Nhờ thực hành sự luyện tâm sâu xa về bốn phẩm tính vô lượng lặp đi lặp lại nhiều lần, tâm bạn sẽ được chuyển hóa để trở nên dịu dàng, từ ái, có động cơ cao hơn, nhẫn nhục và v.v. theo cách mà trước kia chưa hiện diện trong tâm bạn. Cũng sẽ có sự hiện diện tự nhiên của lòng hăng hái, sự tự tin và v.v. trong thế giới của tâm chính bạn và những cảm giác này sẽ khởi lên từ sự chắc chắn với vương quốc trí tuệ và sự bất khả phân của ngọc báu quý giá là Bồ đề tâm.
Khi ấy, bạn cần khiến cho giai đoạn phát triển Bồ đề tâm này trở nên mạnh mẽ hơn bằng cách thọ Bồ Tát giới trước sự hiện diện của một bậc thầy Đại thừa. Nếu bạn có thể làm vậy bằng cách gặp gỡ một bậc thầy Đại thừa tốt, thì điều đấy sẽ tăng cường Bồ đề tâm của bạn; nhưng nếu bạn không thể gặp được vị nào, thì hãy phát triển Bồ đề tâm trước một Thangka hay tôn tượng Đức Phật. Nếu bạn không có thì hãy thiền định rằng chư Thắng giả khắp mười phương trong không gian phía trước bạn.
Sau đó, như một thực hành sơ khởi, hãy tiến hành lời cầu nguyện bảy nhánh hoặc nhánh sám hối ác hạnh nhờ bốn sức mạnh tịnh hóa; sau đấy, hãy phát Bồ đề tâm.
Có hai kiểu Bồ đề tâm được phát triển khi thọ Bồ đề tâm giới. Có Bồ đề tâm nguyện, tức cam kết, với lời nguyện mạnh mẽ, thành tựu trạng thái Phật quả toàn tri. Sau đó, có Bồ đề tâm hạnh, tức cam kết thực hành Sáu Ba La Mật. Chúng nổi tiếng là hai Bồ đề tâm.
[Kiểu] Bồ đề tâm đầu tiên là mong ước rằng bạn và tất cả chúng sinh khác sẽ nhanh chóng đạt được trong bản thân trạng thái Phật quả toàn tri. Đây là tham gia vào sự cầu nguyện sâu xa, và có nguyện lớn giác ngộ, trong khi liên tục thực hành để hoàn thành mục tiêu mong ước đó.
[Kiểu] Bồ đề tâm thứ hai là biết rằng, không có hỗ trợ sâu xa cho nguyện đó, bạn sẽ bất lực. Vì vậy, bạn duy trì hành vi đúng đắn, thực hành bố thí và v.v. tham gia trực tiếp vào các thực hành sẽ làm lợi chúng sinh khác. Đấy được gọi là “Bồ đề tâm hạnh”.
Nhập Bồ Tát Hạnh nói rằng:
Bậc thông tuệ biết được sự khác biệt
Theo trình tự giữa hai điều này,
Giống như biết được sự khác biệt giữa
Việc muốn đi đâu đó và thực sự đi.
Quan điểm này được xem là có căn cứ ở cả Ấn Độ và Tây Tạng.
Nói ngắn gọn, Bồ đề tâm nguyện là mong ước thành tựu trạng thái Phật quả để làm lợi chúng sinh còn Bồ đề tâm hạnh là tạo thiện nghiệp để đạt được điều đấy.
Điều này nghĩa là rèn luyện trong hai Bồ đề tâm là hiến dâng thân, khẩu và ý để thành tựu mục tiêu đó.
Trang Nghiêm Kinh nói rằng:
Thứ không ổn định và ổn định từ sức mạnh của những vị giúp đỡ,
Sức mạnh của nhân, sức mạnh của gốc rễ,
Sức mạnh của lắng nghe, và từ việc quen thuộc với điều thiện.
Điều này được giải thích là Bồ đề tâm được dạy bởi vị khác.
Như vậy, có sức mạnh của những vị giúp đỡ, chẳng hạn chư đạo sư; sức mạnh của gia đình Đại thừa; sức mạnh bao la của thiện nghiệp là gốc rễ; và sức mạnh của việc lắng nghe vô vàn Giáo Pháp Đại thừa, v.v. điều tự thân chính là sức mạnh của sự quen thuộc với điều thiện.
Thứ khởi lên hoàn toàn nhờ nương tựa vị giúp đỡ thì không ổn định, trong khi thứ khởi lên từ sức mạnh của thiện nghiệp thì ổn định.
Nói ngắn gọn, điều này trình bày Bồ đề tâm tương đối là về cơ bản khởi lên từ sự giảng dạy của vị khác hay từ việc thọ giới.
