MỘT THÓANG
"NHƯ ÁNG MÂY BAY" của Tâm Đức
(Bài viết giới thiệu của Hùynh Kim Quang)
Thừa
tiếp sinh khí của
phong trào chấn hưng,
Phật Giáo Việt Nam khởi đi từ giữa thế kỷ 20 đã có những bước
phát triển vững mạnh và đều khắp ở ba miền Nam, Trung Bắc. Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu, Đệ Tam
Tăng Thống GHPGVNTN, là một trong số những bậc
cao tăng góp phần
công đức xứng đáng trong công cuộc phát triển
Phật Giáo nước nhà
thời kỳ này.
Kể từ khi Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu
viên tịch tại Chùa Linh Mụ, Huế, vào ngày 23 tháng 4
năm 1992
đến nay,
tác phẩm "Như
Áng Mây Bay" của Tâm Đức
biên soạn, được xuất bản năm 2010, là
tài liệu đầy đủ nhất viết về
tiểu sử và
công hạnh của Ngài.
Tác giả Tâm Đức là
pháp danh của
cư sĩ Trí
Không Trần
Quang Thuận. Ông là
đệ tử của Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu. Ông đi du học tại Anh và
trở về nước làm việc vào đầu thập niên 1960. Ông đã
từng
đảm nhận các chức vụ như Bộ Trưởng
Xã Hội, Thượng Nghị Sĩ
Việt Nam
Cộng Hòa. Ông cũng là một
cư sĩ có nhiều đóng góp cho
Phật Giáo Việt Nam nói chung và
Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất nói riêng từ trước năm 1975 ở trong nước và sau năm 1975 tại Hoa Kỳ. Ông đã xuất bản hàng chục cuốn sử
Phật Giáo trong hơn một thập niên qua ở hải ngoại.
Tác
phẩm "Như
Áng Mây Bay" dày 460 trang, in bìa cứng, giấy tốt với nhiều
hình ảnh màu và trắng đen, trong đó có nhiều tấm hình mang tính
lịch sử quý giá.
Tác phẩm "Như
Áng Mây Bay" gồm 5 quyển, 16 chương đề cập đến
bối cảnh
lịch sử đất nước và
Phật Giáo Việt Nam trải dài hơn 100 trăm, từ thời Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Tâm Tịnh (1868-1929), đến thời Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu (1905-1992).
Đặc biệt,
tác phẩm "Như
Áng Mây Bay," bằng những
dữ kiện và
tài liệu lịch sử, cho thấy
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu là bậc
chân tu phạm hạnh,
từ bi đôn hậu,
trí tuệ sáng suốt và bản lãnh
nghị lực trong
lập trường dân tộc và
đạo pháp,
cũng như
bao dung và từ hòa với tất cả
mọi người, từ những người cố tâm
hãm hại,
bức bách đến những người
lợi dụng uy tín của Ngài để
phục vụ cho quyền lợi
cá nhân hay đảng phái.
Theo
tác giả Tâm Đức, Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu,
trú trì Chùa Linh Mụ, Huế, là
đệ tử của Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Tâm Tịnh,
khai sơn Chùa Từ Hiếu, Huế. Ngài Tâm
Tịnh có nhiều vị
đệ tử xuất gia đắc pháp trở thành những bậc
long tượng
chốn
tòng lâm như Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Nguyên (
Trú Trì Chùa
Tây Thiên, Huế), Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Tiên (
Khai sơn Chùa
Trúc Lâm, Huế), Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Nhiên (
Trú trì Chùa Thiền Tôn, Huế, và cũng là Đệ Nhị
Tăng Thống GHPGVNTN), v.v…
Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Tiên là bổn sư của cố
cư sĩ Tâm Minh Lê Đình Thám, người
cư sĩ có công rất lớn trong cuộc
chấn hưng Phật Giáo Việt Nam vào các thập niên 1930, 1940 và 1950 của thế kỷ trước. Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Nhiên là bổn sư của Cố
Hòa Thượng Thích Thiện Siêu
và Cố
Hòa Thượng Thích Thiện Minh. Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu cũng là bổn sư của
Hòa Thượng Thích Trí Chơn hiện là Chủ Tịch
Hội Đồng Điều Hành Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất Hoa Kỳ.
