Ăn Chay Có Thiếu Protein Không? Bác Sĩ John A. Mcdougall

Lời Ban Biên Tập: Hiện nay có một số ít người ăn chay trường đến tuổi già lại ngả qua ăn mặn cho biết là các bác sĩ gia đình của họ khuyên nên ăn thịt cá vì cơ thể thiếu chất đạm (protein). Do vậy có bài dịch dưới đây. Nguyên tác bài viết của Bác sĩ John A. McDougall, chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu người Hoa Kỳ dạy về sức khỏe thông qua chế độ ăn chay, ông đã nghiên cứu và viết nhiều tài liệu về tác động của dinh dưỡng tới bệnh tật trong vòng 30 năm. (Bản dịch Việt: Tịnh Thủy)

ĂN CHAY CÓ THIẾU PROTEIN KHÔNG?
Bác sĩ John A. McDougall | Bản dịch Việt: Tịnh Thủy

Dr. John A. McDougall, MD

Ủy ban Dinh dưỡng của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, các nhà khoa học từ Trung tâm nghiên cứu dinh dưỡng con người và Trường Y Khoa tại Tufts University, và các chuyên gia dinh dưỡng, các bác sĩ của Đại học Northwestern, và Trường đại học Y Khoa Harvard chỉ là một vài ví dụ về “chuyên gia” mà bạn trông đợi để được tư vấn những hiểu biết SAI LẦM về protein.[1-4] Hậu quả nghiêm trọng của sự tư vấn là một cuộc đời bệnh tật và béo phì, chết yểu, cho những người vô tội. Các chuyên gia này phải chịu trách nhiệm. (Dưới đây là lời các tổ chức chuyên gia):

-Mặc dù protein thực vật chiếm một phần lớn trong chế độ ăn uống của con người, nhưng hầu hết đều thiếu 1 hoặc nhiều axit amin thiết yếu (essential amino acids) và do đó được coi là protein không hoàn chỉnh. (Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ)

-Nguồn protein thực vật, mặc dù tốt cho một số axit amin thiết yếu, không phải lúc nào cũng cung cấp tất cả 9 axit amin thiết yếu trong một loại thực phẩm duy nhất. Ví dụ, các loại đậu thiếu methionine, trong khi ngũ cốc thiếu lysine. (Trung tâm Nghiên cứu Dinh dưỡng Con người Tufts)

- Protein thực vật thường có chất lượng thấp hơn hơn so với hầu hết các protein động vật bởi vì chúng thiếu một lượng đáng kể của các axit amin thiết yếu. (Đại học Tufts Medical School). (Trường Y Đại học Y Khoa Tufts)

- Các nguồn protein khác thiếu 1 hoặc nhiều axit amin mà cơ thể không thể tổng hợp hoặc tạo ra bằng cách điều chỉnh một axit amin khác. Gọi là protein không đầy đủ, thường đến từ trái cây, rau, ngũ cốc và các loại hạt. (Harvard School of Public Health)

-Các nguồn protein thực vật (ngũ cốc, các loại đậu, quả hạch và hạt) thường không chứa đủ một hoặc nhiều axit amin thiết yếu. Do đó, quá trình tổng hợp protein chỉ có thể xảy ra trong phạm vi có sẵn các axit amin hạn chế. (Trường Y Feinberg, Đại học Northwestern)

Sự thiếu hiểu biết làm bệnh hoạn và giết chết nhiều người

Đừng nghĩ rằng các thông tin dinh dưỡng ít quan trọng. Thông tin sai lệch sẽ dẫn đến những hậu quả tai hại. Người có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như bệnh tim, bệnh tiểu đường loại 2, bệnh đa xơ cứng và viêm khớp có thể dễ dàng giải quyết bằng một chế độ ăn uống chỉ dựa vào thức ăn có nguồn gốc thực vật. Tuy nhiên, bạn hoặc thành viên trong gia đình bạn có thể từ chối lời khuyên để thực hiện thay đổi chế độ ăn uống này vì lo sợ sai lầm rằng chế độ ăn uống như vậy sẽ dẫn đến thảm họa lớn hơn, chẳng hạn như suy giảm dinh dưỡng do thiếu protein.

