Nói Chuyện Cùng Sống Tập 3

NỘI DUNG

1. Suy nghĩ bắt đầu bằng những kết luận? 8
2. Hiểu rõ về chính mình hay Tự thôi miên? 15
3. Tẩu thoát khỏi Cái gì là. 23
4. Liệu người ta có thể biết điều gì là Tốt lành cho con người? 
5. Tôi muốn khám phá cái nguồn của hân hoan. 37
6. Vui thú, Thói quen và Mộc mạc. 43
7. Ông sẽ không tham gia Tổ chức Giúp đỡ Thú vật của chúng tôi, hay sao?
8. Tình trạng bị quy định và Thôi thúc được tự do. 60
9. Trống không bên trong. 68
10. Vấn đề của tìm kiếm. 77
11. Cách mạng tâm lý. 85
12. Không có người suy nghĩ, chỉ có suy nghĩ bị quy định.98 
13. Tại sao nó lại xảy ra cho chúng tôi? 110
14. Sống, Chết, và Hiện diện. 122
15. Sự thoái hóa của cái trí. 130
16. Ngọn lửa của bất mãn. 143
17. Thay đổi phía bên ngoài và Không hiệp thông phía bên trong. 
18. Muốn thay đổi xã hội bạn phải ra khỏi nó. 159
19. Nơi nào Cái tôi hiện diện, Tình yêu không hiện diện.166
20. Sự phân chia của con người đang khiến cho anh ấy bệnh tật. 
21. Hão huyền của Hiểu biết. 189
22. Sống là gì. 200
23. Nếu không có Tốt lành và Tình yêu, người ta không có giáo dục. 
24. Hận thù và Bạo lực. 223
25. Vun đắp Nhạy cảm. 232
26. Tại sao tôi không có Thấu triệt. 241
27. Đổi mới, Cách mạng và Tìm kiếm Thượng đế. 252
28. Đứa trẻ ồn ào và Cái trí yên lặng. 267
29. Nơi nào có Chú ý, Sự thật hiện diện. 281
30. Quan tâm về chính mình gây thoái hóa cái trí. 294
31. Sự Quan trọng của Cơ hội. 305
32. Giết chóc. 319
33. Thông minh là Đơn giản. 333
34. Hoang mang và những Niềm tin. 344
35. Chú ý không Động cơ. 360
36. Chuyến hành trình trên một đại dương không được vẽ bản đồ. 
37. Cô đơn vượt khỏi Cô độc. 383
38. Tại sao ông đã giải tán tổ chức Trật tự của Vì sao. 395
39. Tình yêu là gì. 403
40. Tìm kiếm và Trạng thái của Tìm kiếm. 418
41. Tại sao những quyển kinh Thánh chỉ trích sự ham muốn 429
42. Liệu Chính trị có thể được tinh thần hóa? 442 
43. Nhận biết và Kết thúc những giấc mộng. 456
44. Nghiêm túc có nghĩa gì? 467
45. Liệu có bất kỳ thứ gì Vĩnh cửu? 479
46. Tại sao có sự thôi thúc để sở hữu này? 494
47. Ham muốn và Đau khổ của Mâu thuẫn. 502
48. Tôi sẽ làm gì? 510
49. Những hoạt động tách rời và Hành động tổng thể. 526
50. Tự do khỏi Cái đã được biết. 529
51. Thời gian, Thói quen và những Lý tưởng. 543
52. Thượng đế có thể tìm được qua Tôn giáo có tổ chức?551
53. Khổ hạnh và Hiện diện Tổng thể. 560
54. Thách thức của Hiện tại. 562
55. Đau khổ từ Tự thương xót. 577
56. Vô cảm và Kháng cự Ồn ào. 585
Chất lượng của Đơn giản. 592

PHIÊN BẢN PDF: NÓI CHUYỆN CÙNG SỐNG TẬP 3 KRISHNAMURTI PDF

Chương 1

 

‘SUY NGHĨ BẮT ĐẦU

BẰNG NHỮNG KẾT LUẬN?’

 

 

N

hững quả đồi bên kia hồ rất đẹp, và vượt khỏi chúng những hòn núi phủ tuyết vút cao. Đã có mưa suốt ngày; nhưng lúc này, giống như một phép lạ bất ngờ, bầu trời bỗng nhiên quang đãng, và mọi thứ lại sinh động, hân hoan và trang nghiêm. Những bông hoa mãnh liệt trong màu vàng, đỏ và tím thẫm của chúng, và những giọt mưa trên chúng giống như những viên ngọc quý. Một buổi chiều quá dễ thương, đầy ánh sáng rực rỡ. Con người đi ra đường phố, và dọc theo cái hồ, trẻ em đang la hét cùng những tiếng cười. Qua tất cả chuyển động nhộn nhịp này có vẻ đẹp quyến rũ, và một an bình lan tỏa, lạ thường.

 Có nhiều người trong chúng tôi trên chiếc ghế dài đối diện bờ hồ. Một người đàn ông đang nói chuyện bằng một giọng khá cao và không thể không nghe điều gì anh ấy đang nói với một người bên cạnh. “Vào một buổi chiều giống như buổi chiều này tôi ao ước xa khỏi những ồn ào và hỗn loạn này, nhưng công việc của tôi bắt buộc tôi ở đây, và tôi kinh tởm nó.” Người ta đang cho ăn những con ngỗng, những con vịt và và vài con hải âu lang thang. Những con ngỗng có màu trắng tinh, và rất duyên dáng. Lúc này không một gợn sóng trên mặt nước, và những quả đồi bên kia hồ, hầu như đen kịt; nhưng xa khỏi những quả đồi là những hòn núi ánh lên cùng mặt trời hoàng hôn, và những đám mây rực rỡ đằng sau chúng dường như sinh động lạ thường.

 

 “Tôi không chắc tôi hiểu rõ ông,” người khách của tôi bắt đầu, “Khi ông nói rằng hiểu biết phải được xóa sạch để hiểu rõ sự thật.” Ông ấy là một người đàn ông đứng tuổi, đi lại nhiều và đọc sách nhiều. Ông ấy đã trải qua một năm hay khoảng chừng như thế trong một tu viện, ông ấy giải thích, và đã lang thang khắp thế giới, từ cảng này sang cảng khác, làm việc trên những con tàu, để dành tiền và thâu lượm những hiểu biết. “Tôi không có ý chỉ hiểu biết sách vở,” ông ấy tiếp tục; “Tôi có ý hiểu biết mà con người đã thâu lượm nhưng đã không được viết ra, truyền thống bí mật mà vượt khỏi những trang giấy và những quyển sách thiêng liêng. Tôi đã mê mẩn trong nghi lễ, nhưng đối với tôi điều đó dường như luôn luôn khá xuẩn ngốc và hời hợt. Một kính hiển vi tốt hữu dụng hơn sự tiên tri của một con người mà thấy những thứ siêu nhiên. Tôi đã đọc một số sách viết về những người nổi tiếng trong lịch sử với những lý thuyết và những tầm nhìn của họ, nhưng … Nếu được ban cho một cái trí hoàn hảo và khả năng tích lũy hiểu biết, một con người phải có thể thực hiện những điều tốt lành vĩ đại ... Tôi biết nó không hợp thời lắm, nhưng tôi có một thôi thúc kín đáo muốn đổi mới thế giới, sự hiểu biết là đam mê của tôi. Tôi luôn luôn là một người đam mê nhiều thứ, và lúc này tôi bị cuốn hút bởi sự thôi thúc kiếm được hiểu biết này. Ngày hôm trước tôi đã đọc điều gì đó trong những quyển sách của ông mà kích thích trí tò mò của tôi, và khi ông nói rằng phải có tự do khỏi hiểu biết, tôi đã quyết định đến gặp ông – không phải như một người đệ tử, nhưng như một người thâm nhập.”

 Theo sau một người khác dù có học thức hay cao cả, là ngăn cản tất cả hiểu rõ, đúng chứ?

 

 “Vậy là chúng ta có thể nói chuyện một cách tự do và tôn trọng lẫn nhau.”

 

 Nếu tôi được phép hỏi, bạn có ý gì qua từ ngữ hiểu biết?

 

 “Rất hay khi bắt đầu bằng câu hỏi đó. Hiểu biết là mọi thứ mà con người đã học được qua trải nghiệm; nó là điều gì anh ấy đã học được, qua hàng thế kỷ của đấu tranh và đau khổ, trong nhiều lãnh vực của nỗ lực, cả khoa học lẫn tâm lý. Do bởi ngay cả những người vĩ đại nhất trong lịch sử đều giải thích lịch sử tùy theo hiểu biết và tâm trạng của anh ấy, nên một người học thức bình thường như tôi cũng có lẽ diễn giải hiểu biết thành hành động, hoặc “tốt lành” hoặc “xấu xa”. Mặc dù chúng ta không quan tâm đến hành động vào lúc này, chắc chắn nó có liên quan đến hiểu biết, mà là điều gì con người đã trải nghiệm hay học được qua suy nghĩ, qua tư duy, qua phiền muộn. Hiểu biết là vô cùng; nó không những được viết ra trong những quyển sách, nhưng còn hiện diện trong ý thức của cá thể cũng như tập thể hay chủng tộc của con người. Thông tin về y khoa và y học, kỹ thuật “làm như thế nào” của thế giới vật chất, được bám rễ chặt trong ý thức của những người phương tây, cũng giống như sự nhạy cảm nhiều về thế giới tâm linh trong ý thức của người phương đông. Tất cả điều này là hiểu biết, bao gồm không chỉ những thứ đã được biết rồi, nhưng còn cả những thứ đang được khám phá từ ngày sang ngày. Hiểu biết là một qui trình chết rồi, gây nghiện ngập, không có kết thúc đối với nó, và vì vậy nó có lẽ là cái vĩnh cửu mà con người theo đuổi. Vì vậy tôi không hiểu tại sao ông nói rằng tất cả hiểu biết phải được xóa sạch nếu muốn hiểu rõ sự thật.”

 

 Sự phân chia giữa hiểu biết và hiểu rõ rất giả dối, thật ra nó không hiện diện; nhưng muốn được tự do khỏi sự phân chia này, mà là nhận biết sự khác biệt giữa chúng, chúng ta phải khám phá hình thức tột đỉnh của suy nghĩ là gì, ngược lại sẽ có hoang mang.

 Liệu suy nghĩ bắt đầu bằng một kết luận? Liệu suy nghĩ là một chuyển động từ một kết luận sang một kết luận? Liệu có thể có suy nghĩ, nếu suy nghĩ là tích cực? Hình thức suy nghĩ tột đỉnh không là phủ định, hay sao? Tất cả hiểu biết không là một tích lũy của những định nghĩa, những kết luận và những khẳng định tích cực, hay sao? Suy nghĩ tích cực mà được đặt nền tảng trên trải nghiệm, luôn luôn là kết quả của quá khứ, và suy nghĩ như thế không bao giờ có thể khám phá cái mới mẻ.

 

 “Ông đang phát biểu rằng hiểu biết luôn luôn trong quá khứ, và rằng suy nghĩ khởi nguồn từ quá khứ chắc chắn phải che kín sự nhận biết cái mà có lẽ được gọi là sự thật. Tuy nhiên, nếu không có quá khứ như ký ức, chúng ta không thể công nhận cái vật này mà chúng ta đã đồng ý gọi là một cái ghế. Từ ngữ “cái ghế’ phản hồi một kết luận đạt được bởi sự đồng ý chung, và tất cả giao tiếp sẽ kết thúc nếu những kết luận như thế không được lập thành nền tảng. Hầu hết sự suy nghĩ của chúng ta được đặt nền tảng trên những kết luận, trên những truyền thống, trên những trải nghiệm của những người khác, và sống sẽ không thể xảy ra được nếu không có những thực tế hiển nhiên và những quen thuộc của những kết luận này. Chắc chắn ông không có ý rằng chúng ta phải gạt đi tất cả những kết luận, tất cả những ký ức và những truyền thống.”

 

 Rõ ràng, những phương cách của truyền thống dẫn đến sự tầm thường và một cái trí bị trói buộc trong truyền thống không thể nhận biết cái gì là sự thật. Truyền thống có lẽ mới có một ngày, hay có lẽ đã một ngàn năm. Chắc chắn, sẽ thật vô lý cho một người kỹ sư khi gạt đi hiểu biết của ngành kỹ sư mà anh ấy đã kiếm được qua những trải nghiệm của hàng ngàn người khác; và nếu người ta muốn gạt bỏ ký ức của nơi người ta đã sống, điều đó sẽ chỉ thể hiện một trạng thái loạn thần kinh. Nhưng thâu lượm những sự kiện không sáng tạo hiểu rõ về sống. Hiểu biết là một việc và hiểu rõ là một việc khác. Hiểu biết không dẫn đến hiểu rõ; nhưng hiểu rõ có lẽ làm phong phú hiểu biết, và hiểu biết có lẽ là công cụ của hiểu rõ.

 

 “Hiểu biết là cốt lõi và không nên bị coi thường. Nếu không có hiểu biết, giải phẫu hiện đại và hàng trăm điều kỳ diệu khác không thể hiện diện.”

 

 Chúng ta không đang tấn công hay đang bảo vệ hiểu biết, nhưng đang cố gắng hiểu rõ toàn vấn đề. Hiểu biết chỉ là một mảnh của sống, không phải tổng thể, và khi cái mảnh đó đảm đương sự quan trọng nhất, như nó đang đe dọa xảy ra lúc này, thế là sống trở thành hời hợt, một lề thói đờ đẫn mà từ đó con người tìm kiếm để tẩu thoát qua mọi hình thức của giải trí và mê tín, cùng những kết quả bi đát. Thuần túy hiểu biết, dù được sắp xếp vào chung một cách thâm sâu và ranh mãnh, sẽ không giải quyết được những vấn đề của con người; phỏng đoán rằng nó sẽ giải quyết được là mời mọc sự thất vọng và đau khổ. Cái gì đó thăm thẳm hơn nhiều được cần đến. Người ta có lẽ biết hận thù là vô ích, nhưng được tự do khỏi hận thù là một vấn đề hoàn toàn khác hẳn. Tình yêu không là một vấn đề của hiểu biết.

 Quay lại chủ đề đang nói chuyện, suy nghĩ tích cực không là suy nghĩ gì cả; nó chỉ là một tiếp tục được bổ sung của điều gì đã được suy nghĩ. Hình thức phía bên ngoài của nó có lẽ thay đổi từ thời gian sang thời gian, phụ thuộc vào những thúc đẩy và những áp lực, nhưng luôn luôn tâm điểm của suy nghĩ tích cực là truyền thống. Suy nghĩ tích cực là qui trình của tuân phục và cái trí tuân phục không bao giờ có thể ở trong một tình trạng của khám phá.

 

 “Liệu suy nghĩ tích cực có thể được gạt bỏ? Liệu nó không cần thiết tại mức độ nào đó thuộc sự hiện diện của con người?”

 

 Dĩ nhiên, nhưng đó không là toàn vấn đề. Chúng ta đang cố gắng khám phá liệu hiểu biết có thể trở thành một cản trở cho hiểu rõ sự thật. Hiểu biết là cần thiết, bởi vì nếu không có nó chúng ta sẽ phải bắt đầu lại tất cả trong những khu vực nào đó thuộc sự hiện diện của chúng ta. Điều này khá đơn giản và rõ ràng. Nhưng liệu hiểu biết được tích lũy, dù rằng rộng lớn sẽ giúp chúng ta hiểu rõ sự thật?

 

 “Sự thật là gì? Liệu nó là một nền tảng chung phải được nương dựa bởi tất cả mọi người? Hay nó là một trải nghiệm cá thể chủ quan?”

 

 Dù nó có lẽ được gọi bằng bất kỳ cái tên nào, sự thật phải luôn luôn mới mẻ, đang sống; nhưng những từ ngữ “mới mẻ’ và “đang sống” được sử dụng để chuyển tải một tình trạng không đứng yên, không chết rồi, chứ không phải một điểm cố định bên trong cái trí con người. Sự thật phải được khám phá mới mẻ lại từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc, nó không là một trải nghiệm có thể được lặp lại; nó không có sự liên tục, nó là tình trạng không thời gian. Sự phân chia giữa nhiều và một phải kết thúc cho sự thật hiện diện. Nó không là một tình trạng phải được thành tựu, cũng không là một mục tiêu mà cái trí có thể tiến hóa, phát triển về hướng đó. Nếu sự thật được hình dung như một thứ để kiếm được, vậy thì sự vun quén của hiểu biết và những tích lũy của ký ức trở thành cần thiết, tạo ra sự tồn tại của những đạo sư và những đệ tử, cái người mà biết và cái người mà không biết.

 

 “Vậy thì ông phản đối những đạo sư và những đệ tử?”

 

 Nó không là vấn đề của phản đối cái gì đó nhưng của nhận biết rằng tuân phục, mà là ham muốn cho an toàn, cùng những sợ hãi của nó, ngăn cản đang trải nghiệm cái không thời gian.

 

 “Tôi nghĩ tôi hiểu rõ điều gì ông có ý. Nhưng liệu không khó khăn cực kỳ khi từ bỏ tất cả mọi thứ mà người ta đã thâu lượm được? Thật ra, liệu điều đó có thể được?”

 

 Từ bỏ với mục đích đạt được không là từ bỏ gì cả. Thấy cái giả dối như cái giả dối, thấy sự thật trong cái giả dối và thấy sự thật như sự thật – chính là thấy này mới khiến cho cái trí tự do.

 

 

 

 

________________________________________

 

 

 

Chương 2

 

‘HIỂU RÕ VỀ CHÍNH MÌNH

 HAY TỰ THÔI MIÊN?’

 

 

Đ

ã có mưa suốt đêm và gần hết buổi sáng, và lúc này mặt trời đang đi xuống đằng sau những đám mây đen kịt, nặng nề. Không có màu sắc trong bầu trời, nhưng hương thơm của quả đất thấm mưa tràn đầy không khí. Những con ếch đã kêu ộp ộp đều đều suốt đêm dài, nhưng khi bình minh xuất hiện chúng lại bặt tăm. Những thân cây đen sẫm bởi trận mưa dài, và những chiếc lá được rửa sạch khỏi bụi bặm của mùa hè, sẽ dầy cộm và xanh lại trong vài ngày nữa. Những bãi cỏ cũng sẽ xanh hơn, những bụi cây chẳng mấy chốc sẽ nở hoa, và sẽ có hân hoan. Cơn mưa sau những ngày bụi bặm và nóng bức đáng nghênh đón làm sao! Những hòn núi ngoài những quả đồi dường như quá xa xôi và cơn gió đang thổi đến từ chúng thật mát mẻ và trong lành. Có nhiều công việc hơn, nhiều thức ăn hơn, và đói khát sẽ là một sự việc của quá khứ.

 Một trong những con chim đại bàng màu nâu lớn đang thực hiện những vòng tròn rộng lớn trong bầu trời, bềnh bồng trên gió mà không cần vẫy cánh. Hàng trăm người trên những chiếc xe đạp đang trên đường về nhà sau một ngày dài trong văn phòng. Một ít người nói chuyện khi họ đạp xe, hầu hết họ đều yên lặng và rõ ràng bị kiệt sức. Một nhóm đông người đã ngừng lại, với những chiếc xe đạp dựa trên cơ thể của họ và đang nói chuyện rôm rả về đề tài nào đó, trong khi gần bên một người cảnh sát đang mệt mỏi quan sát họ. Trên góc đường một cao ốc to, mới đang mọc lên. Con đường đầy những vũng nước màu nâu và những chiếc xe hơi chạy ngang qua bắn tung téo nước bẩn vào người ta để lại những vệt đen trên quần áo. Một người đạp xe ngừng lại, mua từ người bán hàng một điếu thuốc lá rồi đi tiếp.

 Một cậu bé xuất hiện mang trên đầu cậu ấy một lon dầu hôi cũ, được đổ đầy một nửa bởi một chất lỏng nào đó. Cậu ấy chắc làm việc quanh cao ốc mới đang xây dựng đó. Cậu ấy có hai mắt sáng và một khuôn mặt vui vẻ lạ thường; cậu ấy ốm yếu nhưng vóc dáng to lớn, và nước da của cậu ấy rất sẫm, bị cháy nắng bởi mặt trời. Cậu ấy mặc một cái áo sơ mi và một cái khố, cả hai có màu nâu của đất do sử dụng lâu. Đầu cậu ấy có hình thể đẹp, và có sự hung hăng nào đó trong dáng đi của cậu ấy – một cậu bé đang làm công việc của đàn ông. Khi tách khỏi đám đông phía sau cậu ấy bắt đầu cất giọng hát, và bỗng nhiên toàn bầu không khí thay đổi. Giọng hát cậu ấy bình thường, một giọng hát của con trai, mạnh bạo và ồm ồm; nhưng bài hát có âm điệu, và cậu ấy có thể ôm trọn thời gian bằng hai bàn tay của cậu ấy, và một bàn tay không còn giữ cái lon dầu hôi trên đỉnh đầu cậu ấy. Cậu ấy nhận biết rằng một người nào đó đang đi bộ đằng sau, nhưng quá vui vẻ đến độ quên bẵng sự nhút nhát, và chắc chắc cậu ấy chẳng màng quan tâm đến sự thay đổi đặc biệt đã xảy ra trong bầu không khí. Có một phước lành trong không khí, một tình yêu mà bao trùm mọi thứ, một hòa nhã mà đơn giản, không toan tính, một tốt lành mà luôn luôn đang nở hoa. Bỗng nhiên cậu bé ngừng ca hát và quay về hướng một cái chòi tranh xiêu vẹo nằm ở một khoảng cách khá xa con đường. Chẳng mấy chốc sẽ có mưa lại.

 Người khách nói rằng ông ấy đã giữ một chức vụ trong chính quyền mà dễ dàng đạt được nấc thang cuối cùng bởi vì ông ấy đã có được một loại giáo dục bậc nhất trong nước cũng như nước ngoài, ông ấy chắc đã leo lên khá cao. Ông ấy đã lập gia đình, ông ấy nói, và có hai người con. Sống khá vui vẻ, bởi sự thành công được bảo đảm; ông ấy sở hữu căn nhà họ đang sống, đã để dành dư thừa tiền bạc cho sự giáo dục của con cái. Ông ấy biết tiếng Phạn, và quen thuộc với truyền thống tôn giáo. Mọi việc đang tiến triển tốt đẹp, ông ấy nói; nhưng vào một buổi sáng ông thức dậy rất sớm, tắm rửa và ngồi tham thiền trước khi gia đình hay những người hàng xóm thức dậy. Mặc dù ông ấy đã có một đêm nghỉ ngơi, ông ấy không thể tham thiền; và bỗng nhiên ông ấy cảm thấy một thôi thúc tràn ngập để trải qua phần còn lại thuộc sống của ông ấy trong thiền định. Không do dự và nghi ngờ về nó; ông ấy sẽ hiến dâng những năm tháng còn lại để tìm ra bất kỳ thứ gì có thể được tìm ra qua tham thiền, và ông ấy đã bảo người vợ và hai cậu con trai của ông ấy, mà đang học đại hoc, rằng ông ấy sẽ trở thành một khất sĩ. Những đồng nghiệp của ông ấy quá ngạc nhiên bởi quyết định này, nhưng chấp nhận sự từ chức của ông ấy; và trong vài ngày ông ấy rời gia đình thương yêu, không bao giờ quay lại.

 Việc đó đã xảy ra cách đây hai mươi lăm năm rồi, ông ấy tiếp tục. Ông ấy kỷ luật chính mình rất nghiêm ngặt, nhưng ông ấy phát giác rằng thật khó khăn cho một sống thanh thản, và đã phải trải qua một thời gian dài để kiểm soát trọn vẹn những suy nghĩ và những ham muốn trong ông ấy. Tuy nhiên, cuối cùng ông ấy bắt đầu có được những hình ảnh của Phật, của Chúa và của Krishna mà vẻ đẹp của họ thật quyến rũ, và suốt nhiều ngày ông ấy đã sống như thể trong một trạng thái hoang tưởng, thậm chí mở rộng những biên giới của cái trí và quả tim của ông ấy, hoàn toàn thẩm thấu trong tình yêu đó mà là sự hiến dâng đến bậc Tối thượng. Mọi thứ quanh ông ấy – những người dân làng, thú vật, cây cối, đám cỏ – sinh động lạ thường, rực rỡ trong sức sống và tình yêu của nó. Ông ấy đã phải mất tất cả những năm này để sờ vào cái viền áo của Vô hạn, ông ấy nói, và thật kinh ngạc rằng ông ấy đã tìm được nó.

 “Tôi có nhiều đệ tử và những người theo sau, như điều không thể tránh khỏi trong quốc gia này”, ông ấy tiếp tục, “và một trong số họ đề nghị tôi tham dự một nói chuyện được thực hiện bởi ông trong thị trấn này, nơi tôi tình cờ hiện diện trong một vài ngày. Muốn làm vui vẻ người đệ tử nhiều hơn là muốn lắng nghe ông, tôi đến nghe nói chuyện của ông, và tôi hoàn toàn bị ấn tượng bởi điều gì đã được nói trong trả lời một câu hỏi về thiền định. Nó được phát biểu rằng nếu không có hiểu rõ về chính mình, mà trong chính nó là thiền định, tất cả thiền định là một qui trình của tự thôi miên, một chiếu rọi của những suy nghĩ và ham muốn riêng của người ta. Tôi đã suy nghĩ liên tục về tất cả điều này, và lúc này tôi đến để thâm nhập cùng ông về những vấn đề đó.

 “Tôi thấy rằng điều gì ông nói hoàn toàn đúng, và tôi bị choáng váng vô cùng khi hiểu rõ rằng tôi đã bị trói buộc trong những hình ảnh hay những chiếu rọi thuộc cái trí riêng của tôi. Lúc này tôi nhận biết rất thăm thẳm sự tham thiền của tôi là gì. Suốt hai mươi lăm năm, tôi đã bị giam cầm trong một cái vườn đẹp đẽ thuộc sự tạo tác riêng của tôi; những con người khai sáng, những hình ảnh đẹp đẽ là kết quả của văn hóa đặc biệt của tôi và của những sự việc mà tôi đã ham muốn, đã nghiên cứu và đã bị thẩm thấu. Và lúc này tôi hiểu rõ ý nghĩa của điều gì tôi đã làm, tôi bị chấn động vô cùng vì đã phí phạm quá nhiều năm quí giá.”

 

 Chúng tôi vẫn yên lặng trong một khoảng thời gian.

 

 “Tôi sẽ làm gì bây giờ?” ông ấy tiếp tục. “Liệu có bất kỳ phương cách nào để thoát khỏi ngục tù mà tôi đã tự thiết lập cho chính tôi? Tôi có thể thấy rằng điều gì tôi đã đạt được trong thiền định của tôi là một kết thúc chết rồi, mặc dù chỉ cách đây vài ngày dường như nó đầy ý nghĩa vinh quang. Dù tôi ưa thích đến chừng nào, tôi không thể quay lại tất cả những ảo tưởng và những kích thích tự tạo tác. Tôi muốn phá tan những bức màn của ảo tưởng này và bắt gặp cái mà không được sắp xếp vào chung bởi cái trí. Ông không có ý tưởng điều gì tôi đã trải qua trong suốt hai ngày vừa qua! Cái cấu trúc mà tôi đã cẩn thận thiết lập qua một thời kỳ hai mươi lăm năm không còn ý nghĩa gì nữa, và dường như đối với tôi tôi phải bắt đầu lại tất cả. Tôi sẽ bắt đầu từ đâu?”

 

 Liệu có lẽ không cần bắt đầu lại từ đâu cả, nhưng chỉ nhận biết cái giả dối như cái giả dối mà là khởi đầu của sự hiểu rõ? Nếu người ta bắt đầu lại, người ta có lẽ lại bị trói buộc trong một ảo tưởng khác, có lẽ trong một hình thức khác. Cái gì làm mù lòa chúng ta là sự ham muốn để kiếm được một kết thúc, một kết quả; nhưng nếu chúng ta hiểu rõ rằng kết quả mà chúng ta ham muốn vẫn còn trong lãnh vực tự cho mình là trung tâm, thế là sẽ không còn sự suy nghĩ về thành tựu. Thấy cái giả dối như cái giả dối, và sự thật như sự thật, là thông minh.