Trong "Như
Áng Mây Bay,"
tác giả Tâm Đức kể chuyện năm 1947 khi quân
Pháp tiến chiếm cố đô Huế,
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu bị lính Pháp bắt và ra lệnh cho Ngài đào hầm để họ xử tử. Tâm Đức kể rằng, "Trời lạnh cóng xương,
Hòa Thượng cố gắng đào, lòng không
oán hận mà cầu cho những người
bị bắt
giam, bị
cực hình bỏ được
ác niệm, bỏ
hận thù.
Hòa Thượng nhìn những người lính Pháp, những người lính Việt theo Pháp bằng cặp mắt
bao dung độ lượng." May có
Sư Bà Diệu Không liên lạc nhờ
Thái Hậu Từ Cung, mẹ của
Vua Bảo Đại,
can thiệp Hòa Thượng mới khỏi bị bắn chết.
"Như
Áng Mây
Bay"
cho biết trong
Đại Hội Phật Giáo Miền Trung sau năm 1963,
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu trong bài
diễn văn Khai Mạc
Đại Hội đã nói lên
lập trường của
Phật Giáo Việt Nam như sau: "Căn bản của
Phật Giáo Việt Nam là dân tộc chứ không phải chính trị và chính quyền…
Phật Giáo không bao giờ
từ bỏ cương vị
tôn giáo của mình. Noi theo lời dạy của Phật, người
Phật tử trau dồi đức
từ bi, nhẫn nhịn,
dung hòa và học tập đức vô úy…
Phật Giáo Việt Nam nỗ lực phát huy
truyền thống tự phát triển
tôn giáo mình không
dựa vào cường quyền mà bằng sự
thực hành giáo lý Phật."
Sau
cách mạng ngày 1 tháng 11 năm 1963, chế độ của Tổng Thống Ngô Đình Diệm
bị lật đổ, lòng người còn
oán hận những người mà trước kia dựa
thế lực chính quyền để
bức bách và
đàn áp,
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu
nhân danh Giám Luật
Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc đã
công bố Lời Kêu Gọi Khẩn Thiết gửi đến
toàn thể Tăng, Ni và đồng bào
Phật tử hãy
từ bi,
khoan dung xóa bỏ hận thù. Lời Kêu Gọi Khẩn Thiết có đoạn viết rằng, "Nhân danh Giám Luật
Giáo Hội Tăng Già Toàn Quốc, tôi khẩn thiết kêu gọi
Tăng Ni Phật tử, không lúc nào bằng lúc này, phải luôn luôn
bình tĩnh,
tỏ rõ thái độ của người
Phật tử, nêu cao đức
Từ Bi,
Hỷ Xả.
Tuyệt đối không
gây hấn hoặc
trả thù bất cứ ai. Phải luôn phát huy đức tính
khoan dung, từ hòa của người
Phật tử chân chính."
Về việc
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu bị CSVN bắt đưa ra Bắc vào dịp Tết Mậu Thân, năm 1968,
tác giả "Như
Áng Mây
Bay" đã
tham khảo nhiều
tài liệu và
đặc biệt phỏng vấn nhiều người có
liên hệ như quý Thầy là
đệ tử của
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu và một số người cùng có mặt trong chuyến đi ra Bắc vào Tết năm đó.
Tác phẩm "Như
Áng Mây Bay" trích lời kể của ông Lê Văn Hảo là một cán bộ cao cấp của chính quyền CSVN lúc bấy giờ, nói rằng "riêng cụ Thích Đôn Hậu thì
cụ bị
bắt cóc lúc quân
giải phóng đã chiếm được thành phố Huế rồi thì họ mời cụ lên võng để đi họp, rồi võng cụ lên trên núi luôn." Quý Thầy Trí Tựu,
Hải Tạng là các
đệ tử của
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu cũng
xác nhận là
Hòa Thượng bị CSVN bắt cóc võng
đi vào dịp Tết trong lúc
Hòa Thượng đang bị bệnh suyễn và dạ dày xuất huyết rất nặng.
