CON ĐƯỜNGCHUYỂN HÓA ỨNG DỤNGBÁT CHÁNH ĐẠOTRONG ĐỜI SỐNG Thích Nhật Từ Nhà xuất bản Hồng Đức
THAY LỜI TỰA
“Con đường thánh tám ngành” vốn được xem là độc lộ an vui và giải thoát. Khái niệm độc lộ không chỉ được hiểu theo nghĩa đen là con đườngduy nhất, con đường có hiệu quả nhất mà còn phải hiểu ở mức hành giả đi trên nó nếu cósựthực hành, ứng dụng, sẽ đạt đượcphước đứchữu lậu, cóđược sựgiải thoát, trở thành thánh.
Tính năng hiệu quả của Bát Chánh Đạo giúp cho hành giả vượt lên hai phong cách sống: Một bên là hưởng thụ các khoái lạc giác quan, đỉnh cao là đời sốngtình dục vợ chồng; một bên lànỗ lực khổ hạnh, ép cơ thể, làm cho mất đi các hứng thúgiác quan. Từ đó lầm nhận rằng, đây chính là con đườnggiải thoát. Bát Chánh Đạo giúp ta xa lánh hai thái cực, hai phong cách sống vừa nêu, giúp cho con người phát triển tầm nhìn chân chính, ứng dụnglòng tin vào tư duychân chính. Bát chánh đạo là con đườngtâm linh có khả năng giúp cho người phàm trởthành bậc Thánh. Trước hết là Chánh kiến, tức tầm nhìn chân chính, yếu tốđầu tiên trong con đường Thánh mà tất cả các bậc tâm linh phải đi qua.
Kinh tạng Pàli chia Chánh kiến thành hai cấp độ, Chánh kiếnhữu lậu và Chánh kiếnvô lậu. Có đời sốngđạo đức, phát triển các hành vi thiện, tạo ra phước báohữu lậu, chẳng hạn việc giữnăm điều đạo đức, ba ngôi tâm linh, sau khi tái sanh làm người, được hưởng những phước đức mà mình đã tạo. Bên cạnh năm điều đạo đức, thực tập thêm mười điều lành, sau khi chết, theo cấp bậc dụng tâm và mức độ đầu tư về các việc thiện, hành giả có thể tái sanh ởnhiều cảnh giớichư thiên khác nhau, tức là đời sốngcon người ngoài hành tinh.
Người thực tập và sống với Chánh tri kiến là người thể hiệnvô ngã dưới hai góc độ, tâm lýhọc và nhận thức luận. Vô ngã về mặt nhận thức luận trước nhất là hiểu rõvũ trụ không có nguyên nhân khởi thủy, dù đó là thượng đế hay duy vật, hay đất, nước, gió, lửa. Dù duy tâm cũng thấy rất rõ tiến trình tương quan duyên khởi tạo ra sự vận hành, tồn tại, phát triển, hoại diệt… để một tiến trình mới có những bước tương tự.
Chánh tư duy là gì? Chữ Chánh, tiếng Pali gọi là Samma. Do giới hạn sự biểu đạt bằng tiếng Việt, chín chắn và tích cực chỉ là phần rất nhỏcủa Chánh tư duy. Kinh điển Pàli định nghĩa Chánh tư duy là tất cả mọi khởi tâm, tác ýcủa con người, không vướng mắc vào tư duy tham đắm, tư duysát hại và tư duysi mê. Theo tâm thức học Phật giáo, mọi phiền não dẫn đến những nỗi khổ đều có gốc rễ trực tiếp từ ba độc tố tham, sân, si.
Tư duy cần được các hành giảPhật giáochuyển hóabao gồmtư duy giết hại, tư duysân hận, tư duysi mê và tư duytham ái. Ai nỗ lực để giải phóng cảbốn tàtư duy được xem là chánh tư duy. Chánh tư duy ởđây không chỉ là tư duytích cực, tư duychín chắn hay tư duyđúng đắn theo quy nạp, tổng hợp, diễn dịch, loại suy... mà còn là tư duyvượt trội, xứng đáng cho ta tu tập, để có được an vui, giải thoáttrong đời.
Khi phân tích về Chánh Ngữtrong Bát Chánh Đạo, ta có được chìa khóa kinh nghiệm tự giúp cho mình và người tháo gỡ những bế tắc như tảng băng ngầm hay tảng băng nổi trong tương quan xã hội. Chánh ngữ trong Tứ Diệu Đế giống điều đạo đức thứ tư màtất cả người Phật tửđều khích lệ thực tập, gồm có bốn phương diện.
Thứ nhất, tuyên bố những điều đúng sự thật. Thứ hai, nói những lời xây dựng và đoàn kết. Thứ ba, nói những lời có văn hóa và nhân cách. Thứ tư, nói những lời có lợi ích và giá trị. Phần lớn nếu không để ýta sẽtưởng rằng giới thứ tư chỉ là không được nói láo. Nếu bỏmất đi ba phương diện còn lại quan trọng trong phương tiệntruyền thông. Phần tuyên ngônsự thật là bước đi đầu tiên, ba phương diện còn lại nếu thiếu thì truyền thông được xem là bế tắc.