 

 “Nhưng liệu tôi thực sự thấy rằng điều gì tôi đã làm suốt hai mươi lăm năm qua là giả dối? Và liệu tôi nhận biết tất cả những hàm ý của điều gì tôi đã hiểu là thiền định?”

 

 Khao khát để kiếm được trải nghiệm là khởi đầu của ảo tưởng. Lúc này bạn nhận ra, những tầm nhìn của bạn không là gì cả ngoại trừ những chiếu rọi thuộc nền quá khứ của bạn, tình trạng bị quy định của bạn, và chính là những chiếu rọi này mà bạn đã trải nghiệm. Chắc chắn đây không là thiền định. Khởi đầu của thiền định là hiểu rõ về nền quá khứ, về cái tôi, và nếu không có hiểu rõ này, cái gì được gọi là thiền định, dù vui thú hay đau khổ, chỉ là một hình thức của tự thôi miên. Bạn đã thực hành tự kiềm chế, kiểm soát suy nghĩ, và tập trung vào trải nghiệm sâu thẳm. Đây là một tập trung tự cho mình là trung tâm, nó không là thiền định; và nhận biết rằng nó không là thiền định là khởi đầu của thiền định. Thấy sự thật trong cái giả dối khiến cho cái trí được tự do khỏi cái giả dối. Tự do khỏi cái giả dối không hiện diện qua ham muốn để đạt được nó; nó hiện diện khi cái trí không màng đến sự thành công của đạt được một kết thúc. Phải có kết thúc tất cả sự tìm kiếm, và chỉ lúc đó có một khả năng của hiện diện cái không tên.

 

 “Tôi không muốn tự lừa dối chính tôi lại.”

 

 Tự lừa dối hiện diện khi có bất kỳ hình thức nào của khao khát hay quyến luyến: quyến luyến một thành kiến, một trải nghiệm, một hệ thống của suy nghĩ. Nhận biết được hay không nhận biết được, người trải nghiệm luôn luôn đang tìm kiếm trải nghiệm rộng rãi hơn, sâu thẳm hơn, to tát hơn; và chừng nào người trải nghiệm còn hiện diện, phải có ảo tưởng trong một hình thức này hay một hình thức kia.

 

 “Tất cả điều này đều liên quan đến thời gian và sự kiên nhẫn, đúng chứ?”

 

 Thời gian và kiên nhẫn có lẽ cần thiết để đạt được một mục đích. Một con người tham vọng, thuộc thế gian hay tinh thần, cần thời gian để đạt được mục đích của anh ấy. Cái trí là sản phẩm của thời gian, giống như tất cả suy nghĩ là kết quả của nó; và suy nghĩ làm việc để làm tự do chính nó khỏi thời gian chỉ củng cố sự nô lệ vào thời gian của nó. Thời gian hiện diện chỉ khi nào có một khoảng cách tâm lý giữa cái gì là và cái gì nên là, mà được gọi là lý tưởng, đích đến. Nhận biết tình trạng giả dối của toàn cách suy nghĩ này là tự do khỏi nó – mà không đòi hỏi bất kỳ nỗ lực, bất kỳ luyện tập nào. Hiểu rõ là ngay tức khắc, không thuộc thời gian.

 

 “Thiền định mà tôi đã buông thả trong đó có thể có ý nghĩa chỉ khi nào nó được thấy là giả dối, và tôi nghĩ rằng tôi thấy nó là giả dối. Nhưng …”

 

 Làm ơn đừng luôn luôn đưa ra câu hỏi về vấn đề sẽ có gì thay thế nó và vân vân. Khi cái giả dối được buông rơi, có tự do cho cái đó mà không giả dối hiện diện. Bạn không thể tìm kiếm sự thật qua cái giả dối; cái giả dối không là bậc thang dẫn đến sự thật. Cái giả dối phải ngừng lại hoàn toàn, không phải trong so sánh với cái thực sự. Không có sự so sánh giữa cái giả dối và cái thực sự; bạo lực và tình yêu không thể được so sánh. Bạo lực phải kết thúc cho tình yêu hiện diện. Sự kết thúc của bạo lực không là vấn đề của thời gian. Nhận biết cái giả dối như cái giả dối là kết thúc cái giả dối. Hãy cho phép cái trí được trống không, và không nhét đầy những sự việc của cái trí. Vậy thì chỉ có thiền định, và không phải một người thiền định đang thiền định.

 

 “Tôi đã bị bận tâm bởi người thiền định, người tìm kiếm, người thụ hưởng, người trải nghiệm, mà là chính tôi. Tôi đã sống trong một cái vườn thanh thản trong sáng chế riêng của tôi, và đã là một tù nhân trong đó. Lúc này, tôi thấy sự giả dối của tất cả điều này – mang máng, nhưng tôi đã thấy nó.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 3

 

‘TẨU THOÁT KHỎI CÁI GÌ LÀ’

 

 

M

ột cái vườn khá đẹp, với những bãi cỏ rộng, xanh tươi và những bụi hoa, được vây quanh hoàn toàn bởi những cái cây tán rộng. Có một con đường chạy dọc theo một phía của nó, và người ta thường nghe tiếng nói chuyện thật lớn, đặc biệt vào những buổi chiều khi mọi người đang đi về nhà. Ngược lại rất yên lặng trong cái vườn. Cỏ được tưới nước sáng và chiều, và cả hai lần đều có nhiều chim chóc bay lên xuống bãi cỏ tìm kiếm côn trùng. Chúng quá hăm hở trong tìm kiếm của chúng, đến độ chúng đến rất gần không sợ hãi mặc dù người ta vẫn ngồi dưới cái cây. Hai con chim, màu xanh và vàng, với những cái đuôi vuông và một cụm lông thanh thanh, dài, chìa ra, đều đặn đến đậu giữa bụi hoa hồng – chính xác chúng cũng cùng màu sắc như những chiếc lá non và hầu như không thể thấy được chúng. Chúng có những cái đầu dẹp, hai mắt nhỏ, những cái mỏ màu xám. Chúng sẽ bay vòng vòng và quặp xuống sát mặt đất, bắt một con sâu, và quay lại cành cây đang lắc lư của bụi hoa hồng. Đó là một cảnh dễ thương nhất, đầy tự do và vẻ đẹp. Người ta không thể đến gần chúng, chúng quá nhút nhát; nhưng nếu người ta ngồi dưới cái cây mà không chuyển động nhiều quá, người ta sẽ thấy chúng vui vẻ tận hưởng, cùng mặt trời trên đôi cánh vàng trong suốt.

 Thường thường một con chồn sẽ xuất hiện từ những bụi rậm, cái mũi đỏ nhô cao trong không gian và hai mắt sắc lẹm quan sát mọi chuyển động quanh nó. Ngày đầu tiên có vẻ nó rất bực dọc khi thấy một con người đang ngồi dưới cái cây, nhưng chẳng mấy chốc nó quen thuộc với sự hiện diện của con người. Nó sẽ băng qua nguyên chiều dài của cái vườn, chẳng cần vội vàng, cái đuôi dài của nó kéo lê trên mặt đất. Thỉnh thoảng nó chạy dọc bờ bãi cỏ, gần sát những bụi cây, và sau đó nó sẽ cảnh giác nhiều hơn, cái mũi của nó rung rung và co rúm. Ngay khi toàn gia đình xuất hiện con chồn lớn đang dẫn đường, được theo sau bởi con cái nhỏ hơn, và sau con cái là hai con con, tất cả đều trong một hàng. Những con nhỏ dừng lại một hay hai lần để đùa giỡn; nhưng khi con mẹ, cảm thấy rằng chúng không ở phía sau, quay ngoắt lại, chúng mau lẹ chạy về trước và theo hàng lại.

 Trong ánh trăng cái vườn trở thành một nơi quyến rũ, những cái cây yên lặng, bất động tỏa ra những cái bóng tối, dài qua bãi cỏ và những bụi cây đứng yên. Sau nhiều nhốn nháo và huyên thuyên những con chim đã ổn định qua đêm trong trong tán lá tối đen. Lúc này hầu như không có người nào trên đường, nhưng thỉnh thoảng người ta nghe một bài hát ở xa xa, hay những nốt nhạc của một cây sáo đang được thổi bởi một người nào đó trên đường đến làng. Trái lại cái vườn rất yên lặng, đầy những tiếng thì thầm. Không một chiếc lá lay động, và những cái cây có hình dáng đồ sộ, dưới bầu trời trắng bạc mù mù.

 Sự tưởng tượng không có nơi chỗ trong thiền định; nó phải hoàn toàn được xóa sạch, do bởi cái bị trói buộc trong tưởng tượng chỉ nuôi dưỡng ảo tưởng. Cái trí phải rõ ràng, bất động, và trong ánh sáng của sự rõ ràng đó cái không thời gian hiện diện.

 Ông ấy là một người rất già với chòm râu bạc trắng, và cơ thể ốm yếu của ông ấy hiếm khi nào được che kín bởi cái áo cà sa của một khất sĩ. Ông ấy dịu dàng trong dáng điệu và câu nói, nhưng hai mắt lại chứa đầy đau khổ – đau khổ của sự tìm kiếm hão huyền. Từ lúc mười lăm tuổi ông ấy đã rời gia đình và từ bỏ thế giới, và trong nhiều năm ông ấy đã lang thang khắp Ấn độ viếng thăm những thiền viện, nghiên cứu, tham thiền, tìm kiếm liên tục. Ông ấy đã sống một thời gian trong thiền viện của người lãnh đạo chính trị tôn giáo mà đã làm việc hết mình cho sự tự do của Ấn độ và đã ở lại một nơi khác ở phương nam, nơi việc tụng kinh đầy dễ chịu. Trong sảnh có một vị thánh sống yên lặng, ông ấy cũng vậy, giữa nhiều người khác, vẫn yên lặng tìm kiếm. Có những thiền viện trên bờ phía đông và trên bờ phía tây, nơi ông ấy đã ở lại, tìm hiểu, chất vấn, bàn luận. Xa xa phía bắc, giữa băng tuyết và trong những hang động lạnh lẽo, ông ấy cũng đã ở; và ông ấy đã tham thiền cạnh những dòng nước của con sông thiêng liêng. Sống giữa những người khổ hạnh, ông ấy đã chịu đựng đau khổ phần cơ thể, và ông ấy đã thực hiện những chuyến hành hương dài đến những đền chùa thiêng liêng. Ông ấy đọc tốt tiếng Phạn, và cầu kinh gây hài lòng ông ấy khi đi từ nơi này sang nơi khác.

 

 “Tôi đã tìm kiếm Thượng đế trong mọi cách có thể được từ lúc mười lăm tuổi, nhưng tôi đã không tìm được Ngài, và lúc này tôi đã bảy mươi tuổi rồi. Tôi đến với ông như tôi đã đến với những người khác, hy vọng tìm được Thượng đế. Tôi phải tìm ra Ngài trước khi tôi chết – nếu không, thực sự, Ngài chỉ là một trong nhiều huyền thoại khác của con người.”

 

 Nếu người ta được phép hỏi, thưa bạn, bạn nghĩ rằng cái không thể đo lường được có thể được tìm ra bằng cách tìm kiếm nó hay sao? Bằng cách theo sau những con đường nào đó, qua tự hành hạ và kỷ luật, qua thiêng liêng và phục vụ hiến dâng, người tìm kiếm sẽ bắt gặp cái vĩnh cửu? Chắc chắn, thưa bạn, liệu vĩnh cửu có hiện diện hay không là không quan trọng, và sự thật về nó có lẽ được khám phá sau đó, nhưng điều gì quan trọng là hiểu rõ tại sao chúng ta tìm kiếm, và chúng ta đang tìm kiếm cái gì. Tại sao chúng ta tìm kiếm?

 

 “Tôi tìm kiếm bởi vì, nếu không có Thượng đế, sống chẳng có ý nghĩa bao nhiêu. Tôi tìm kiếm Ngài để thoát khỏi đau khổ và phiền muộn. Tôi tìm kiếm Ngài bởi vì tôi muốn an bình. Tôi tìm kiếm Ngài bởi vì Ngài là vĩnh cửu, cái không thể thay đổi; bởi vì có chết, và Ngài bất tử. Ngài là trật tự, vẻ đẹp và tốt lành, và do bởi lý do này tôi tìm kiếm Ngài.”

 

 Đó là, đang ở trong đau khổ của không vĩnh cửu chúng ta theo đuổi đầy hy vọng cái gì chúng ta gọi là vĩnh cửu. Động cơ tìm kiếm của chúng ta là kiếm được sự thanh thản trong lý tưởng của cái vĩnh cửu, và lý tưởng này được sinh ra từ cái không vĩnh cửu, nó đã phát triển từ sự đau khổ của thay đổi liên tục. Lý tưởng là không thực sự, ngược lại đau khổ là thực sự; nhưng dường như chúng ta không hiểu rõ sự kiện của đau khổ, và thế là chúng ta bám vào lý tưởng, vào hy vọng của không đau khổ. Vẫn vậy, trong chúng ta có tình trạng phân hai của sự kiện và lý tưởng, cùng sự xung đột vô tận của nó giữa cái gì là và cái gì nên là. Động cơ tìm kiếm của chúng ta là tẩu thoát khỏi không vĩnh cửu, khỏi đau khổ, vào cái gì mà cái trí nghĩ là tình trạng của vĩnh cửu, của hạnh phúc vĩnh viễn. Nhưng chính suy nghĩ đó là không vĩnh cửu, bởi vì nó được sinh ra từ đau khổ. Cái đối nghịch, dù được ca ngợi đến chừng nào, bám chặt hạt giống của đối nghịch riêng của nó. Vậy thì, sự tìm kiếm của chúng ta, chỉ là sự thôi thúc để tẩu thoát khỏi cái gì là.

 

 “Ông có ý rằng chúng ta phải kết thúc sự tìm kiếm?”

 

 Nếu chúng ta trao chú ý không phân chia của chúng ta đến hiểu rõ về cái gì là, vậy thì sự tìm kiếm, như chúng ta biết nó, có lẽ không cần thiết gì cả. Khi cái trí được tự do khỏi đau khổ, liệu có cần thiết để tìm kiếm hạnh phúc?

 

 “Liệu cái trí luôn luôn được tự do khỏi đau khổ?”

 

 Kết luận rằng nó có thể và nó không thể được tự do là kết thúc tất cả thâm nhập và hiểu rõ. Chúng ta phải trao chú ý tổng thể của chúng ta cho sự hiểu rõ về đau khổ và chúng ta không thể thực hiện điều này nếu chúng ta đang cố gắng tẩu thoát khỏi đau khổ, hay nếu những cái trí của chúng ta bị bận tâm trong tìm kiếm nguyên nhân của nó. Phải có chú ý tổng thể, và không phải quan tâm gián tiếp, thiên lệch.

 Khi cái trí không còn đang tìm kiếm, không còn đang nuôi dưỡng xung đột qua những mong muốn và những khao khát của nó, khi nó yên lặng bằng hiểu rõ, chỉ lúc đó cái không thể đo lường mới có thể hiện diện.

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 4

 

‘LIỆU NGƯỜI TA CÓ THỂ BIẾT

ĐIỀU GÌ LÀ TỐT LÀNH CHO CON NGƯỜI?’

 

 

C

ó nhiều người chúng tôi trong phòng. Hai người đã ở tù nhiều năm vì những lý do chính trị; họ đã chịu đựng đau khổ và đã hy sinh để giành được tự do cho quốc gia, và họ nổi tiếng nhiều lắm. Danh tánh của họ thường xuất hiện trên báo chí, và khi họ khiêm tốn, sự hung hăng đặc trưng của sự thành công vẫn còn trong hai mắt của họ. Họ đọc nhiều, và họ diễn đạt bằng khả năng đã kiếm được do bởi những diễn văn trước công chúng. Một người khác là một người chính trị, một người to lớn với cái nhìn sắc lẹm, người mà đầy kế hoạch và luôn suy nghĩ về sự tiến bộ của chính mình. Ông ấy cũng đã ở tù cùng lý do, nhưng lúc này ông ấy ở trong vị trí của uy quyền, và cái nhìn của ông ấy được bảo đảm và có mục đích; ông ấy có thể sử dụng khéo léo những ý tưởng và điều khiển con người. Có một người khác mà đã từ bỏ những sở hữu của thế gian, và khao khát uy quyền để làm điều tốt lành. Rất học thức và đầy những trích dẫn khôn ngoan, ông ấy có một nụ cười tử tế và dễ chịu, và hiện nay ông ấy đang đi khắp quốc gia để nói chuyện, thuyết phục, và nhịn đói. Có ba hay bốn người khác mà cũng khao khát leo lên những bậc thang tinh thần hay chính trị của sự công nhận hay khiêm tốn.

 “Tôi không thể hiểu rõ,’ một người trong số họ bắt đầu, “tại sao ông quá chống lại hành động. Đang sống là hành động; nếu không có hành động, sống là một qui trình của trì trệ. Chúng tôi cần những con người hiến dâng những hành động để thay đổi những quy định của tôn giáo và xã hội của quốc gia bất hạnh này. Chắc chắn ông không chống lại sự đổi mới: những con người đến đây đã tự nguyện trao tặng một số đất đai của họ cho những người không có đất đai, sự giáo dục cho người dân làng, đang cải thiện làng mạc, phá vỡ những phân chia giai cấp, và vân vân.”

 

 Đổi mới, dù cần thiết như thế nào, chỉ nuôi dưỡng sự cần thiết cho đổi mới thêm nữa, và không có kết thúc cho nó. Điều gì cốt lõi là một cách mạng trong suy nghĩ của con người, không phải đổi mới từng mảnh. Nếu không có một thay đổi căn bản trong cái trí và quả tim con người, đổi mới chỉ ru ngủ anh ấy bằng cách giúp anh ấy được thỏa mãn thêm một chút. Điều này khá rõ ràng, đúng chứ?

 

 “Ông có ý rằng chúng tôi phải không có những đổi mới?” một người khác hỏi, bằng một mãnh liệt gây ngạc nhiên.

 “Tôi nghĩ rằng bạn đang hiểu lầm ông ấy,” một trong những người lớn hơn giải thích. “Ông ấy có ý rằng sự đổi mới sẽ không bao giờ mang lại sự thay đổi tổng thể của con người. Thực ra, đổi mới cản trở thay đổi tổng thể, bởi vì nó ru ngủ con người bằng cách cho anh ấy sự thỏa mãn nhất thời. Bằng cách tăng thêm những đổi mới gây thỏa mãn này, bạn sẽ từ từ gây mê hoặc những người khác trong sự thỏa mãn.”

 “Nhưng nếu chúng tôi nghiêm ngặt giới hạn chính chúng tôi trong một đổi mới cần thiết – trao tặng đất đai một cách tự nguyện cho những người không đất đai, hãy ví dụ như thế – cho đến khi nó được tạo ra, liệu điều đó không lợi ích hay sao?”

 

 Liệu bạn có thể tách rời một mảnh khỏi nguyên cánh đồng của sự hiện diện? Liệu bạn có thể đặt một hàng rào quanh nó, tập trung vào nó, mà không gây ảnh hưởng phần còn lại của cánh đồng?

 

 “Chắc chắn gây ảnh hưởng nguyên cánh đồng của sự hiện diện là việc gì chúng tôi đã lên kế hoạch thực hiện. Khi chúng tôi đạt được một đổi mới, chúng tôi sẽ hướng đến một đổi mới khác.”

 

 Liệu tổng thể của sống sẽ được hiểu rõ qua mảnh? Hay trước tiên, tổng thể phải được nhận biết và được hiểu rõ, và chỉ đến lúc đó những mảnh mới có thể được quan sát và được tái sắp xếp hiệp thông cùng tổng thể? Nếu không có hiểu rõ tổng thể, tập trung vào mảnh chỉ nuôi dưỡng đau khổ và hoang mang thêm nữa.

 

 “Ông có ý,” một giọng nói căng thẳng thốt ra, “chúng tôi không được hành động và tạo ra những đổi mới nếu trước tiên không thâm nhập vào toàn tiến hành của sự hiện diện?”

 “Điều đó vô lý, dĩ nhiên,” người chính trị chen vào. “Đơn giản là chúng tôi không có thời gian để khám phá toàn ý nghĩa của sống. Điều đó sẽ phải giao cho những người mơ mộng, những đạo sư, những người triết lý. Chúng tôi phải giải quyết sự hiện diện hàng ngày; chúng tôi phải hành động, chúng tôi phải làm luật, chúng tôi phải kiểm soát và tạo ta trật tự từ sự hỗn loạn này. Chúng tôi quan tâm đến những cái đập, đến việc dẫn nước, đến nông nghiệp tốt hơn; chúng tôi quan tâm đến kinh doanh, đến kinh tế, và chúng tôi phải giải quyết những quyền hành của nước ngoài. Nó sẽ dư thừa cho chúng tôi nếu chúng tôi có thể xoay xở để thực hiện từ ngày sang ngày mà không có những thảm họa chính nào xảy ra. Chúng tôi là những con người thực tế trong những vị trí của trách nhiệm, và chúng tôi phải hành động hết khả năng của chúng tôi cho điều tốt lành của con người.”

 

 Nếu người ta được phép hỏi, làm thế nào bạn biết điều gì là tốt lành cho con người? Bạn giả thiết quá nhiều. Bạn bắt đầu bằng quá nhiều kết luận; và khi bạn bắt đầu bằng một kết luận, dù là kết luận riêng của bạn hay kết luận của một người khác, tất cả suy nghĩ đều kết thúc. Những giả thiết tốt lành mà bạn biết, và những người khác không biết, dẫn đến sự đau khổ to tát hơn cả sự đau khổ của chỉ có một bữa ăn một ngày; do bởi chính sự hão huyền của những kết luận mới tạo ra sự trục lợi của con người. Trong hăm hở để hành động vì điều tốt lành của những người khác, dường như chúng ta gây ra nhiều hư hại.

 

 “Một số người chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi thực sự biết điều gì là tốt lành cho quốc gia này và nhân dân của nó,” người chính trị giải thích. “Dĩ nhiên, đảng đối lập cũng nghĩ rằng họ biết; nhưng may mắn cho chúng tôi, đảng đối lập không mạnh mẽ lắm trong quốc gia này, vì thế chúng tôi sẽ chiến thắng và ở trong một vị trí để thử nghiệm điều gì chúng tôi nghĩ là tốt lành và lợi ích.”

 

 Mọi đảng phái đều biết, hay nghĩ rằng họ biết, điều gì là tốt lành cho nhân dân. Nhưng điều gì thực sự tốt lành sẽ không tạo ra hận thù, hoặc trong nước hoặc ngoài nước; nó sẽ sáng tạo sự hiệp thông giữa con người và con người, điều gì thực sự là tốt lành sẽ quan tâm đến tổng thể con người, và không phải đến những lợi ích hời hợt nào đó mà có lẽ chỉ dẫn đến đau khổ và thảm kịch to tát hơn; nó sẽ kết thúc sự phân chia và sự thù địch mà chủ nghĩa quốc gia và những tôn giáo có tổ chức đã tạo ra. Và liệu điều tốt lành dễ dàng được khám phá?

 

 “Nếu chúng tôi phải cân nhắc tất cả những hàm ý của điều gì là tốt lành, chúng tôi chẳng thực hiện được việc gì cả; chúng tôi sẽ không thể hành động. Những cần thiết ngay tức khắc đòi hỏi hành động ngay tức khắc, mặc dù hành động đó có lẽ tạo ra sự hỗn loạn chút chút,” người chính trị trả lời. “Chính xác là chúng tôi không có thời gian để thâm nhập, để triết lý hóa. Một số người chúng tôi bận rộn từ sáng sớm cho đến tận khuya, và chúng tôi không thể ngồi ngả người để thâm nhập ý nghĩa đầy đủ của mỗi và tất cả hành động mà chúng tôi phải sử dụng. Nói rõ ra, chúng tôi không dư thừa thời gian để tận hưởng sự vui thú của thâm nhập thăm thẳm, và chúng tôi nhường lại sự vui thú đó cho những người khác.”

 “Thưa ông, ông có vẻ đang đề nghị,” một trong những người từ trước đến nay im lặng bỗng nhiên lên tiếng, “rằng trước khi chúng tôi thực hiện điều gì chúng tôi giả thiết là một hành động tốt lành, chúng tôi nên khám phá ý nghĩa đầy đủ của hành động đó, bởi vì, mặc dù nó có vẻ gây lợi ích, một hành động như thế có lẽ gây ra đau khổ to tát hơn trong tương lai. Nhưng liệu có thể có sự hiểu rõ thăm thẳm như thế cho những hành động riêng của chúng tôi? Tại khoảnh khắc của hành động, chúng tôi có lẽ nghĩ rằng chúng tôi có hiểu rõ đó, nhưng sau đó có lẽ chúng tôi khám phá sự mù lòa của chúng tôi.”

 

 Tại khoảnh khắc của hành động chúng ta đầy nhiệt thành, mãnh liệt, chúng ta được mang đi bởi một ý tưởng, hay bởi sự tôn sùng cá nhân và ngọn lửa của một người lãnh đạo. Tất cả những người lãnh đạo, từ kẻ độc tài hung tợn nhất đến người chính trị mộ đạo nhất, đều phát biểu rằng họ đang hành động cho điều tốt lành của con người, và tất cả họ đều dẫn đến nấm mồ; nhưng dẫu vậy chúng ta đầu hàng sự ảnh hưởng của họ, và tuân theo họ. Liệu bạn, thưa bạn, đã không bị ảnh hưởng bởi một người lãnh đạo như thế, hay sao? Ông ấy có lẽ không còn đang sống, nhưng bạn vẫn còn suy nghĩ và hành động tùy theo những quy tắc của ông ấy, những công thức của ông ấy, khuôn mẫu sống của ông ấy; hoặc bạn bị ảnh hưởng bởi một người lãnh đạo mới đây. Vì vậy chúng ta trôi nổi từ một người lãnh đạo này sang một người lãnh đạo khác, buông bỏ họ khi nó không phù hợp sự thuận tiện của chúng ta, hay khi một người lãnh đạo giỏi hơn xuất hiện với hứa hẹn to tát hơn về điều “tốt lành” nào đó. Trong sự nhiệt thành của chúng ta, chúng ta cuốn hút những người khác vào mạng lưới của những tin tưởng của chúng ta, và thường thường họ vẫn còn ở trong mạng lưới đó khi chính chúng ta đã chuyển động tiếp đến những người lãnh đạo khác và những tin tưởng khác. Nhưng điều gì thực sự là tốt lành được tự do khỏi ảnh hưởng, ép buộc và thuận tiện và bất kỳ hành động nào mà không là tốt lành trong ý nghĩa này chắc chắn phải nuôi dưỡng hoang mang và đau khổ.

 

 “Tôi nghĩ tất cả chúng tôi có thể than van là tội lỗi khi đang bị ảnh hưởng bởi một người lãnh đạo, trực tiếp hay gián tiếp,” người nói cuối cùng thú nhận, “nhưng vấn đề của chúng tôi là như thế này. Vì nhận ra rằng chúng tôi nhận được nhiều lợi lộc từ xã hội và ngược lại cho lại chẳng bao nhiêu, và vì thấy nhiều đau khổ khắp mọi nơi, chúng tôi cảm thấy chúng tôi có một trách nhiệm đối với xã hội, nên chúng tôi phải làm cái gì đó để làm giảm bớt sự đau khổ vô tận này. Tuy nhiên, hầu hết chúng tôi đều cảm thấy khá lạc lõng, và thế là chúng tôi theo sau một người nào đó có một cá tánh mạnh mẽ. Sống hiến dâng của ông ấy, sự chân thật hiển nhiên của ông ấy, những suy nghĩ và những hành động đầy năng động của ông ấy, gây ảnh hưởng chúng tôi quá lớn lao, và trong nhiều cách khác nhau chúng tôi tự nhiên trở thành những người theo sau của ông ấy; dưới sự ảnh hưởng của ông ấy chẳng mấy chốc chúng tôi bị trói buộc trong hành động, dù nó là cho giải phóng quốc gia, hay cho tốt đẹp hơn những điều kiện xã hội. Sự chấp nhận uy quyền bị hằn sâu trong chúng tôi, và từ sự chấp nhận uy quyền này trôi chảy hành động. Điều gì ông đang nói với chúng tôi quá trái ngược với tất cả mọi điều mà chúng tôi đã quen thuộc đến độ nó khiến cho chúng tôi không còn ý tưởng nào để nhận xét và hành động dựa vào nó. Tôi hy vọng ông thấy sự khó khăn của chúng tôi.”