Hãy xem xét kịch bản này: người chồng yêu thương của bạn trong 35 năm bệnh tim. Anh đã hồi phục và cả hai bạn cam kết bạn sẽ làm bất cứ điều gì, ngay cả ăn các tấm carton để tránh bệnh quay lại. Khi đi tái khám, bạn kể với bác sĩ biết rằng gia đình của bạn từ đây về sau sẽ phải tuân theo một chế độ ăn uống ít chất béo thuần chay (tất cả các thức ăn có nguồn thực vật). Bác sĩ của bạn nói, “Bạn không thể làm điều đó, bạn sẽ thiếu protein, sản phẩm có nguồn gốc thực vật bị thiếu axit amin thiết yếu bạn phải ăn thịt và các loại thực phẩm chất lượng cao của các loài động vật khác”. Mặc dù bạn mạnh mẽ giải thích thịt, sữa, và trứng là những nguyên nhân làm bạn gần như mất chồng, bác sĩ khẳng định rằng bạn sẽ là ngu ngốc khi áp dụng chế độ ăn đó. Sau đó bác sĩ của bạn đem các bài viết của Ủy ban Dinh dưỡng Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ để thuyết phục bạn và cũng là để bảo vệ quan điểm của ông.

Ủy ban Dinh dưỡng của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ đã sai

Trong một bài báo nghiên cứu tháng 10 năm 2001 được xuất bản trên tạp chí Circulation của Hiệp hội Tim mạch, các Chuyên gia chăm sóc sức khỏe từ Ủy ban Dinh dưỡng của Hội đồng Dinh dưỡng, Hoạt động Thể chất và Trao đổi chất đã viết, "Mặc dù protein thực vật chiếm một phần lớn trong chế độ ăn uống của con người, nhưng hầu hết là thiếu 1 hoặc nhiều axit amin thiết yếu và do đó được coi là protein không hoàn chỉnh. "[1] Thư của tôi gửi cho người biên tập đính chính điều này thường được trích dẫn, nhưng thông tin không chính xác, về sự đầy đủ của các axit amin trong thực vật đã được xuất bản trên tạp chí Circulation tháng 6 năm 2002 .[5] Một lá thư khác của tôi trên tạp chí Circulation tháng 11 năm 2002 yêu cầu sửa chữa.[6] Nhưng, người đứng đầu ủy ban dinh dưỡng, Barbara Howard, Tiến sĩ, không thừa nhận mình đã sai và sử dụng nghiên cứu của chuyên gia hàng đầu thế giới về protein, Giáo sư Joe Millward, để bảo vệ quan điểm của mình. [6]

Joe Millward, Tiến sĩ, Giáo sư Dinh dưỡng, Đại học Surrey (Anh), đã xem lại những lá thư bất đồng được công bố giữa Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và bản thân tôi, và viết như sau cho tôi vào ngày 10 tháng 7 năm 2003, "Tôi nghĩ tôi trong một bài báo tôi đã viết cho Encyclopedia of Nutrition (Millward DJ. 1998 yêu cầu về protein. Encyclopedia of Nutrition. Academic Press trang 1661-1668), tôi đã nói 'Trái ngược với ý kiến ​​chung, sự khác biệt các nguồn protein trong khẩu phần xét về tính ưu việt dinh dưỡng của động vật so với protein thực vật thì khó chứng minh hơn nhiều và ít liên quan hơn đến dinh dưỡng của con người. ' Điều này khá khác biệt so với vị trí của AHA mà theo quan điểm của tôi là sai. "[7]

Tôi đã thông báo cho Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ về quan điểm của Tiến sĩ Millward, nhưng cho đến nay họ vẫn chọn im lặng — và hàng năm, chỉ riêng ở Hoa Kỳ, 1,25 triệu người bị đau tim — một tình trạng thường gây tử vong hoàn toàn có thể ngăn ngừa được bằng cách tuân theo chế độ ăn ít chất béo chỉ dựa trên thực phẩm có nguồn gốc thực vật — tất cả đều chứa tất cả các axit amin thiết yếu với số lượng lý tưởng cho con người. (Plants--the Original Sources of Protein and Amino Acids)