Kinh Tăng Chi vàkinh Trung Bộ cónhiều định nghĩa đềcập tới hành động chân chính. Nội dung thống nhất với nhau gọi làhành động chân chính, tức chánh nghiệpbao gồm: Không sát hại, không trộm cắp và không tàhạnh trong các dục. Định nghĩa đơn giản nhưng phần ứng dụngtriển khai rất chi tiết trong các kinh. Phác họa theo cách nối kết với nhau giúp ta dễ dàng hình dung được bản chất của hành động chân chính là nền tảng dẫn tới một hành động Thánh. Nói cách khác, không có hành động thánh của một thánh nhân mà không bao gồm hành động chân chính.
Lập nghiệpchân chính quan trọng hơn khái niệm “Lạc nghiệp” trong cách diễn đạt dân gian “An cư lạc nghiệp”. An cư được hiểu làđược ởyên, ổn định một chỗ không phải di chuyển, không bị tác động bởi môi trường, điều kiệnxung quanh dẫn đến nghề nghiệp ổn định, mang lại hạnh phúc. Sự lập nghiệpchân chính vốn đã bao gồm hai yếu tố này vàcả những yếu tố khác như đạo đức, hiến pháp và nhận thứcchân chính.
Ai sống đúng với chánh mạng mới có cơ hội thành tựu tám yếu tốChánh đạo còn lại. Không có chánh mạng không có chánh tri kiến và ngược lại. Người sống tà mạng chỉ có thể tà tư duy vì tư duy đó dựa trên tham, sân, si.
Chánh tinh tấn với ba phương diện bỏác, làm lành và thanh tịnh tâm được đức Phậtmô tả qua bài kệPháp cú 183:
Không làm các điều ác Dấn thân các việc lành Giữ động cơ thanh tịnh Là tinh hoa Phật dạy.
Yếu tốChánh tinh tấn là điểm quan trọng tạo ra một mối liên hệmật thiết về phương diệnnhân quảhành trì với năm yếu tố đầu: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng. Hai yếu tố sau nhất điểm con đường tu tập là Chánh niệm và Chánh định. Trong bảy yếu tố của Bát Chánh Đạo, yếu tố nào thiếu đi Chánh tinh tấn thìcon đường tu tập không được kết quả. Mặc dù đứng ở vị trí thứ sáu nhưng tầm quan trọng của nó hỗ trợ cho các yếu tố còn lại dẫn đến sự thành công.
Chánh Niệm làcẩm nang đời sốngtâm linh, là thực tập thường nhật của tất cả hành giả. Trong Bát Chánh đạo, quan trọng thứ nhất là Chánh kiến và Chánh tinh tấn, sau đó là Chánh niệm. Khi có Chánh niệm, phát ngôn của chủ thể nhận thức bao giờ cũng là ngôn ngữtừ ái, hòa hợp, văn hóa và lợi lạc. Khi có Chánh niệm đi đầu các hành động của thân không dính đến sát sanh, trộm cướp và tà hạnh, tránh được tất cả các tai nạn lao động, tai nạn giao thông.
Chánh Niệm là tiến trình điều chỉnhthái độnhận thức và phản ứng của cảm xúc để giúp con người không rơi vào hai thái cực vừa nêu. Nhờ đó, hành giả loại trừ, vượt qua được lòng tham, sân; do vậy nhổlên được gốc rễ của si. Nói cách khác, khi thực tậpChánh niệm ta giải quyết được các phần bợn nhơ của thân và tâm ởmức độ khá đáng kể.
Chánh định là tầng thứ 8 của tòa tháp 8 tầng, lệ thuộc rất nhiều vào 7 tầng tháp dưới. Để chánh định có mặt sớm, bền vững, cho đến lúc hành giảchứng đắcđạo quảgiải thoát, 7 tầng đầu không thể không có.
Chánh định không nên hiểu đơn thuần là tập trung tâm ý. Nó là sự huấn luyện tâm thức, trên nền tảng ba yếu tố thiện không tham, không sân, không si.
Nói tóm lại, Chánh địnhgiải quyếtvấn đề khổđau. Chánh kiến bắt đầu vấn đề của đời sốngtâm linh ở mức độ cao. Sáu chi phần còn lại là những hỗ trợ cần thiết không thể thiếu. Ai không hoàn tất được tất cả bảy điều chân chánh trong Bát chánh đạo khó có thể đạt được Chánh định. Hành giả dù tu pháp môn nào cần thực tập bảy yếu tốban đầu, từ Chánh kiếncho đếnchánh niệm, nhờ đó Chánh định mới có thể đạt được ởmức độ cao nhất. Bỏqua bảy yếu tốchân chính đầu, không thể có được chánh định, đó là điều mà chúng ta phải tin. Nhờ có chánh định, tuệ giác phát sinh, hành giảđạt đượcgiải thoát.