 

 Chắc chắn, thưa bạn, bất kỳ hành động nào được đặt nền tảng trên uy quyền của một quyển sách, dù cổ xưa và thiêng liêng, hay trên uy quyền của một con người, dù cao cả và thánh thiện, là một hành động không suy nghĩ, mà chắc chắn phải mang lại hoang mang và đau khổ. Trong quốc gia này và những quốc gia khác người lãnh đạo có được uy quyền của ông ấy từ sự diễn giải về những quyển sách tạm gọi là thiêng liêng nào đó, mà ông ấy trích dẫn một cách tự do, hay từ những trải nghiệm riêng của ông ấy, mà bị quy định bởi quá khứ, hay từ sống khổ hạnh của ông ấy, mà lại nữa được đặt nền tảng trên khuôn mẫu của những ghi lại thiêng liêng. Thế là sống của người lãnh đạo cũng bị trói buộc bởi uy quyền như sống của người theo sau; cả hai đều là những nô lệ cho quyển sách, cho trải nghiệm hay hiểu biết của người khác. Với nền quá khứ này, bạn muốn tái tạo thế giới. Liệu điều đó có thể? Hay liệu bạn phải gạt đi toàn tầm nhìn của uy quyền, thứ bậc vào sống, và tiếp cận nhiều vấn đề bằng một cái trí đang sống, mới mẻ? Sống và hành động không tách rời, chúng là một tiến hành hiệp thông; nhưng lúc này bạn đã tách rời chúng, đúng chứ? Bạn nghĩ rằng đang sống hàng ngày, cùng những suy nghĩ và những hành động của nó, khác hẳn hành động mà sẽ thay đổi thế giới.

 

 “Lại nữa, đây là như thế,” người nói cuối cùng tiếp tục. “Nhưng làm thế nào chúng tôi sẽ quẳng đi cái gông cùm của uy quyền và truyền thống này, mà chúng tôi đã sẵn lòng và vui vẻ chấp nhận từ niên thiếu? Nó là bộ phận của truyền thống cổ xưa không thể nhớ được của chúng tôi, và ông xuất hiện để bảo chúng tôi quẳng đi tất cả nó và dựa vào chính chúng tôi. Từ điều gì tôi đã nghe và đã đọc, ông nói rằng chính Đại ngã không có vĩnh cửu. Vì vậy, ông có thể thấy tại sao chúng tôi bị hoang mang.”

 

 Liệu không phải rằng có lẽ bạn chưa bao giờ thâm nhập sự thống trị của uy quyền trong sự hiện diện? Chính nghi ngờ uy quyền là kết thúc uy quyền. Không có phương pháp hay hệ thống mà dựa vào đó cái trí có thể được tự do khỏi uy quyền và truyền thống; nếu có, vậy thì hệ thống sẽ lại trở thành yếu tố thống trị.

 Tại sao bạn chấp nhận uy quyền, trong ý nghĩa sâu thẳm hơn của từ ngữ đó? Bạn chấp nhận uy quyền, giống như vị đạo sư cũng chấp nhận, với mục đích để được thanh thản, để thành công, để sang bờ bên kia. Bạn và vị đạo sư là những người tôn thờ sự thành công; cả hai bạn đều được thúc đẩy bởi tham vọng. Nơi nào có tham vọng, không có tình yêu; và hành động không có tình yêu chẳng có ý nghĩa gì cả.

 

 “Theo trí năng, tôi thấy điều gì ông nói là đúng thực, nhưng phía bên trong, thuộc cảm xúc, tôi không cảm thấy sự trung thực của nó.”

 

 Không có hiểu rõ trí năng, hoặc chúng ta hiểu rõ, hoặc chúng ta không. Phân chia chính chúng ta vào những cái ngăn khóa chặt này là một hình thức khác thuộc những dốt nát của chúng ta. Thà thú nhận rằng chúng ta không hiểu rõ, còn tốt lành hơn khẳng định rằng có một hiểu rõ trí năng, mà chỉ nuôi dưỡng sự hung hăng và sự xung đột tự áp đặt.

 

 “Chúng tôi đã hao phí quá nhiều thời gian của ông, nhưng có lẽ ông sẽ cho phép chúng tôi quay lại.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 5

 

‘TÔI MUỐN KHÁM PHÁ

 CÁI NGUỒN CỦA HÂN HOAN’

 

 

M

ặt trời đã ở sau những quả đồi, thị trấn rực lửa bởi những tia sáng hoàng hôn, bầu trời đầy ánh sáng và hoành tráng. Trong ánh sáng nhá nhem chưa tắt, những đứa trẻ đang la hét và chơi đùa; vẫn còn nhiều thời gian trước bữa ăn tối của chúng. Tiếng chuông chùa không ăn khớp đang vang lên ở xa xa, và từ thánh đường gần bên một giọng nói đang yêu cầu những người cầu nguyện buổi tối. Những con vẹt đang quay lại từ những cánh rừng và những cánh đồng khá xa đến những cái cây dày dặc với những tán lá nặng nề của chúng, tất cả đều dọc theo con đường. Chúng đang tạo ra một ồn ào dễ sợ trước khi ổn định qua đêm. Những con quạ tham gia cùng chúng, với những tiếng kêu quác quác và cũng có những con chim khác, tất cả đều đang la mắng và ồn ào. Nó là một vùng đất yên lặng của thị trấn, và âm thanh của giao thông bị che lấp bởi những tiếng huyên thuyên lớn của chim chóc; nhưng khi màn đêm đang đến gần, chúng trở nên yên lặng hơn, và trong vài phút nữa chúng sẽ yên lặng và sẵn sàng qua đêm.

 Một người đàn ông xuất hiện với cái gì trông giống như một sợi dây thừng to quấn quanh cổ ông ấy. Ông ấy đang cầm một đầu của nó. Một nhóm người đang huyên thuyên và cười đùa dưới một cái cây, nơi có những mảng sáng từ một ngọn đèn điện trên cao; và người đàn ông, đang đi bộ đến nhóm người, đặt sợi dây thừng của ông ấy trên mặt đất. Có những tiếng la hét kinh hoàng khi mọi người bắt đầu chạy; bởi vì “sợi dây thừng’ đó là một con rắn hổ mang lớn, đang huýt sáo và lắc lư cái đầu. Cười đùa, người đàn ông đẩy nó những bằng những ngón chân trần của ông, và lúc này nhặt nó lên, cầm nó ngay đằng sau cái đầu. Dĩ nhiên, những cái răng chứa nọc độc của nó đã được nhổ rồi; nó thực sự vô hại, nhưng gây sợ hãi. Người đàn ông đó đề nghị quấn con rắn quanh cổ tôi, nhưng ông ấy hài lòng khi tôi vỗ về nó. Nó có nhiều vẩy và lạnh ngắt, với những đường gân gợn sóng cứng cáp, hai mắt đen thui và nhìn chằm chằm – bởi vì nó không có lông mi. Chúng tôi cùng nhau đi bộ vài bước, con rắn quanh cổ ông ấy không bao giờ nằm yên nhưng luôn luôn cựa quậy.

 Những ánh đèn khiến cho những vì sao dường như mờ đi và xa xôi, nhưng sao Hỏa có màu đỏ và rõ ràng. Một người ăn xin đi dọc theo con đường bằng những bước chân mệt mỏi và chậm chạp, hầu như không chuyển động; ông ấy được bao bọc bởi những miếng giẻ rách, và hai bàn chân của ông ấy được quấn quanh bởi những miếng vải bạt rách nát, cột chặt vào cùng nhau bởi sợi dây dầy chắc chắn. Ông ấy có một cây gậy dài và đang thì thầm với chính mình, và chẳng thèm ngước nhìn khi chúng tôi đi ngang qua. Theo con đường xa hơn nữa có một khách sạn đắt tiền và sang trọng, với những chiếc xe hơi của hầu hết mọi hãng sản xuất đậu trước nó.

 Một giáo sư trẻ tuổi từ một trong những trường đại học, khá căng thẳng và bằng giọng nói cao cùng hai mắt sáng, nói rằng ông ấy đã đến từ rất xa để đưa ra một nghi vấn quan trọng nhất đối với ông ấy.

 “Tôi đã trải qua nhiều hân hoan khác nhau: hân hoan của tình yêu xác thịt, hân hoan của sức khỏe, của quan tâm, và của tình bạn bè tốt lành. Là một giáo sư văn chương, tôi đã đọc nhiều, và thỏa mãn trong những quyển sách. Nhưng tôi đã phát giác rằng theo tự nhiên mọi hân hoan đều thoáng chốc, từ hân hoan nhỏ nhoi đến hân hoan tột đỉnh, và chúng đều tan biến theo thời gian. Không thứ gì tôi tiếp xúc dường như có bất kỳ vĩnh cửu nào, ngay cả văn chương, tình yêu vĩ đại nhất trong sống của tôi, đang bắt đầu mất đi những hân hoan thường xuyên của nó. Tôi cảm thấy phải có một cái nguồn vĩnh cửu của tất cả hân hoan, nhưng dù tôi đã tìm kiếm nó mãnh liệt, tôi đã không tìm được nó.”

 

 Tìm kiếm là một hiện tượng dối gạt lạ thường, đúng chứ? Bởi vì không thỏa mãn với hiện tại, chúng ta tìm kiếm cái gì đó vượt khỏi nó. Bởi vì đau khổ với hiện tại, chúng ta dò dẫm vào tương lai hay quá khứ; và thậm chí điều mà chúng ta tìm được lại bị chết dần trong hiện tại. Chúng ta không bao giờ ngừng lại để thâm nhập nội dung trọn vẹn của hiện tại, nhưng luôn luôn đang theo đuổi những giấc mộng của tương lai, hay từ những kỷ niệm chết rồi của quá khứ chúng ta chọn lựa cái phong phú nhất, và trao tặng sự sống cho nó. Chúng ta bám chặt cái đã là, hay phủ nhận nó trong ánh sáng của ngày mai, và thế là hiện tại bị phớt lờ; nó chỉ là một đoạn đường phải được trải qua càng mau càng tốt.

 

 “Dù nó ở trong quá khứ hay tương lai, tôi muốn khám phá cái nguồn của hân hoan,” ông ấy tiếp tục. “Ông biết điều gì tôi có ý, thưa ông. Tôi không còn tìm kiếm những mục tiêu mà từ đó hân hoan hiện diện – những ý tưởng, những quyển sách, con người, thiên nhiên – nhưng cái nguồn của chính hân hoan, vượt khỏi tất cả những hân hoan thoáng chốc. Nếu người ta không khám phá cái nguồn đó, người ta luôn luôn bị trói buộc trong sự đau khổ của không vĩnh cửu.”

 

 Bạn không nghĩ, thưa bạn, rằng chúng ta phải hiểu rõ ý nghĩa của từ ngữ “tìm kiếm” đó hay sao? Ngược lại chúng ta sẽ đang nói chuyện mà chẳng hiểu nhau gì cả. Tại sao có sự thôi thúc để tìm kiếm này, sự lo âu để tìm được này, sự ép buộc để đạt được này? Có lẽ nếu chúng ta có thể lật tung động cơ và thấy những hàm ý của nó, chúng ta sẽ có thể hiểu rõ ý nghĩa của sự tìm kiếm.

 

 “Động cơ của tôi rất đơn giản và thẳng thắn: tôi muốn khám phá cái nguồn vĩnh cửu của hân hoan, bởi vì mọi hân hoan tôi đã biết đều là một hân hoan thoáng chốc. Sự thôi thúc đang khiến cho tôi phải tìm kiếm là sự đau khổ của không có bất kỳ thứ gì vĩnh cửu. Tôi muốn thoát khỏi sự đau khổ của không vĩnh cửu này, và tôi không nghĩ có bất kỳ điều bất thường gì về nó. Bất kỳ người nào có suy nghĩ phải đang theo đuổi hân hoan vĩnh cửu mà tôi đang tìm kiếm. Những người khác có thể gọi nó bằng một cái tên khác – Thượng đế, sự thật, phước lành, tự do, Moksha, và vân vân – nhưng tại cốt lõi nó là cùng sự việc.”

 

 Bị trói buộc trong đau khổ của không vĩnh cửu, cái trí bị thúc giục phải tìm kiếm cái vĩnh cửu, dưới bất kỳ cái tên nào; và chính sự khao khát vĩnh cửu tạo ra cái vĩnh cửu, mà là đối nghịch của cái gì là. Thế là, thật ra không có tìm kiếm, nhưng chỉ là sự ham muốn để tìm được sự thỏa mãn gây thanh thản về cái vĩnh cửu. Khi cái trí nhận biết nó đang ở trong một tình trạng của chuyển động và thay đổi liên tục, nó tiến tới để dựng lên đối nghịch của tình trạng đó, vì vậy bị trói buộc trong xung đột của có hai; và sau đó muốn tẩu thoát khỏi xung đột này, nó theo đuổi một đối nghịch khác nữa. Vì vậy chắc chắn cái trí là bánh xe của những đối nghịch.

 

 “Tôi nhận biết được qui trình phản ứng này của cái trí, như ông giải thích nó; nhưng người ta không nên tìm kiếm hay sao? Sống sẽ là một nghèo nàn nếu không có khám phá.”

 

 Liệu chúng ta khám phá bất kỳ cái gì mới mẻ qua tìm kiếm? Cái mới mẻ không là đối nghịch của cái cũ kỹ, nó không là phản ứng của cái gì là. Nếu cái mới mẻ là chiếu rọi của cái cũ kỹ, vậy thì nó chỉ là một tiếp tục được bổ sung của cái cũ kỹ. Tất cả sự công nhận đều được đặt nền tảng trên quá khứ, và điều gì có thể được công nhận không là cái mới mẻ. Tìm kiếm nảy sinh từ đau khổ của hiện tại, vì vậy cái gì được tìm kiếm luôn luôn được biết trước rồi. Bạn đang tìm kiếm sự thanh thản, và có thể bạn sẽ tìm được nó; nhưng nó cũng chỉ là thoáng chốc, bởi vì chính thôi thúc để tìm được là không vĩnh cửu. Tất cả ham muốn cho điều gì đó – cho hân hoan, cho Thượng đế, hay bất kỳ thứ gì – là thoáng chốc.

 

 “Tôi hiểu ông có ý điều đó, bởi vì tìm kiếm của tôi là kết quả của ham muốn, và ham muốn là thoáng chốc, vì vậy tìm kiếm của tôi là hão huyền?”

 

 Nếu bạn nhận ra sự thật của điều này, vậy thì chính thoáng chốc là hân hoan.

 

 “Làm thế nào tôi nhận ra sự thật của nó?

 

 Không có “làm thế nào”, không có phương pháp. Phương pháp nuôi dưỡng ý tưởng của cái vĩnh cửu. Chừng nào cái trí còn ham muốn tìm được, đạt được, nhận được, nó sẽ ở trong xung đột. Xung đột là vô cảm. Chỉ cái trí nhạy cảm mới khám phá sự thật. Tìm kiếm được sinh ra từ xung đột, và cùng sự kết thúc của xung đột không còn nhu cầu của tìm kiếm. Vậy thì có hạnh phúc.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 6

 

‘VUI THÚ, THÓI QUEN VÀ MỘC MẠC’

 

 

C

on đường dẫn đến phía nam thị trấn ngoằn ngoèo, ồn ào, cùng những dãy cao ốc mới dường như vô tận. Con đường đông nghẹt xe buýt, xe hơi và những chiếc xe bò, và hàng trăm người đang đạp xe về nhà từ văn phòng của họ, lộ rõ sự kiệt sức sau một ngày dài của những công việc thường ngày mà chẳng còn tạo ra sự hứng thú gì cho họ. Nhiều người ngừng lại tại một cái chợ vỉa hè để mua những loại rau héo rũ xuống. Khi chúng tôi đi qua vùng bên ngoài của thị trấn, có những cây xanh um tùm trên cả hai bên đường, vừa mới được rửa sạch bởi những cơn mưa lớn. Mặt trời đang lặn phía bên phải chúng tôi, một quả cầu vàng khổng lồ trên những quả đồi xa xa. Có nhiều con dê giữa những cái cây, và những con dê con đang đuổi bắt nhau. Con đường ngoằn ngoèo đi qua một cái tháp của thế kỷ 11, xa cách và nổi bật bởi màu đỏ giữa những di tích bị tàn phá của người Hindu và Mongul. Điểm tô đó đây là những lăng mộ cổ xưa, và một lối vào bằng mái vòm hoành tráng đã bị phá hủy đang kể câu chuyện của một vinh quang cách đây lâu lắm rồi.

 Chiếc xe ngừng lại, và chúng tôi đi dọc theo con đường. Một nhóm nông dân đang về nhà từ những cánh đồng; tất cả đều là phụ nữ, và sau một ngày dài lao động, họ đang hát một bài hát có âm điệu dồn dập và vui vẻ. Trong vùng quê thanh bình đó, giọng hát của họ rõ ràng, vang rền và vui tươi. Khi chúng tôi đến gần, e thẹn họ ngừng hát, nhưng tiếp tục bài hát của họ ngay khi chúng tôi đi qua. Ánh sáng buổi chiều nằm trong những quả đồi cuồn cuộn nhịp nhàng, và những cái cây sẫm tối tương phản bầu trời hoàng hôn. Trên một tảng đá khổng lồ nhô lên là một bức tường thành có lỗ châu mai của một đồn lũy cổ xưa. Có một vẻ đẹp kinh ngạc đang bao phủ đất đai; tất cả nó quanh quanh chúng tôi, đang đổ đầy mọi hóc hẻm giấu giếm của quả đất, và những ngõ ngách tối tăm của những quả tim, những cái trí của chúng tôi. Chỉ có tình yêu, không phải tình yêu Thượng đế và tình yêu con người; nó phải không bị phân chia. Một con cú lớn lặng lẽ bay qua mặt trăng và một nhóm những người dân làng có học thức đang nói chuyện lớn tiếng, cãi cọ liệu đi hay không đi xem phim tại thị trấn; họ quá vô trật tự, và hung hăng chiếm nửa con đường.

 Thật dễ chịu trong ánh trăng dịu, và những cái bóng trên đất rõ ràng và sắc nét. Một chiếc xe tải ào ào chạy theo con đường, những tiếng còi đe dọa của nó; nhưng chẳng mấy chốc nó đã biến mất, nhường lại vùng quê sự dễ thương của hoàng hôn, và cô đơn vô hạn.

 

 Anh ấy là một thanh niên trẻ và khỏe mạnh, vẫn còn trong lứa tuổi ba mươi, và làm việc trong một văn phòng chính phủ nào đó. Anh ấy không quá ghét công việc của anh ấy, anh ấy giải thích, và mọi việc được coi như, có một lương bổng khá tốt và một tương lai đầy hứa hẹn. Anh ấy đã lập gia đình và có một cậu trai bốn tuổi, mà anh ấy muốn mang theo, nhưng mẹ cậu bé quả quyết rằng cậu ấy sẽ quấy rầy.

 

“Tôi đã tham dự một hay hai nói chuyện của ông,” anh ấy nói, “và, nếu tôi được phép, tôi muốn đưa ra một câu hỏi. Tôi có những thói quen xấu nào đó đã gây phiền muộn cho tôi nhiều lắm, và tôi muốn được tự do khỏi nó. Trong nhiều tháng cho đến lúc này tôi đã cố gắng loại bỏ chúng, nhưng không thành công. Tôi sẽ làm gì đây?”

 

 Chúng ta hãy thâm nhập chính thói quen, và không phân chia nó thành tốt lành và xấu xa. Sự vun quén thói quen, dù tốt lành hay được kính trọng, chỉ khiến cho cái trí đờ đẫn. Chúng ta có ý gì qua từ ngữ thói quen? Chúng ta hãy khám phá, và không phụ thuộc vào định nghĩa thuần túy.

 

 “Thói quen là một hành động lặp đi và lặp lại.”

 

 Nó là một động lượng của hành động trong một phương hướng nào đó, dù vui thú hay khó chịu, và nó có lẽ vận hành một cách có ý thức hay không ý thức, có suy nghĩ hay không suy nghĩ. Đó là nó?

 

 “Vâng, thưa ông, điều đó đúng.”

 

 Vài người có nhu cầu uống cà phê buổi sáng, và nếu không có nó họ bị nhức đầu. Thoạt đầu cơ thể có lẽ không đòi hỏi, nhưng dần dần nó quen thuộc với hương vị dễ chịu và sự kích thích của cà phê, và lúc này nó đau khổ khi bị mất đi.

 

 “Nhưng cà phê là một cần thiết.”

 

 Bạn có ý gì qua một cần thiết?

 

 “Thức ăn tốt cần thiết để có sức khỏe tốt,”

 

 Chắc chắn; nhưng vị giác trở nên quen thuộc với thức ăn thuộc một hương vị nào đó, và sau đó cơ thể cảm thấy bị tước đoạt và khó chịu khi nó không có được thứ mà nó quen thuộc. Cố chấp vào thức ăn thuộc một loại đặc biệt nào đó thể hiện – đúng chứ? – rằng một thói quen đã được hình thành, một thói quen được đặt nền tảng trên vui thú và ký ức của nó.

 

 “Nhưng làm thế nào người ta có thể phá vỡ một thói quen của vui thú? Phá vỡ một thói quen gây khó chịu là tương đối dễ dàng, nhưng vấn đề của tôi là làm thế nào phá vỡ những thói quen dễ chịu.”

 

 Như tôi đã nói, chúng ta không đang thâm nhập những thói quen dễ chịu và khó chịu hay làm thế nào phá vỡ cái này hay cái kia. Chúng ta thấy rằng thói quen được hình thành khi có vui thú và nhu cầu cho sự tiếp tục của vui thú. Thói quen được đặt nền tảng trên vui thú và ký ức của nó. Thoạt đầu một trải nghiệm khó chịu có lẽ dần dần trở thành một thói quen “cần thiết” và dễ chịu.

 Lúc này, chúng ta hãy thâm nhập thêm nữa vào vấn đề. Vấn đề của bạn là gì?

 

 “Trong số những thói quen khác, sự buông thả trong tình dục đã trở thành một thói quen mạnh mẽ và hư hỏng đối với tôi. Tôi đã cố gắng kiểm soát nó bằng cách tự kỷ luật chống lại nó, bằng cách kiêng ăn, thực hành những vận động khác nhau, và vân vân, nhưng bất kể tất cả những kháng cự này thói quen đó vẫn tiếp tục.”

 

 Có lẽ không còn sự giải phóng nào khác nữa trong sống của bạn, không có một đam mê mãnh liệt nào khác. Có lẽ bạn chán ngán công việc của bạn, mà không nhận biết nó; và tôn giáo đối với bạn chỉ là một nghi lễ lặp lại, một loạt những giáo điều và những niềm tin không có ý nghĩa gì cả. Nếu bạn buồn bực, tuyệt vọng phía bên trong, vậy thì tình dục là sự giải phóng duy nhất của bạn. Phía bên trong tỉnh táo suy nghĩ mới mẻ lại về công việc của bạn, về những vô lý của xã hội, để tự khám phá cho chính bạn ý nghĩa thực sự của tôn giáo – chính là cái này sẽ làm tự do cái trí khỏi bị nô lệ bởi bất kỳ thói quen nào.

 

 “Lúc trước tôi thường quan tâm đến tôn giáo và văn chương, nhưng bây giờ tôi không có thời gian cho chúng, bởi vì tất cả thời gian của tôi bị chiếm trọn bởi công việc. Tôi thực sự không hạnh phúc trong nó, nhưng tôi nhận ra rằng việc kiếm sống không là mọi thứ, và nó có lẽ là điều đó, như ông nói, nhưng nếu tôi có thể tìm được thời gian cho những quan tâm sâu thẳm hơn và rộng rãi hơn, nó sẽ giúp phá vỡ thói quen mà gây phiền muộn cho tôi.”

 

 Như chúng ta đã nói, thói quen là sự lặp lại của một hành động vui thú được tạo ra bởi những kỷ niệm và những hình ảnh kích thích mà cái trí khơi dậy. Những chất bài tiết trong tuyến hạch và những kết quả của chúng, như trường hợp của đói khát, không là một thói quen, chúng là qui trình bình thường của các cơ quan cơ thể; nhưng khi cái trí buông thả trong cảm giác, bị kích thích bởi những suy nghĩ và những hình ảnh, vậy thì chắc chắn sự hình thành của thói quen bất đầu chuyển động. Thức ăn là cần thiết, nhưng sự đòi hỏi một hương vị đặc biệt trong thức ăn được đặt nền tảng trên thói quen. Phát giác sự vui thú trong những suy nghĩ và những hành động nào đó, tinh tế hay thô thiển, cái trí khăng khăng được tiếp tục chúng, thế là nuôi dưỡng thói quen. Hành đông lặp lại, giống như đánh răng trong buổi sáng, trở thành một thói quen khi sự chú ý không được trao cho nó. Chú ý làm tự do cái trí khỏi thói quen.

 

 “Ông đang hàm ý rằng chúng ta phải loại bỏ tất cả vui thú?”

 

 Không, thưa bạn. Chúng ta không đang cố gắng loại bỏ bất kỳ thứ gì, hay thâu lượm bất kỳ thứ gì; chúng ta đang cố gắng hiểu rõ sự hàm ý trọn vẹn của thói quen; và chúng ta phải hiểu rõ, cũng cả, những vấn đề của vui thú. Nhiều khất sĩ, những người yoga, những vị thánh, đã phủ nhận vui thú; họ đã tự hành hạ và cưỡng bách cái trí phải kháng cự, phải vô cảm với vui thú trong mọi hình thức. Nó là một vui thú khi thấy vẻ đẹp của một cái cây, một đám mây, ánh trăng trên dòng nước, hay một con người; và phủ nhận vui thú đó là phủ nhận vẻ đẹp.

 Ngược lại, có những người mà khước từ cái xấu xí và bám vào cái đẹp đẽ. Họ vẫn còn muốn ở trong cái vườn dễ thương của tự tạo tác riêng của họ, và khóa chặt sự ồn ào, mùi hôi và sự hung tợn mà hiện diện bên ngoài bức tường. Rất thường xuyên họ thành công trong điều này; nhưng họ không thể khóa chặt cái xấu xí và bám vào cái đẹp đẽ mà không trở nên nhàm chán, vô cảm. Bạn phải nhạy cảm với đau khổ cũng như với hân hoan và không phải bị nuốt trọn bởi cái này và xua đuổi cái kia. Sống là cả chết và tình yêu. Thương yêu là nhạy cảm, mong manh, và thói quen nuôi dưỡng vô cảm; nó hủy diệt tình yêu.

 

 “Tôi đang bắt đầu cảm thấy vẻ đẹp của điều gì ông đang nói. Đúng thực rằng tôi đã khiến cho chính tôi đờ đẫn và đần độn. Hồi trước tôi thường ưa thích vào trong rừng, nghe chim chóc líu lo, nhìn ngắm những khuôn mặt của con người trên đường phố, và lúc này tôi thấy tôi đã cho phép thói quen tác động vào tôi ra sao. Nhưng tình yêu là gì?”

 

 Tình yêu không chỉ là vui thú, một sự việc của ký ức; nó là một tình trạng của vẻ đẹp và mong manh mãnh liệt, mà bị phủ nhận khi cái trí dựng lên những bức tường của hoạt động tự cho mình là trung tâm. Tình yêu là sự sống, và vì vậy nó cũng là sự chết. Phủ nhận chết và bám vào sống là phủ nhận tình yêu.

 

 “Tôi thực sự đang bắt đầu có một thấu triệt về tất cả điều này, và hiểu rõ về chính tôi. Nếu không có tình yêu, sống trở thành máy móc và thói quen. Công việc tôi làm trong văn phòng phần lớn là máy móc, và thật ra là phần còn lại thuộc sống của tôi; tôi bị trói buộc trong một bánh xe rộng lớn của lề thói và nhàm chán. Tôi đã ngủ quên, và lúc này tôi phải thức dậy.”