Về Bồ đề tâm tuyệt đối, hay sự chứng ngộ tính Không, Trang Nghiêm Kinh tuyên bố rằng:
Thu thập các tích lũy công đức và trí tuệ
Nhờ làm hài lòng trọn vẹn chư Phật hoàn hảo
Làm khởi lên kiến thức vô quan niệm
Về các hiện tượng và điều đấy được tuyên bố là tuyệt đối.
Như vậy, điều này dạy rằng Bồ đề tâm tuyệt đối chủ yếu khởi lên như là kết quả của thiền định về tính Không và nhờ thu thập hai tích lũy đặc biệt.
Ngọn Đèn Cho Con Đường Giác Ngộ nói rằng:
Ai đó có phẩm tính tốt lành,
Người từng thọ giới từ một đạo sư tốt,
Vị khéo léo trong nghi lễ truyền giới,
Bản thân cũng giữ gìn các giới,
Có nhẫn nhục và lòng bi tăng cường giới luật –
Người như vậy cần được biết đến là đạo sư tốt.
Như vậy, người ta cần thọ giới từ một đạo sư Đại thừa tốt; bản thân vị này đã thọ Bồ đề tâm giới, vẫn giữ giới mà không phá vỡ, khéo léo về nghi lễ tăng cường giới và có lòng từ lớn lao với đệ tử.
Thọ Bồ đề tâm giới gồm ba phần:
Đầu tiên, phần chuẩn bị: Hãy dọn dẹp căn phòng và hoàn thành bảy nhánh cốt yếu.
Thứ hai, phần chính yếu, tức là tụng theo và thọ giới.
Thứ ba, hoàn mãn, tức miêu tả sự rèn luyện và hồi hướng.
Bồ đề tâm được phát triển qua các giai đoạn này.
Phần chính yếu được miêu tả trong Nhập Bồ Tát Hạnh:
Giống như chư vị Thiện Thệ vào thời
Quá khứ đã phát tâm Bồ đề và
Thiết lập bản thân trong các giai đoạn
Trong sự rèn luyện của một Bồ Tát,
Vì thế như vậy, vì lợi chúng sinh,
Con sẽ phát khởi Bồ đề tâm và
Tương tự như thế, con sẽ rèn luyện
Tuần tự trong những kỷ luật như vậy.
Nhờ tụng như vậy ba lần, người ta thọ giới Bồ đề tâm nguyện và giới Bồ đề tâm hạnh cùng nhau.
Khi thọ giới từ một vị thầy và v.v. điều này nghĩa là chư vị đóng vai trò là nhân chứng cho sự phát triển Bồ đề tâm của bạn.
Hãy tụng rằng, “Giống như cách mà chư vị Thiện Thệ quá khứ đã phát Bồ đề tâm và theo cách mà chư vị đã thực hành hành vi Bồ Tát, con, theo cách đó, cũng sẽ phát Bồ đề tâm và tìm cách thành tựu giác ngộ” và cam kết trong tâm theo đúng những từ ngữ được tụng.
Có thể là ai đó mong muốn rèn luyện tâm trong Bồ đề tâm và có lời nguyện sâu xa với Đại thừa, nhưng không gặp được một đạo sư bởi những hoàn cảnh cụ thể về địa điểm và thời gian. Trong trường hợp đó, cũng ổn nếu bắt đầu bằng cách thiền định về Đức Phật và đoàn tùy tùng, quán tưởng chư vị ở trước bạn và nghĩ rằng, “Con phát Bồ đề tâm”.
Nhìn chung, quy y và phát Bồ đề tâm cần phải là thực hành hằng ngày của bạn. Trong bối cảnh đó, bạn quán tưởng ruộng quy y phía trước rồi tụng nghi thức tăng cường Bồ đề tâm giới trước sự chứng minh của chư vị. Bạn tụng ba lần những từ ngữ để phát triển Bồ đề tâm trong bản văn thực hành sơ khởi, tinh tấn phát triển Bồ đề tâm và sau đó, bạn quán tưởng ruộng tích lũy phía trước tan thành ánh sáng và hòa vào bạn.
Trích dịch từ cuốn sách The Melodious Sound of the Laughter of the Vidyadharas of the Three Lineages – A Brief Explanation of the Preliminaries for the Dzogchen Longchen Nyingtig [Tiếng Cười Du Dương Của Chư Trì Minh Ba Truyền Thừa – Một Giải Thích Ngắn Gọn Về Các Thực Hành Sơ Khởi Đại Viên Mãn Longchen Nyingtik] của Hungkar Dorje Rinpoche, Peter Alan Roberts chuyển dịch Tạng-Anh.
Pema Jyana chuyển dịch Việt ngữ.