TT. Thích Nhật Từ Tổng Biên tập Tạp chí và Tủ sách Đạo Phật Ngày Nay
MỤC LỤC
Thay lời tựa I. Chánh kiến: Tầm nhìn và giá trị Hoang tưởng vàsợhãi Hai loại chánh kiến Điều kiệnchánh kiến Hiểu sâu vềnhân quả Im lặng thánh Thực tập chánh tri kiến Hiểu rõvô thường Giátrịcủa chánh kiến II. Chánh tư duy Vượt trên tư duytích cực Ý nghĩachánh tư duy Tàtư duy sát hại Tàtư duy sân hận Tư duymê tín dịđoan Tư duytham ái III. Chánh ngữ: Lời nóitừ ái và xây dựng Truyền thông qua lời nói Cái giácủa nói giỡn Lời nói hòa ái Lời nói cóvăn hóa Nói trong chánh niệm Nói sựthật đúng lúc Tình huống nên nói Lời nói đúng vàcógiátrị IV. Chánh nghiệp: Hành động chân chính và hành động thánh Khái niệm chánh nghiệp Hành động không tác ý Hành động nào cũng cóhậu quả Cầu nguyện Hồi hướng công đức Không giết hại Tôn trọng sựsống Làm từthiện Không trộm cắp Cuộc sống người nghèo ấn độ Ban tặng chia sẻ Tùy hỷ Không tàhạnh Văn hóahôn nhân ở ấn độ Phương pháp không tàhạnh Chuyển hóatình dục V. Chánh mạng: Lập nghiệpchân chính Khái niệm lập nghiệpchân chính Lấy trítuệlàm sựnghiệp Buôn bán vũ khí Buôn bán người Bán thú vàbán thịt Bán chất kích thích Bán chất độc Nghềtam tông miếu Cúng dườnglàm phật sự Ăn chơi sa đọa Hoài bão Nỗ lựctinh tấn Tinh thầntrách nhiệm Thẩm sát Phước báolập nghiệp Giátrịcủa lập nghiệpchân chính
VI. Chánh tinh tấn Tầm quan trọng chánh tinh tấn Bốn phương pháphành trì Loại bỏ những khổ đau Ác chưa làm không cho phát sanh Không cho điều ác phát sanh Điều thiện đãlàm tiếp tục phát triển Phát triển các điều thiện Làm thiện trên tinh thầnba la mật Điều thiện chưa làm phải nỗ lực phát huy Tạo điều kiện cho điều thiện phát sanh Phát triển những điều thiện chưa có Tạo điều kiện cho điều thiện thành tựutrọn vẹn VII. Chánh niệm: Nền tảng các pháp môn Giátrịcủa chánh niệm Chánh niệmnội tâm Thực tậpchánh niệm Chuyển hóa từ chánh niệm Trung hòacảm xúc Thực tập tứniệm xứ Quán thân bất tịnh Quán cảm giác Làm chủcảm xúc Chánh niệm vềtâm Quán pháp vô ngã VIII. Chánh định Vai trò của chánh định Nhất tâmquán tưởng Loạn độngtư tưởng Thực tậpchánh định Những hỗ trợchánh định Kết quảthực tập chánh định Thiền quán trên những đề mục Các đềmục vềtử thi Mười đềmục vềniệm Quán tứ vô lượng tâm, thức vô biên xứ, phi tưởng phi phi tưởng xứ Quán vềthực phẩm Năm chi phần của định
Đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Phố Tuệ, 104 tuổi, khai thị cho Tăng Ni về phẩm chất của người tu - Thông Điệp Vesak 2019 – Lời chúc Tết năm 2020 và phóng sự về Đức Trưởng lão Hòa thượng Thích Phố Tuệ cùng chư tăng làm ruộng trồng rau
Khi cảm thấy thất vọng, mệt mỏi về kết quả của bầu cử, hãy hướng tâm tới những mục đích và mong nguyện chung của tất cả mọi người. Chúng ta có mặt ở trên đời này để tìm sự bình anh, hạnh phúc cho mình, cho mọi người và rộng ra khắp thế giới. Đó là nguyên lý căn bản của đời sống và xã hội loài người Tất cả mọi người đều mong cầu hạnh phúc, không ai muốn khổ đau và sầu muộn. Niềm hạnh phúc mà con người hướng tới không phải chỉ là sự vui mừng hay thỏa mãn thoáng chốc, mà một cảm giác sâu xa hơn, một cảm giác mình thuộc về thế giới này, một sự gần gũi, sẻ chia và không có sự tách rời với tất cả mọi người ở mọi nơi chốn trên thế giới.
Trước khi vượt biên (1985) tôi có vài lần được học DUY THỨC TAM THẬP TỤNG, và có một lần, một người bạn Phật tử nói với tôi rằng, Thầy Thắng Hoan dạy Duy Thức ở chùa Giác Sanh hay lắm, làm những ông duy vật hoảng hốt, các sinh viên phản bác lại chủ nghĩa duy vật.
Chúng tôi sử dụng cookie để cung cấp cho bạn trải nghiệm tốt nhất trên trang web của chúng tôi. Nếu tiếp tục, chúng tôi cho rằng bạn đã chấp thuận cookie cho mục đích này.