 

 Chính nhận biết bạn đã ngủ quên là một thức dậy rồi; không cần thiết phải có ý muốn.

 Lúc này, chúng ta hãy thâm nhập vấn đề sâu thêm tí nữa. Không có vẻ đẹp nếu không có mộc mạc, đúng chứ?

 

 “Điều đó tôi không hiểu rõ, thưa ông.”

 

 Mộc mạc không nằm trong bất kỳ biểu tượng hay hành động phía bên ngoài: mặc một cái khố hay một cái áo của thầy tu, ăn một bữa một ngày, hay sống một sống của một người ẩn dật. Mộc mạc được kỷ luật như thế, dù khắc khổ đến chừng nào, không là mộc mạc; nó chỉ là một phô trương phía bên ngoài mà không có một thực tế phía bên trong. Mộc mạc là sự đơn giản của tình trạng một mình phía bên trong, sự đơn giản của cái trí mà đã được xóa sạch tất cả xung đột, mà không bị trói buộc trong ngọn lửa của ham muốn, ngay cả ham muốn kiếm được cái tối thượng. Nếu không có mộc mạc này, không thể có tình yêu; và vẻ đẹp là tình yêu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 7

 

‘ÔNG SẼ KHÔNG THAM GIA TỔ CHỨC

GIÚP ĐỠ THÚ VẬT CỦA CHÚNG TÔI, HAY SAO?’

 

 

M

ặt trời rất rõ ràng trong bầu trời, và có một cơn gió mát từ biển. Vẫn còn khá sớm vào buổi sáng; không có bao nhiêu người ngoài đường phố và giao thông náo nhiệt vẫn chưa bắt đầu. May mắn thay, ngày hôm nay sẽ không quá nóng; nhưng có bụi khắp mọi nơi, mịn và xuyên thấu, bởi vì không có mưa trong suốt mùa hè dài, nóng nực. Trong công viên nhỏ được giữ gìn cẩn thận, bụi bặm bám dày trên những cái cây; nhưng dưới những cái cây và giữa những bụi cây, có một dòng nước mát mẻ, trong lành, được mang xuống từ một cái hồ trong những hòn núi xa xôi. Thật dễ chịu, an bình và có nhiều bóng mát trên một ghế băng cạnh dòng suối. Muộn hơn vào ban ngày, công viên đông nghẹt trẻ con và những người chăm sóc chúng và cả những người làm việc trong văn phòng. Âm thanh của nước đang chảy giữa những bụi cây thân thiện và nghênh đón, và chim chóc vẫy cánh trên bờ của con suối, tắm và kêu ríu rít vui vẻ. Những con công lớn đang vô ra những bụi cây, bệ vệ và không sợ hãi. Trong cái hồ nước sâu trong xanh, có những con cá vàng lớn và trẻ em đến mỗi ngày để nhìn ngắm và cho chúng ăn, và được thỏa mãn khi thấy nhiều con ngỗng trắng bơi loanh quanh trong một cái hồ nông.

 Rời công viên nhỏ, chúng tôi lái xe theo con đường bụi bặm, ồn ào đến chân một quả đồi đá, và đi thẳng lên một đường mòn dốc đến một lối vào mà mở vào khu thiêng liêng của một ngôi đền cổ. Ở phía tây có thể thấy được một lan rộng của biển xanh, nổi tiếng vì trận chiến hải quân lịch sử của nó, và ở phía đông là những quả đồi thấp, trơ trụi và khô cằn trong không khí mùa thu, nhưng đầy yên lặng và những kỷ niệm vui vẻ. Ở phía bắc vút cao những hòn núi cao hơn, nhìn xuống những quả đồi và thung lũng nóng. Ngôi đền cổ xưa trên quả đồi đá đã đứng vững trong những đổ nát, bị hủy hoại bởi bạo lực hung tợn của con người. Những cột bằng đá cẩm thạch bị vỡ của nó được rửa ráy bởi những cơn mưa của nhiều thế kỷ dường như hoàn toàn trong suốt – hơi lạt màu và uy nghi. Ngôi đền vẫn còn là một vật hoàn hảo, để được tiếp xúc và được chiêm ngưỡng trong yên lặng. Một bông hoa vàng nhỏ, mọc trong một khe đá tại chân của một cái cột hùng vĩ, rực rỡ trong ánh sáng buổi sáng. Ngồi dưới bóng mát của một trong những cái cột này, nhìn vào những quả đồi bất động và biển cả xa xôi, đang trải nghiệm cái gì đó vượt khỏi những tính toán của cái trí.

 Một buổi sáng, leo lên quả đồi đá, chúng tôi thấy một đám đông lớn quanh ngôi đền. Có những máy quay phim lớn, những vật phản chiếu ánh sáng và những thứ lặt vặt khác, tất cả đều mang nhãn hiệu của một công ty chiếu bóng nổi tiếng, và những cái ghế bằng vải bạt cùng những cái tên in trên chúng. Dây cáp điện nằm khắp nơi trên mặt đất, những đạo diễn và những kỹ thuật viên đang la hét, và những diễn viên chính đang chăm chút vẻ đẹp của chính họ và đang được săn sóc bởi những người lo trang phục. Hai người đàn ông, mặc những chiếc áo choàng kiểu những giáo sĩ chính thống, đang chờ đợi được gọi, và người phụ nữ mặc rực rỡ đang huyên thuyên và cười khúc khích. Họ sắp sửa quay một cuốn phim!

 

 Chúng tôi ngồi trong một căn phòng nhỏ, và qua cửa sổ mở rộng là bãi cỏ màu xanh, lấp lánh trong ánh sáng ban mai, thả ra một ánh sáng xanh dịu trên trần nhà màu trắng. Đeo những nữ trang đắt tiền, đôi giày sandal gót cao được đóng cẩn thận, một áo sari mà chắc phải trị giá nhiều tiền lắm, cô ấy giải thích rằng cô ấy là một trong những công nhân chính trong một tổ chức hiến dâng cho hạnh phúc của thú vật. Con người tàn nhẫn kinh khủng với thú vật, đánh đập chúng, xoắn đuôi chúng, điều khiển chúng bằng những cây gậy có đinh ở một đầu, hoặc đâm chúng đau đớn không kể xiết. Chúng phải được bảo vệ bởi luật pháp, và với mục đích đạt được điều này, quan điểm quần chúng, mà quá dửng dưng, phải được kích động qua tuyên truyền, và vân vân.

 

 “Tôi đến để xin phép liệu ông sẽ giúp đỡ công việc quan trọng này. Những nhân vật nổi tiếng với công chúng khác đã đồng ý cống hiến sự giúp đỡ của họ, và nó sẽ thích hợp nếu ông cũng tham gia cùng chúng tôi.”

 

Bạn có ý rằng tôi nên tham gia tổ chức của bạn?

 

 “Nó là một trợ giúp vô cùng nếu ông đồng ý. Ông đồng ý chứ?”

 

 Bạn nghĩ rằng những tổ chức chống lại sự hung bạo của con người sẽ khiến cho tình yêu hiện diện? Qua luật pháp, liệu con người có thể tạo ra tình huynh đệ của con người?

 

 “Nếu chúng ta không làm việc cho điều gì là tốt lành, làm thế nào nó có thể được tạo ra? Điều tốt lành không hiện diện qua rút khỏi xã hội của chúng ta; trái lại, tất cả chúng ta phải cùng nhau làm việc, từ việc to tát nhất đến việc nhỏ nhất, để tạo ra nó.”

 

 Dĩ nhiên chúng ta phải cùng nhau làm việc, đó là điều tự nhiên nhất; nhưng đồng hợp tác không là một vấn đề của dựa theo một bản thảo được đưa ra bởi Chính thể, bởi người lãnh đạo của một đảng phái hay của một nhóm người, hay bởi bất kỳ uy quyền nào khác. Cùng nhau làm việc qua sợ hãi hay qua tham lam vì phần thưởng không là đồng hợp tác. Đồng hợp tác đến một cách tự nhiên hay dễ dàng khi chúng ta thương yêu điều gì chúng ta đang làm; và vậy thì đồng hợp tác là một mãn nguyện. Nhưng để thương yêu, trước hết phải có xóa sạch tham vọng, tham lam và đố kị. Không là như vậy hay sao?

 

 “Muốn loại bỏ tham vọng cá nhân sẽ mất nhiều thế kỷ, và trong thời gian đó những thú vật tội nghiệp này chịu đựng nhiều đau khổ.”

 

 Không có thời gian, chỉ ngay lúc này. Bạn muốn con người thương yêu những thú vật và những bạn bè của anh ấy, đúng chứ? Bạn muốn kết thúc sự hung tợn, không phải trong thời gian tương lai nào đó nhưng ngay lúc này. Nếu bạn suy nghĩ dựa vào tương lai, tình yêu không có thực tế. Nếu người ta được phép hỏi, điều gì là sự khởi đầu thực sự của bất kỳ hành động nào: liệu nó là tình yêu, hay khả năng để tổ chức?

 

 “Tại sao ông tách rời hai vấn đề?”

 

 Liệu có sự tách rời được hàm ý trong câu hỏi được đưa ra? Nếu hành động nảy sinh từ thấy sự cần thiết của công việc nào đó, và từ có khả năng để tổ chức nó, hành động như thế dẫn dắt trong một phương hướng hoàn toàn khác hẳn phương hướng của hành động mà là kết quả của tình yêu, và trong đó cũng có khả năng để tổ chức. Khi hành động khởi nguồn từ thất vọng, hay từ ham muốn cho quyền lực, có lẽ trong chính nó dù xuất sắc bao nhiêu, chắc chắn những ảnh hưởng của nó gây hỗn loạn và đầy đau khổ. Hành động của tình yêu là không phân chia, mâu thuẫn, hay tách rời; nó có ảnh hưởng hiệp thông, tổng thể.

 

 “Tại sao ông đưa ra vấn đề này? Tôi đến để hỏi liệu ông sẽ tử tế giúp đỡ trong công việc của chúng tôi, và ông đang thâm nhập cái nguồn của hành động. Để làm gì vậy?”

 

 Nếu người ta được phép hỏi, cái nguồn của quan tâm riêng của bạn trong tạo ra một tổ chức mà sẽ giúp đỡ thú vật là gì? Tại sao bạn lại năng động như thế?

 

 “Tôi nghĩ điều đó khá hiển nhiên. Tôi thấy những thú vật khổ sở đã bị đối xử đau đớn đến chừng nào, và tôi muốn giúp đỡ, qua luật pháp và những phương tiện khác, kết thúc sự độc ác này. Tôi không hiểu liệu tôi có bất kỳ động cơ nào khác hơn động cơ này. Có lẽ tôi có.”

 

 Liệu không quan trọng phải khám phá? Vậy thì bạn có thể giúp đỡ thú vật và con người trong một ý nghĩa thăm thẳm hơn và to tát hơn. Liệu bạn đang tổ chức phong trào này từ sự ham muốn để là một người nào đó, để thành tựu tham vọng của bạn, hay để tẩu thoát khỏi ý thức của thất vọng?

 

 “Ông rất nghiêm túc; ông muốn đi đến tận gốc rễ của những sự việc, đúng chứ? Tôi rất thẳng thắn. Trong cách nào đó tôi rất tham vọng. Tôi muốn được biết đến như một người đổi mới; tôi muốn là một người thành công, và không phải một người thất bại đau khổ. Mọi người đang đấu tranh để leo lên nấc thang của thành công và nổi tiếng; tôi nghĩ nó là bình thường và có tánh người. Tại sao ông phản đối nó?”

 

 Tôi không đang phản đối nó, tôi đang vạch ra rằng nếu động cơ của bạn không là động cơ của thực sự giúp đỡ thú vật, vậy thì bạn đang sử dụng chúng như một phương tiện để tự phô trương, mà là điều gì người đánh xe bò đó đang thực hiện. Anh ấy làm nó một cách hung tợn, tàn nhẫn, trong khi bạn và những người khác là những người tinh tế và ranh mãnh hơn về nó, đó là tất cả. Bạn không đang chặn đứng sự hung tợn chừng nào những nỗ lực của bạn còn gây lợi lộc cho bạn. Nếu qua cách giúp đỡ thú vật bạn không thể thành tựu tham vọng của bạn, hay tẩu thoát khỏi thất vọng và đau khổ của bạn, vậy thì bạn sẽ hướng đến những phương tiện khác của sự thành tựu. Tất cả điều này thể hiện – đúng chứ? – rằng bạn không quan tâm giúp đỡ thú vật, ngoại trừ như một phương tiện để kiếm được thành tựu cá nhân riêng của bạn.

 

 “Nhưng mọi người đang làm điều đó trong cách này hay cách khác, đúng chứ? Và tại sao tôi không nên làm?”

 

 Dĩ nhiên, đó là điều gì đa số con người đang làm. Từ những người chính trị vĩ đại nhất đến những viên chức xã phường, từ người giáo sĩ quyền uy nhất đến người giáo sĩ địa phương, từ người đổi mới xã hội thành công nhất đến người công nhân xã hội mệt nhoài, mỗi người đang sử dụng quốc gia, người nghèo khổ, hay nhân danh Thượng đế, như một phương tiện thành tựu những ý tưởng của anh ấy, những hy vọng của anh ấy, những Không tưởng của anh ấy. Anh ấy là trung tâm, trung tâm của anh ấy là uy quyền và vinh quang, nhưng luôn luôn nhân danh con người, nhân danh những thánh thần, nhân danh những người bị chà đạp. Chỉ bởi lý do rằng có một hỗn loạn thật đau khổ và kinh hoàng trong thế giới. Đây không là những người sẽ mang lại hòa bình cho thế giới, sẽ chặn đứng sự trục lợi, sẽ kết thúc sự tàn bạo. Ngược lại, thậm chí họ còn phải chịu trách nhiệm vô cùng cho sự hỗn loạn và đau khổ này.

 

 “Tôi thấy sự thật của điều này, đúng rồi, như ông giải thích nó; nhưng có vui thú trong việc áp đặt uy quyền, và tôi, giống như những người khác, phải chịu thua nó.”

 

 Liệu chúng ta không thể loại bỏ những người khác trong nói chuyện của chúng ta? Khi bạn so sánh chính bạn với những người khác, nó là sự đánh giá hay chỉ trích điều gì bạn làm, và vì vậy bạn không còn đang suy nghĩ gì cả. Bạn đang tự phòng vệ chính bạn bằng cách đứng về một phía, và theo cách đó chúng ta sẽ không đi đến nơi nào cả.

 Lúc này, như một con người mà trong chừng mực nào đó nhận biết ý nghĩa của tất cả những điều chúng ta đã nói chuyện sáng nay, liệu bạn không cảm thấy rằng có lẽ có một tiếp cận khác hẳn đến tất cả sự hung bạo này, đến sự tham vọng của con người, và vân vân, hay sao?

 

 “Thưa ông, tôi đã nghe nhiều về ông từ người cha của tôi, và tôi đến đây một phần do bởi sự hiếu kỳ, và một phần tôi nghĩ ông có thể tham gia cùng chúng tôi nếu tôi có thể thuyết phục được. Nhưng tôi đã sai lầm.

 “Tôi xin phép hỏi: làm thế nào tôi sẽ xóa sạch chính bản thân tôi, phía bên ngoài và phía bên trong, và thực sự thương yêu? Rốt cuộc, là một người Brahman, và tất cả điều đó, tôi có một sống tôn giáo trong máu huyết của tôi; nhưng tôi đã lang thang khá xa khỏi tầm nhìn của tôn giáo đến độ tôi không nghĩ rằng tôi có thể quay lại cùng nó. Tôi sẽ làm gì đây? Tôi có lẽ không đưa ra câu hỏi này bằng tất cả sự nghiêm túc, và tôi có lẽ sẽ tiếp tục sống hời hợt của tôi; nhưng ông không thể bảo cho tôi điều gì đó mà sẽ vẫn còn trong tôi giống như một hạt giống và sẽ sinh sôi bất kể tôi, hay sao?”

 

 Sống tôn giáo không là vấn đề của hồi sinh; bạn không thể tạo ra sống mới mẻ lại vào cái gì là quá khứ và đã chết rồi. Hãy để cho quá khứ được chôn vùi, đừng cố gắng làm sống lại nó. Hãy nhận biết bạn quan tâm đến chính bạn, và những hoạt động của bạn là tự cho mình là trung tâm. Đừng giả vờ, đừng lừa dối chính bạn. Hãy nhận biết sự kiện rằng bạn tham vọng, rằng bạn đang tìm kiếm quyền hành, địa vị, thanh danh, rằng bạn muốn được quan trọng. Đừng đánh giá nó cho chính bạn hay cho một người khác. Hãy đơn giản và chân thật về bạn là gì. Vậy thì tình yêu hiện diện mà không cần được yêu cầu, khi bạn không đang tìm kiếm nó. Tình yêu, một mình nó, có thể xóa sạch những theo đuổi ranh mãnh khỏi những ngõ ngách tối tăm nhất của cái trí. Tình yêu là phương cách duy nhất thoát khỏi sự hỗn loạn và đau khổ của con người, không phải những tổ chức hiệu quả mà anh ấy xếp đặt.

 

 “Nhưng làm thế nào một cá thể, dù anh ấy có lẽ thương yêu, có thể gây ảnh hưởng cái nguồn của những sự kiện nếu không có tổ chức và hành động tập thể? Kết thúc sự hung dữ sẽ cần đến sự hợp tác của nhiều người. Làm thế nào điều này có thể được thành tựu?”

 

 Nếu bạn thực sự cảm thấy rằng tình yêu là cái nguồn thực sự duy nhất của hành động, bạn sẽ nói với những người khác về nó, và sau đó bạn sẽ tập hợp cùng nhau một ít người mà có một cảm thấy tương tự. Một ít người có lẽ được mở rộng thành nhiều người, nhưng đó không là quan tâm của bạn. Bạn quan tâm đến tình yêu và hành động tổng thể của nó. Chỉ hành động tổng thể này về phần của mỗi cá thể mới sáng tạo một thế giới hoàn toàn khác hẳn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 8

 

‘TÌNH TRẠNG BỊ QUY ĐỊNH

VÀ THÔI THÚC ĐƯỢC TỰ DO’

 

 

N

ó là một chuyến dạo bộ thú vị. Con đường từ ngôi nhà nằm băng qua vườn nho, và nho đang chín, chúng căng phồng và tròn trịa, và sẽ sinh ra nhiều rượu vang đỏ. Vườn nho này được chăm sóc cẩn thận, không có cỏ dại. Kế tiếp là thửa đất trồng thuốc lá được giữ gìn tốt, dài và rộng. Sau cơn mưa, cây cối đang bắt đầu nở rộ những bông hoa màu hồng trật tự và gọn gàng; mùi thoang thoảng của thuốc lá tươi khác biệt mùi kinh tởm của thuốc lá đang cháy, sẽ trở nên nồng nặc hơn trong sức nóng mặt trời. Cái cành dài trên đó những bông hoa đang nở trong chốc lát sẽ được cắt đứt để làm cho những lá thuốc màu xanh bạc lạt lại, đã khá lớn rồi, được phát triển lớn hơn và dầy cộm hơn trước thời gian chúng được hái. Sau đó chúng sẽ được thu gom, phân loại, cột trên những sợi dây dài, và treo trong một cái láng dài phía sau ngôi nhà, để làm khô nơi mặt trời không chạm đến chúng, nhưng nơi sẽ có cơn gió buổi chiều. Thậm chí ngay lúc đó, con người cùng những con bò đang làm việc trong thửa đất trồng thuốc lá đó, đang cày một cái luống dài giữa những hàng cây, để giết chết cỏ dại. Đất đã được chuẩn bị cẩn thận và được bón nhiều phân, và cỏ dại cũng mọc dầy trong nó như những cây thuốc; nhưng sau tất cả những tuần lễ đó, không còn một cọng cỏ dại nào sẽ được nhìn thấy.

 Con đường tiếp tục qua một vườn trái cây, có đào, lê, mận, và những cây khác, tất cả đầy quả chín. Vào buổi chiều sẽ có hương thơm ngọt ngào trong không khí, và suốt bạn ngày, tiếng vo ve của những con ong. Xa khỏi vườn trái cây, con đường dẫn xuống một cái dốc dài, sâu thẳm vào những cánh rừng có cây che phủ dày dặc. Ở đây đất đai mềm mại dưới những bàn chân cùng những chiếc lá chết của nhiều mùa hè. Rất mát dưới những cái cây, bởi vì mặt trời chẳng có bao nhiêu cơ hội để xuyên thủng tán lá dày của chúng; đất đai luôn luôn ẩm ướt và có mùi ngọt, tỏa ra mùi của đất mùn. Có vô số loại nấm, hầu hết đều là những loại không thể ăn được. Đó đây có thể tìm thấy vài loại ăn được, nhưng bạn phải tìm kiếm chúng; chúng đang thu rút nhiều hơn, thông thường giấu giếm dưới một chiếc lá cùng màu sắc. Người dân quê sẽ đến sớm để hái chúng rồi bán ra chợ, hay cho sự sử dụng riêng của họ.

 Khó có bất kỳ những con chim nào trong những cánh rừng đó, mà trải hàng dặm qua những cánh đồi cuộn tròn nhẹ nhàng. Rất yên lặng; thậm chí không có cả sự khuấy động của một cơn gió nhẹ giữa những chiếc lá. Nhưng luôn luôn có một chuyển động của loại thú vật nào đó trong những cánh rừng đó, và chuyển động đó là bộ phận của yên lặng vô cùng; nó không gây bực dọc, và dường như thêm vào yên lặng của cái trí. Những cái cây, những con côn trùng, những cái lá lan rộng, không tách rời, cái gì đó được thấy từ phía bên ngoài; chúng là bộ phận của yên lặng đó, bên trong và bên ngoài. Thậm chí tiếng ồn ào của chiếc xe lửa xa xôi được chứa đựng trong yên lặng đó. Hoàn toàn không còn sự hiện diện của kháng cự, và tiếng sủa của một con chó, kiên trì và xuyên thấu, dường như khiến cho yên lặng đó lên đến cực điểm.

 Ra khỏi cánh rừng là con sông uốn khúc, dễ thương. Nó không rộng lắm hay ấn tượng, nhưng thừa rộng để trao tặng không gian cho hai mắt tò mò muốn nhìn thấy những con người trên bờ bên kia. Dọc hai bờ sông có cây cối, nhiều nhất là cây dương, cao vút và uy nghi, cùng những chiếc lá run rẩy trong gió. Dòng nước sâu và mát, và luôn luôn đang chảy. Nó là một vật tuyệt vời để nhìn ngắm, thật sinh động và phong phú. Một người câu cá cô đơn đang ngồi trên một cái ghế với một cái giỏ dùng cho cắm trại bên cạnh và một tờ báo trên đầu gối. Con sông mang lại mãn nguyện và an bình, mặc dù những con cá dường như lẩn trốn mồi câu. Con sông sẽ luôn luôn hiện diện ở đó, dù sẽ có những chiến tranh và con người sẽ chết; nó sẽ luôn luôn nuôi dưỡng quả đất và con người. Xa thật xa là những hòn núi phủ tuyết, và vào một buổi chiều sáng sủa, khi cảnh mặt trời lặn đang phủ lên chúng, những đỉnh núi kênh kiệu của chúng có thể được thấy giống như những đám mây tràn ngập ánh mặt trời.

 

 Ba hay bốn người chúng tôi đang ở trong phòng, và ngay ở ngoài cửa sổ là một bãi cỏ rộng, lấp lánh. Bầu trời xanh nhạt, cùng những đám mây cuồn cuộn ảm đạm.

 “Liệu luôn luôn có thể,” một người đàn ông hỏi, “cho cái trí làm tự do chính nó khỏi tình trạng bị quy định? Nếu như vậy, tình trạng một cái trí mà đã cởi bỏ chính nó là gì? Tôi đã nghe những nói chuyện của ông qua nhiều năm, và đã trao nhiều suy nghĩ đến vấn đề, tuy nhiên cái trí của tôi dường như không thể phá vỡ khỏi những truyền thống và những ý tưởng đã hằn sâu trong suốt thời niên thiếu. Tôi biết rằng tôi cũng bị quy định như bất kỳ người nào khác. Từ niên thiếu chúng tôi đã được dạy dỗ để tuân phục – được dạy dỗ một cách tàn nhẫn, hay bằng thương yêu và những gợi ý dịu dàng – cho đến khi nào sự tuân phục trở thành bản năng, và cái trí sợ hãi sự không an toàn của phản kháng.

 “Tôi có một người bạn lớn lên trong một môi trường Thiên chúa giáo,” anh ấy tiếp tục, “và dĩ nhiên bạn ấy được dạy bảo về tội lỗi, ngọn lửa của địa ngục, sự hân hoan của tin tưởng vào thiên đàng, và mọi chuyện của nó. Khi đến tuổi trưởng thành, và sau nhiều phản ảnh, bạn ấy quẳng đi cấu trúc Thiên chúa giáo của sự suy nghĩ; tuy nhiên thậm chí ngay lúc này, giữa quãng đời, bạn ấy phát giác rằng chính mình bị ảnh hưởng bởi ý tưởng của địa ngục, cùng những sợ hãi lan truyền của nó. Mặc dù nền quá khứ của tôi hoàn toàn hời hợt, tôi, giống như bạn ấy, cũng sợ hãi khi không tuân phục. Tôi thấy sự vô lý của tuân phục, nhưng tôi không thể loại bỏ nó; và thậm chí nếu tôi có thể, tôi có lẽ đang làm cùng sự việc trong một cách khác – chỉ đang tuân phục một khuôn mẫu mới mẻ khác.”

 “Đó cũng là khó khăn của tôi,” một trong những phụ nữ thêm vào. “Tôi thấy rất rõ ràng nhiều phương cách mà trong đó tôi bị trói buộc bởi truyền thống; nhưng liệu tôi có thể phá vỡ ngục tù hiện tại của tôi mà không bị trói buộc vào một tuân phục mới mẻ? Có những người mà trôi giạt từ một tổ chức tôn giáo này sang một tổ chức tôn giáo khác, luôn luôn đang tìm kiếm, không bao giờ được thỏa mãn; và cuối cùng khi họ được thỏa mãn, họ trở thành những nhàm chán kinh hãi. Đó có thể là điều gì sẽ xảy ra cho tôi nếu tôi cố gắng phá vỡ tình trạng bị quy định hiện nay của tôi: do bởi không biết nó, tôi sẽ bị kéo lê vào vào một khuôn mẫu khác của sống.”

 “Như thực tế,” người đàn ông tiếp tục, “hầu hết chúng tôi không bao giờ thâm nhập thăm thẳm tại sao cái trí của chúng tôi hầu như hoàn toàn bị quy định bởi xã hội và văn hóa đó mà chúng tôi đã được lớn lên. Chúng tôi không nhận biết tình trạng bị quy định của chúng tôi, và chỉ tiếp tục sống, đang đấu tranh, đang thành tựu, hay đang thất vọng trong khuôn mẫu của một xã hội được xếp đặt sẵn. Đó là số mạng của hầu hết chúng tôi, kể cả những người lãnh đạo tôn giáo và chính trị. Bất hạnh thay cho tôi, có lẽ, tôi đã lắng nghe nhiều nói chuyện của ông, và thế là sự đau khổ của nghi ngờ bắt đầu. Trong một thời gian tôi đã không thâm nhập thăm thẳm lắm vấn đề này, nhưng bỗng nhiên tôi phát giác chính tôi đang trở nên nghiêm túc. Tôi đã đang thử nghiệm và lúc này nhận biết nhiều sự việc trong chính tôi mà tôi không bao giờ nhận biết trước kia. Nếu tôi được phép tiếp tục mà không có người nào cảm thấy rằng tôi đang nói quá nhiều, tôi muốn thâm nhập nghi vấn của tình trạng bị quy định này thêm chút nữa.”

 Khi những người khác đã cam đoan với bạn ấy rằng họ rất quan tâm chủ đề này, bạn ấy tiếp tục.