Thực vật - Nguồn gốc của Protein và Amino axit

Protein được tạo ra từ chuỗi gồm 20 axit amin khác nhau kết nối với nhau theo các trình tự khác nhau - tương tự như cách tất cả các từ trong từ điển được tạo ra từ 26 chữ cái giống nhau. Thực vật và vi sinh vật có thể tổng hợp tất cả các axit amin riêng lẻ được sử dụng để xây dựng protein, nhưng động vật thì không thể. Có 8 axit amin mà con người không thể tạo ra và do đó, chúng phải được lấy từ chế độ ăn của chúng ta — chúng được gọi là "thiết yếu".

Sau khi chúng ta ăn các loại thực phẩm, các axit trong dạ dày và các enzym đường ruột sẽ tiêu hóa protein thành các axit amin riêng lẻ. Các thành phần này sau đó được hấp thụ qua thành ruột vào máu. Sau khi thẩm thấu vào tế bào của cơ thể, các axit amin này được tập hợp lại thành protein. Protein có chức năng như vật liệu xây dựng tạo nên giàn giáo duy trì hình dạng tế bào, các enzym xúc tác các phản ứng sinh hóa và các hormone phát tín hiệu truyền tin giữa các tế bào.

Vì thực phẩm có nguồn thực vật được tạo thành từ các tế bào có cấu trúc ổn định với các enzym và hormone một cách tự nhiên, nên bản chất chúng là nguồn giàu protein. Trên thực tế, thực vật phong phú đến mức có thể đáp ứng nhu cầu protein cho các loài động vật lớn nhất trên trái đất: voi, hà mã, hươu cao cổ và bò. Bạn sẽ đúng khi suy luận rằng nhu cầu protein tương đối nhỏ của con người có thể dễ dàng được đáp ứng bởi thực phẩm có nguồn thực vật.

Nhu cầu Protein ở Người Rất ít

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng nam giới và phụ nữ nên hấp thụ 5% lượng calo hàng ngày từ protein. Điều này có nghĩa là 38 gam protein cho một người đàn ông để đốt cháy 3000 calo mỗi ngày và 29 gam cho một phụ nữ sử dụng 2300 calo mỗi ngày. Lượng protein này dễ dàng đạt được khi nhu cầu calo hàng ngày được đáp ứng bởi tinh bột (starch) chưa tinh chế và rau quả. Ví dụ như cơm, một mình nó sẽ cung cấp 71 gram protein và khoai tây sẽ cung cấp 64 gram protein. [8]

Thời kỳ phát triển lớn nhất của chúng ta – do đó nhu cầu chúng ta cần protein nhiều nhất – là 2 năm đầu tiên của cuộc đời khi chúng ta tăng gấp đôi kích thước. Ở giai đoạn phát triển mạnh mẽ này, thực phẩm lý tưởng của chúng ta là sữa mẹ, đó là 5% protein. So sánh với hiện nay khi chúng ta đã lớn (hết tăng trưởng): Gạo 8% protein, ngô 11%, yến mạch 15%, và đậu 27%.[8] Như vậy chuyện thiếu protein là không thể xảy ra khi ta ăn các loại ngũ cốc chưa chế biến và rau củ.

Cuộc sống năng động lành mạnh của hàng trăm triệu người lao động ở châu Á, châu Phi, Trung và Nam Mỹ với chế độ ăn ít hơn một nửa lượng protein mà người Mỹ và châu Âu ăn chứng tỏ rằng sự hiểu biết phổ biến về nhu cầu protein của chúng ta là thiếu sót nghiêm trọng.

