh phúc, bây giờ và trong tương lai – đó là kết quả tức thì, là sự
an bình trong tâm
trong đời này và kết quả
lâu dài là
hạnh phúc trong tất cả những
đời sau của bạn. Tất cả những điều này là kết quả
chắc chắn của việc mang lại
hạnh phúc và
lợi lạc cho người khác.
Như vậy, bạn sẽ thâu hoạch được rất nhiều khi
thương yêu người khác,
quan tâm tới những
chúng sinh khác như bạn làm cho
bản thân bạn. Dù họ là những côn trùng hay
con người thì họ cũng là những sinh loài giống như bạn –
ước mong hạnh phúc và không mong muốn
đau khổ. Giống như bạn cần tới sự giúp đỡ của người khác để
giải trừ những
vấn đề thì họ cũng cần điều đó. Giống như
hạnh phúc của bạn
tùy thuộc vào những người khác,
hạnh phúc của họ
cũng thế. Không chỉ có
con người,
mà cả đến những côn trùng cũng cần tới sự giúp đỡ của bạn. Việc họ
giải thoát khỏi những
vấn đề thì
tùy thuộc vào bạn;
hạnh phúc của họ
tùy thuộc vào bạn.
Tại sao việc
thương yêu người khác,
quan tâm tới người khác như bạn làm cho
bản thân bạn, không làm hại mà làm
lợi lạc cho họ, lại là
phương cách tốt đẹp nhất để chăm sóc
bản thân bạn,
quan tâm tới
bản thân bạn? Đó là nhờ có một trái tim
tốt lành, sự
thương yêu người khác, làm
lợi lạc người khác mà mọi ước muốn
của riêng bạn đều được
hoàn tất.
Nói chung, trong
thế giới, khi những người khác nhìn thấy một người
thiện tâm, có
bản tánh bi mẫn,
từ ái, họ nhận được những sự
rung động tốt lành, một
cảm xúc tích cực từ người đó. Ngay cả những người không
quen biết gặp người đó trên đường, trong máy bay, trong các
văn phòng hay cửa hàng, thì chỉ cái nhìn của người đó cũng đủ làm cho họ
sung sướng,
mỉm cười và muốn được
trò chuyện.
Do bởi trái tim
tốt lành, những
rung động tốt lành,
cảm xúc tích cực của bạn, bạn làm cho người khác
hạnh phúc. Ngay cả những
biểu lộ trên khuôn mặt họ cũng thay đổi và phản ánh
tâm thức hạnh phúc của họ. Cho dù bạn không phải trải nghiệm bất kỳ
vấn đề gì thì những người khác cũng vẫn giúp đỡ bạn.
Khi bạn có một trái tim
tốt lành đối với những người khác, tất cả những ước muốn
hạnh phúc của riêng bạn đều được
đáp ứng một cách
ngẫu nhiên. Giống như một
Bồ Tát, mặc dù
động lực của bạn chỉ là
hạnh phúc của người khác và bạn không
trông chờ gì
hạnh phúc của
bản thân bạn, cho dù mọi sự bạn làm trong hai mươi bốn giờ đồng hồ một ngày được
đặc biệt hồi hướng cho
hạnh phúc của những người khác mà không có một niệm tưởng nào về
hạnh phúc của riêng bạn, thì
bản thân bạn cũng sẽ
kinh nghiệm mọi điều
hạnh phúc.
Nhờ
chứng ngộ Bồ đề tâm, những
thánh nhân - những vị
Bồ Tát – sẽ
hoàn toàn từ bỏ bản thân mình vì người khác. Các ngài không
nghĩ tưởng gì về
hạnh phúc của riêng mình mà thay vào đó dùng mỗi giây phút để
tìm kiếm hạnh phúc cho những người khác. Như thế điều gì sẽ xảy ra? Với
Bồ Đề tâm, các ngài có thể phát triển
trí tuệ tối thượng nhận ra bản tánh đích thực của cái tôi –
bản ngã và những uẩn, sự
kết hợp của thân và tâm là
căn bản của cái được quy gán là cái tôi – và mọi
hiện tượng khác.
