Chân Để và Tục Để

Có hai loại Thiển: Thiền Định  (Samatha bhavana) và Thiền Mình Sát (/Chánh Niệm/Tứ Niệm Xứ).

Trong Thiền Định  đối tượng được 1/ chọn trước (chosen) 2/cố định (static) và 3/ Tục để (). Ví dụ thiền giả 1/ chọn đề mục niệm Phật và 2/ chỉ chú ý đến để mục cố định này mà không để ý đến những thế nghiệm gì khác 3/ Tục để (Mặc dù đề mục “Phật”, nhưng là Tục Đế vi để mục đó do tâm tạo ra, không phải thực chứng từ giác quan: (*Hiểu theo phương diện Vi Diệu Pháp/, 40 để mục thiền định). Như vậy, tâm sẽ được an tịnh. Nếu tinh tấn và có định tốt, có thể được nhứt tâm và khi các yêu tố thiển định tốt có thể đạt được các tẩng Thiền (Sơ Thiền, Nhứt Thiền, Nhị Thiền v.v…)

Chúng ta thường nhận diện khía cạnh khái niệm của cuộc sống. Thực tế danh sắc này (Tục để/pannatti) : “Tôi là một học sinh”, “đầu gối của tôi đau”, “Tôi tức giận” vv rất hữu ích cho hoạt động thong thuong. Trong Thiền Minh Sát, hành giả 1/ không chọn đề mục mà chỉ quan sát những gì rõ ràng nhứt trong hiện tại (choiceless), 2/ Đề mục này có thể thay đổi (dynamic), và 3/để ý đến Chân Để (Paramattha dhamma) mà không quan tâm đến hình thức và quan niệm (tục đế, ). Ví dụ như “lưng tôi dau” là một quan niệm (tục đế) mà Chánh Niệm chỉ nhận thức một cách trực tiếp là cứng/căng/nóng v.v… (chân đế thân, NX1) hoặc chỉ là “sự khó chịu” (chân đế thọ, NX2) mà không có cái “tôi “ trong đó. Hoặc lúc niệm Phật, nếu chánh niệm cảm giác động tác của miệng (thân, NX1), biết cảm nghiệm dễ chịu/ lạc (thọ, NX2), biết không có sân hận (tâm, NX3), biết đang nghe (pháp, NX4) và biết các hiện tượng này thay đổi ra sao là đang thực hành Tứ Niệm Xứ  (Chánh Niệm để có tuệ giác).  Chánh niệm cho ta thấy thực chất của mọi hiện tượng (vô thường/anicca, khổ/dukkha, và vô ngã/anatta). Chúng ta không xem những trải nghiệm này là tôi hoặc của tôi mà quan sát chúng mot cach khách quan để hiểu bản chất thực sự của chúng. Luc dầu , tâm hay trải nghiệm khía cạnh Tục để (pannatti). Với sự thực hành và hiểu biết sâu sắc hơn, nó trải nghiệm ngày càng nhiều Chân Để /paramattha dhamma (và không còn pannati ở giai đoạn minh sat bangha-nana). Vo Minh khiến tâm chỉ nhìn thấy Tục để (đá cuội, hoặc tôi tức giận) và khong cho tam nhận thức được thực tế (Chân Để) của sự đụng chạm hoặc trạng thái tâm của sự tức giận / dosa chi do chức năng của tâm, do nhân và duyen trong thời điểm đó. Với chánh niệm, người ta bắt đầu khám phá ra rằng tất cả các hiện tượng đều có điểm bắt đầu, điểm giữa và kết thúc. Chỉ bằng cách chánh niệm Chân Để, chúng ta mới phát triển tue giac về mối quan hệ thân – tâm, nhân quả v.v … Cuối cùng, chúng ta phát triển một kinh nghiệm trực tiếp về thực tại tối hậu của sự vô thường (anicca), khổ (dukkha) và vô ngã (anata) là cho tất cả các hiện tượng. Chúng ta cũng trực tiếp hiểu bản chất của năm uẩn (khanda) với các tâm thức khác nhau và mối quan hệ tương tác của chúng, quá trình mà tâm hoạt động, Tứ Diệu Đế. Khi điều kiện được thỏa mãn, chúng ta có thể trải nghiệm Niết Bàn (Nibbana) qua vipassana.

Xin xem sơ đổ trong bài tiếng Anh, trên mạng:

https://sites.google.com/site/honoluludhammacommunity/concept-and-reality-1

PARAMATTHA DHAMMA summarized in a schematic table:

(Ultimate Reality/Chân Để)

CETASIKA =52 (Mental Factors/concomitants)