Các quan sát sai dẫn đến các khuyến nghị về protein cao

Mọi người thường tin rằng: tiêu thụ càng nhiều protein càng tốt. Suy nghĩ sai lầm này có từ cuối những năm 1800, và được thành lập mà không có bất kỳ nghiên cứu khoa học thực sự nào. Người ta nghĩ rằng trực giác cơ thể sẽ lựa chọn một chế độ ăn với lượng protein phù hợp theo bản năng. Sau khi quan sát chế độ ăn của người lao động, binh lính và công nhân ở Tây Âu và Hoa Kỳ, các khuyến nghị là 100 và 189 gam protein mỗi ngày đã được đưa ra.[9] Tuy nhiên, khả năng bẩm sinh của con người ngày nay trong việc lựa chọn một chế độ ăn uống thích hợp đã bị bác bỏ bởi sự phổ thông ngày nay của các nhà hàng burger, bánh donut và bánh pizza.

Sự nhầm lẫn hơn nữa về nhu cầu protein của chúng ta đến từ các nghiên cứu về nhu cầu dinh dưỡng của động vật. Ví dụ, nghiên cứu Mendel và Osborne năm 1913 báo cáo rằng chuột phát triển tốt hơn với dinh dưỡng thức ăn từ nguồn động vật, hơn là trên thức ăn có nguồn thực vật. Hệ quả trực tiếp của các nghiên cứu của họ là thịt, trứng và thực phẩm từ sữa được phân loại là nguồn protein cao cấp hoặc nguồn protein "Loại A" và protein thực vật được chỉ định là protein kém hơn, hoặc protein "Loại B ".[9] Có vẻ như không ai cho rằng chuột không phải người. Một điểm khác biệt rõ ràng về nhu cầu dinh dưỡng của chúng là sữa chuột có hàm lượng protein cao hơn 11 lần so với sữa mẹ. Protein bổ sung hỗ trợ sự phát triển nhanh chóng của con vật này đến kích thước trưởng thành trong 5 tháng; trong khi con người mất 17 năm để trưởng thành hoàn toàn.

Sự phổ biến gần đây của chế độ ăn giàu protein đã tiếp tục phổ biến ngụy biện rằng “nhiều protein hơn là tốt cho bạn”. Thực tế, chế độ ăn giàu protein, như Atkins, sẽ khiến bạn phát ốm đến mức chán ăn và giảm cân tạm thời, nhưng thực tế không nên suy diễn điều này có nghĩa là protein cao là tốt cho sức khỏe — trên thực tế, điều ngược lại là đúng.

Sự thật đã được biết đến trong hơn một thế kỷ

Năm 1903, trưởng khoa Sinh hóa của đại học Yale, Giáo sư Russell Henry Chittenden, đã báo cáo những lợi ích sức khỏe lớn thu được khi cắt giảm từ một nửa đến hai phần ba các khuyến nghị phổ biến về protein ở thời của ông xuống (từ 150 gam xuống 50 gam mỗi ngày). Nghiên cứu của ông ấy bao gồm lịch sử chế độ ăn uống chi tiết và các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm về các đối tượng của ông ấy.[9]

Vào những năm 1940, William Rose đã thực hiện các thí nghiệm trên những người nhận thấy nhu cầu protein tối thiểu hàng ngày là khoảng 20 gam. Nghiên cứu sâu hơn về nam giới cho thấy thực phẩm có nguồn gốc thực vật đơn lẻ (single plant foods) được tiêu thụ với số lượng đủ để đáp ứng nhu cầu hàng ngày dễ dàng đáp ứng các yêu cầu của con người đối với tất cả 8 axit amin thiết yếu. (Lược sử về Protein: Đam mê, Cố chấp xã hội và Khai sáng.)

