Bilingual: 165. From the Embassy: Tham mưu trưởng KQVN Đỗ Khắc Mai lộ ý đảo chính / VNAF Chief of Staff (Lt. Col. Do Khac Mai) hinted of a coup

Bilingual:
165. FROM THE EMBASSY:
THAM MƯU TRƯỞNG KQVN ĐỖ KHẮC MAI LỘ Ý ĐẢO CHÍNH /
VNAF CHIEF OF STAFF (LT. COL. DO KHAC MAI) HINTED OF A COUP

Author: Trueheart
Translated by Nguyên Giác

165. Telegram From the Embassy in Vietnam to the Department of State

Saigon, June 11, 1963, 5 p.m.

1151.

Saw Thuan at his house at lunch time. He had talked with President and Nhu this morning. Contrary reftel, he said there had been no Cabinet meeting. President had talked with individual ministers, however, and might assemble Cabinet this afternoon. He was urging conciliatory action on President and thought he was making some headway. His mood was quite different from last night, and I would guess that events of this morning have considerably strengthened his personal position.

I told Thuan that, in my judgment, GVN position abroad and probably in the country was very precarious. I doubted that position could be restored without an immediate, dramatic and conciliatory move by President Diem personally. Concessions which should be [Page 377]made would, I thought, have to go beyond things Thuan had privately told me last week Diem was prepared to do, and he would have to make his move in a manner which I knew went against his grain. I told Thuan, again as a personal opinion, that I thought if President did not do something of this sort this afternoon he might well be faced with a public US Government disassociation of itself from whole affair, with quite possibly a strong overtone of disapproval of GVN handling Buddhist problem since May 8. (This is, in fact, what I now recommend to Department unless we have action or the promise of it before the day is out.) Thuan took more or less verbatim notes of this and said he would bring it to the attention of the President at once.

I also told Thuan that since Buddhist action this morning so obviously planned in advance, it seemed reasonable to suppose that there would be other incidents today. I said I was aware of movement of certain troop units to Saigon today and alerting of others. Possibility of clashes was therefore very real.

I also called to Thuan’s attention that Women’s Solidarity Movement had today published long letter of protest to UPI management on reporting of Neil Sheehan. On past form, I expected move to expel Sheehan. I said this was a “stupid” action. (Thuan asked if he could quote me and I said yes.) I said that I was also incensed, and knew Washington would be, that two days after the strongest warnings against Madame Nhu’s sounding off, she had done it again. I also pointed out that notwithstanding earlier statement that previous outburst would not appear in Vietnamese press, we had found that it was printed in two papers yesterday afternoon.

Thuan said he would let me know later this afternoon what progress he is making.

Late item: As of noon, usually reliable CAS source indicated all VNAF personnel restricted to base effective 1230 hours. Air Force personnel additionally informed that they would receive instructions from JGS in early afternoon. VNAF Chief of Staff (Lt. Col. Do Khac Mai is a Buddhist) reportedly remarked to source that he and other senior officers were fed up with situation and that he could not understand [Page 378]why Americans stood by and lost golden opportunity to rectify situation in Vietnam, by which he clearly meant overthrow of government.

American employees and dependents have been notified to avoid crowds and demonstrations. USOM employees dismissed for afternoon, as USOM building very close to Xa Loi Pagoda. I have also asked principal to close American community school this afternoon. All above without public announcement.

At present situation quiet at Xa Loi Pagoda and at National Assembly.

Trueheart

Source:

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v03/d165

.... o ....

165. CÔNG ĐIỆN TỪ ĐẠI SỨ QUÁN HOA KỲ TẠI VIỆT NAM
GỬI BỘ NGOẠI GIAO HOA KỲ

Sài Gòn, ngày 11 tháng 6 năm 1963, 5 giờ chiều.

1151.

Gặp [Bộ Trưởng Nguyễn Đình] Thuần ở nhà mình vào giờ ăn trưa. Thuần đã nói chuyện với Tổng thống Diệm và [Cố vấn] Nhu sáng nay. Trái với tin lúc đầu, Thuần nói rằng không có cuộc họp Nội các nào. Tuy nhiên, Tổng thống đã nói chuyện với từng bộ trưởng và có thể họp Nội các vào chiều nay. Thuần đang thúc giục hành động hòa giải đối với Tổng thống và nghĩ rằng Thuần đang đạt được một số tiến bộ. Tâm trạng của Thuần khá khác so với đêm qua, và tôi đoán rằng những sự kiện sáng nay đã củng cố đáng kể vị thế cá nhân của Thuần.