Nhờ phát triển
Bồ đề tâm và
trí tuệ tối thượng, các ngài có thể tiệt trừ mọi
lỗi lầm của
tâm thức,
nguyên nhân của mọi
đau khổ – những
ô nhiễm thô sơ, những
lầm lạc của tham, sân và si, và những
ô nhiễm vi tế, là những gì có
tính chất của các dấu vết để lại trong dòng
tương tục của
tâm thức do những
mê lầm.
Như vậy, đây là điểm
đặc biệt của
Bồ đề tâm, bởi với sự hỗ trợ của nó, bạn có thể phát triển không chỉ
trí tuệ chứng ngộ tánh Không mà còn có thể
ngăn cản những
ô nhiễm vi tế và nhờ đó trở nên
hoàn toàn giác ngộ,
đạt được trạng thái toàn trí, tâm
toàn giác, thấu suốt trực tiếp và không chút
lỗi lầm, không chỉ nghiệp thô nặng
mà cả mỗi nghiệp
vi tế duy nhất của từng người trong
vô số chúng sinh. Bạn sẽ
nhận ra mọi
đặc tính dị biệt, những ước muốn và mức độ
thông tuệ của họ; thấu hiểu từng
phương pháp độc nhất
thích hợp với
tâm thức của tất cả những
chúng sinh khác biệt này vào những lúc khác nhau; và
khám phá phương pháp thích ứng phù hợp với tâm của mỗi
cá nhân chúng sinh vào những thời điểm khác nhau để dẫn dắt
chúng sinh đó từ
hạnh phúc này sang
hạnh phúc khác, bằng đủ mọi cách để
đạt được giác ngộ.
Như thế,
Bồ đề tâm khiến cho
trí tuệ của bạn
hoạt động khiến nó có thể chiến thắng ngay cả những
ô nhiễm vi tế, làm cho tâm bạn
hoàn toàn giác ngộ.
Theo cách này,
Bồ đề tâm khiến bạn
trở thành một người
dẫn đường hoàn toàn có phẩm tính, một bậc
giác ngộ toàn hảo, và nhờ đó
giải thoát vô số chúng sinh khỏi
luân hồi sinh tử,
đại dương của
đau khổ, và mang họ tới
hạnh phúc vô song của sự
Toàn Giác.
Như
thế sự thành tựu mọi phẩm
tính giác ngộ
vô biên này
xuất phát từ đâu? Ngay cả những
Bồ Tát Thập Địa cũng có những phẩm tính khó tin, không thể nghĩ bàn. Ngay một
Bồ Tát Sơ Địa cũng có thể
thiền định trong hàng trăm cách tập trung khác nhau, đi tới hàng trăm
cõi tịnh độ khác nhau,
khám phá cho
chúng sinh hàng trăm
giáo lý khác nhau. Tôi không nhớ
chính xác, nhưng có khoảng mười một điều khác nhau trong đó các ngài có thể làm hàng trăm việc. Một
Bồ Tát Nhị Địa có thể
thực hiện một ngàn
thiền định tập trung khác nhau, đi tới một ngàn
cõi tịnh độ,
khám phá một ngàn
giáo lý khác nhau cho
chúng sinh và v.v.. Cũng giống như thế, bởi các ngài
tiến bộ càng lúc càng cao hơn qua các cấp độ (địa), các ngài
thành tựu càng lúc càng nhiều hơn những phẩm
tính không thể nghĩ bàn mà với chúng các ngài có thể làm
lợi ích chúng sinh. Tôi không nhớ những
thuật ngữ để chỉ địa thứ chín và thứ mười nhưng chư vị
Bồ Tát sở hữu vô số phẩm
tính không thể nghĩ bàn như thế.
Tất cả những phẩm
tính không thể nghĩ bàn này của
con đường Bồ Tát, tất cả những phẩm tính
vô biên của thân linh thánh, ngữ linh thánh và
tâm linh thánh của
Đức Phật xuất phát từ cội gốc là sự
từ bỏ bản ngã và
tư tưởng tìm kiếm hạnh phúc cho riêng mình, và sự phát triển trái tim
tốt lành,
tư tưởng chỉ
tìm kiếm hạnh phúc cho
chúng sinh. Tất cả mọi phẩm tính đó
xuất phát từ cội gốc này. Mọi phẩm tính
tốt lành vô biên của
Đức Phật, của Pháp,
con đường của
Bồ Tát, và của Tăng, những bậc thánh và thậm chí những
Bồ Tát bình thường, đều
xuất phát từ
tư tưởng quý báu phi thường,
Bồ Đề tâm như ý – sự
từ bỏ bản ngã và tâm quy-ngã, và sự phát triển lòng
yêu thương chỉ dành cho người khác. Tất cả những phẩm tính đó đều
xuất phát từ
tư tưởng này.