Kết quả của các nghiên cứu của Tiến sĩ William Rose được tóm tắt trong biểu đồ sau đây, dưới "yêu cầu tối thiểu". Từ biểu đồ, rõ ràng là thực phẩm có nguồn thực vật chứa quá đủ tất cả các axit amin cần thiết cho con người. [10]

Bạn không cần các loại đậu hạt hoặc để "kết hợp" các loại thực phẩm của bạn

Nhiều nhà nghiên cứu đã đo khả năng đáp ứng nhu cầu protein của thực phẩm có nguồn thực vật. Phát hiện của họ cho thấy trẻ em và người lớn phát triển mạnh nhờ chế độ ăn dựa trên tinh bột đơn hoặc kết hợp, và phát triển khỏe mạnh.[10] Trên thực tế, việc bổ sung một loại thực phẩm với một axit amin để phù hợp với tiêu chuẩn tham chiếu đã có sẵn có thể tạo ra sự mất cân bằng axit amin. Ví dụ, trẻ nhỏ được cho ăn chế độ ăn dựa trên lúa mì hoặc ngô và được bổ sung các axit amin tryptophan và methionine để đáp ứng các yêu cầu tiêu chuẩn do Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đưa ra phản ứng tiêu cực về sụ cân bằng nitrogen trong cơ thể.[10]

Những người lo lắng về việc cung cấp đủ protein đôi khi hỏi tôi rằng liệu họ có thể theo Chế độ ăn kiêng McDougall nếu họ không thích ăn đậu hay không. Từ biểu đồ trên, bạn sẽ nhận thấy rằng bất kỳ loại tinh bột hoặc rau đơn nào cũng sẽ cung cấp vượt quá nhu cầu của chúng ta về tổng lượng protein và axit amin thiết yếu — do đó, không có lý do gì để dựa vào đậu hoặc cố gắng kết hợp thực phẩm với các loại thực phẩm có nguồn thực vật khác nhau để cải thiện về những sáng tạo kỳ diệu của chính Thiên nhiên.

Khoai tây một mình đủ

Nhiều người dân, chẳng hạn như người dân ở vùng nông thôn Ba Lan và Nga vào đầu thế kỷ 19, đã sống trong tình trạng sức khỏe rất tốt và làm việc cực kỳ chăm chỉ với khoai tây trắng là nguồn dinh dưỡng chính của họ. Một thí nghiệm mang tính bước ngoặt được thực hiện vào năm 1925 trên hai người trưởng thành khỏe mạnh, một người đàn ông 25 tuổi và một phụ nữ 28 tuổi, họ đã ăn kiêng chủ yếu bằng khoai tây trắng trong 6 tháng. (Một số mặt hàng bổ sung có ít giá trị dinh dưỡng ngoại trừ calo rỗng — chất béo nguyên chất, một vài trái cây, cà phê và trà — đã được thêm vào chế độ ăn của họ.) [11] Báo cáo cho biết, “Họ không mệt mỏi với chế độ ăn khoai tây thống nhất và ở đó không thèm thay đổi. " Mặc dù cả hai đều hoạt động thể chất (đặc biệt là đàn ông), họ được mô tả là “… có sức khỏe tốt với chế độ ăn kiêng trong đó protein thực tế chỉ có nguồn gốc từ khoai tây”.

Khoai tây là một nguồn dinh dưỡng tuyệt vời, nó có thể cung cấp tất cả các chất đạm và axit amin thiết yếu cho trẻ nhỏ trong thời kỳ thiếu ăn. Mười một trẻ em Peru, từ 8 tháng đến 35 tháng, đang hồi phục sau suy dinh dưỡng, được cho ăn chế độ ăn mà tất cả protein và 75% calo là từ khoai tây. (Dầu hạt đậu nành và đường đơn nguyên chất, không chứa protein, vitamin hoặc khoáng chất, cung cấp thêm một số calo.) [12] Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng chế độ ăn khoai tây đơn giản này cung cấp tất cả protein và axit amin thiết yếu để đáp ứng nhu cầu đang lớn và trẻ nhỏ.

Dư thừa Protein – Nguyên nhân bệnh

Không giống như chất béo, protein không thể được lưu trữ. Khi nó được tiêu thụ vượt quá nhu cầu của chúng ta, protein bị phân hủy chủ yếu bởi gan, và một phần bởi thận và cơ bắp. Tiêu thụ vượt quá nhu cầu của chúng ta sẽ làm cho gan và thận hoạt động quá tải, và có thể gây ra sự tích tụ các phó sản protein độc hại (toxic protein byproducts).

