Vô Sở Trụ Tâm

Cuộc pháp thoại giữa Đức Phật và Trưởng lão Tu Bồ Đề trong kinh Kim Cang Bát Nhã là một pháp thoại sâu sắc đầy tính gợi mở, được đánh giá như là một tham luận cốt lõi cho những ai muốn vượt thoát ngục tù ngã chấp, chứng đắc an lạc.

Chúng sanh do vô minh tích lũy đã sản sinh ra tà kiến, từ tà kiến sinh ra ngã chấp, từ ngã chấp tạo nên ngục tù kiên cố giam hãm chúng sanh trong vô lượng kiếp. Phá vỡ ngục tù ngã chấp là hoạt dụng của kinh Kim Cang Bát Nhã.

Kim Cang Bát Nhã nói cho đủ là Kim Cang Bát Nhã Ba La Mật. Kim Cang hay Kim Cương là chất cứng khó phá vỡ, ở đây dụ cho ngã chấp của chúng sanh rất khó đoạn trừ. Bát Nhã Ba La Mật là trí tuệ siêu việt, tuệ giác hoàn hảo.

Tính kiên cố bất khả hoại của ngã chấp chỉ có trí tuệ siêu việt, tuệ giác hoàn hảo mới có khả năng phá vỡ đoạn trừ. Cho nên ta có thể khẳng định mà không e dè rằng: Kinh Kim Cang Bát Nhã Ba La Mật là bản kinh mà Đức Phật xác nhận chỉ có tuệ giác siêu việt mới có khả năng đoạn trừ rốt ráo bệnh ngã chấp của chúng sanh. Nội dung kinh thâm sâu và phong phú biết chừng nào.

Trưởng lão Tu Bồ Đề sau khi đã tiếp nhận rốt ráo thâm nghĩa của kinh Kim Cang Bát Nhã, tâm can rung động, rơi lệ bật khóc mà thưa rằng:

-Kính bạch Đức Thế Tôn, từ khi theo Đức Thế Tôn hành đạo, đạt được trí tuệ tối thắng, con chưa từng nghe được kinh nào chứa đựng nghĩa lý thâm sâu như kinh này. Con nghĩ rằng, nếu có người nào được nghe kinh này bằng đức tin kiên cố trong sáng, chắc chắn người đó sẽ nhận chân được thật tánh của các pháp như là không tướng tuyệt đối, và người đó sẽ trọn thành công đức hy hữu.

Biết duyên đã hợp, thời đã đến, Đức Thế Tôn ân cần chia sẻ với Trưởng lão Tu Bồ Đề:

-Này Trưởng lão Tu Bồ Đề, ông hãy lắng lòng mà nghe, hôm nay Như Lai sẽ vì ông cũng như vì chúng sanh ở đời vị lai mà nói pháp Trụ Tâm. Nếu có người thiện nam tín nữ nào phát tâm Vô Thượng Bồ Đề, thì họ trụ tâm ở đâu, và bằng cách nào để chuyển đổi tâm của họ. Trưởng lão nên nhớ kỹ: Đã phát tâm Vô thượng Bồ đề thì phải trên nền tảng Vô Thượng Bồ Đề mà trụ tâm, mà chuyển đổi tâm. Bởi vì sao, vì Vô Thượng Bồ Đề là tối thắng, là rốt ráo, là bất thoái chuyển, là Niết Bàn tịch tịnh. Ngoài Vô Thượng Bồ Đề, không có chỗ nào hiệu quả hơn để trụ tâm và chuyển đổi tâm.

Này Trưởng lão, đối với tất cả các pháp hữu vi, hành giả không nên dính mắc vào bất cứ pháp nào, vì các pháp hữu vi đều hư vọng giả dối, không bền chắc. Nếu hiểu tường tận các tướng đều do duyên hợp, không thực có, không tự ngã, là giả tướng, là không bền chắc, tức là thấu rõ được thực tướng các pháp chính là không tướng, là như thật tướng.

Lại nữa này Trưởng lão, đã biết các pháp đều không thật có, cho đến các pháp hành như sắc, thanh, hương, vị, xúc cũng đều do ngã chấp mà sinh ra. Đã do ngã chấp thì có nhân ngã bỉ thử, thăng trầm, đắc thất, ái ố…

Để thấu suốt và nắm vững chắc nghĩa lý đã giải bày ở trên, hành giả cần quán sát sâu xa tường tận rằng: Các pháp hữu vi đều như là chiêm bao, ảo thuật, sương mai, ánh chớp.

Như Lai cũng thường nhắc nhở các vị: Đừng vin vào hình tướng bên ngoài mong gặp được ta, cũng đừng dựa vào ân thanh dẫn dụ mà mong tìm cầu được ta. Nếu người nào chỉ biết lấy sắc tướng âm thanh để mong tìm biết ta, thì kẻ đó đã ứng dụng sai pháp, chắc chắn không thể gặp được Như Lai như thật nghĩa.

Các vị không nhớ Như Lai thường nói rằng:

Này Trưởng lão, với nghĩa lý sâu xa như trên, không mấy ai có thể tiếp nhận được, mà chỉ có các hành giả đủ trình độ thâm sâu thượng thừa mới lãnh hội rốt ráo.

Lại nữa này Trưởng lão, như có hành giả trong khi thực hiện các pháp hành mà tâm không vướng mắc vào đâu cả, Như Lai nói phước đức của các vị đó không thể nghĩ bàn. Vì sao, vì không gian bao la không thể đo lường được, thì phước đức của hành giả vô trụ tướng cũng rộng lớn không thể nghĩ bàn như thế.

Như Lai nói Vô Trụ Tướng Tâm tức là tâm thanh tịnh, tâm vô trước, tâm vô sở hữu, tức là tâm Vô Thượng Bồ Đề. Các vị cứ y lời Như Lai nói mà trụ tâm, mà chuyển đổi tâm. Vô Thượng Bồ Đề là tối thắng, là rốt ráo, là chánh giác như thị, không có pháp nào rốt ráo hơn để trụ tâm.