 “Sau khi đã nghe hay đọc hầu hết những điều ông đã nói, tôi nhận ra tôi bị quy định biết chừng nào; và tôi thấy rằng người ta phải được tự do khỏi tình trạng bị quy định – không chỉ khỏi tình trạng bị quy định của cái trí hời hợt, nhưng cũng còn khỏi tình trạng bị quy định của cái trí bên trong. Tôi nhận biết sự cần thiết tuyệt đối của nó. Nhưng điều gì thực sự đang xảy ra là như thế này: tình trạng bị quy định tôi đã thâu nhận trong thời niên thiếu của tôi tiếp tục, và tại cùng thời điểm có một ham muốn mãnh liệt phải được tự do khỏi nó của tôi. Vì vậy cái trí của tôi bị trói buộc trong xung đột này giữa tình trạng bị quy định mà tôi nhận biết, và sự thôi thúc phải được tự do khỏi nó. Đó là vị trí thực sự của tôi ngay lúc này. Làm thế nào tôi sẽ tiến tới từ đó?”

 

 Sự thôi thúc phải được tự do khỏi tình trạng bị quy định của cái trí không đang khởi sự một khuôn mẫu khác của kháng cự và quy định hay sao? Vì đã nhận biết cái khuôn mẫu hay cái khung mà bạn đã lớn lên trong đó, bạn muốn được tự do khỏi nó; nhưng ham muốn được tự do này lại sẽ không quy định cái trí trong một khuôn mẫu khác, hay sao? Khuôn mẫu cũ kỹ quả quyết rằng bạn phải tuân phục uy quyền, và lúc này bạn đang phát triển một khuôn mẫu mới mẻ mà cũng khẳng định rằng bạn phải tuân phục; thế là bạn có hai khuôn mẫu, một khuôn mẫu xung đột với cái còn lại. Chừng nào còn có mâu thuẫn bên trong này, tình trạng bị quy định thêm nữa phải xảy ra.

 

 “Tôi biết rằng khuôn mẫu cũ kỹ hoàn toàn vô lý và chết rồi, và rằng phải có tự do khỏi nó, nếu không cái trí của tôi sẽ tiếp tục trong cùng cách ngu xuẩn.”

 

 Chúng ta hãy kiên nhẫn và thâm nhập thêm chút nữa. Khuôn mẫu cũ kỹ đã bắt buộc bạn tuân phục, và vì nhiều lý do khác nhau – sợ hãi của không an toàn và vân vân – bạn đã tuân phục. Lúc này, vì những lý do của một loại khác biệt, nhưng trong đó vẫn còn có sợ hãi và ham muốn cho an toàn, bạn cảm thấy rằng bạn không được tuân phục nữa. Đó là như thế, đúng chứ?

 

 “Vâng, trong chừng mực nào đó nó là như thế. Nhưng cái cũ kỹ là dốt nát, và tôi phải được tự do khỏi sự dốt nát.”

 

 Liệu tôi được phép vạch ra, thưa bạn, rằng bạn không đang lắng nghe. Bạn tiếp tục quả quyết rằng cái cũ kỹ là xấu xa, và bạn phải có cái mới mẻ. Nhưng có cái mới mẻ không là vấn đề gì cả.

 “Đó là vấn đề của tôi, thưa ông.”

 

 Thế sao? Bạn suy nghĩ như thế, nhưng chúng ta hãy xem thử. Làm ơn đừng tiếp tục những suy nghĩ riêng của bạn về vấn đề, nhưng chỉ lắng nghe, được chứ?

 

 “Tôi sẽ cố gắng.”

 

 Theo bản năng người ta tuân phục vì những lý do khác nhau: quyến luyến, sợ hãi, ham muốn cho phần thưởng, và vân vân. Đó là một trong những phản ứng đầu tiên của người ta. Sau đó một người nào đó đến và nói rằng người ta phải được tự do khỏi tình trạng bị quy định, và liền nảy sinh sự thôi thúc của không tuân phục. Bạn theo kịp chứ?

 

 “Vâng thưa ông, điều đó rõ ràng.”

 

 Lúc này, liệu có khác biệt căn bản nào giữa sự ham muốn của tuân phục, và sự khao khát được tự do khỏi tuân phục?

 

 “Dường như phải có, nhưng tôi thực sự không biết. Ông nói gì đây, thưa ông?”

 

 Không phải tôi giải thích cho bạn, và vì vậy bạn chấp nhận. Bạn không khám phá cho chính bạn liệu có bất kỳ khác biệt căn bản nào giữa hai ham muốn dường như đối nghịch này, hay sao?

 

 “Làm thế nào tôi sẽ khám phá?” Bằng cách không chỉ trích cái này cũng không hăm hở theo đuổi cái kia. Trạng thái của cái trí mà đang theo đuổi tự do khỏi tuân phục và phản kháng tuân phục là gì? Làm ơn đừng trả lời tôi, những hãy cảm thấy nó, trải nghiệm thực sự trạng thái đó. Những từ ngữ là cần thiết cho sự chuyển tải, nhưng từ ngữ không là trải nghiệm thực sự. Nếu bạn không thực sự trải nghiệm và hiểu rõ trạng thái đó, những nỗ lực để được tự do của bạn sẽ chỉ mang lại sự hình thành những khuôn mẫu khác, không là như thế hay sao?

 

 “Tôi không hoàn toàn hiểu rõ.”

 

 Chắc chắn, không kết thúc hoàn toàn những hệ thống máy móc mà sản sinh những khuôn mẫu, những cái khung, dù tích cực hay tiêu cực, là tiếp tục một khuôn mẫu được bổ sung hay bị quy định.

 

 “Tôi có thể hiểu rõ điều này thuộc từ ngữ, nhưng tôi không thực sự cảm thấy nó.”

 

 Đối với một người bị đói sự diễn tả thuần túy về thức ăn đều không giá trị, anh ấy muốn được ăn.

 Có sự thôi thúc mà tạo ra sự tuân phục, và sự thôi thúc được tự do. Hai thôi thúc này dường như có lẽ khác nhau, tại căn bản chúng không giống hệt, hay sao? Và nếu chúng giống hệt tại căn bản, vậy thì theo đuổi tự do của bạn là hão huyền bởi vì bạn chỉ chuyển động từ một khuôn mẫu sang một khuôn mẫu khác, không bao giờ kết thúc. Không có tình trạng bị quy định cao cả hay tốt lành hơn; tất cả tình trạng bị quy định đều là đau khổ. Ham muốn để hiện diện, hay không hiện diện, nuôi dưỡng tình trạng bị quy định, và chính ham muốn này phải được hiểu rõ.

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 9

 

‘TRỐNG KHÔNG BÊN TRONG’

 

 

B

à ấy đang đội một cái thúng lớn trên đầu, vịn nó bằng một tay; nó chắc phải khá nặng, nhưng dáng lắc lư của bước đi không bị thay đổi bởi trọng lượng. Bà ấy có dáng điệu thật đẹp, bước đi của bà ấy uyển chuyển và nhịp nhàng. Trên tay bà ấy là những cái vòng kim loại to mà tạo ra một âm thanh khẽ kêu lách cách, và trên bàn chân của bà là đôi giày sandal mòn, cũ kỹ. Chiếc áo sari của bà đã rách nát và bẩn thỉu do bởi dùng lâu rồi. Bà ấy thường có nhiều bạn đồng hành cùng bà ấy, tất cả họ đều mang những cái thúng, nhưng sáng này bà ấy một mình trên con đường gồ ghề. Mặt trời vẫn chưa quá nóng và vút cao trên bầu trời xanh vài con chim ưng đang chuyển động trong những vòng tròn rộng mà không cần vẫy cánh. Con sông lặng lờ trôi cạnh con đường. Một buổi sáng an bình, và có vẻ người đàn bà cô đơn đó cùng cái thúng lớn trên đầu là sự tập trung của vẻ đẹp và duyên dáng; tất cả những sự vật dường như đang hướng đến bà ấy và đang chấp nhận bà ấy như bộ phận của sự hiện diện riêng của chúng. Bà ấy không là thực thể tách rời nhưng bộ phận của bạn và tôi, và của cây me đó. Bà ấy không đang đi bộ phía trước tôi, nhưng tôi đang đi bộ cùng cái thúng đó trên đầu của tôi. Nó không là một ảo tưởng, một đồng hóa được tưởng tượng, được ao ước, và được vun quén, mà sẽ quá xấu xa, nhưng một trải nghiệm tự nhiên và tức khắc. Một vài bước tách rời chúng tôi đã tan biến; thời gian, ký ức, và một khoảng cách rộng lớn mà sự suy nghĩ nuôi dưỡng, hoàn toàn được xóa sạch. Chỉ có người phụ nữ đó, không có tôi đang quan sát bà ấy. Và nó là một con đường thật dài dẫn đến thị trấn, nơi bà ấy sẽ bán những chứa đựng trong cái thúng của bà ấy. Vào buổi chiều bà ấy sẽ trở lại theo con đường đó và băng qua một cái cầu tre nhỏ trên đường đến ngôi làng, chỉ xuất hiện lại sáng hôm sau cùng cái thúng đầy.

 

 Ông ấy rất nghiêm túc, và không còn trẻ nữa, nhưng ông ấy có nụ cười dễ chịu và sức khỏe tốt. Đang ngồi kiết già trên sàn nhà, ông ấy giải thích bằng tiếng Anh hơi chậm, ông ấy khá nhút nhát, đã theo học đại học và có bằng Cao học, nhưng đã không nói tiếng Anh trong nhiều năm nên hầu như đã quên hết nó. Ông ấy đã đọc nhiều văn chương tiếng Phạn và những từ ngữ tiếng Phạn thường xuyên trên hai môi của ông ấy. Ông ấy đã đến, ông ấy nói, để đặt ra nhiều câu hỏi về sự trống không phía bên trong, sự trống rỗng của cái trí. Sau đó ông ấy bắt đầu ngâm bằng tiếng Phạn, và ngay tức khắc căn phòng được phủ đầy một âm vang rền sâu lắng, tinh khiết và xuyên thấu. Ông ấy tiếp tục ngâm trong một khoảng thời gian, và quả là một hài lòng khi lắng nghe. Khuôn mặt ông ấy rực sáng cho từng ý nghĩa mà ông ấy đang thả vào mỗi từ ngữ, và bởi tình yêu mà ông ấy cảm thấy từ ngữ đó chứa đựng. Ông ấy mất đi bất kỳ sự hời hợt nào, và dư thừa nghiêm túc khi ngồi đúng tư thế.

 

 “Tôi rất hạnh phúc khi đã ngâm lên những câu kinh này trong sự hiện diện của ông. Đối với tôi chúng có ý nghĩa và vẻ đẹp vô cùng; tôi đã tham thiền về chúng trong nhiều năm, và đối với tôi chúng là một nguồn hướng dẫn và sức mạnh. Tôi đã đào tạo cơ thể không được rung động bất thường, nhưng những câu kinh này khiến cho tôi tuôn trào nuớc mắt. Chính âm thanh của những từ ngữ, cùng ý nghĩa phong phú của chúng, lấp đầy quả tim của tôi, và sau đó sống không còn là một vất vả và một đau khổ. Giống như mọi người khác, tôi đã biết mùi đau khổ, đã có chết và đau khổ của sống. Tôi có một người vợ đã chết trước khi tôi bỏ lại những sung túc trong ngôi nhà của người cha tôi, và lúc này tôi mới biết ý nghĩa của nghèo khó tự nguyện. Tôi đang nói với ông tất cả điều này chỉ như một giải thích. Tôi không thất vọng, cô độc hay rơi vào bất kỳ loại nào đó. Quả tim của tôi mãn nguyện trong nhiều thứ; nhưng người cha của tôi thường nói với tôi điều gì đó về những nói chuyện của ông, và một người quen đã thôi thúc tôi đến gặp ông; và thế là tôi ở đây. “Tôi muốn nói chuyện với ông về sự trống không không thể đo lường này,” ông ấy tiếp tục. “Tôi đã có một cảm thấy của trống không đó, và tôi nghĩ rằng tôi có thể sờ chạm đường viền của nó trong những lang thang và những tham thiền của tôi.” Sau đó ông ấy trích dẫn một câu kinh để giải thích và ủng hộ trải nghiệm của ông ấy.

 

 Nếu người ta được phép vạch rõ, uy quyền của một người khác, dù vĩ đại đến chừng nào, không là bằng chứng của sự thật thuộc trải nghiệm riêng của bạn. Sự thật không cần bằng chứng qua hành động, cũng không phụ thuộc vào bất kỳ uy quyền nào; vì vậy chúng ta hãy gạt đi tất cả uy quyền và truyền thống, và cố gắng khám phá sự thật của vấn đề này cho chính chúng ta.

 

 “Điều đó sẽ rất khó khăn cho tôi, bởi vì tôi bị lún sâu trong truyền thống – không phải trong truyền thống của thế giới nhưng trong những lời giảng của những quyển kinh Gita, Upanishads, và vân vân. Liệu tôi đúng đắn khi buông bỏ tất cả những quyển kinh đó? Liệu tôi không biết ơn chúng?”

 

 Biết ơn hoặc không biết ơn chẳng dính dáng gì cả: chúng ta quan tâm khám phá sự thật hay sự giả dối của trống không đó mà bạn đã bắt gặp. Nếu bạn đi trên con đường của uy quyền và truyền thống, mà là hiểu biết, bạn sẽ chỉ trải nghiệm điều gì bạn ham muốn trải nghiệm, được giúp đỡ bởi uy quyền và truyền thống. Nó sẽ không là một khám phá; nó sẽ được biết trước một trống không phải được công nhận và được trải nghiệm. Uy quyền và truyền thống có lẽ sai lầm, chúng có lẽ là một ảo tưởng gây thỏa mãn. Muốn khám phá liệu trống không đó là thực sự hay giả dối, liệu nó hiện diện hay chỉ là một sáng chế khác của cái trí, cái trí phải được tự do khỏi mạng lưới của uy quyền và truyền thống.

 

 “Liệu có khi nào cái trí có thể tự làm tự do chính nó khỏi mạng lưới này?”

 

 Cái trí không thể tự làm tự do chính nó, bởi vì bất kỳ nỗ lực của cái trí để được tự do chỉ đan dệt một mạng lưới khác mà trong đó nó sẽ bị trói buộc lại. Tự do không là một đối nghịch; tự do không là tự do khỏi cái gì đó, nó không phải là một tình trạng của giải thoát khỏi ngục tù. Sự thôi thúc phải được tự do nuôi dưỡng ngục tù riêng của nó. Tự do là tình trạng của sự hiện diện mà không là kết quả của ham muốn để được tự do. Khi cái trí hiểu rõ điều này, và thấy được sự giả dối của uy quyền và truyền thống, vậy thì chỉ như thế cái giả dối tiêu tan.

 

 “Có lẽ rằng tôi đã bị thôi thúc phải cảm thấy trống không nào đó bởi đọc những quyển kinh của tôi, và bởi những suy nghĩ được đặt nền tảng trên đọc những quyển kinh đó; nhưng ngoại trừ tất cả điều đó, từ niên thiếu tôi đã mang máng cảm thấy, như trong một giấc mộng, sự hiện diện của trống không này. Luôn luôn có một phỏng đoán về nó, một cảm thấy đầy cảm xúc cho nó; và khi tôi lớn lên, việc đọc nhiều quyển kinh chỉ củng cố thêm cảm thấy này, cho nó nhiều sức sống và mục đích hơn. Nhưng tôi bắt đầu nhận ra ông có ý gì. Hầu như tôi đã phụ thuộc hoàn toàn vào sự diễn tả những trải nghiệm của những người khác, như đã được cho trong những quyển kinh thiêng liêng. Tôi có thể quẳng đi sự phụ thuộc này, bởi vì lúc này tôi thấy sự cần thiết phải hành động như thế; nhưng liệu tôi có thể làm sống lại cái cảm thấy thuần khiết, khởi nguồn đó cho cái vượt khỏi những từ ngữ?”

 

 Cái gì được làm sống lại không là cái đang sống, không là cái mới mẻ; nó là một ký ức, một vật chết rồi, bạn không thể đặt sự sống vào cái chết rồi. Làm sống lại và sống dựa vào ký ức sẽ là một nô lệ của sự kích thích, và một cái trí phụ thuộc vào sự kích thích, nhận biết được hay không nhận biết được, chắc chắn sẽ trở nên đờ đẫn và vô cảm. Sống lại là sự tiếp tục của hoang mang; quay về quá khứ chết rồi trong khoảnh khắc của một khủng hoảng đang sống là tìm kiếm một khuôn mẫu của sống mà có gốc rễ của nó trong thoái hóa. Điều gì bạn trải nghiệm như một thời niên thiếu hay chỉ mới ngày hôm qua, là qua rồi và kết thúc; và nếu bạn bám vào quá khứ, bạn ngăn cản đang trải nghiệm vùn vụt của cái mới mẻ.

 

 “Như tôi nghĩ ông sẽ nhận ra, thưa ông, tôi thực sự khẩn thiết lắm, và đối với tôi nó trở thành một nhu cầu cấp bách phải hiểu rõ và phải thuộc về trống không đó. Tôi sẽ làm gì đây?”

 Người ta phải làm trống không cái trí khỏi cái đã được biết; tất cả hiểu biết mà người ta đã thâu lượm phải kết thúc để không còn bất kỳ ảnh hưởng nào cho cái trí đang sống. Hiểu biết luôn luôn thuộc quá khứ, nó chính là qui trình của quá khứ, và cái trí phải được tự do khỏi qui trình này. Sự công nhận là bộ phận của qui trình hiểu biết, đúng chứ?

 

 “Làm thế nào lại như thế?”

 

 Để công nhận cái gì đó, chắc chắn bạn phải đã biết hay đã trải nghiệm nó từ trước rồi, và trải nghiệm này được lưu trữ như hiểu biết, ký ức. Sự công nhận hiện diện từ quá khứ. Bạn có lẽ đã trải nghiệm, từ xa xưa, trống không này, và bởi vì đã trải nghiệm nó một lần, lúc này bạn khao khát nó. Trải nghiệm thuần khiết, khởi nguồn hiện diện mà không có sự theo đuổi của bạn; nhưng lúc này bạn đang theo đuổi nó, và cái bạn đang tìm kiếm không là trống không, nhưng cái mới mẻ lại của một ký ức cũ kỹ. Nếu nó sẽ xảy ra lại, tất cả hồi tưởng về nó, tất cả hiểu biết về nó, phải tan biến. Tất cả sự tìm kiếm cho nó phải kết thúc, bởi vì sự tìm kiếm được đặt nền tảng trên sự ham muốn để trải nghiệm.

 

 “Liệu ông thực sự có ý rằng tôi không được tìm kiếm nó? Điều này dường như không thể được!”

 

 Động cơ của tìm kiếm quan trọng hơn chính sự tìm kiếm. Động cơ tác động, hướng dẫn và định hình sự tìm kiếm. Động cơ tìm kiếm của bạn là sự ham muốn để trải nghiệm cái không biết được, để nhận được hạnh phúc và vô hạn của nó. Ham muốn này đã tạo ra người trải nghiệm mà khao khát trải nghiệm. Người trải nghiệm đang tìm kiếm trải nghiệm có ý nghĩa hơn, bao la hơn và vĩ đại hơn. Tất cả những trải nghiệm khác đã mất đi hương vị của chúng, lúc này người trải nghiệm ao ước cái trống không; vì vậy có người trải nghiệm và vật được trải nghiệm. Thế là xung đột bắt đầu chuyển động giữa hai cái, giữa người theo đuổi và vật được theo đuổi.

 

 “Tôi hiểu rất rõ điều này, bởi vì chính xác nó là trạng thái mà tôi đang bị kẹt. Lúc này tôi thấy rằng tôi bị trói buộc trong một mạng lưới của tạo tác riêng của tôi.”

 

 Giống như mọi người tìm kiếm, và không phải chỉ người tìm kiếm sự thật, Thượng đế, cái trống không, và vân vân. Mọi người tham vọng và khao khát mà đang theo đuổi quyền hành, vị trí, thanh danh, mọi người lý tưởng, mọi người tôn thờ Chính thể, mọi người xây dựng một Không tưởng hoàn hảo – tất cả họ đều bị trói buộc trong cùng mạng lưới. Nhưng nếu một lần bạn hiểu rõ ý nghĩa tổng thể của sự tìm kiếm, liệu bạn sẽ tiếp tục tìm kiếm cái trống không?

 

 “Tôi nhận biết ý nghĩa phía bên trong của câu hỏi của ông và tôi đã không còn tìm kiếm rồi.”

 

 Nếu đây là một sự kiện, vậy thì trạng thái của cái trí mà không đang tìm kiếm là gì?

 

 “Tôi không biết; toàn sự việc đều quá mới mẻ đối với tôi đến độ tôi phải hồi tỉnh và quan sát. Có lẽ tôi phải cần vài phút trước khi chúng ta thâm nhập thăm thẳm?”

 

 Sau một khoảng ngừng, ông ấy tiếp tục.

 

 “Tôi nhận thấy nó tinh tế lạ thường; quả là khó khăn vô cùng cho người trải nghiệm, người nhìn ngắm, không len lỏi vào. Có vẻ hầu như suy nghĩ không thể không tạo tác người suy nghĩ; nhưng chừng nào còn có một người suy nghĩ, một người trải nghiệm, chắc chắn phải có tách khỏi, và xung đột với, cái sẽ được trải nghiệm. Và ông đang hỏi, đúng chứ, trạng thái của cái trí khi không có xung đột là gì?”

 

 Xung đột hiện diện khi ham muốn đảm đương hình thức của người trải nghiệm và theo đuổi cái sẽ được trải nghiệm; bởi vì cái sẽ được trải nghiệm cũng được xếp đặt vào chung bởi ham muốn.

 

 “Làm ơn hãy kiên nhẫn với tôi, và cho phép tôi hiểu rõ điều gì ông đang nói. Ham muốn không chỉ tạo ra người trải nghiệm, người nhìn ngắm, nhưng cũng còn tạo ra cái sẽ được trải nghiệm, vật được nhìn ngắm. Vì vậy ham muốn là nguyên nhân của sự phân chia giữa người trải nghiệm và vật được trải nghiệm, và chính phân chia này duy trì sự xung đột. Lúc này ông đang hỏi, trạng thái của cái trí mà không còn trong xung đột, mà không còn bị thúc đẩy bởi ham muốn, là gì? Nhưng liệu câu hỏi này có thể được trả lời mà không có người nhìn ngắm đang nhìn ngắm trải nghiệm của trạng thái không ham muốn?”

 

 Khi bạn nhận biết sự khiêm tốn của bạn, liệu sự khiêm tốn không kết thúc hay sao? Liệu có đạo đức khi bạn cố ý luyện tập đạo đức? Luyện tập như thế là sự củng cố của hoạt động tự cho mình là trung tâm, mà không còn đạo đức. Khoảnh khắc bạn nhận biết bạn hạnh phúc, bạn không còn hạnh phúc. Trạng thái của một cái trí không bị trói buộc trong xung đột của ham muốn là gì? Sự thôi thúc phải tìm ra là bộ phận của ham muốn mà tạo ra người trải nghiệm và vật được trải nghiệm, đúng chứ?

 

 “Điều đó đúng. Câu hỏi của ông là một cái bẫy cho tôi, nhưng tôi cám ơn ông vì đã hỏi như thế. Tôi đang thấy nhiều thêm nữa những tinh tế phức tạp của ham muốn.”

 

 Nó không là một cái bẫy, nhưng một câu hỏi tự nhiên và không tránh khỏi mà bạn sẽ phải tự hỏi chính bạn trong sự thâm nhập của bạn. Nếu cái trí không cực kỳ tỉnh táo, nhận biết, chẳng mấy chốc nó lại bị trói buộc trong mạng lưới của ham muốn riêng của nó.

 

 “Một câu hỏi cuối cùng: liệu cái trí có thể hoàn toàn được tự do khỏi ham muốn có được trải nghiệm, mà duy trì sự phân chia này giữa người trải nghiệm và vật được trải nghiệm?”

 

 Hãy khám phá, thưa bạn. Khi cái trí hoàn toàn được tự do khỏi cấu trúc của ham muốn này, liệu lúc đó cái trí khác biệt trống không?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 10

 

‘VẤN ĐỀ CỦA TÌM KIẾM’

 

 

C

òn rất sớm vào buổi sáng của một ngày có ánh nắng mặt trời, rực rỡ và rõ ràng, và biển náo động đã bất động, nhẹ nhàng ve vuốt bờ biển trắng xóa. Hầu như không có bất kỳ chuyển động nào của dòng nước rộng lớn xanh mãnh liệt kia, như thể màu sắc nhân tạo nào đó đã được tô thêm vào. Có một lấp lánh trong biển và một vui tươi; nó xanh hơn bầu trời xanh, cổ xưa và đầy hân hoan. Tuần qua những dòng nước rất hung bạo và đe dọa, cùng một dòng hải lưu cuồng nộ mà cuốn người ta ra thật xa; nhưng lúc này chúng không là gì cả ngoại trừ sự yên lặng, chỉ có chút ít thì thầm. Gió đã mệt nhoài sau những ngày hung bạo, và thậm chí không có một cơn gió nhẹ. Cột khói của một con tàu hơi nước ngoài biển xa tít mù hầu như đang đâm thẳng vào bầu trời không mây. Yên lặng đến độ người ta có thể nghe âm thanh của chiếc xe lửa, vẫn còn cách đây nhiều dặm, khi nó đang đến cái sườn núi thấp nhìn ra biển. Tiếng xành xạch yếu ớt đã bắt đầu gầm thét, và chẳng mấy chốc quả đất rung động khi chiếc xe lửa chở hàng hóa, hàng trăm chiếc xe hơi bằng thép được kéo bởi một đầu máy diesel rất mới, chạy qua thật nhanh trên đầu. Người tài xế vẫy tay và mỉm cười. Chẳng mấy chốc không còn nhìn thấy chiếc xe lửa, và lại nữa có yên lặng bởi biển xanh. Hàng dặm về phía bắc, người ta chỉ có thể thấy những hàng dừa được trồng cẩn thận, cùng những bãi cỏ xanh, nơi thị trấn trải dài xuống bờ biển; nhưng ở đây nó rất thanh bình. Có hàng trăm chim hải âu trên bãi biển. Chắc chắn một con có một cái cánh bị gãy, bởi vì nó đang đứng tách rời với cánh của nó rũ xuống; xa hơn một chút, một con hải âu đã chết hầu như bị lấp kín bởi cát đang trôi giạt. Một con chó to xuất hiện, một sinh vật dễ thương trong ánh mặt trời, và nguyên đàn chim bay ra biển, vẽ thành nửa vòng tròn, và lại hạ cánh xuống cát, một khoảng cách nào đó phía sau con chó. Bằng một tiếng kêu kinh hãi, con hải âu bị thương chuyển động về hướng nước, kéo lê cái cánh của nó; con chó thấy nó, nhưng không chú ý, tiếp tục con đường của nó, đuổi theo những con cua nhỏ đang ra khỏi cát ướt.

 

 Một người thư ký trong văn phòng nào đó, anh ấy nghiêm trang và rất khẩn thiết, hai mắt nghiêm túc, mặt sáng sủa và một nụ cười sẵn sàng. Giá cả leo thang, anh ấy nói, và sống đã trở thành quá đắt đỏ đến độ thật khó khăn để ổn định sống. Mặ dù còn khá trẻ, trong độ tuổi ba mươi, anh ấy lo âu về tương lai, bởi vì anh ấy có những trách nhiệm – không có con cái, anh ấy giải thích, nhưng một người vợ và một mẹ già phải nuôi dưỡng.

 “Mục đích của sống lề thói, đơn điệu này là gì?” bỗng nhiên anh ấy hỏi. “Tôi đã luôn luôn đang tìm kiếm cái này hay cái kia: tìm kiếm công việc sau khi tôi học xong đại học, tìm kiếm vui thú với người vợ của tôi, tìm kiếm để tạo ra một thế giới tốt lành hơn bằng cách gia nhập đảng Cộng sản – mà chẳng mấy chốc tôi từ bỏ, bởi vì nó chỉ là một kiểu tôn giáo có tổ chức, giống như bất kỳ tôn giáo có tổ chức nào khác; và lúc này tôi đang tìm kiếm Thượng đế. Theo tự nhiên tôi không là một người bi quan, nhưng mọi thứ trong sống đã làm tôi chán chường. Chúng tôi tìm kiếm và tìm kiếm, và dường như chúng tôi không bao giờ tìm được. Tôi đã đọc những quyển sách mà những người có giáo dục nhất đã từng đọc, nhưng kích thích thuộc trí năng chẳng mấy chốc trở thành phiền muộn. Tôi phải tìm ra, và sống của tôi đang bắt đầu ngắn dần. Tôi muốn nói chuyện nghiêm túc nhất với ông, bởi vì tôi cảm thấy ông có lẽ giúp đỡ trong sự tìm kiếm của tôi.”

