Chương V: Bố Cục Phần Chánh Tôn

Viện Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 
THẾ THÂN BỒ TÁT
CU XÁ LUẬN TỤNG LƯỢC THÍCH I
Nguyên tác Nhật ngữ: Trai Đằng Duy Tín - Bản dịch Hán Văn: Huệ Viên Cư Sĩ 
Bản dịch Việt Văn: Học Tăng Lớp Chuyên Khoa Phật Học Viện Trung Phần 
Biên tập: Thích Phước Viên - Ban Tu Thư Phật Học 2546 - Nhâm Ngọ

Chương V: Bố cục phần chánh tôn 

Phần chánh tôn có 600 bài tụng. Văn trong ấy tuy rất nhiều nhưng tóm tắt, có thể chia ra làm hai phần.

1. Trình bày tổng quát về toàn thể bộ luận: gồm 3 bài tụng đầu.
2. Giải thích riêng về ý nghĩa và tông chỉ trong phần tổng quát, gồm 597 bài tụng kế tiếp.

Trong 3 bài tụng đầu, câu 1 thuyết minh tổng quát về pháp hữu lậu và vô lậu, sẽ được quảng diễn trong 2 phẩm “Giới” và “Căn.” 3 câu tụng kế tiếp thuyết minh riêng về pháp hữu lậu sẽ được quảng diễn trong 3 phẩm: Thế gian, Nghiệp và Tùy Miên. 

8 câu trong 2 bài tụng sau thuyết minh riêng về pháp vô lậu sẽ được quảng diễn trong 3 phẩm: Hiền thánh, Trí và Định. 

597 bài tụng còn lại, phân làm 8 đoạn:

Đoạn 1: gồm 42 bài tụng, thuyết minh tổng quát về bản thể của pháp hữu lậu và vô lậu.
Đoạn 2: gồm 74 bài tụng, thuyết minh tổng quát về tác dụng của pháp hữu lậu và vô lậu.
Đoạn 3: gồm 39 bài tụng, thuyết minh chi tiết về quả của pháp hữu lậu.
Đoạn 4: gồm 131 bài tụng thuyết minh chi tiết về nhân của pháp hữu lậu.
Đoạn 5: gồm 69 bài tụng, thuyết minh chi tiết về duyên của pháp hữu lậu.
Đoạn 6: gồm 83 bài tụng, thuyết minh chi tiết về quả của pháp vô lậu.
Đoạn 7: gồm 61 bài tụng, thuyết minh chi tiết về nhân của pháp vô lậu.
Đoạn 8: thuyết minh chi tiết về duyên của pháp vô lậu, 93 bài tụng.

Trong đó, đoạn 1 và 2 thừa tiếp ý của 2 bài tụng sau, phần nêu tổng quát ở trên. Xem đồ biểu dưới đây.

Đồ biểu 7: Bố cục phần chánh tông

I. Giới thiệu tổng quát 

 1.Giới thiệu tổng quát về hữu lậu – vô lậu (1 câu đầu giới thiệu phẩm Giới – Căn)

 2. Giới thiệu chi tiết hữu lậu – vô lậu:

 i. về hữu lậu: 3 câu tiếp, giới thiệu phẩm Thế - Nghiệp - Tùy
ii. về vô lậu: 2 tụng sau giới thiệu phẩm Hiền thánh - Trí - Định.

II. Giải thích chi tiết

1.Giải thích chung hữu lậu - vô lậu: (về thể: 41 tụng, phẩm Giới)
về dụng: 74 tụng, phẩm Căn)

2. Giải thích riêng hữu lậu – vô lậu: 

i. Về hữu lậu:

a) quả: 99 tụng, phẩm Thế
b) nhân: 131 tụng, phẩm Nghiệp
c)duyên: 69 tụng, phẩm Tùy Miên

ii. Về vô lậu: 

a) quả: 83 tụng, phẩm Hiền
b) nhơn: 61 tụng, phẩm Trí
c) duyên: 39 tụng, phẩm Định

Theo đồ biểu trên, ta thấy phần tựa đã nói ở trước và 3 bài tụng đầu trong 600 bài tụng căn bản này đều không phải thuộc về phẩm “Phân biệt giới”, được nêu ra từ đầu, mà thật ra chánh văn của nó lại chỉ bắt đầu từ tụng thứ 4 đến tụng 41 trong 600 bài tụng căn bản.