Tôi nói với Thuần rằng, theo nhận định của tôi, vị trí của Chính phủ Việt Nam ở nước ngoài và có lẽ ở trong nước là rất bấp bênh. Tôi nghi ngờ vị trí đó có thể được phục hồi nếu không có một hành vi hòa giải ngay lập tức, đầy kịch tính và hòa giải của cá nhân Tổng thống Diệm. Tôi nghĩ, những nhượng bộ nên đưa ra phải vượt xa những điều mà Thuần đã nói riêng với tôi tuần trước rằng ông Diệm đã chuẩn bị thực hiện, và ông Diệm sẽ phải hành động theo cách mà tôi biết là đi ngược lại với sở thích của ông Diệm. Tôi nói với Thuần, một lần nữa với tư cách cá nhân, rằng tôi nghĩ nếu Tổng thống không làm điều gì đó như thế này vào chiều nay, ông Diệm có thể phải đối mặt với việc Chính phủ Hoa Kỳ công khai tách Hoa Kỳ ra khỏi toàn bộ sự việc, với giọng điệu rất có thể là không tán thành Chính phủ Việt Nam xử lý vấn đề Phật giáo kể từ ngày 8 tháng 5. (Thực tế, đây là điều tôi đề nghị với Bộ [Ngoại Giao Hoa Kỳ] trừ khi chúng tôi có hành động hoặc lời hứa về nó trước ngày kết thúc.) Thuần đã ghi chép ít nhiều nguyên văn về điều này và nói rằng Thuần sẽ đưa nó đến sự chú ý của Tổng thống Diệm ngay lập tức.

Tôi cũng nói với Thuần rằng vì hành động của Phật giáo sáng nay rõ ràng đã được hoạch định từ trước, nên có thể cho rằng hôm nay sẽ có những biến cố khác. Tôi nói hôm nay tôi đã biết về sự di chuyển của một số đơn vị quân đội đến Sài Gòn và báo động cho những đơn vị khác. Do đó, khả năng xảy ra đụng độ là rất thực tế.

Tôi cũng kêu gọi Thuần lưu ý rằng Phong trào Liên đới Phụ nữ [của ông bà Nhu] hôm nay đã công bố một lá thư dài phản đối ban giám đ8ốc hãng thông tấn UPI về việc đưa tin về Neil Sheehan. Theo mô hình trước đây, tôi dự kiến sẽ có hành vi trục xuất Sheehan. Tôi nói đây là một hành động “ngu ngốc”. (Thuấn hỏi liệu Thuần có thể trích dẫn lời của tôi không và tôi nói có.) Tôi nói rằng tôi cũng rất tức giận, và biết Washington sẽ như vậy, rằng hai ngày sau khi những lời cảnh báo mạnh mẽ nhất chống lại bà Nhu bị dập tắt, bà Nhu lại làm như vậy. Tôi cũng chỉ ra rằng bất chấp tuyên bố trước đó rằng sự bùng nổ trước đó sẽ không xuất hiện trên báo chí Việt Nam, chúng tôi thấy rằng nó [nghị quyết chụp mũ các nhà sư là VC] đã được in trong hai tờ báo vào chiều hôm qua.

Thuần nói rằng Thuần sẽ cho tôi biết vào chiều nay Thuần có thể thúc đẩy tiến triển [hòa giải] như thế nào.

Tin muộn: Tính đến trưa, nguồn CAS (Controlled American Source: nguồn tin riêng Hoa Kỳ) thường đáng tin cậy cho biết tất cả nhân viên của VNAF (Không quân VN) bị giới hạn ở căn cứ có hiệu lực từ 12 giờ 30 phút. Nhân viên Lực lượng Không quân thông báo thêm rằng họ sẽ nhận được chỉ thị từ JGS (Bộ Tổng Tham Mưu) vào đầu giờ chiều. Tham mưu trưởng KQVN (Trung tá Đỗ Khắc Mai là một Phật tử) được cho là đã nhận xét với nguồn tin rằng Mai và các sĩ quan cao cấp khác đã chán ngấy với tình hình và ông không thể hiểu tại sao người Mỹ đứng ngoài cuộc và đánh mất cơ hội vàng để điều chỉnh tình hình ở Việt Nam, theo đó rõ ràng Mai có ý lật đổ chính quyền.

Nhân viên người Mỹ và những người phụ thuộc đã được thông báo để tránh đám đông và biểu tình. Nhân viên USOM cho tan ca vào buổi chiều, vì tòa nhà USOM rất gần Chùa Xá Lợi. Tôi cũng đã yêu cầu hiệu trưởng đóng cửa trường cộng đồng Mỹ vào chiều nay. Tất cả những điều trên không lộ ra công khai.

Hiện nay tình hình chùa Xá Lợi và Quốc Hội yên lặng.

Trueheart (Quyền Đại sứ Hoa Kỳ tại VN)

....o....