 

 Liệu chúng ta có thể thâm nhập chầm chậm và kiên nhẫn vào chuyển động được gọi là sự tìm kiếm này? Có những người đã khẳng định rằng họ đã tìm kiếm và đã tìm ra, và được thỏa mãn bởi điều gì họ đã tìm ra, họ có những phần thưởng của họ. Bạn nói rằng bạn đang tìm kiếm. Liệu bạn biết tại sao bạn đang tìm kiếm, và bạn tìm kiếm cái gì?

 

 “Giống như mọi người khác, tôi đã tìm kiếm mọi thứ, hầu như những việc đó đã trôi qua rồi; nhưng, giống như căn bệnh nào đó mà không có thuốc chữa trị, sự tìm kiếm cứ tiếp tục.”

 

 Trước khi chúng ta thâm nhập toàn nghi vấn của chúng ta tìm kiếm cái gì, chúng ta hãy khám phá chúng ta có ý gì qua từ ngữ ‘tìm kiếm’. Trạng thái của cái trí mà đang tìm kiếm là gì?

 

 “Nó là một trạng thái của nỗ lực mà trong đó cái trí đang cố gắng thoát khỏi một tình huống xung đột hay đau khổ, và để tìm được một điều thoải mái, vui thú.”

 

 Liệu một cái trí như thế thực sự đang tìm kiếm? Cái trí tìm kiếm cái gì nó sẽ tìm được, nhưng cái gì nó tìm được sẽ là sự chiếu rọi riêng của nó. Liệu có sự tìm kiếm thực sự, nếu sự tìm kiếm là kết quả của một động cơ? Liệu tất cả tìm kiếm phải có một động cơ, hay liệu có một tìm kiếm mà không có động cơ gì cả? Liệu cái trí có thể hiện diện mà không có động cơ tìm kiếm? Liệu tìm kiếm như chúng ta biết nó chỉ là một phương tiện khác mà nhờ đó cái trí tẩu thoát khỏi chính nó? Nếu như thế cái gì đang thúc đẩy cái trí tẩu thoát? Nếu không hiểu rõ toàn nội dung của cái trí mà đang tìm kiếm, sự tìm kiếm chẳng có ý nghĩa bao nhiêu.

 

“Tôi e rằng, thưa ông, tất cả điều này là hơi quá nhiều đối với tôi. Liệu ông có thể giải thích nó đơn giản hơn?”

 

Chúng ta hãy bắt đầu bằng qui trình chúng ta biết. Tại sao bạn tìm kiếm, và bạn đang tìm kiếm cái gì?

 

“Người ta tìm kiếm quá nhiều sự việc: hạnh phúc, an toàn, thanh thản, vĩnh cửu, Thượng đế, một xã hội vĩnh viễn không có chiến tranh trong nó, và vân vân.”

 

Trạng thái mà thực sự bạn đang có, và mục tiêu mà bạn đang tìm kiếm, cả hai đều là những sáng chế của cái trí, đúng chứ?

 

“Làm ơn, thưa ông, đừng khiến cho nó quá khó khăn. Tôi biết tôi đau khổ và muốn tìm một cách thoát khỏi nó và tôi muốn chuyển động hướng về một tình trạng mà trong đó sẽ không có đau khổ.”

 

Nhưng mục đích bạn đang tìm kiếm vẫn là sự chiếu rọi của cái trí không muốn bị phiền muộn; không là như thế hay sao? Và có lẽ không có sự việc như thế, nó chỉ là một hoang đường.

“Nếu đó là một hoang đường, vậy thì phải có cái gì đó thực sự, và tôi phải tìm ra.”

 

 Chúng ta đang cố gắng hiểu rõ, đúng chứ? Ý nghĩa tổng thể của sự tìm kiếm, không phải làm thế nào để tìm ra sự thật. Có lẽ chúng ta bắt gặp sự thật đó mau thôi. Lúc này chúng ta quan tâm điều gì chúng ta có ý khi chúng ta nói chúng ta đang tìm kiếm, vì vậy chúng ta hãy thâm nhập ý nghĩa tổng thể của từ ngữ đó.

 Bởi vì không hạnh phúc, bạn đang tìm kiếm hạnh phúc, đúng chứ? Một con người thấy hạnh phúc trong uy quyền, vị trí, thanh danh, một người khác trong của cải hay hiểu biết, một người khác trong Thượng đế, một người khác trong Chính thể lý tưởng, một không tưởng hoàn hảo, và vân vân. Như một người tham vọng trong thế gian theo đuổi con đường thành tựu của anh ấy, mà trong đó có tàn nhẫn, thất vọng, sợ hãi, có lẽ được che đậy bởi những từ ngữ dễ thương; vì vậy bạn cũng đang tìm kiếm thành tựu cho những ham muốn của bạn, dù nó là cái tối thượng; và khi bạn biết trước kết thúc là gì, liệu có sự tìm kiếm?

 

 “Chắc chắn, thưa ông, Thượng đế hay hạnh phúc không thể được biết trước; nó phải được tìm ra.”

 

 Làm thế nào bạn có thể khám phá cái mà bạn không biết? Bạn biết, hay bạn suy nghĩ rằng bạn biết, Thượng đế là gì, và bạn biết tùy theo tình trạng bị quy định của bạn, hay tùy theo trải nghiệm riêng của bạn, mà được đặt nền tảng trên tình trạng bị quy định của bạn; thế là, vì đã hình thành Thượng đế là gì, bạn tiếp tục ‘tìm kiếm’ cái mà cái trí của bạn đã chiếu rọi. Rõ ràng đây không là tìm kiếm; bạn chỉ đang theo đuổi cái gì bạn biết rồi. Tìm kiếm kết thúc khi bạn biết, bởi vì biết là một qui trình của công nhận, và công nhận là một hành động của quá khứ, của cái đã được biết.

 

 “Nhưng tôi thực sự đang tìm kiếm Thượng đế, bằng bất kỳ cái tên gì có lẽ Ngài được gọi.”

 

 Bạn đang tìm kiếm Thượng đế, như những người khác đang tìm kiếm hạnh phúc qua nhậu nhẹt, qua thâu lượm uy quyền, và vân vân. Đây là tất cả những động cơ được thiết lập tốt và được biết đến rõ ràng. Động cơ tạo ra kết thúc được ham muốn. Liệu có tìm kiếm khi có một động cơ?

 

 “Tôi nghĩ tôi đang bắt đầu thấy điều gì ông có ý, làm ơn hãy tiếp tục, thưa ông.”

 

 Nếu bạn thực sự khẩn thiết, khoảnh khắc bạn nhận biết rằng trong toàn khuôn mẫu của tạm gọi là sự tìm kiếm này, không có tìm kiếm gì cả, bạn buông bỏ nó. Nhưng nguyên nhân của sự tìm kiếm của bạn vẫn còn y nguyên. Bạn có lẽ gạt đi cái khuôn mẫu A, mà là sự tìm kiếm cái đó mà cái trí đã chiếu rọi; nhưng sau đó bạn sẽ quay sang khuôn mẫu B, mà là ý tưởng rằng bạn không được theo đuổi khuôn mẫu A; và nếu nó không là khuôn mẫu B nó sẽ là khuôn mẫu C, N, hay Z. Tâm điểm của cái trí của bạn đã không hiểu rõ toàn vấn đề của sự tìm kiếm, và đó là lý do tại sao nó chuyển động từ một khuôn mẫu sang một khuôn mẫu khác, từ một lý tưởng sang một lý tưởng khác, từ một đạo sư hay người lãnh đạo sang một người khác. Nó luôn luôn đang chuyển động trong mạng lưới của cái đã được biết.

 Lúc này, liệu cái trí vẫn còn hiện diện nếu không tìm kiếm? Liệu có cái trí, người tìm kiếm, khi chuyển động của tìm kiếm này không hiện diện? Cái trí chao đảo từ một chuyển động của tìm kiếm này sang tìm kiếm khác, luôn luôn dò dẫm, luôn luôn tìm kiếm, luôn luôn bị trói buộc trong mạng lưới của trải nghiệm. Chuyển động này luôn luôn hướng về cái nhiều hơn: sự kích thích nhiều hơn, trải nghiệm nhiều hơn, hiểu biết rộng rãi hơn và sâu thẳm hơn. Người săn bắt luôn luôn đang chiếu rọi vật được săn bắt. Liệu cái trí tìm kiếm, ngay khi nó nhận biết ý nghĩa của toàn qui trình của tìm kiếm này? Và khi cái trí không đang tìm kiếm, liệu có một người trải nghiệm để trải nghiệm?

 

 “Ông có ý gì qua từ ngữ người trải nghiệm?”

 

 Chừng nào còn có một người tìm kiếm và một vật được tìm kiếm, phải có người trải nghiệm, cái người mà trải nghiệm, và đây là tâm điểm của chuyển động tự cho mình là trung tâm của cái trí. Từ trung tâm này, tất cả những hoạt động xảy ra, dù cao quí hay thấp hèn: sự ham muốn cho của cải và uy quyền, sự ép buộc để thỏa mãn với cái gì là, sự thôi thúc để tìm kiếm Thượng đế, để tạo ra những đổi mới và vân vân.

 

 “Tôi thấy trong chính tôi sự thật của điều gì ông đang nói. Tôi đã tiếp cận toàn sự việc một cách sai lầm.”

 

 Liệu điều này có ý bạn sẽ tiếp cận nó ‘một cách đúng đắn’? Hay bạn nhận biết rằng bất kỳ tiếp cận nào đến vấn đề, ‘đúng’ hay ‘sai’, là hoạt động tự cho mình là trung tâm, mà chỉ củng cố, một cách tinh tế hay thô thiển, người trải nghiệm?

 

 “Cái trí thật ranh mãnh làm sao, chuyển động của nó quá mau lẹ và tinh tế để tự duy trì chính nó? Tôi thấy điều đó rất rõ ràng.”

 

 Khi cái trí không còn tìm kiếm bởi vì nó đã hiểu rõ ý nghĩa tổng thể của sự tìm kiếm, những giới hạn mà đã áp đặt vào chính nó rơi rụng, đúng chứ? Liệu lúc đó cái trí không là cái không thể đo lường được, cái không biết được hay sao?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 11

 

‘CÁCH MẠNG TÂM LÝ’

 

 

C

ó nhiều la hét và nhộn nhịp trước khi xe lửa bắt đầu chạy. Những toa hàng dài đầy người và đầy khói, mọi khuôn mặt đều che giấu phía sau một tờ báo; nhưng may thay vẫn còn một hay hai chỗ trống. Chiếc xe lửa chạy bằng điện, và chẳng mấy chốc nó sẽ ra khỏi những vùng ngoại ô rồi tăng tốc độ trong vùng quê mở rộng, chạy qua những chiếc xe hơi và những chiếc xe buýt trên xa lộ song song với đường rầy. Một vùng quê đẹp, xanh, những quả đồi cuồn cuộn và những thị trấn lịch sử, cổ xưa. Mặt trời sáng dịu, bởi vì là đầu xuân, những cây ăn quả vừa bắt đầu phơi bày những bông hoa trắng hồng. Toàn cảnh đồng quê xanh tươi, trong lành và tươi trẻ, cùng những chiếc lá thanh thanh, lấp lánh và đang nhảy múa trong ánh mặt trời. Nó là một ngày thiên đàng nhưng những toa xe đầy những người khách áo não, và không khí dày đặc khói thuốc lá. Một bé gái nhỏ và mẹ của em ngồi ngay đối diện dãy ghế và người mẹ giải thích cho bé rằng em ấy không được nhìn vào những người lạ; nhưng đứa trẻ không thèm chú ý, và lúc này chúng tôi mỉm cười với nhau. Từ lúc ấy trở đi em ấy thoải mái, thường xuyên ngước lên nhìn để xem thử liệu em bé đang được nhìn và mỉm cười khi hai mắt chúng tôi gặp nhau. Sau đó em cảm thấy buồn ngủ, thu mình trên cái ghế, và người mẹ che kín em bằng chiếc áo khoác.

 Chắc phải vui vẻ lắm khi dạo bộ theo con đường đó qua những cánh đồng, giữa quá nhiều vẻ đẹp và sáng sủa. Người ta vẫy tay khi xe lửa của chúng tôi gầm thét dọc theo con đường trải nhựa tốt. Những con bò trắng to, đang chầm chậm kéo những chiếc xe chất đầy phân, và một số trong những người đàn ông điều khiển chúng chắc phải đang ca hát, bởi vì miệng họ đang há to, và qua những khuôn mặt của họ người ta có thể thấy rằng họ đang tận hưởng không khí buổi sáng trong lành đó. Có những người đàn ông và đàn bà trong những cánh đồng, đang đào bới, đang trồng trọt, đang gieo hạt.

 Tôi từ từ đi ra hành lang dài, với những chiếc ghế ngồi trên cả hai phía, hướng về phía đầu chiếc xe lửa. Ngang qua toa hàng ăn và đi qua nhà bếp, tôi đẩy cửa vào toa hành lý. Không ai ngăn cản tôi. Nhiều hành lý được sắp xếp ngăn nắp, những nhãn hiệu của chúng vung vẫy trong luồng gió lùa. Tôi đi qua cái cửa khác, và có hai người tài xế đầu máy, hoàn toàn được vây quanh bởi những cửa sổ rộng lớn tạo ra một tầm nhìn không bị giới hạn khắp vùng quê dễ thương. Một trong hai người đàn ông này đang điều khiển khéo léo cái cần lái dùng kiểm soát dòng điện, và đối diện anh ấy là những loại đồng hồ khác nhau. Người còn lại đang quan sát và đang nhàn nhã hút thuốc, nhường chỗ ngồi của anh ấy, và lấy một chiếc ghế đẩu, ngồi sát phía sau tôi. Anh ấy kiên quyết bắt buộc tôi phải ngồi ở đó, và bắt đầu đưa ra nhiều câu hỏi. Khoảng giữa những nói chuyện, anh ấy dừng lại để chỉ những tòa lâu đài trên những đỉnh núi, một số trong chúng bị tàn phá, và những cái khác vẫn được bảo vệ tốt. Anh ấy giải thích những đèn xanh, đỏ rực sáng đó có nghĩa gì, và thường xuyên lấy đồng hồ ra để xem thử liệu chúng tôi đang chạy đúng thời khóa biểu tại mỗi nhà ga. Xe lửa của chúng tôi đang chạy tốc độ giữa 100 và 110 km/h, quanh những khúc cua, lên những khoảng dốc vừa; nhưng chúng tôi không bao giờ vượt quá 110 km/h. “Nếu ông xuống nhà ga mà chúng ta vừa chạy qua và đón chuyến xe lửa khác,” anh ấy nói, “ông sẽ đến một thị trấn có tên một vị thánh nổi tiếng.” Kéo mạnh những cái núm, xe lửa chạy rất nhanh qua những ga có những cái tên rất cổ xưa. Lúc này xe lửa đang chạy dọc theo hai bờ của cái hồ xanh có sương mù, và có thể thấy thị trấn trên phía bên kia. Đã có một trận đánh nổi tiếng trong khu vực này mà kết quả của nó là số mạng của nguyên một dân tộc đã bị cai trị. Chẳng mấy chốc chúng tôi đã vượt qua cái hồ, và ra khỏi thung lũng, và quanh những quả đồi uốn khúc, để lại đằng sau chúng tôi những cánh rừng ô liu và cây bách, và thấy chúng tôi đang ở trong một vùng quê gồ ghề hơn. Người ngồi phía sau tôi nói tên của con sông đầy bùn khi xe lửa chạy bên cạnh nó, và nó trông quá nhỏ nhoi và hiền hòa cho một con sông nổi tiếng như thế. Người còn lại, mà đã cất bàn tay của anh ấy khỏi cái núm điều khiển chỉ một lần hay hai lần trong suốt chuyến hành trình hai tiếng rưỡi đồng hồ, đại diện cho cả hai người xin lỗi vì không thể nói chuyện bằng tiếng Anh. “Nhưng không thành vấn đề gì đâu,” anh ấy nói, “bởi vì ông hiểu rõ ngôn ngữ tuyệt vời của chúng tôi?” Lúc này chúng tôi đã đến vùng phụ cận của thị trấn lớn, và bầu trời màu xanh bị che lấp bởi khói của nó.

 

 Có nhiều người chúng tôi trong căn phòng nhỏ nhìn ra cái hồ đẹp, và hoàn toàn yên lặng, mặc dù những con chim đang ríu rít. Trong nhóm người đó có một người đàn ông to lớn, sức khỏe dồi dào và sinh động, hai mắt sắc sảo nhưng hòa nhã, và nói năng từ tốn, có dụng ý. Bởi vì ông ấy háo hức nói, những người còn lại giữ yên lặng, nhưng họ sẽ tham gia khi họ cảm thấy cần thiết.

 “Tôi đã ở trong chính trị nhiều năm, và đã làm việc hết sức cho điều gì tôi thực sự nghĩ là điều tốt lành cho quốc gia. Nó không có nghĩa rằng tôi không tìm kiếm uy quyền và vị trí. Tôi có tìm kiếm chúng; tôi đã đấu tranh với những người khác vì nó, và như ông có lẽ biết, tôi đã đạt được nó. Tôi đã nghe ông lần đầu tiên cách đây nhiều năm rồi, mặc dù một số những sự việc mà ông nói đã tác động mạnh vào tôi, đối với tôi sự tiếp cận sống của ông chỉ là một quan tâm nhất thời; nó không bao giờ bám rễ sâu. Tuy nhiên những năm vừa qua, do bởi tất cả đấu tranh và đau khổ của chúng, cái gì đó đã đang chín chắn trong tôi, và mới đây tôi đã tham dự những nói chuyện và những bàn luận của ông bất kỳ khi nào tôi có thể. Lúc này, tôi hoàn toàn nhận ra rằng điều gì ông đang nói là phương cách duy nhất để thoát khỏi những khó khăn hỗn loạn của chúng tôi. Tôi đã đi khắp Châu âu và Châu mỹ, và trong một thời gian đã hướng đến nước Nga để tìm kiếm một giải đáp. Tôi là một công nhân năng động trong đảng Cộng sản, và bằng ý định nghiêm túc và tốt lành đã hợp tác với những người lãnh đạo chính trị-tôn giáo của nó. Nhưng lúc này tôi đã rút khỏi mọi thứ. Tất cả chúng đã bị thoái hóa và không hiệu quả mặc dù trong những phương hướng nào đó những tiến bộ tốt đẹp đã được thực hiện. Bởi vì đã suy nghĩ nhiều về những vấn đề này, lúc này tôi muốn thâm nhập toàn sự việc mới mẻ lại, và tôi cảm thấy tôi sẵn sàng cho cái gì đó mới mẻ và rõ ràng.”

 

 Muốn thâm nhập, người ta không được bắt đầu bằng một kết luận, bằng một trung thành đảng phái hay một thành kiến; phải không có ham muốn cho thành công và không có đòi hỏi cho hành động tức khắc. Nếu người ta dính dáng bất kỳ những thứ này, sự thâm nhập thực sự hoàn toàn không thể được. Muốn thâm nhập mới mẻ lại toàn chủ đề của sự hiện diện, cái trí phải được lột sạch bất kỳ động cơ cá nhân nào, bất kỳ ý thức của thất vọng nào, bất kỳ tìm kiếm quyền hành nào, dù cho một người hay cho một nhóm người, mà là cùng sự việc. Đó là như thế, phải không, thưa bạn?

 

 “Làm ơn đừng gọi tôi là ‘thưa bạn’! Dĩ nhiên, đó là cách duy nhất để thâm nhập và để hiểu rõ bất kỳ vấn đề gì, nhưng tôi không hiểu liệu tôi có khả năng làm việc đó.”

 

 Khả năng hiện diện cùng sự áp dụng tức khắc và hiệp thông. Muốn thâm nhập nhiều vấn đề phức tạp của sự hiện diện, chúng ta phải khởi đầu mà không cam kết đến bất kỳ triết thuyết nào, bất kỳ học thuyết nào, bất kỳ hệ thống suy nghĩ hay khuôn mẫu của hành động. Khả năng để hiểu rõ không là vấn đề của thời gian; nó là một nhận biết tức khắc, đúng chứ?

 

 “Nếu tôi nhận biết cái gì đó là độc hại, lẩn tránh nó không là một vấn đề gì cả, đơn giản tôi chỉ không chạm đến nó. Tương tự như vậy, nếu tôi thấy rằng bất kỳ loại kết luận nào ngăn cản sự thâm nhập tổng thể những vấn đề của sống, vậy thì tất cả những kết luận, cá nhân hay tập thể, đều rơi rụng. Tôi không phải đấu tranh để được tự do khỏi chúng. Nó là như thế, đúng chứ?”

 

 Vâng, nhưng một câu phát biểu rõ ràng về sự kiện không là sự kiện thực sự. Được tự do thực sự khỏi những kết luận hoàn toàn là vấn đề khác hẳn. Ngay khi chúng ta nhận biết thành kiến của bất kỳ loại nào cản trở sự thâm nhập trọn vẹn, chúng ta có lẽ tiến tới để nhìn mà không có thành kiến. Nhưng từ thói quen, cái trí có khuynh hướng rơi lại uy quyền, rơi lại truyền thống bám rễ sâu; và nhận biết tinh tế khuynh hướng này đến độ nó không can thiệp tiến hành của thâm nhập là điều cần thiết. Cùng hiểu rõ này, chúng ta sẽ tiến tới?

 Lúc này, nhu cầu căn bản của con người là gì?

 

 “Lương thực, quần áo và chỗ ở; nhưng để tạo ra một phân phối bình đẳng những nhu cầu căn bản này trở thành một vấn đề, bởi vì theo tự nhiên con người đều tham lam và loại trừ.”

 

 Bạn có ý rằng anh ấy được khuyến khích và được giáo dục bởi xã hội, để là anh ấy là gì? Lúc này, một loại xã hội khác, qua luật pháp và những hình thức khác của ép buộc, có lẽ có thể cưỡng bách anh ấy không được tham lam và loại trừ; nhưng điều này chỉ tạo ra một phản ứng, và vì vậy có một xung đột giữa cá thể và lý tưởng được thiết lập bởi Chính thể, hay một nhóm chính trị-tôn giáo có quyền hành. Muốn sáng tạo một phân phối công bằng về lương thực, quần áo, chỗ ở, một loại hoàn toàn khác hẳn của tổ chức xã hội là cần thiết, đúng chứ? Những quốc gia tách rời và những chính phủ cai trị, những bao bọc quyền hành và những cấu trúc kinh tế xung đột, cũng như hệ thống giai cấp và tôn giáo có tổ chức – mỗi thứ đều khẳng định phương cách của nó là phương cách thực sự duy nhất. Tất cả điều này phải không còn hiện diện, mà có nghĩa toàn thái độ uy quyền, phân hạng đối với sống, phải kết thúc.

 

 “Tôi có thể thấy rằng đây là cách mạng thực sự duy nhất.”

 

 Nó là một cách mạng tâm lý hoàn toàn, và một cách mạng như thế là cốt lõi nếu con người khắp thế giới không muốn bị trói buộc trong những nhu cầu vật chất căn bản. Quả đất là của chúng ta, không phải của riêng người Anh, người Nga hay người Mỹ, nó cũng không phụ thuộc vào bất kỳ nhóm học thuyết nào. Chúng ta là những con người, không phải những người Ấn giáo, Phật giáo, Thiên chúa giáo, hay những người Hồi giáo. Tất cả những phân chia này phải kết thúc, kể cả người mới nhất, người Cộng sản, nếu chúng ta muốn sáng tạo một cấu trúc xã hội kinh tế hoàn toàn khác hẳn. Nó phải bắt đầu nơi bạn và tôi.

 

 “Liệu tôi có thể hành động chính trị để giúp đỡ sáng tạo một cách mạng như thế?”

 

 Nếu người ta được phép hỏi, bạn có ý gì khi bạn nói về hành động chính trị? Liệu hành động chính trị, dù nó có lẽ là gì, tách rời khỏi hành động tổng thể của con người, hay nó là bộ phận của nó?

 

 “Qua hành động chính trị, tôi có ý hành động tại mức độ của chính phủ: luật pháp, quản trị kinh tế, và vân vân.”

 

 Chắc chắn, nếu hành động chính trị tách khỏi hành động tổng thể của con người, nếu nó không vận dụng bằng toàn thân tâm của anh ấy, cơ thể cũng như tâm lý của anh ấy, vậy thì nó trở thành ranh mãnh, mang lại hỗn loạn và đau khổ thêm nữa; và đây chính xác là điều gì đang xảy ra trong thế giới tại thời điểm hiện nay. Liệu con người, cùng tất cả những vấn đề của anh ấy, không thể hành động như một con người tổng thể, không phải như một thực thể chính trị, bị tách khỏi tình trạng tinh thần hay “tâm lý” của anh ấy, hay sao? Một cái cây là cái rễ, thân, cành, lá và hoa. Bất kỳ hành động nào mà không là hiểu rõ, tổng thể, chắc chắn phải dẫn đến đau khổ. Chỉ có hành động con người tổng thể, không phải hành động chính trị, hành động tôn giáo, hay hành động Ấn độ. Hành động phân chia, tách rời, luôn luôn dẫn đến xung đột cả bên trong lẫn bên ngoài.

 

 “Điều này có nghĩa hành động chính trị không thể xảy ra được, đúng chứ?”

 

 Không phải đâu. Chắc chắn hiểu rõ của hành động tổng thể không ngăn cản hoạt động chính trị, giáo dục hay tôn giáo. Đây không là những hoạt động tách rời, tất cả chúng là một tiến hành hiệp thông mà sẽ tự diễn tả chính nó trong những phương hướng khác nhau. Điều gì quan trọng là tiến hành hiệp thông này, và không phải một hành động chính trị tách rời, dù gây ích lợi rõ ràng ra sao.

 

 “Tôi nghĩ tôi thấy điều gì ông có ý. Nếu tôi có hiểu rõ tổng thể này của con người, hay của chính tôi, sự chú ý của tôi có lẽ hướng vào những phương hướng khác nhau, khi cần thiết, nhưng tất cả hành động của tôi sẽ trong một liên quan hiệp thông của tổng thể. Hành động tách rời, từng mảnh, chỉ có thể tạo ra những kết quả hỗn loạn, bởi vì tôi đang bắt đầu nhận ra. Khi thấy tất cả điều này, không phải như một người chính trị, nhưng như một con người, tầm nhìn về sống của tôi hoàn toàn thay đổi; tôi không còn thuộc bất kỳ quốc gia nào, bất kỳ đảng phái nào, bất kỳ tôn giáo đặc biệt nào. Tôi cần biết Thượng đế, như tôi cần lương thực, quần áo và chỗ ở, nhưng nếu tôi tìm kiếm Thượng đế tách khỏi phần còn lại, sự tìm kiếm của tôi chỉ dẫn đến vô số những hình thức của thảm họa và hoang mang. Vâng tôi thấy điều này là như thế. Chính trị, tôn giáo và giáo dục tất cả hoàn toàn liên quan mật thiết với nhau.

 “Đúng rồi, thưa ông, tôi không còn là một người chính trị, cùng một thành kiến chính trị trong hành động. Như một con người, không phải như một người Cộng sản, một người Ấn giáo, hay một người Thiên chúa giáo, tôi muốn giáo dục đứa con trai của tôi. Liệu chúng ta có thể thâm nhập vấn đề này?”

 

 Sống và hành động hiệp thông là giáo dục. Hiệp thông không hiện diện qua sự tuân phục vào một khuôn mẫu, hoặc khuôn mẫu riêng của người ta, hoặc khuôn mẫu của một người khác. Nó hiện diện qua hiểu rõ những ảnh hưởng áp đặt vào cái trí; qua nhận biết chúng mà không bị trói buộc trong chúng. Những bậc cha mẹ và xã hội đang quy định đứa trẻ bởi những gợi ý, những ham muốn và những ép buộc tình tế, không diễn tả, và bởi sự lặp lại liên tục những giáo điều và những niềm tin nào đó. Giáo dục là giúp đỡ đứa trẻ nhận biết tất cả những ảnh hưởng này, cùng ý nghĩa tâm lý phía bên trong của chúng, giúp đỡ em ấy hiểu rõ những phương cách của uy quyền và không bị trói buộc trong mạng lưới của xã hội.

