Sách mới: Kinh Nhập Lăng-già Phạn bản Tân dịch

Như vậy, điều có thể khẳng định là nguyên bản của kinh Lăng-già được tập thành và xuất hiện trước năm 443, tức là trước khi Đàm-vô-sấm bị ám sát. Với tình hình tư liệu và hiểu biết hiện nay của chúng ta về lịch sử phát triển của Phật giáo Ấn Độ, rất khó có thể xác định niên đại thành lập chính xác của kinh Lăng-già, chúng ta không biết rõ Phạn bản phát triển như thế nào, nhưng điều có thể suy đoán là nó không xuất hiện như một văn bản hoàn chỉnh ngay từ ban đầu, vì nhiều tiết mục của Lăng-già nhất định phải được biên tập trước các phần khác, vì khi thực hiện khảo sát các truyền bản Phạn – Hán, rõ ràng có nhiều hạng mục được thêm vào sau, điển hình là sự vắng mặt của các chương Thuyết minh về sự ăn thịt (Māṃsabhakṣaṇa), chương Thuyết minh đà-la-ni (Dhāraṇī) và chương Tổng kệ (Sagāthakam) trong bản Tống (năm 443), nhưng lại xuất hiện trong thủ bản Sanskrit, bản Tây Tạng, bản Ngụy (năm 513) và bản Đường (700-704). Sự kiện vắng mặt các phẩm này trong bản Tống, tức bản Hán dịch sớm nhất còn đọc được, chứng tỏ ít nhất từ đó trở về sau việc liên kết các vấn đề giáo nghĩa được thuyết minh trong các phẩm ấy với kinh Lăng-già trở thành một yêu cầu trong truyền thống Phật giáo của một số bộ phận Phật tử nhất định.

Từ những cơ sở này, trong phần Dẫn nhập bản dịch Anh ngữ của mình, học giả D.T.Suzuki suy đoán Lăng-già được kết tập và phát triển khi các tư tưởg Đại thừa bắt đầu kết tinh ở Bắc phương cũng như Nam phương Ấn Độ vào khoảng kỷ nguyên Tây lịch hay sớm hơn nữa, người biên tập Lăng-già đã thâu thập và sắp xếp các đoạn kinh rời rạc thành một bản kinh hoàn bị với nhan đề thường gọi là Lăng-già[1].

Tất nhiên, không thể hoàn toàn căn cứ vào sự vắng mặt của các phẩm ấy trong bản Tống, mà khẳng quyết các phẩm ấy ra đời sau bản dịch của Cầu-na-bạt-đà-la, bởi vì, có thể các bản Hán dịch Lăng-già đã y cứ vào các truyền bản khác với truyền bản Sanskrit của kinh Lăng-già hiện tìm được.

Hơn nữa, theo ghi nhận của Đại sư Pháp Tạng trong Nhập Lăng-già tâm huyền nghĩa, khi Thật-xoa-nan-đà phiên dịch Nhập Lăng-già vào đời Đường, để bản văn được chuẩn mực, Ngài đã thực hiện công tác đối chiếu năm thủ bản Phạn ngữ khác nhau của kinh Lăng-già[2]. Nếu đúng như vậy, thì rõ ràng kinh Lăng-già Phạn văn ngay từ ban đầu trong quá trình truyền thừa đã có khá nhiều dị bản.

Cho nên, sự kết liên các phẩm này với các truyền bản kinh Lăng-già chỉ là một sự tiếp thu, nếu quả thật có sự tiếp thu, thì đó chỉ là sự nối tiếp một truyền thống giáo nghĩa đã xuất hiện từ trước rồi. Như vậy sự hình thành Phạn bản kinh Lăng-già được diễn ra trong một thời gian lâu dài, ít nhất là hơn 700 năm từ những năm đầu kỷ nguyên Tây lịch cho đến khi bản dịch đời Đường được hoàn tất vào năm 700-704. Điều này có thể chứng minh khi so sánh các tiết mục nội dung và số lượng kệ tụng của bản Đường với hai thủ bản Sanskrit của Nanjio và Vaidya.