Cuối năm 1975,
Hòa Thượng về Chùa và vào Nam thăm
chư Tôn Đức trong
Hội Đồng Lưỡng Viện của
GHPGVNTN tại Sài Gòn. Khi
Hội Đồng Lưỡng Viện gồm
Hòa Thượng Thích
Trí Thủ,
Thượng Tọa Thích
Huyền Quang và
Thượng Tọa Thích Thiện Minh tiếp
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu tại Chùa
Ấn Quang, Sài Gòn, và hỏi Ngài làm thế
nào để có thể
duy trì tổ chức,
bảo vệ đạo pháp,
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu
trả lời có 6 cách: Một, cấp
lãnh đạo Phật Giáo phải
củng cố Bồ Đề Tâm. Hai, phải
giữ giới hạnh
trang nghiêm, thật
trang nghiêm. Ba, phải xiển dương
Chánh Pháp trong các
điều kiện ít người mà không cần tập trung đông đảo
quần chúng. Bốn,
cố gắng tìm người
thừa kế, tức là
đào tạo Tăng tài. Năm,
cố gắng kiên trì phương pháp đã lực chọn. Sáu,
cố gắng dìu dắt tín đồ để
tín đồ biến
gia đình thành
gia đình Phật hóa. Sáu
phương cách mà
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu đưa ra để
duy trì tổ chức và
bảo vệ đạo pháp có thể nói rất quan trọng, rất
thiết thực, rất hữu hiệu,
đặc biệt trong
hoàn cảnh mà GHPGVNTN đang bị chính quyền CSVN gây nhiều
khó khăn,
nếu không muốn nói là
quyết tâm tiêu diệt vì sợ
uy tín quá lớn của
Giáo Hội. Sáu
phương cách này
cho đến nay vẫn còn rất
thích hợp để
bảo vệ đạo pháp.
Năm 1978, sau khi Cố
Thượng Tọa Thích Thiện Minh
bị CSVN bức tử trong tù, Cố
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu đã
lên tiếng phản đối và đòi chính quyền
trả lời minh bạch về cái chết của Cố
Thượng Tọa Thích Thiện Minh. Tháng 2 năm 1979,
Đại Lão Hòa Thượng Thích Giác Nhiên,
Đệ Nhị
Tăng Thống GHPGVNTN,
viên tịch. Tháng 2 năm 1981,
Hội Đồng Giáo Phẩm Trung Ương GHPGVNTN họp tại Huế suy cử
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu lên
làm Quyền Xử Lý
Viện Tăng Thống cho đến khi có
Đại Hội để suy tôn
Đức Tăng Thống mới.
Ngày 10 tháng 9 năm 1991, Cố
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu
gửi Tâm Thư cho
chư Tăng, Ni
Việt Nam tại hải ngoại kêu gọi phát huy
bản thể thanh tịnh và
hòa hợp của
Tăng Già để phát triển GHPGVNTN nơi xứ
người.
Thừa hành ý chỉ của Tâm Thư,
chư tôn đức Tăng, Ni và
Phật tử khắp nơi tại hải ngoại đã ngồi lại để hình thành các GHPGNTN tại các châu lục để hỗ trợ công cuộc
vận động phục hoạt GHPGVNTN trong nước và đòi hỏi
tự do tôn giáo,
nhân quyền tại
Việt Nam.
Theo
tác phẩm "Như
Áng Mây Bay," Cố
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu
viên tịch tại Chùa Linh Mụ, Huế, vào ngày 23 tháng 4 năm 1992, thọ 87 tuổi. Trong lễ tang Cố
Đại Lão
Hòa Thượng Thích Đôn Hậu,
Hòa Thượng Thích
Huyền Quang theo Di Chúc của
Ngài đã nhận lãnh
trách nhiệm Quyền Viện Trưởng
Viện Hóa Đạo để
tiếp tục điều hành GHPGVNTN.
Tóm lại, "Như
Áng Mây Bay" là
tác phẩm viết về
tiểu sử và
công hạnh của Cố
Đại Lão Hòa Thượng Thích Đôn Hậu đầy đủ nhất với những
tài liệu, nhân chứng và
sự kiện thực mà từ trước tới nay chưa được
công bố. Đây cũng là
tài liệu sử
phong phú về
Phật Giáo Việt Nam nói chung và GHPGVNTN nói riêng giai đoạn gần 20 năm, từ sau ngày 30
tháng 4 năm 1975 đến tháng 4 năm 1992.
HUỲNH KIM QUANG
(Việt Báo)
Xem toàn bộ quyển sách:
NHƯ ÁNG MÂY BAY Cuộc đời của Đại Lão Hòa Thượng THÍCH ĐÔN HẬU - Đệ tử Tâm Đức phụng sọan