 Giáo dục không chỉ là một vấn đề của chuyển giao một phương pháp kỹ thuật mà sẽ trang bị cho đứa trẻ có một việc làm, nhưng nó còn phải giúp đỡ đứa trẻ khám phá em thương yêu làm cái gì. Tình yêu này không thể hiện diện nếu đứa trẻ đang tìm kiếm thành công, nổi tiếng hay quyền hành; và giáo dục là giúp đỡ đứa trẻ hiểu rõ điều này.

 Hiểu rõ về chính mình là giáo dục. Trong giáo dục không có người thầy cũng không có người học trò, chỉ có đang học hành; người giáo dục đang học hành, giống như em học sinh đang học hành. Tự do không có khởi đầu và không có kết thúc; hiểu rõ điều này là giáo dục.

 Mỗi mấu chốt này phải được thâm nhập thăm thẳm, và lúc này chúng ta không có thời gian để thâm nhập quá nhiều chi tiết.

 

 “Tôi nghĩ rằng tôi hiểu rõ, trong một ý nghĩa tổng thể, điều gì ông có ý qua từ ngữ giáo dục. Nhưng những người sẽ giáo dục trong phương cách mới mẻ này ở đâu? Đơn giản là những người giáo dục như thế không hiện diện.”

 

 Bạn nói bạn đã làm việc trong lãnh vực chính trị bao nhiêu năm rồi?

 

 “Tôi không thể nhớ được đã bao nhiêu năm. Tôi e rằng đã trên hai mươi năm rồi.”

 

 Chắc chắn, muốn giáo dục người giáo dục, người ta phải làm việc cho nó bằng nhiều năng lượng như bạn đã làm việc trong chính trị – chỉ do bởi nó là một nhiệm vụ gian nan nhiều hơn mà đòi hỏi sự thấu triệt tâm lý thăm thẳm. Bất hạnh thay, dường như không ai quan tâm đến giáo dục đúng đắn, tuy nhiên nó lại quan trọng hơn bất kỳ một yếu tố nào khác trong việc sáng tạo một thay đổi xã hội căn bản.

 

 “Hầu hết chúng tôi, đặc biệt những người chính trị, đều quá quan tâm đến những kết quả ngay lập tức, đến độ chúng tôi chỉ suy nghĩ những giải pháp ngắn ngủi, và không có tầm nhìn lâu dài về những sự việc.

 

 “Lúc này, liệu tôi được phép đưa ra một câu hỏi nữa? Trong tất cả những vấn đề mà chúng ta đã nói chuyện, sự thừa kế quá khứ hiện diện ở đâu?”

 

 

Bạn có ý nói gì qua từ ngữ sự thừa kế? Bạn đang nói về sự thừa kế thuộc tài sản, hay sự thừa kế thuộc tâm lý?

 

 “Tôi đang nghĩ về sự thừa kế thuộc tài sản. Thật ra, tôi không bao giờ nghĩ về sự thừa kế thuộc tâm lý.”

 

 Sự thừa kế thuộc tâm lý cũng bị quy định nhiều như sự thừa kế thuộc tài sản; cả hai đều giới hạn và giam cầm cái trí trong một khuôn mẫu đặc biệt của xã hội, mà ngăn cản sự thay đổi căn bản của xã hội. Nếu quan tâm của chúng ta là sáng tạo một văn hóa hoàn toàn khác hẳn, một văn hóa không bị đặt nền tảng trên tham vọng và tham lợi, vậy thì sự thừa kế thuộc tâm lý trở thành một cản trở.

 

 “Chính xác ông có ý gì qua từ ngữ sự thừa kế thuộc tâm lý?”

 

 Sự áp đặt của quá khứ vào cái trí non trẻ; sự quy định phải vâng lời, phải tuân phục của tầng ý thức bên ngoài và tầng ý thức bên trong của em học sinh. Lúc này những người Cộng sản đang thực hiện điều này rất hiệu quả, cũng như những người Thiên chúa giáo đã thực hiện qua nhiều thế hệ. Những giáo phái tôn giáo khác cũng đang làm nó, nhưng không có mục đích hay hiệu quả lắm. Những bậc cha mẹ và xã hội đang định hình cái trí của trẻ em qua truyền thống, niềm tin, giáo điều, kết luận, quan điểm, và sự thừa kế thuộc tâm lý này ngăn cản sự hiện diện của một trật tự xã hội mới mẻ.

 

 “Tôi có thể thấy điều đó; nhưng muốn kết thúc hình thức của sự thừa kế thuộc tâm lý này hầu như là một điều không thể được, đúng chứ?”

 

 Nếu bạn thực sự thấy sự cần thiết phải kết thúc hình thức thừa kế này, vậy thì liệu bạn sẽ không trao sự chú ý vô hạn để sáng tạo loại giáo dục đúng đắn cho người con trai của bạn, hay sao?

 

 “Lại nữa, hầu hết chúng tôi đều bị quá bị trói buộc trong những sợ hãi và những bận tâm riêng của chúng tôi đến độ chúng tôi không thâm nhập những vấn đề này thăm thẳm lắm. Chúng tôi là một thế hệ của những người nói chuyện hai lời và những người lừa đảo bằng từ ngữ. Sự thừa kế thuộc tài sản là một vấn đề hoàn toàn khác hẳn. Tất cả chúng tôi đều muốn sở hữu cái gì đó, một mảnh đất, dù nhỏ nhoi như thế nào, hay một người khác; và nếu nó không như thế, vậy thì chúng tôi lại muốn sở hữu những học thuyết hay những niềm tin. Chúng tôi có thói quen xấu xa trong sự theo đuổi những tài sản của chúng tôi.”

 

 Nhưng khi bạn nhận biết thăm thẳm rằng sự thừa kế tài sản cũng phá hoại như sự thừa kế tâm lý, vậy thì bạn sẽ bắt đầu giúp đỡ con cái của bạn được tự do khỏi cả hai hình thức thừa kế. Bạn sẽ giáo dục các em hoàn toàn tự làm chủ chính mình, không phụ thuộc ân huệ của riêng bạn hay của người khác, thương yêu công việc của chúng, có tự tin trong khả năng làm việc của các em mà không có tham vọng, không tôn thờ thành công; bạn sẽ giáo dục các em có cảm thấy của trách nhiệm đồng hợp tác, và vì vậy biết khi nào không hợp tác. Vậy là, con cái của bạn không còn nhu cầu của thừa kế tài sản của bạn. Chúng là những con người tự do ngay từ khởi đầu, và không là những nô lệ hoặc cho gia đình hoặc cho xã hội.

 

 “Đây là một lý tưởng mà tôi e rằng không bao giờ có thể được thực hiện.”

 

 Nó không là một lý tưởng, nó không là cái gì đó để đạt được trong mảnh đất không bao giờ-không bao giờ của Không tưởng xa xôi nào đó. Hiểu rõ là ngay lúc này không phải trong tương lai. Hiểu rõ là hành động. Hiểu rõ không đến trước, và hành động đến sau; hành động và nhận biết không tách rời. Trong chính khoảnh khắc thấy con rắn, có hành động. Nếu sự thật của tất cả những điều này mà chúng ta đang nói sáng nay được hiểu rõ, vậy thì hành động thừa kế trong hiểu rõ đó. Nhưng chúng ta quá bị trói buộc trong những từ ngữ, trong những điều kích thích của trí năng, đến độ những từ ngữ và trí năng trở thành một cản trở cho hành động. Sự hiểu rõ tạm gọi là trí năng chỉ là nghe những giải thích bằng từ ngữ, hay nghe những ý tưởng, và sự hiểu rõ như thế không có ý nghĩa, bởi vì chỉ thuần túy diễn tả về thức ăn không có ý nghĩa cho một con người đang đói bụng. Hoặc bạn hiểu rõ hoặc bạn không hiểu rõ. Hiểu rõ là một tiến hành tổng thể, nó không tách khỏi hành động, nó cũng không là kết quả của thời gian.

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 12

 

‘KHÔNG CÓ NGƯỜI SUY NGHĨ

CHỈ CÓ SUY NGHĨ BỊ QUY ĐỊNH’

 

 

M

ưa đã rửa sạch bầu trời; lớp khí nóng lơ lửng không còn nữa, bầu trời rõ ràng và xanh mãnh liệt. Những cái bóng sắc nét và đậm đà, và phía cao trên quả đồi một cột khói đang đi lên thẳng đứng. Họ đang đốt cháy cái gì đó ở đằng đó, và bạn có thể nghe những tiếng nói của họ. Căn nhà nhỏ trên một con dốc núi, nhưng được che chở kín đáo, cùng một mảnh vườn nhỏ của riêng nó được chăm sóc tử tế. Nhưng sáng nay nó là bộ phận của sự hiện diện, và dường như bức tường quanh cái vườn không còn cần thiết nữa. Những dây leo mọc trên bức tường đó, giấu giếm những tảng đá, nhưng đó đây chúng được phơi bày; chúng là những tảng đá đẹp, được rửa sạch bởi nhiều cơn mưa, và nuôi sống những đám rong rêu xanh xám trên chúng. Ra khỏi bức tường là mảnh đất cỏ dại, và không hiểu vì sao mảnh đất cỏ dại này lại là bộ phận của cái vườn. Từ cổng cái vườn một con đường dẫn đến ngôi làng, nơi có một nhà thờ cổ xiêu vẹo với một nghĩa trang phía sau nó. Chẳng có bao nhiêu người đến nhà thờ, ngay cả những ngày chủ nhật, phần lớn là những người già; và trong suốt tuần lễ không ai đến, bởi vì ngôi làng đã có những vui chơi khác. Một đầu máy xe lửa chạy diesel nhỏ với hai toa xe, màu kem và màu đỏ, đi đến một thị trấn lớn hơn hai lần một ngày. Chiếc xe lửa hầu như luôn luôn đầy đám đông huyên thuyên, vui vẻ. Ra khỏi ngôi làng một con đường nhỏ khác dẫn quanh phía bên phải, thẳng lên quả đồi Trên con đường đó bạn sẽ bắt gặp một người dân quê thỉnh thoảng đang mang cái gì đó, và với một tiếng càu nhàu anh ấy sẽ đi qua bạn. Phía bên kia quả đồi, con đường dẫn xuống một cánh rừng dày dặc nơi mặt trời không bao giờ xuyên thủng; và đi từ ánh nắng rực rỡ vào cái bóng mát mẻ của cánh rừng giống như một phước lành huyền bí. Dường như không người nào đi qua lối đó, và cánh rừng bị bỏ hoang. Những cây xanh đen của tán lá dày đang làm tươi mát hai mắt và cái trí. Người ta ngồi đó hoàn toàn yên lặng. Thậm chí cơn gió nhẹ cũng yên lặng; không một chiếc lá chuyển động, và có yên lặng lạ thường đó mà hiện diện trong những nơi không bị tới lui thường xuyên bởi con người. Một con chó sủa xa xa, và một con hươu màu nâu thong thả băng qua đường.

 

 Ông ấy là một người lớn tuổi, mộ đạo, và háo hức muốn nhận được sự đồng cảm và phước lành. Ông ấy đã giải thích rằng ông ấy đã đều đặn đi đến người thầy nào đó ở phía bắc để lắng nghe những bài giảng có tính giải thích của người thầy đó về Kinh thánh, và lúc này ông ấy đang trên đường đoàn tụ cùng gia đình ở phía nam.

 “Một người bạn đã bảo với tôi rằng ông đang thực hiện một loạt nói chuyện ở đây, và tôi ở lại để tham dự chúng. Tôi đã lắng nghe bằng sự chú ý thăm thẳm đến tất cả điều gì ông đã và đang nói, và tôi nhận biết điều gì ông suy nghĩ về những hướng dẫn và uy quyền. Tôi hoàn toàn không đồng ý với ông, bởi vì chúng tôi những con người cần sự giúp đỡ từ những người có thể cống hiến nó, và sự kiện rằng người ta háo hức chấp nhận sự giúp đỡ như thế không khiến cho người ta thành một người đệ tử”.

 

 Chắc chắn, ham muốn có sự hướng dẫn tạo ra sự tuân phục, và một cái trí tuân phục không có khả năng khám phá sự thật.

 

 “Nhưng tôi không đang tuân phục. Tôi không nhẹ dạ, tôi cũng không theo sau một cách mù quáng; trái lại, tôi sử dụng cái trí của tôi, tôi chất vấn tất cả những điều được giải thích bởi người thầy này mà tôi đến gặp.”

 

 Tìm kiếm ánh sáng từ một người khác, không hiểu rõ về chính mình, là tuân theo một cách mù quáng. Tất cả tuân theo đều mù quáng.

 

 “Tôi không nghĩ liệu tôi có thể thâm nhập những tầng sâu thẳm hơn của cái tôi, thế là tôi tìm kiếm sự giúp đỡ. Đến với ông để tìm kiếm sự giúp đỡ không khiến cho tôi trở thành đệ tử của ông.”

 

 Nếu được phép vạch ra, thưa bạn, qui trình thiết lập uy quyền là một công việc phức tạp. Theo sau một người khác chỉ là một ảnh hưởng của một nguyên nhân sâu thẳm hơn, và nếu không hiểu rõ nguyên nhân đó, dù phía bên ngoài người ta có theo sau hay không chẳng có ý nghĩa gì cả. Ham muốn đến được bờ bên kia, là khởi đầu sự tìm kiếm của con người chúng ta. Chúng ta khao khát thành công, vĩnh cửu, thanh thản, thương yêu, một tình trạng vĩnh cửu của an bình, và nếu cái trí không được tự do khỏi sự ham muốn này, phải có theo sau trong những phương cách trực tiếp hay gián tiếp. Theo sau chỉ là một triệu chứng của một khao khát an toàn sâu thẳm.

 

 “Tôi có muốn sang bờ bên kia, như ông diễn tả nó, những tôi sẽ sử dụng bất kỳ con thuyền nào để mang tôi qua con sông. Đối với tôi con thuyền không quan trọng, nhưng bờ bên kia lại quan trọng.”

 

 Không phải bờ bên kia mới quan trọng, nhưng con sông, và bờ sông bạn đang ở trên đó. Con sông là sự sống, nó là đang sống hàng ngày cùng vẻ đẹp lạ thường của nó, hân hoan và hài lòng của nó, xấu xa của nó, đau khổ và phiền muộn của nó. Sống là một phức tạp vô cùng của tất cả những thứ này, nó không phải chỉ là một đoạn đường để đi qua vì lý do gì đó, và bạn phải hiểu rõ nó, và không hướng hai mắt của bạn ở bờ bên kia. Bạn là sống này của ganh tị, bạo lực, tình yêu thoáng chốc, tham vọng, thất vọng, sợ hãi; và bạn cũng ao ước thoát khỏi tất cả nó để đến cái gì bạn gọi là bờ bên kia, vĩnh cửu, linh hồn, Đại ngã, Thượng đế, và vân vân. Nếu không hiểu rõ sống này, nếu không được tự do khỏi ganh tị, cùng những vui thú và đau khổ của nó, bờ bên kia chỉ là một hão huyền, một ảo tưởng, một lý tưởng được sáng chế bởi một cái trí sợ hãi trong sự tìm kiếm an toàn của nó. Một nền tảng đúng đắn phải được thiết lập, nếu không cái nhà, dù cao quí đến chừng nào sẽ không đứng vững.

 

 “Tôi bị sợ hãi rồi, và ông thêm vào sự sợ hãi của tôi, ông không giải quyết nó. Người bạn của tôi nói với tôi rằng hiểu rõ ông khó khăn lắm, và tôi có thể thấy tại sao hiểu rõ ông không dễ dàng. Nhưng tôi nghĩ rằng tôi đang khẩn thiết, và tôi muốn cái gì đó nhiều hơn thuần túy ảo tưởng. Tôi hoàn toàn đồng ý rằng người ta phải thiết lập nền tảng đúng đắn; nhưng để nhận biết cho chính người ta cái gì là sự thật và cái gì là giả dối là một vấn đề khác.”

 

 Không phải đâu, thưa bạn. Sự xung đột của ganh tị, cùng vui thú và đau khổ của nó, chắc chắn nuôi dưỡng sự hỗn loạn cả bên trong lẫn bên ngoài. Chỉ khi nào có tự do khỏi sự hỗn loạn này cái trí mới có thể khám phá sự thật là gì. Tất cả những hoạt động của cái trí hỗn loạn chỉ dẫn đến sự hỗn loạn thêm nữa.

 

 “Làm thế nào tôi sẽ được tự do khỏi sự hỗn loạn?”

 

 “Làm thế nào” hàm ý được tự do từ từ; nhưng sự hỗn loạn không thể được khai quang từng chút một, trong khi phần còn lại của cái trí vẫn còn hỗn loạn, bởi vì cái phần được khai quang đó chẳng mấy chốc trở thành hỗn loạn lại. Câu hỏi của làm thế nào khai quang sự hỗn loạn này nảy sinh chỉ khi nào cái trí của bạn vẫn còn quan tâm bờ bên kia. Bạn không thấy ý nghĩa tổng thể của tham lam, hay bạo lực, hay bất kỳ thứ gì; bạn muốn loại bỏ nó với mục đích đến được cái gì đó khác. Nếu bạn hoàn toàn quan tâm ganh tị, và đau khổ bị sinh ra bởi nó, bạn sẽ không bao giờ hỏi làm thế nào loại bỏ nó. Hiểu rõ ganh tị là một hành động tổng thể, trái lại ‘làm thế nào’ hàm ý một thành tựu từ từ của tự do, mà chỉ là hành động của sự hỗn loạn.

 

 “Ông có ý gì qua từ ngữ hành động tổng thể?”

 

 Muốn hiểu rõ hành động tổng thể, chúng ta phải khám phá sự phân chia giữa người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy.

 

 “Liệu không có một người nhìn ngắm mà ở trên cả người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy, hay sao? Tôi cảm thấy có. Cho một giây phút phước lành nào đó, tôi đã trải nghiệm trạng thái đó.”

 

 Những trải nghiệm như thế là kết quả của một cái trí đã bị quy định bởi truyền thống, bởi hàng ngàn ảnh hưởng. Những tầm nhìn tôn giáo của một người Thiên chúa giáo sẽ hoàn toàn khác hẳn những tầm nhìn của một người Ấn giáo hay một người Hồi giáo, bởi vì tại cốt lõi chúng đều được đặt nền tảng trên tình trạng bị quy định đặc biệt của cái trí. Tiêu chuẩn của sự thật không là trải nghiệm, nhưng là tình trạng mà trong đó người trải nghiệm hay trải nghiệm không còn hiện diện.

 

 “Ông có ý tình trạng samadi?”

 

 Không, thưa bạn; khi sử dụng từ ngữ đó, bạn chỉ trích dẫn sự diễn tả về trải nghiệm của một người khác.

 

 “Nhưng liệu không có một người nhìn ngắm vượt khỏi và ở trên cả người suy nghĩ lẫn suy nghĩ của anh ấy? Hầu như tôi cảm thấy dứt khoát rằng có.”

 

 Bắt đầu bằng một kết luận kết thúc tất cả thâm nhập, đúng chứ?

 

 “Nhưng đây không là một kết luận, thưa ông. Tôi biết, tôi đã cảm thấy sự thật của nó.”

 

 Anh ấy, người mà nói rằng anh ấy biết, là không biết. Điều gì bạn biết và cảm thấy là sự thật là điều gì bạn đã được dạy bảo; một người khác, mà tình cờ đã được dạy bảo một cách khác hẳn bởi xã hội của anh ấy, bởi văn hóa của anh ấy, bằng cùng sự tự tin như thế sẽ khẳng định rằng hiểu biết và trải nghiệm của anh ấy phơi bày cho anh ấy rằng cuối cùng không có người nhìn ngắm. Cả hai bạn, người tin tưởng và người không tin tưởng, đều trong cùng bảng phân loại, đúng chứ? Cả hai bạn đều bắt đầu bằng một kết luận, và bằng những trải nghiệm được đặt nền tảng trên tình trạng bị quy định của các bạn, đúng chứ?

 

 “Khi ông diễn tả nó theo cách đó, dường như đặt tôi trong sai lầm, nhưng tôi vẫn không được thuyết phục lắm.”

 

 Tôi không đang cố gắng để đặt bạn trong sự sai lầm, hay thuyết phục bạn về bất kỳ điều gì; tôi chỉ đang vạch rõ sự việc nào đó cho bạn thâm nhập.

 

 “Sau khi đọc và tìm hiểu nhiều, tôi tưởng tượng rằng tôi đã nhận biết khá rõ nghi vấn của người nhìn ngắm và vật được nhìn ngắm này. Đối với tôi dường như rằng khi con mắt thấy bông hoa, và cái trí nhìn qua mắt, vì vậy, phía sau cái trí, phải có một thực thể mà nhận biết toàn qui trình: cái trí, con mắt và bông hoa.”

 

 Chúng ta hãy thâm nhập nó mà không khẳng định, không vội vàng hay tín điều. Suy nghĩ nảy sinh như thế nào? Có nhận biết, tiếp xúc, cảm xúc, và sau đó suy nghĩ, được đặt nền tảng trên ký ức, nói, “Đó là một bông hoa hồng.” Sự suy nghĩ tạo ra người suy nghĩ; chính qui trình suy nghĩ khiến cho người suy nghĩ hiện diện. Suy nghĩ hiện diện trước, và sau đó người suy nghĩ; nó không là cách ngược lại. Nếu chúng ta không thấy đây là một sự kiện, chúng ta sẽ bị dẫn vào mọi loại hỗn loạn.

 “Nhưng có một phân chia, khoảng cách chật hẹp hay rộng rãi, giữa người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy; và điều này không thể hiện rằng người suy nghĩ hiện diện trước hay sao?”

 

 Chúng ta hãy thấy, do bởi nhận biết chính nó là không vĩnh cửu, không an toàn, và ham muốn vĩnh cửu, an toàn, suy nghĩ nảy ra người suy nghĩ, và sau đó đẩy người suy nghĩ lên những mức độ cao hơn và cao hơn của sự vĩnh cửu. Vì vậy dường như có một khoảng cách không thể bắc cầu được giữa người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy, giữa người quan sát và vật được quan sát; nhưng toàn qui trình này vẫn còn bên trong lãnh vực của suy nghĩ, đúng chứ?

 

 “Ông có ý, thưa ông, rằng người quan sát không thực sự, rằng anh ấy cũng không vĩnh cửu như suy nghĩ? Hầu như tôi không thể tin được điều này.”

 

 Bạn có lẽ gọi nó là linh hồn, Đại ngã, hay bằng bất kỳ cái tên gì bạn muốn, nhưng người quan sát vẫn còn là sản phẩm của suy nghĩ. Chừng nào trong cách nào đó suy nghĩ còn liên quan đến người quan sát, hay người quan sát đang kiểm soát, đang định hình suy nghĩ, anh ấy vẫn còn bên trong của lãnh vực của suy nghĩ, bên trong qui trình của thời gian.

 

 “Cái trí của tôi phản đối điều này ghê lắm! Vâng, bất kể bản thân tôi, tôi bắt đầu thấy đây là một sự kiện; và nếu nó là một sự kiện, vậy thì chỉ có một qui trình của suy nghĩ, và không có người suy nghĩ.”

 

 Đó là như thế, đúng chứ? Suy nghĩ đã nuôi dưỡng người suy nghĩ, người nhìn ngắm, người kiểm duyệt, nhận biết được hay không nhận biết được, mà luôn luôn đang nhận xét, chỉ trích, so sánh. Do bởi người quan sát này mới luôn luôn xung đột cùng những suy nghĩ của anh ấy, thậm chí đang tạo một nỗ lực để hướng dẫn chúng.

 

 “Làm ơn hãy thâm nhập chầm chậm một tí, tôi thực sự muốn dò dẫm điều này. Ông đang chỉ rõ – đúng chứ? – rằng mọi hình thức của nỗ lực, cao quí hay thấp hèn, đều là kết quả của sự phân chia ảo tưởng, hời hợt giữa người suy nghĩ và những suy nghĩ của anh ấy. Nhưng ông đang cố gắng loại bỏ nỗ lực? Nỗ lực không cần thiết cho tất cả thay đổi, hay sao?”

 

 Chúng ta sẽ thâm nhập nó chốc lát nữa. Chúng ta đã thấy rằng chỉ có suy nghĩ, mà đã sắp xếp vào chung, người suy nghĩ, người quan sát, người kiểm duyệt, người điều khiển. Giữa người quan sát và vật được quan sát có xung đột của nỗ lực được thực hiện bởi cái mà muốn khuất phục hay ít nhất muốn thay đổi cái còn lại. Nỗ lực này là hão huyền, nó không bao giờ sản sinh một thay đổi căn bản trong suy nghĩ, bởi vì người suy nghĩ, người kiểm duyệt, chính anh ấy là bộ phận của cái mà anh ấy ao ước thay đổi. Một bộ phận của cái trí không thể thay đổi một bộ phận khác, mà không là gì cả ngoại trừ một tiếp tục của chính nó. Một ham muốn có lẽ, và thường thường có, khuất phục một ham muốn khác. Nhưng ham muốn mà đang thống trị vẫn còn nuôi dưỡng một ham muốn khác, mà luân phiên trở thành ham muốn bị khuất phục hay người thống trị, và thế là sự xung đột của có hai được khởi sự. Không có kết thúc cho qui trình này.

 

 “Đối với tôi dường như ông đang nói rằng chỉ qua loại bỏ xung đột mới có một khả năng của thay đổi căn bản. Tôi hoàn toàn không theo kịp điều này. Ông làm ơn thâm nhập nó một chút nữa?”

 

 Người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy là một qui trình duy nhất, cũng không có một tiếp tục độc lập; người quan sát và vật được quan sát không thể tách rời. Tất cả những phẩm chất của người suy nghĩ được chứa đựng trong suy nghĩ của anh ấy; nếu không có suy nghĩ, không có người suy nghĩ, người quan sát. Đây là một sự kiện, đúng chứ?

 

 “Vâng, từ trước đến nay tôi đã hiểu rõ.”

 

 Nếu sự hiểu rõ chỉ bằng từ ngữ, thuộc trí năng, nó không có ý nghĩa gì cả. Phải có một trải nghiệm thực sự về người suy nghĩ và suy nghĩ của anh ấy như một, một hợp nhất của hai cái. Vậy là, chỉ có qui trình của suy nghĩ.

 

 “Ông có ý gì qua từ ngữ qui trình của suy nghĩ?”

 

 Phương cách hay phương hướng mà trong đó suy nghĩ đã đang khởi sự: cá nhân hay không cá nhân, tập thể hay cá thể, tôn giáo hay thế tục, Ấn giáo hay Thiên chúa giáo, Phật giáo hay Hồi giáo, và vân vân. Không có người suy nghĩ mà là một người Hồi giáo, nhưng chỉ suy nghĩ mà đã cho một tình trạng bị quy định Hồi giáo. Suy nghĩ là kết quả của tình trạng bị quy định riêng của nó. Qui trình hay phương cách của suy nghĩ chắc chắn phải tạo ra xung đột, và khi nỗ lực được thực hiện để khuất phục xung đột này qua những phương tiện khác nhau, nó chỉ thiết lập những hình thức khác của kháng cự và xung đột.

 “Điều đó rõ ràng, ít nhất tôi nghĩ như thế.”

 Phương cách của suy nghĩ này phải hoàn toàn kết thúc, bởi vì nó nuôi dưỡng hỗn loạn và đau khổ. Không có suy nghĩ tốt lành hơn hay cao quí hơn. Tất cả suy nghĩ đều bị quy định.

 

 “Dường như ông hàm ý rằng chỉ khi nào suy nghĩ kết thúc mới có một thay đổi căn bản. Nhưng đây là như thế hay sao?”