Protein được tạo thành từ các axit amin, và do đó, có tính axit. Protein động vật có nhiều axit amin chứa lưu huỳnh phân hủy thành axit sunfuric rất mạnh. Các loại axit amin này có nhiều trong pho mát cứng, thịt đỏ, thịt gia cầm, hải sản và trứng, và axit của chúng phải được trung hòa bởi các chất đệm có trong xương. Điều này sẽ dẫn đến loãng xương. Chất đệm sau khi trung hòa sẽ được chuyển về hệ thống thận, gây sỏi thận. Trái cây và rau quả chủ yếu là kiềm, bảo vệ sức khỏe của xương và ngăn ngừa sỏi thận.

Trái cây và rau quả phần lớn có tính kiềm, giữ gìn sức khỏe của xương và ngăn ngừa sỏi thận.[13] (Một cuộc thảo luận chi tiết hơn về hậu quả sức khỏe do dư thừa protein được tìm thấy trong bài báo bản tin tháng 1 năm 2004 của tôi: Quá tải protein.)

Các bệnh về dinh dưỡng quá mức cũng liên quan trực tiếp đến sức khỏe của trái đất. Khuyến nghị ăn thức ăn động vật để cung cấp chất đạm đã dẫn đến một thảm họa môi trường. Chăn nuôi tạo ra 18% lượng khí nhà kính; những động vật-thực phẩm này chiếm 26 phần trăm bề mặt không có băng của Trái đất và 33 phần trăm tổng diện tích đất canh tác được sử dụng để sản xuất thức ăn cho chúng ta. Một bi kịch đáng kể là chúng gây ra nạn phá rừng 70% rừng nhiệt đới Amazon, nơi đóng vai trò như “lá phổi của Trái đất”. Sự thật: Chúng ta đang ăn hành tinh của mình cho đến chết.

Sự thiếu hụt protein thực sự là sự thiếu hụt thức ăn

Bạn đã thấy bao nhiêu trường hợp được gọi là suy dinh dưỡng thể phù (Kwashiorkor)* Tôi chưa bao giờ gặp trường hợp nào, mặc dù tôi đã biết hàng nghìn người ăn kiêng dựa trên thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Còn những đứa trẻ chết đói ở Châu Phi thì sao? Hình ảnh mà người ta thường thấy về những đứa trẻ gầy guộc với bụng sưng phồng ở những khu vực đói kém ở châu Á hoặc châu Phi thực sự là một trong những nạn đói và được mô tả chính xác hơn là “thiếu calo.” [10] Khi những đứa trẻ này được giám sát y tế, chúng được nuôi dưỡng trở lại sức khỏe với chế độ ăn địa phương gồm ngô, lúa mì, gạo và / hoặc đậu. Trẻ em phục hồi sau khi bị đói lớn nhanh gấp 8 lần bình thường và đòi hỏi hàm lượng protein cao hơn để cung cấp cho quá trình phát triển của chúng — và thực phẩm thực vật dễ dàng cung cấp lượng protein bổ sung này. như củ sắn, có đủ chất dinh dưỡng, bao gồm cả chất đạm, giúp con người khỏe mạnh.[15]

Người ta chết đói vì chất béo, không phải protein.

Năm 1981, 10 tù nhân Ireland từ Quân đội Cộng hòa (IRA) đã tuyệt thực. 9 trong số 10 của những người đàn ông đã chết giữa 57 và 73 ngày (trung bình 61,6 ngày) đói sau khi mất khoảng 40% trọng lượng cơ thể . Kinh nghiệm này đã cho các bác sĩ một cơ hội để quan sát  những thay đổi chuyển hóa xảy ra trong khi đói. Protein dự trữ nói chung được bảo vệ trong quá trình đói, với hầu hết năng lượng để sống được bắt nguồn từ nguồn dự trữ chất béo. Người ta ước tính rằng những người tuyệt thực đã bị mất đến 94% chất béo của họ, nhưng chỉ có 19% protein cơ thể tại thời điểm chết. Họ đã chết khi họ hết chất béo. Khi chất béo là quan trọng hơn protein, mọi người nên hỏi, “Ăn gì để chất béo tốt?”