Những bậc có thể làm được điều này
chứng ngộ sự
thành tựu tuyệt hảo nhất. Các ngài
từ bỏ bản ngã,
từ bỏ cái tôi, nhưng các ngài
đạt được sự
thành tựu tuyệt hảo,
thành công vĩ đại nhất. Các ngài không chỉ
tìm ra sự giải thoát vĩnh cửu khỏi chu kỳ của sự chết và
tái sinh và mọi
vấn đề mà nó mang lại, chẳng hạn như sự
tái sinh, sự già, bệnh, những
vấn đề thuộc
cảm xúc và mọi khó khăn khác của cuộc sống mà
chúng ta kinh nghiệm, mà các ngài cũng
đạt được sự giải thoát vĩnh cửu,
tự do vĩnh cửu,
hạnh phúc vĩnh cửu cho
bản thân mình, và có thể mang lại
hạnh phúc bao la như bầu trời cho
vô số chúng sinh. Tất cả những điều này
xuất phát từ cội gốc là
Bồ Đề tâm,
tâm linh thánh cao quý nhất, sự
từ bỏ cái tôi,
thương yêu người khác.
Chúng ta có thể hiểu được điều này
chân thật ra sao bằng cách đọc những bản văn thuật lại những
câu chuyện tiền thân của
Đức Phật và
cuộc đời của những
Bồ Tát khác, nhưng ta cũng có thể thấu hiểu một trái tim
tốt lành thì
như ý ra sao đối với
hạnh phúc của bạn, từ các
gương mẫu của những
cuộc đời bình thường của những
con người bình thường trong
thế giới – những người mà tâm họ bi mẫn hơn trong
bản chất ra sao, những người có
thiện tâm, có những
đời sống thoải mái hơn.
Chẳng hạn như, nếu bạn đang
kinh nghiệm những
vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như ung thư và v.v.., nhưng bạn có một trái tim
tốt lành, tâm bạn sẽ
hạnh phúc và
an bình bởi mối
quan tâm chính không phải là cho
bản thân bạn mà là cho người khác; mối
quan tâm của bạn được dành cho
chúng sinh. Nhờ đó tâm bạn được
an bình. Cho dù bạn đang hấp hối nhưng tâm bạn không bị
xáo trộn vì mối
quan tâm của bạn là dành cho người khác chứ không phải cho bạn. Ngay cả vào lúc cuối đời bạn, giây phút
chấm dứt đời người của bạn,
kinh nghiệm của bạn về cái chết là một
kinh nghiệm hạnh phúc bởi
thái độ của bạn là
thái độ quan tâm tới người khác, chứ không phải cho cái ta, không phải là
tâm thức tự
yêu thương mình, tâm quy-ngã.
Mặc dù các sự việc không
tiến triển với bạn, bạn gặp nhiều trở ngại,
cuộc đời bạn
gặp rắc rối, nhưng tất cả những điều này không làm bạn
lo lắng, tâm bạn không bị
quấy nhiễu, luôn luôn
vui vẻ và
an bình, bởi
ưu tiên hàng đầu
trong đời bạn là
hạnh phúc của những người khác. Điều bạn
quan tâm nhất là người khác, chứ không phải
bản thân bạn. Đó là
mục đích của bạn.
Thái độ này mang lại rất nhiều
an bình và
hạnh phúc cho
đời sống hàng ngày của bạn, đem lại cho bạn rất nhiều sự
hài lòng. Mặc dù những người khác gây nên cho bạn những
vấn đề, làm phiền bạn, nhưng nó không gây
rắc rối cho bạn; tâm bạn vẫn
an bình và
hạnh phúc.
