PHẬT ĐẢN 2025 TẠI HAWAII,
LẠ MÀ QUEN NHƯ SỰ TRỞ VỀ
Joaquin Nguyễn Hòa
Thầy Chân Pháp Từ nói với tôi rằng đạo tràng Tâm Kim Cương do thầy đứng đầu, tổ chức pháp thoại vào chiều ngày thứ năm, và trung bình có khoảng 30, 40 người Việt trẻ tuổi tham dự.
Đạo tràng Tâm Kim Cương ở thành phố Honolulu, bang Hawaii ngoài Thái Bình Dương. Thầy Chân Pháp Từ là một đệ tử của thiền sư Thích Nhất Hạnh, pháp môn Làng Mai. Tôi quen biết thầy Pháp Từ là do thầy thường xuyên đến giảng pháp tại chùa Phổ Giác, thành phố Novato, miền bắc California, nơi tôi có tham gia vài hoạt động.
Tôi rất ngạc nhiên.
Theo những thống kê đây đó, thì số người Việt ở Honolulu là chưa đến 10 ngàn. Không biết trong đó có bao nhiêu phật tử, trong số phật tử cũng không biết có bao nhiêu người trẻ tuổi. 30 đến 40 người trẻ tuổi đến dự giảng pháp mỗi tuần là rất đông.
Tại rất nhiều chùa Việt Nam vùng vịnh San Francisco mà tôi biết thì người ta tổ chức giảng pháp vào ngày chủ nhật, và chỉ khoảng hơn 10 người là đã đông, và trong 10 người ấy, hiếm khi gặp người trẻ tuổi. Các chùa này, chủ yếu theo kiểu Tịnh độ, có đông người là vào những dịp lễ Phật giáo lớn như Phật đản, Vu lan,… hay ngày Tết nguyên đán. Hoặc chùa cũng có thể đông khi có đám tang, cầu siêu,… Người trẻ Việt Nam tại Mỹ ít khi đến những ngôi chùa này. Cũng có những người trẻ tuổi khác đến thắp hương, cầu may bán đắt rồi về. Một anh phật tử còn trẻ ở San Jose nói với chúng tôi là “đến chùa để làm gì!” Anh này có bằng Ph.D. và là giám đốc một phòng thí nghiệm kỹ thuật cao trong vùng Silicon Valley. Điều rất quan trọng là anh bạn này là một phật tử thuần thành, nhưng lại không đi chùa.
Thế cho nên khi thầy Pháp Từ nói với tôi về những buổi pháp thoại có đến 30, 40 bạn trẻ ở Tâm Kim Cương, tôi không khỏi nảy ra nhiều suy đoán.
Vì thầy Pháp Từ xuất thân từ Làng Mai, mà theo quan sát của tôi thì những người đến Làng Mai là thành phần từa tựa như người bạn ở San Jose mà tôi đề cập trên kia, nên tôi đoán già đoán non, chả lẽ chỉ độ 10 ngàn người Việt ở Honolulu thôi, mà họ có thể như Silicon Valley?
Hay là thầy Pháp Từ tổ chức cúng kiến linh đình cho cầu may bán đắt vào chiều thứ năm hàng tuần?
Tôi quyết định đi dự lễ Phật đản (Vesak), do thầy Pháp Từ tổ chức tại Honolulu vào ngày 11 tháng 5/2025.
Và tôi cũng quyết định đến vào sáng thứ năm trước đó, để có thể tham gia buổi pháp thoại chiều cùng ngày.
Sau buổi cơm chiều, có đến hơn 60 người đến dự buổi pháp thoại, có lễ qui y cho năm người, và có 4 người trong một gia đình đang có tang làm lễ 100 ngày. Có một người Canada sống tại Honolulu. Đây là một ngôi nhà nhỏ, phòng khách được mở rộng để làm chánh điện, chật cứng.
Tôi thấy rõ rằng những người trẻ tuổi đến dự buổi pháp thoại đó cũng không khác những người Việt trẻ tuổi mà tôi thấy ở các chùa vùng Vịnh San Francisco. Họ làm những nghề bình thường trong cộng đồng người Việt, nhiều người mới sang Mỹ, có những người sống ở Mỹ lâu nhưng tiếng Việt vẫn thạo hơn vì sống trong cộng đồng Việt Nam nhiều hơn.
Thế tại sao tại các chùa vùng Vịnh San Francisco họ chỉ lảng vảng thắp hương cầu may bán đắt rồi về, trong khi tại Tâm Kim Cương họ đến hàng tuần vào chiều thứ năm, ngồi nghe đến gần hai giờ đồng hồ?
Tôi đã dự một số buổi lễ qui y, nhưng chưa bao giờ tôi nghe người thầy làm lễ giải thích cặn kẽ về ngũ giới, cũng như pháp danh mà người thầy ban cho những phật tử qui y, như ở buổi lễ chiều thứ năm tại Tâm Kim Cương.
Ngoài phần lễ nghi (rất ít), buổi pháp thoại kéo qua nhiều lĩnh vực khác của đời sống, trong một không khí cởi mở, pha chút trào phúng nhẹ nhàng. Tôi không thấy hai điều mà ở một số chùa Việt Nam tôi thấy thường xuyên, đó là liên tục kêu gọi gây quỹ, và những lời “giảng” mang sắc màu huyền bí, thậm chí mê tín dị đoan.