Bà mẹ tự nhiên đã thiết kế cho chúng ta thức ăn có nguồn gốc thực vật hoàn chỉnh, với số lượng phong phú các chất béo, protein, carbohydrate, các vitamin và khoáng chất, việc bạn bạn cứ phải đặt câu hỏi “Liệu có đủ chất không?” là không cần thiết, miễn là có đủ để ăn. Vì vậy, tại sao các nhà khoa học, chuyên gia dinh dưỡng, các bác sĩ y khoa, tác giả các sách, và công chúng lại quan tâm với một vấn đề không tồn tại? Protein là đồng nghĩa với ăn thịt, gia cầm, cá, sữa, trứng và các loại thực phẩm truyền thống tiêu thụ bởi những người giàu có trong xã hội, do đó, ăn nhiều protein có nghĩa là địa vị xã hội cao hơn. Thức ăn giàu protein cũng là loại thực phẩm có lợi nhuận cao. Vì vậy, tuyên truyền huyền thoại protein được thúc đẩy bởi cái tôi và tiền bạc, và những hậu quả  đau khổ  thường theo sát đằng sau những yếu đuối của con người.
Tịnh Thủy dịch.
Bản gốc tiếng Anh: https://www.drmcdougall.com/misc/2007nl/apr/protein.htm

References:
1) St Jeor S, Howard B, Prewitt E. Dietary protein and weight reduction: a statement for healthcare professionals from the Nutrition Committee of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism of the American Heart Association. Circulation. 2001; 104: 1869–1874.

2) Tufts University:  http://www.thedoctorwillseeyounow.com/articles/nutrition/protein_2/
http://www.quackwatch.org/03HealthPromotion/vegetarian.html

3) Harvard School of Public Health: http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/protein.html

4) Northwestern University:  http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/factsheets/protein.html

5) McDougall J. Plant foods have a complete amino acid composition.  Circulation. 2002 Jun 25;105(25):e197; author reply e197.

6) McDougall J.  Misinformation on plant proteins. Circulation. 2002 Nov 12;106(20):e148; author reply e148.

7) Personal Communication with John McDougall, MD on July 10, 2003.

8) J Pennington.  Bowes & Church’s Food Values of Portions Commonly Used.  17^th Ed. Lippincott. Philadelphia- New York. 1998.

9)  The December 2003 McDougall Newsletter: A Brief History of Protein: Passion, Social Bigotry, and Enlightenment.

10) McDougall J.  The McDougall Plan. New Win Publ. 1983; pages 95-109.

11) Kon S.  XXXV. The value of whole potato in human nutrition.  Biochemical J.  1928; 22:258-260

12) Lopez de Romana G.  Fasting and postprandial plasma free amino acids of infants and children consuming exclusively potato protein. J Nutr. 1981 Oct;111(10):1766-71. 

13) The January 2004 McDougall Newsletter: Protein Overload.

14)  The December 2006 McDougall Newsletter: An Inconvenient Truth: We Are Eating Our Planet To Death.

15) Millward DJ.  The nutritional value of plant-based diets in relation to human amino acid and protein requirements.  Proc Nutr Soc. 1999 May;58(2):249-60.

16)  Leiter LA, Marliss EB. Survival during fasting may depend on fat as well as protein stores. JAMA 1982;248:2306

17) ZSurvival. Ann Intern Med. 1997 Sep 1;127(5):405-9.

(*) Kwashiorkor là một dạng thiếu dinh dưỡng protein - năng lượng nặng đặc trưng  bởi phù, chán ăn và gan lớn thâm nhiễm mỡ. Lượng calo đủ, nhưng không đủ protein tiêu thụ, phân biệt với tình trạng gầy ốm. Kwashiorkor chủ yếu xảy ra ở các khu vực có nạn đói hoặc thiếu cung cấp lương thực thực phẩm. Hiếm gặp hơn ở các nước phát triển.