Đặc biệt là với một trái tim
tốt lành,
lòng bi mẫn đối với người khác, bất kỳ khi nào một
vấn đề xuất hiện bạn cũng
kinh nghiệm nó vì người khác,
nhân danh chúng sinh khác. Nếu bạn
kinh nghiệm hạnh phúc, bạn
kinh nghiệm nó cho người khác. Nếu bạn
vui hưởng một đời sống
xa hoa, bạn
hồi hướng nó cho người khác. Và nếu bạn trải nghiệm một
vấn đề, bạn trải nghiệm nó cho người khác – để người khác
thoát khỏi những
vấn đề và có mọi
hạnh phúc cho tới sự
Giác ngộ, sự
an bình và hỉ lạc
hoàn toàn viên mãn. Khi ước muốn những người khác có mọi
hạnh phúc, bạn
kinh nghiệm những
vấn đề nhân danh họ.
Điều đó đem lại cho bạn sự
hài lòng và
hoàn thành thật
phi thường, nhưng không chỉ có thế. Nếu bạn có
thái độ đó, cho dù bạn trải nghiệm bao nhiêu
vấn đề chăng nữa, khi bạn gặp mỗi
vấn đề bạn có
cảm tưởng như bạn đã
khám phá một kho tàng
quý báu. Bạn coi nó như một cơ hội
phi thường để
hồi hướng bản thân bạn cho người khác; một
dịp may to lớn để trải nghiệm những
đau khổ của người khác, giống như chư vị
Bồ Tát thực hiện, giống như
Đức Phật đã làm, giống như Đức Jesus Christ đã làm để nhận vào mình những
đau khổ của người khác.
Mặc dù những người khác có thể thấy
vấn đề đó không thể
chịu đựng nổi, nhưng đối với bạn, là người có
thái độ này, thì nó không là một điều thật
phiền nhiễu, bạn không thấy nó
đặc biệt khó khăn, hầu như bạn rất
thoải mái về điều đó –
do bởi trái tim
tốt lành và
thái độ thuần tịnh của bạn đối với
cuộc đời. Điều này làm cho
toàn bộ cuộc đời của bạn trở nên thật
thoải mái, thật
hạnh phúc.
Trái tim bạn không trống rỗng, không
rỗng tuếch, nhưng tràn ngập sự
hài lòng, đầy ắp niềm vui. Theo cách này, cho dù bạn gặp nhiều khó khăn nhưng bạn sống
cuộc đời bạn với niềm vui. Bạn
vui hưởng những
vấn đề; thậm chí bạn
vui hưởng cái chết của bạn. Cho dù điều gì xảy ra thì bạn cũng
vui hưởng nó với
Bồ đề tâm,
tư tưởng thương yêu người khác. Những gì mà người
bình thường có thể thấy là không đáng
ao ước thì người có trái tim
tốt lành, có
thái độ yêu thương người khác lại thấy là thật đáng
ao ước bởi người ấy có thể làm cho những
vấn đề trở nên
lợi lạc cho người khác. Người có trái tim
tốt lành, có
tâm bi mẫn,
tư tưởng thương yêu người khác,
thái độ Bồ đề tâm, sẽ làm cho
vấn đề trở nên hữu ích,
lợi lạc cho người khác. Theo cách này,
kinh nghiệm về những
vấn đề của người này
trở thành một
nguyên nhân của
hạnh phúc của tất cả
chúng sinh – không chỉ
hạnh phúc nhất thời mà là
hạnh phúc của sự
Giác ngộ viên mãn,
tối thượng.
Bồ đề tâm làm cho
kinh nghiệm về những
vấn đề của người ấy
trở thành một
nguyên nhân cho
hạnh phúc của mọi sinh loài. Làm cách nào? Bằng cách
chuyển hóa những
vấn đề thành
con đường dẫn tới
Giác ngộ.
Trích trong nguyên tác: “Teachings from the Vajrasattva Retreat”
by Lama Zopa Rinpoche
http://www.lamayeshe.com/index.php?sect=article&id=243&chid=644
Để đọc đầy đủ cả bài giảng, xin vào:
http://www.thuvienhoasen.org/bodetamvalongbiman.htm
Bản dịch Việt ngữ của
Thanh Liên