Thầy Pháp Từ đi tu từ thời con trẻ với pháp môn Làng Mai ở Việt Nam, vào thời mà pháp môn này còn bị cấm đoán gắt gao. Khi sang Mỹ, thầy chưa có cả bằng tốt nghiệp trung học. Hiện nay, thầy Pháp Từ có bằng thạc sĩ triết học tại đại học Hawaii. Ngoài công việc hướng dẫn đạo tràng, cùng với người huynh đệ là thầy Chân Pháp Huy, hai thầy còn kiếm sống bằng nghề lái Uber, nghề thông dịch viên. Thầy Pháp Từ từng được hải quân Mỹ tuyển chọn làm thông dịch viên.
Đại lễ Phật đản (Vesak) năm 2025 ở Hawaii được tổ chức tại công viên Kapi’olani thành phố Honolulu. Điều đặc biệt của lễ Phật đản này là nó được tổ chức chung cho cộng đồng Phật giáo tại Hawaii, với những truyền thống và ngôn ngữ khác nhau. Ngoài trọng trách hướng dẫn đạo tràng Tâm Kim Cương, thầy Pháp Từ còn là giám đốc chương trình Phật tử trẻ, hiệp hội Phật giáo quốc tế tại Hawaii (Hawaii Association of International Buddhists). Trong năm 2025, các chùa Việt Nam tổ chức nhiều buổi lễ Phật đản “chung”, như tại Bắc California, Nam California, Washington D.C.,… nhưng chỉ là “phe ta” với nhau mà thôi, không thấy đông phật tử của các sắc dân khác.
Có khoảng 200 người tham dự lễ Vesak Hawaii 2025. Có một bàn thờ Phật ở giữa khán đài nơi có khoảng 30 vị sư ngồi. Các vị này đến từ các truyền thống Tây Tạng, Nam truyền, Thiền tông, Làng Mai, Bắc truyền. Trước khán đài là một đài hoa tươi, có 9 bức tượng Phật sơ sinh, nơi làm nghi lễ tắm Phật. Chỉ có cờ Phật giáo treo khắp nơi, không có lọng vàng, không có đám rước với nhiều xe hoa như các lễ Phật đản “chung” khác.
Ngoài người Việt Nam dự lễ, còn có khá đông người địa phương, với nhiều sắc tộc khác nhau. Có khoảng 60 người của hội ái hữu “Việt Miên Lào”, được thành lập bởi những người tị nạn đầu tiên trên quần đảo Hawaii này sau năm 1975.
Có thể thấy rõ ràng phong cách Làng Mai chiếm ưu thế tại lễ Vesak Hawaii 2025, từ nghi thức đơn giản cho đến những bài hát nhẹ nhàng. Đặc biệt là có đến 6 vị tu sĩ, ngoài thầy Chân Pháp Từ, là xuất thân từ Làng Mai, hiện ở Làng Mai, hoặc sắp vào Làng Mai.
Cuối buổi lễ là một bài đồng ca, Hiểu và Thương, của Làng Mai. Có khoảng hơn 20 người đứng hát trên khán đài cùng thầy Pháp Từ. Người ta thấy một sự gắn kết rất rõ ràng giữa những người hát với nhau, mà trong đó thầy Pháp Từ nổi bật như là một người hướng dẫn. Một thủ lĩnh.
Chuyến đi Hawaii làm cho tôi thay đổi một suy nghĩ. Trước nay tôi cứ đinh ninh rằng pháp môn Làng Mai không thích hợp cho tầng lớp đại chúng của phật tử Việt Nam hiện nay. Tôi hoàn toàn sai. Những phật tử ở Tâm Kim Cương mang dấu rất rất mạnh của Phật giáo Làng Mai, từ những bài ca, kinh kệ, nghi thức, cho tới cách vỗ tay.
Tôi đặt ra câu hỏi với thầy Pháp Từ trên đường ông đưa tôi ra sân bay, rằng làm sao ông chuyển được một cộng đồng, giống như mọi cộng đồng Việt Nam ở nơi khác trên đất Mỹ, từ sự rời rạc thắp hương cầu may bán đắt, đến một cố kết mạnh mẽ như tại đạo tràng Tâm Kim Cương. Ông trả lời đơn giản rằng họ đạt được nhu cầu tinh thần của họ.
Câu trả lời của ông làm tôi nhớ lời một vị thượng tọa khác mà tôi rất kính trọng: Không có việc thì không lên chánh điện. Và đó cũng là câu trả lời cho người bạn trẻ ở San Jose, lên chùa để làm gì!
Các phật tử trẻ người Việt tại Hawaii, có việc cần lên chánh điện cũng như ở những nơi khác. Cái khác là họ lại đến đó hàng tuần vì tìm được nhiều điều thú vị hơn, cùng đi trên con đường tâm linh kéo dài, với sự hướng dẫn của một vị sư hiểu họ, và làm cho họ hiểu Phật pháp là gì.
Lòng tôi nhẹ nhàng khi rời Hawaii, quần đảo có không khí nhiệt đới tương tự như Việt Nam, nhưng nhẹ hơn. Sự nhẹ nhàng ấy phải chăng cũng nhẹ như sự trở về!
Hawaii-California, mùa Phật đản, tháng 5 2025
