For Hilsman from Trueheart. Embassy telegram 1107. Thuan reports another full day on Buddhist problem yesterday and most encouraging progress. GVN commission (Vice President, Thuan and Luong) met from 4 to 10 pm with Buddhist leaders Thich Thien Minh (reftel) and Thich Thien Hoa (representing southern Buddhists). …./…. Gửi tới Hilsman, từ Trueheart. Điện tín của Đại sứ quán 1107. Thuần báo cáo cả ngày hôm qua về vấn đề Phật giáo và tiến bộ đáng khích lệ nhất. Ủy ban Chính phủ Việt Nam (Phó Tổng Thống Thơ, Thuần và Lương) gặp gỡ từ 4 đến 10 giờ chiều với các nhà lãnh đạo Phật giáo Thích Thiện Minh (đã nhắc trong văn thư trước) và Thích Thiện Hoa (đại diện Phật tử miền Nam).

For Hilsman from Trueheart. Thuan called me before breakfast this morning and asked me to come to his house at 8 AM. He said that since seeing me yesterday afternoon he had been involved continuously in a series of separate talks with President, Nhu and Hue Bonze Thich Thien Minh, whom he described as Deputy to Bonze Tri Quang with full power to negotiate with government…./…. Gửi tới Hilsman, từ Trueheart. [Bộ Trưởng Phủ Tổng Thống Nguyễn Đình] Thuần gọi cho tôi trước giờ điểm tâm sáng nay và yêu cầu tôi đến nhà Thuần lúc 8 giờ sáng. Thuần nói rằng kể từ khi gặp tôi chiều hôm qua, Thuần đã liên tục tham gia vào một loạt các cuộc nói chuyện riêng với Tổng thống Diệm, Cố vấn Nhu và Thượng tọa Thích Thiện Minh [từ Huế tới], người mà Thuần mô tả là Phụ tá cho Thầy Trí Quang và có toàn quyền đàm phán với chính phủ.

Dear Roger : Your suggestion that USIA undertake certain propaganda activities indicating that Communist North Viet-Nam is falling increasingly under Communist Chinese influence is and has been under serious consideration for some time. …/… Đề nghị của ông rằng USIA thực hiện một số hoạt động tuyên truyền cho thấy Cộng sản Bắc Việt Nam đang ngày càng rơi vào ảnh hưởng của Cộng sản Trung Quốc và đã được xem xét nghiêm túc trong một thời gian.

Thuan asked me to come to his house at 3 PM to inform me of following decisions taken at just-concluded meeting with President: …/…[Bộ Trưởng Nguyễn Đình] Thuần yêu cầu tôi đến nhà Thuần lúc 3 giờ chiều để thông báo cho tôi những quyết định sau đây được đưa ra trong cuộc họp vừa kết thúc với Tổng Thống [Diệm]:

Vietnamese JGS this morning requested through JAOC channels urgent airlift for approximately 350 military police from Vung Tau (Cap St. Jacques) to Hue. Purpose of lift connected with civil disturbances at Hue…./… Bộ Tổng tư lệnh Quân lực Việt Nam (JGS: Joint General Staff) sáng nay đã yêu cầu thông qua các kênh của JAOC (Joint Air Operation Center: Trung Tâm Phối Hợp Không Quân) chở đi khẩn cấp khoảng 350 quân cảnh từ Vũng Tàu (Cap St. Jacques) đến Huế. Mục đích của không vận vì liên quan đến vụ hỗn loạn dân sự tại Huế.

I saw Thuan for about 15 minutes at 11:45, after which he returned immediately to President’s office. In response my opening question re GVN plans for dealing with Hue situation, Thuan said that he could tell me in strict confidence that at Cabinet meeting yesterday afternoon presided over by Vice President Tho it had been decided to recommend to President that government reestablish direct contact with Buddhists. …/… Tôi gặp [Bộ Trưởng Tổng Thống Phủ Nguyễn Đình] Thuần khoảng 15 phút lúc 11:45, sau đó anh ta trở lại ngay văn phòng của Tổng Thống. Trả lời câu hỏi mở đầu của tôi về kế hoạch của Chính phủ Việt Nam đối phó với tình hình Huế, Thuần nói rằng ông có thể nói với tôi một cách chắc chắn rằng tại cuộc họp Nội các chiều hôm qua do Phó Tổng thống [Nguyễn Ngọc] Thơ chủ tọa đã quyết định đề nghị Tổng thống [Diệm] nối lại liên lạc trực tiếp với Phật tử.

We very concerned by report blister gas may have been used. As you of course aware adverse effects such action could hardly be exaggerated. Request you ascertain whether poison gas in fact employed and if so, under what circumstances. …/…1173. Chúng tôi rất lo ngại khi có báo cáo rằng lựu đạn cay có thể làm phỏng da có thể đã được sử dụng. Tất nhiên, vì ông nhận thức được những tác động tiêu cực, hành động như vậy khó có thể được phóng đại. Yêu cầu ông xác định xem khí độc đó có thực sự đã được sử dụng hay không và nếu có thì trong hoàn cảnh nào.

Due very serious situation in Hue and grave implications for future, appears here that immediate GVN action required. We would recommend that GVN make quick conciliatory announcement, in Hue, of willingness discuss Buddhist grievances.We would recommend that GVN make quick conciliatory announcement, in Hue, of willingness discuss Buddhist grievances..../...Do tình hình rất nghiêm trọng ở Huế và những hệ lụy nghiêm trọng cho tương lai, có vẻ như ở đây Chính phủ Việt Nam cần phải hành động ngay lập tức. Chúng tôi đề nghị Chính phủ Việt Nam nhanh chóng đưa ra thông báo hòa giải, tại Huế, sẵn sàng thảo luận về những bất bình của Phật giáo.

Bài này được viết để mừng Đại Lễ Phật Đản. Và trong dịp này, xin ghi vài suy nghĩ về Thiền Tông, một cửa vào đạo thường được chư Tổ sư Trung Hoa và Việt Nam gọi là Cửa Không Cửa – tức Vô Môn Quan.