 

 Suy nghĩ bị quy định. Cái trí, là kho lưu trữ của những trải nghiệm, những ký ức, mà từ đó suy nghĩ này nảy sinh, chính nó bị quy định; và bất kỳ chuyển động nào của cái trí, trong bất kỳ phương hướng nào, sản sinh những kết quả bị giới hạn riêng của nó. Khi cái trí thực hiện một nỗ lực để thay đổi chính nó, nó chỉ thiết lập một khuôn mẫu khác, có lẽ khác hẳn, nhưng vẫn còn là một khuôn mẫu. Mọi nỗ lực của cái trí để làm tự do chính nó là sự tiếp tục của suy nghĩ; nó có lẽ tại một mức độ cao hơn, nhưng nó vẫn còn trong cái vòng luẩn quẩn riêng của chính nó, cái vòng luẩn của suy nghĩ, của thời gian.

 

 “Vâng, thưa ông, tôi đang bắt đầu hiểu rõ, làm ơn tiếp tục.”

 

 Bất kỳ chuyển động nào thuộc bất kỳ loại nào của cái trí chỉ củng cố sự tiếp tục của suy nghĩ, cùng những theo đuổi tham vọng, thâu lợi, ganh tị của nó. Khi cái trí hoàn toàn nhận biết sự kiện này, như nó hoàn toàn nhận biết một con rắn độc, vậy thì bạn sẽ thấy rằng chuyển động của suy nghĩ kết thúc. Vậy thì chỉ đến lúc đó mới có một cách mạng tổng thể, không là sự tiếp tục của cái cũ kỹ trong một hình thức khác. Tình trạng này sẽ không diễn tả được; anh ấy, người mà diễn tả nó, không biết nó.

 

 “Tôi thực sự cảm thấy rằng tôi đã hiểu rõ, không chỉ bằng những từ ngữ của ông, nhưng hàm ý tổng thể của điều gì ông đã đang nói. Liệu tôi đã hiểu rõ hay không sẽ thể hiện trong sống hàng ngày của tôi.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 13

 

‘TẠI SAO NÓ XẢY RA CHO CHÚNG TÔI?’

 

 

C

ái gì đó nổ thật to. Đã bốn giờ ba mươi sáng, và vẫn còn rất tối. Sẽ không có bình minh trong một tiếng đồng hồ hay nhiều hơn. Những con chim vẫn còn đang ngủ trong những cái cây, và tiếng nổ hung tợn dường như đã không gây phiền muộn chúng, nhưng chúng sẽ bắt đầu những cãi cọ của chúng ngay khi bắt đầu có ánh sáng. Có một làn sương nhẹ trên đất, nhưng những vì sao rất rõ ràng. Sau tiếng nổ đầu tiên, nhiều tiếng nổ khác tiếp theo sau ở xa xa; có một khoảng thời gian yên lặng và sau đó pháo bông bắt đầu văng ra khắp mọi nơi. Ngày lễ hội bắt đầu. Buổi sáng đó những con chim không tiếp tục những huyên thuyên của chúng như thường lệ, nhưng rút ngắn lại và mau lẹ tản mác, bởi vì những âm thanh hung bạo đó đang gây kinh hãi; nhưng gần chiều tối chúng sẽ tập hợp lại trong cùng những cái cây, để ồn ào kể cho nhau những công việc hàng ngày của chúng. Lúc này mặt trời đã chạm những ngọn cây, và chúng lóe lên bởi ánh sáng dịu; dễ thương trong sự cô đơn của chúng, chúng đang tạo hình dáng cho bầu trời. Bông hoa hồng đơn chiếc trong cái vườn đã đầy sương. Mặc dù luôn luôn ồn ào bởi những pháo bông, thị trấn chầm chậm thức dậy, bởi vì nó là một trong những ngày nghỉ lớn trong năm; sẽ có ăn uống và vui vẻ, và cả người giàu lẫn người nghèo sẽ trao những quà tặng cho nhau.

 Tối sẫm chiều hôm đó, mọi người tập hợp trên hai bờ sông. Họ đang nhẹ nhàng thả trên dòng nước phẳng lặng những cái đĩa bằng đất sét đựng đầy dầu, cùng một chiếc bấc đang cháy. Họ sẽ thốt ra những lời cầu nguyện và thả những ngọn đèn trôi nổi trên sông. Chẳng mấy chốc đã có hàng ngàn đốm sáng trên dòng nước bất động, đen kịt. Thật kinh ngạc khi nhìn thấy, những khuôn mặt háo hức sáng lên bởi những ngọn lửa nhỏ, và con sông là một kỳ diệu của ánh sáng. Bầu trời cùng vô số những vì sao của nó nhìn xuống con sông ánh sáng này và quả đất yên lặng cùng tình yêu của con người.

 

 Có năm người chúng tôi trong căn phòng đầy ánh sáng: một người đàn ông và người vợ của anh ấy, và hai người đàn ông khác. Tất cả họ đều còn trẻ. Người vợ dường như buồn rầu và đau khổ, và người chồng trông cũng nghiêm nghị, không lộ vẻ vui vẻ. Hai người trẻ ngồi yên lặng một cách rụt rè và để cho những người khác bắt đầu, nhưng không ngờ vực gì cả họ sẽ nói khi cơ hội nảy sinh và khi sự rụt rè của họ không còn nữa.

 

 “Nhưng tại sao điều này lại xảy ra cho chúng tôi?” cô ấy hỏi. Có sự bực mình và tức giận trong giọng nói của cô ấy, nhưng những giọt nước mắt bắt đầu trào ra trong hai mắt và chảy xuống hai gò má của cô ấy. “Chúng tôi quá tốt với người con trai của chúng tôi; cháu quá sôi nổi và nghịch ngợm, luôn luôn cười, và chúng tôi thương yêu cháu. Chúng tôi đã nuôi nấng cháu rất cẩn thận, và đã hoạch định một sống giàu có cho cháu …” Không thể tiếp tục nói, cô ấy ngừng lại và chờ cho đến khi cô ấy bình thản một chút. “Xin lỗi vì đã bực dọc trước mặt ông,” lúc này cô ấy tiếp tục, “nhưng đã quá nhiều đối với tôi. Cháu đang chơi đùa và la hét, và một vài ngày sau cháu đã ra đi vĩnh viễn. Điều đó rất tàn nhẫn, và tại sao nó lại xảy ra cho chúng tôi? Chúng tôi đã sống một sống khiêm tốn; chúng tôi thương yêu nhau, và thậm chí chúng tôi còn thương yêu cháu nhiều hơn. Nhưng lúc này cháu đã đi rồi, và sống của chúng tôi trở nên trống rỗng – người chồng của tôi ở trong văn phòng của anh ấy, và tôi ở nhà. Nó đã quá mức chịu đựng và vô nghĩa.” Cô ấy sẽ tiếp tục và tiếp tục trong sự cay đắng của cô ấy, nhưng người chồng dịu dàng ngừng cô ấy lại. Lúc này cô ấy đang sụt sùi, không có bất kỳ kiềm hãm, và chốc lát sau yên lặng.

 

 Điều này xảy ra cho tất cả chúng ta, đúng chứ? Khi bạn hỏi tại sao nó lại xảy ra cho bạn, bạn thực sự không có ý rằng nó phải xảy ra chỉ cho những người khác và không phải cho bạn. Bạn chia sẻ sự đau khổ cùng phần còn lại.

 

 “Nhưng chúng tôi đã làm gì để phải nhận nó? Nghiệp lực của chúng tôi là gì? Tại sao cháu không còn sống? Tôi sẽ vui mừng để đổi mạng sống của tôi cho cháu.”

 

 Liệu bất kỳ giải thích nào, bất kỳ tranh luận ranh mãnh hay niềm tin có lý luận nào, sẽ lấp đầy sự trống rỗng đau đớn đó hay sao?

 

 “Dĩ nhiên, tôi muốn được thanh thản, nhưng không phải chỉ bởi những từ ngữ, và không phải bởi hy vọng tương lai nào đó. Bởi vậy tôi không thể tìm được bất kỳ sự thanh thản nào. Người chồng của tôi đã cố gắng giúp tôi thanh thản với niềm tin trong đầu thai, nhưng không ích gì. Và anh ấy cũng đang đau khổ; mặc dù anh anh ấy tin tưởng vào sự đầu thai, sự đau khổ hiện diện ở đó. Cả hai chúng tôi đều bị trói buộc trong nó và bị biến dạng bởi nó. Nó giống như một cơn ác mộng kinh hãi, kinh tởm.”

 Lại nữa người chồng của cô ấy can thiệp để làm êm dịu cảm giác đang lên cao của cô ấy.

 

 “Tôi sẽ yên lặng và ý tứ, và tôi xin lỗi.”

 “Thưa ông, chúng tôi biết quá ít về sống, về chết, và quá ít về đau khổ riêng của chúng tôi,” người chồng của cô ấy nói. “Từ biến cố này dường như bỗng nhiên tôi đã trưởng thành, và lúc này tôi có thể đưa ra những câu hỏi nghiêm túc. Trước hết, sống là hân hoan, và chúng tôi liên tục cười đùa; nhưng hầu hết những sự việc mà khiến cho chúng tôi hạnh phúc dường như quá dốt nát, quá tầm thường; nó giống như một cơn bão gió mà lật tung cây cối và bỏ cát vào trong thức ăn của người ta. Không gì sẽ giống hệt lại. Bỗng nhiên tôi phát giác mình nghiêm túc ghê lắm, muốn biết nó là gì, và từ cái chết của con trai của chúng tôi tôi đã đọc nhiều sách tâm lý và tôn giáo hơn tôi đã đọc trong tất cả sống trước kia của tôi; nhưng khi có đau khổ, những từ ngữ thuần túy không dễ dàng được chấp nhận. Tôi biết làm thế nào niềm tin dễ dàng từ từ trở thành thuốc độc. Niềm tin không những làm cùn lụt sự nhạy bén của suy nghĩ, nhưng nó cũng làm chai lỳ sự đau khổ, và nếu không có nó cái trí sẽ trở thành một vết thương hở, nhạy cảm. Chúng tôi đã đến nghe ông chiều hôm qua. Ông đã không giúp cho chúng tôi thanh thản, mà tôi thấy là đúng đắn; nhưng chúng tôi vẫn còn muốn chữa trị những vết thương của chúng tôi. Ông có thể giúp đỡ chúng tôi chứ?”

 

 “Những vết thương mà tất cả chúng tôi đều có,” một trong hai người còn lại giải thích, “sẽ không được chữa trị bởi những từ ngữ, bởi một cụm từ gây thỏa mãn. Chúng tôi đến đây không phải để tìm kiếm một niềm tin khác, nhưng để khám phá nguyên nhân của sự đau khổ của chúng tôi.”

 Bạn nghĩ rằng thuần túy biết nguyên nhân sẽ khiến cho bạn được tự do khỏi đau khổ?

 

 “Nếu một lần tôi biết điều gì gây ra đau khổ phía bên trong của tôi, tôi có thể kết thúc nó. Tôi sẽ không ăn thứ gì khi tôi biết nó sẽ gây độc hại cho tôi.”

 

 Bạn nghĩ rằng xóa sạch vết thương bên trong là một vấn đề dễ dàng, hay sao? Chúng ta hãy thâm nhập nó một cách kiên nhẫn, một cách thăm thẳm. Vấn đề của chúng ta là gì?

 

 “Vấn đề của tôi,” người vợ trả lời “đơn giản và rõ ràng. Tại sao tôi đã bị cướp đi đứa con trai của tôi? Nguyên nhân của nó là gì?”

 

 Liệu bất kỳ giải thích nào sẽ thỏa mãn bạn, dù có lẽ tạo ra sự thanh thản trong chốc lát? Bạn không cần khám phá sự thật của vấn đề cho chính bạn, hay sao?

 

 “Làm thế nào tôi sẽ khởi sự nó?” người vợ đòi hỏi.

 “Đó cũng là một trong những vấn đề của tôi,” một trong hai người còn lại nói. “Làm thế nào tôi sẽ khám phá điều gì là đúng thật trong sự hoang mang bối rối này mà là ‘cái tôi’?”

 “Liệu nó là nghiệp lực của chúng tôi phải chịu đựng đau khổ, mất đi người mà chúng tôi thương yêu nhất?” người chồng hỏi.

 “Có lẽ tôi có thể chịu đựng sự đau khổ về cái chết của người con trai tôi,” người vợ thêm vào, “nếu tôi có thể có sự thanh thản vì hiểu biết tại sao cháu đã bị mang đi.”

 

 Sự thanh thản là một việc, và sự thật là một việc khác, chúng đi ngược chiều nhau. Nếu bạn tìm kiếm sự thanh thản, bạn có lẽ tìm được nó trong một giải thích, một viên thuốc hay một niềm tin, nhưng nó chỉ nhất thời, và chẳng mấy chốc bạn sẽ phải bắt đầu lại. Và liệu có một sự việc như thanh thản? Có lẽ đầu tiên bạn phải thấy sự kiện này: một cái trí mà tìm kiếm sự thanh thản, an toàn, sẽ luôn luôn trong đau khổ. Một giải thích gây thỏa mãn, hay một niềm tin gây thanh thản, có thể ru bạn ngủ; nhưng đó là điều gì bạn muốn phải không? Liệu việc đó sẽ xóa sạch đau khổ của bạn? Liệu đau khổ sẽ bị loại bỏ bằng cách ru ngủ?

 

 “Tôi nghĩ rằng điều gì tôi thực sự muốn,” người vợ tiếp tục, “là quay lại tình trạng hạnh phúc mà lúc trước tôi đã biết – có lại niềm hân hoan và vui thú của nó. Bởi vì tôi không thể làm điều đó, tôi bị xé nát bởi đau khổ, và vì vậy tìm kiếm sự thanh thản.”

 

 Bạn có ý rằng bạn không muốn đối diện sự kiện mà bạn nghĩ gây ra đau khổ, và vì vậy bạn cố gắng tẩu thoát khỏi nó.

 

 ‘Tại sao tôi không nên được thanh thản?”

 

 Nhưng liệu bạn có thể tìm được sự thanh thản vĩnh cửu? Có lẽ không có sự việc như thế. Trong tìm kiếm sự thanh thản, điều gì chúng ta muốn là một tình trạng mà sẽ không có phiền muộn tâm lý mãi mãi trong đó. Và liệu có một tình trạng như thế? Người ta có lẽ sắp xếp cùng nhau, bằng những phương tiện khác nhau, một tình trạng của thanh thản, nhưng chẳng mấy chốc sống gõ cửa. Gõ cửa này, đánh thức dậy này, được gọi là đau khổ.

 

 “Như ông vạch ra điều này tôi thấy rằng nó là như thế. Nhưng tôi sẽ làm gì đây?” người vợ nài nỉ.

 

 Không có gì phải làm cả nhưng nhận biết sự thật của sự kiện này, rằng một cái trí mà tìm kiếm sự an toàn, sự thanh thản, luôn luôn sẽ phải nhượng bộ đau khổ. Nhận biết này là hành động riêng của nó. Khi một con người nhận biết anh ấy là một tù nhân, anh ấy không cần hỏi phải làm gì, nhưng một chuỗi hành động, hay không hành động, hiện diện. Từ chính nhận biết có hành động.

 

 “Nhưng, thưa ông,” người chồng chen vào, “những vết thương của chúng tôi là thực sự, và chúng tôi không thể chữa trị được nó hay sao? Liệu không có một qui trình chữa trị gì cả, nhưng chỉ một trạng thái của vô vọng cay đắng?”

 

 Cái trí có thể vun quén bất kỳ trạng thái nào nó ham muốn, nhưng khám phá sự thật của toàn hoàn cảnh này là một vấn đề hoàn toàn khác hẳn. Lúc này, bạn đang theo đuổi điều gì?

 

 “Không con người nào trong những giác quan của anh ấy sẽ muốn vun quén sự cay đắng. Chắc chắn có một triết lý của vô vọng, nhưng tôi không có ý định theo đuổi con đường đó. Tôi có muốn tìm ra, tuy nhiên, nguyên nhân, nghiệp lực của sự đau khổ của chúng tôi là gì.”

 

 Cả hai bạn đều ao ước thâm nhập vấn đề này?

 “Chắc chắn chúng tôi ao ước lắm, thưa ông. Chúng tôi có những vấn đề riêng của chúng tôi liên quan đến toàn qui trình của nghiệp lực, và nó cũng sẽ giúp chúng tôi nếu tất cả chúng tôi có thể cùng nhau thâm nhập nó.”

 

 Nghĩa lý gốc của từ ngữ ‘nghiệp lực’ là gì?

 

 “Nghĩa lý gốc của từ ngữ đó là ‘hành động,” người chồng trả lời, và những người khác gật đầu đồng ý. “Nghiệp lực, như nó thông thường được hiểu – và tôi nghĩ sai lầm – là hành động như một nguyên nhân đã khẳng định. Tương lai bị cố định bởi hành động quá khứ; như ông gieo hạt, vì vậy ông sẽ gặt. Tôi đã làm điều gì đó trong quá khứ mà tôi sẽ phải trả lại, hay từ đó tôi sẽ kiếm được. Nếu người con trai của tôi chết trẻ, đúng là một nguyên nhân nào đó bị giấu giếm trong một sống quá khứ. Có nhiều khía cạnh về công thức tổng quát này.”

 

 Tất cả sự việc nảy sinh và có sự hiện diện của nó qua chuỗi những nguyên nhân và những kết quả, đúng chứ?

 

 “Điều đó dường như là một sự kiện,” một trong hai người còn lại trả lời. “Tôi hiện diện ở đây trong thế giới này bởi vì người cha và người mẹ của tôi và qua những nguyên nhân có trước khác. Tôi là một kết quả của những nguyên nhân mà trải dài vô tận vào quá khứ. Cả suy nghĩ và hành động là kết quả của những nguyên nhân khác nhau.”

 

 Kết quả tách khỏi nguyên nhân? Liệu có một khoảng cách, ngắn hay dài, một khoảng ngừng của thời gian giữa chúng? Liệu nguyên nhân bị cố định cũng như là kết quả? Nếu nguyên nhân và kết quả là đứng yên, vậy thì tương lai đã được thiết lập rồi; và nếu đây là như thế, không có tự do cho con người, anh ấy bị trói buộc trong một khe rãnh đã được khẳng định trước. Nhưng đây không là như thế, bởi vì bạn có thể quan sát những việc đang xảy ra hàng ngày, nơi những hoàn cảnh đang liên tục gây ảnh hưởng cái nguồn của những hành động. Luôn luôn có một chuyển động của thay đổi đang tiếp tục, dù rằng tức khắc hay từ từ.

 

 “Vâng, thưa ông, tôi thấy điều đó; và nó là một khuây khỏa vô cùng cho tôi, người đã được nuôi dưỡng trong tình trạng bị quy định một-nguyên nhân và một-kết quả, khi nhận ra rằng chúng ta không cần là những nô lệ cho quá khứ.”

 

 Cái trí không cần bị giam cầm bởi tình trạng bị quy định của nó. Kết quả của một nguyên nhân không bị trói chặt để tuân theo nguyên nhân, nó có lẽ được xóa sạch. Không có địa ngục mãi mãi. Nguyên nhân và kết quả không đứng yên, cố định; cái gì là kết quả trở thành nguyên nhân của vẫn một kết quả. Ngày hôm nay được định hình bởi ngày hôm qua, và ngày mai bởi ngày hôm nay. Đó là sự thật, đúng chứ? Vì vậy nguyên nhân và kết quả không tách rời, chúng là một qui trình hợp nhất. Một phương tiện sai lầm không thể được sử dụng để đến một kết thúc đúng đắn, bởi vì phương tiện là kết thúc; cái này chứa đựng cái kia. Hạt giống chứa đựng toàn cái cây. Nếu người ta thực sự cảm thấy sự thật của điều này, vậy thì suy nghĩ là hành động, không có suy nghĩ trước được tiếp theo bởi hành động, cùng vấn đề không thể tránh khỏi của làm thế nào bắc một cái cầu giữa chúng. Sự nhận biết tổng thể về nguyên nhân và kết quả như một đơn vị không phân chia kết thúc người tạo tác của nỗ lực, ‘cái tôi’ mà luôn luôn đang trở thành cái gì đó qua phương tiện nào đó.

 “Ông không đang cho ý nghĩa riêng của ông đối với từ ngữ nghiệp lực, đúng chứ?” người chồng hỏi.

 Hoặc nó đúng thực, hoặc nó giả dối. Cái gì là sự thật không cần giải thích, và điều gì được giải thích không là sự thật. Người giải thích trở thành một người phản bội, bởi vì anh ấy chỉ đang cống hiến quan điểm của anh ấy, và quan điểm không là sự thật.

 

 “Những quyển sách nói rằng mỗi người chúng ta bắt đầu sống này bằng một lượng nào đó của nghiệp lực được tích lũy mà phải được vận dụng,” người chồng tiếp tục. “Chúng ta được bảo rằng trong vận dụng nghiệp lực bị tích lũy này, dù trong một sống hay qua nhiều sống, rằng có sự vận hành của ý muốn tự do. Điều này đúng?”

 

 Bạn nghĩ gì, ngoại trừ uy quyền của những quyển sách?

 

 “Tôi không cảm thấy có thể tự suy nghĩ nó cho chính tôi.”

 

 Chúng ta hãy cùng nhau thâm nhập vấn đề. Sống của một người trong sự hiện diện hiện nay có bắt đầu bằng một lượng nào đó của tình trạng bị quy định, nghiệp lực; mọi đứa trẻ đều bị ảnh hưởng của môi trường sống của em bé để suy nghĩ bên trong một khuôn mẫu nào đó, và tương lai của em bé có khuynh hướng bị khẳng định bởi khuôn mẫu này. Hoặc em ấy theo sau, bằng một tự do để chọn lựa nào đó, những luật lệ của khuôn mẫu, hoặc em ấy phá vỡ hoàn toàn nó. Trong trường hợp sau, bộ phận đó của cái trí mà tạo ra sự nỗ lực để phá vỡ cũng là một kết quả của tình trạng bị quy định, của nghiệp lực; vì vậy trong phá vỡ một khuôn mẫu, cái trí tạo ra một khuôn mẫu khác, mà trong đó nó lại bị trói buộc.

 

 “Trong trường hợp đó, làm thế nào cái trí có thể được tự do? Tôi thấy rất rõ ràng rằng bộ phận đó của cái trí mà ao ước được tự do khỏi khuôn mẫu, và bộ phận mà bị trói buộc trong nó, cả hai đều bị giam cầm, chính xác là như thế, trong một cái khung; cái trước nghĩ rằng nó khác biệt cái sau, nhưng tại căn bản chúng có cùng chất lượng trong đó cả hai chất lượng đều không hoàn toàn được tự do. Vậy thì tự do là gì?”

 “Hầu hết mọi người,” một trong những người đàn ông trẻ chen vào, “khẳng định rằng có một siêu linh hồn, Đại ngã, mà sẽ hành động vào tình trạng bị quy định của chúng ta và xóa sạch nó qua hiến dâng và những việc tốt lành, và qua tập trung vào cái Tối thượng.”

 

 Nhưng thực thể mà đã hiến dâng, và làm những việc tốt lành, chính anh ấy bị quy định; và cái Tối thượng mà anh ấy tập trung vào là một chiếu rọi của tình trạng bị quy định của anh ấy, đúng chứ?

 

 “Tôi thấy điều đó,” người chồng nói một cách háo hức. “Những thần thánh của chúng tôi, những ý tưởng tôn giáo của chúng tôi, những lý tưởng của chúng tôi, tất cả đều trong khuôn mẫu của tình trạng bị quy định của chúng tôi. Lúc này vì ông vạch nó ra, dường như nó quá hiển nhiên và thực tế. Nhưng vậy thì không có hy vọng cho con người.”

 

 Vội vã nhảy đến một kết luận và bắt đầu suy nghĩ từ kết luận đó, ngăn cản hiểu rõ và bất kỳ khám phá nào thêm nữa.

 Khi tổng thể của cái trí nhận ra rằng nó bị giam cầm trong một khuôn mẫu, điều gì xảy ra?

 

 “Tôi hoàn toàn không hiểu rõ câu hỏi của ông, thưa ông.”

 

 Bạn nhận ra rằng toàn cái trí của bạn bị quy định, gồm cả bộ phận mà được nghĩ là siêu linh hồn, Đại ngã? Liệu bạn cảm thấy nó, biết nó là một sự kiện, hay bạn chỉ đang chấp nhận một giải thích bằng từ ngữ? Điều gì đang thực sự xảy ra?

 

 “Dứt khoát, tôi không thể nói, bởi vì tôi chưa bao giờ nghĩ ra vấn đề này đến tận cùng.”

 

 Khi cái trí nhận ra tổng thể của tình trạng bị quy định riêng của nó – mà nó không thể thực hiện được nếu nó chỉ đang theo đuổi sự thanh thản riêng của nó, hay lười biếng theo một con đường dễ dàng – vậy thì tất cả những chuyển động của nó kết thúc; nó hoàn toàn đứng yên không có bất kỳ ham muốn, không có bất kỳ ép buộc, không có bất kỳ động cơ. Chỉ lúc đó mới có tự do.

 

 “Nhưng chúng tôi phải sống trong thế giới này, và bất kỳ điều gì chúng tôi làm, từ việc kiếm sống đến những tìm hiểu tinh tế nhất của cái trí, phải có động cơ này hay động cơ kia. Liệu luôn luôn có hành động mà không có động cơ?”

 

 Bạn không nghĩ là có, hay sao? Hành động của tình yêu không có động cơ, và mọi hành động khác đều có.

 

 

_____________________________________________ 

 

 

 

Chương 14

 

‘SỐNG, CHẾT VÀ HIỆN DIỆN’

 

 

N

ó là một cây me già nua, hoành tráng, đầy quả, và những chiếc lá non mỏng manh. Mọc bên cạnh một con sông sâu, nó được thấm nước đều đặn, và trao tặng một lượng bóng mát nào đó cho thú vật và con người. Luôn luôn có một loại náo nhiệt và ồn ào nào đó đang xảy ra dưới nó, nói chuyện lớn tiếng, hay một con bê đang gọi mẹ. Nó cân xứng thật đẹp, và tương phản bầu trời xanh hình thể của nó thật trang nghiêm. Nó có sức sống không tuổi tác. Nó chắc đã phải chứng kiến nhiều sự việc bởi vì qua những mùa hè không thể đếm được, nó đã nhìn ngắm con sông và những chuyện xảy ra dọc hai bờ sông. Nó là một con sông lý thú, rộng rãi và thiêng liêng, và những người hành hương đến từ mọi vùng đất của quốc gia để tắm trong những dòng nước thiêng liêng của nó. Có những con thuyền trên nó, yên lặng di chuyển, với những cánh buồm vuông, tối sẫm. Khi mặt trăng lên cao và hầu như tròn trịa, tạo nên một con đường bằng bạc trên những dòng nước nhảy múa, luôn luôn có hân hoan trong ngôi làng gần bên, và ngôi làng bên kia bờ. Vào những ngày thiêng liêng dân làng đi xuống những bờ nước, hát hò vui vẻ, những bài hát du dương. Mang theo thức ăn của họ, cùng nhiều huyên thuyên và tiếng cười, họ sẽ tắm trong con sông, và sau đó họ sẽ đặt vòng hoa tại gốc cây me cổ thụ, và những tro hỏa táng màu đỏ và màu vàng quanh thân cây của nó, bởi vì nó cũng thiêng liêng, giống như tất cả những cái cây. Khi cuối cùng tiếng huyên thuyên và la hét đã kết thúc và mọi người đã đi về nhà, một ngọn đèn dầu hay hai ngọn vẫn còn đang cháy, được để lại bởi một người dân làng mộ đạo nào đó; những ngọn đèn đó gồm một cái bấc làm ở nhà trong một cái đĩa đất nung nhỏ đựng dầu mà người dân làng có thể mua sắm nổi. Sau đó cái cây là tối thượng; tất cả những sự việc đều thuộc về nó: quả đất, con sông, con người và những vì sao; lát nữa đây nó sẽ rút lui vào chính nó, để yên lặng cho đến khi được chạm đến bởi tia sáng đầu tiên của mặt trời buổi sáng.

 Thường thường họ sẽ mang một xác chết đến bờ con sông. Quét dọn mặt đất gần với nước, trước hết họ sẽ đặt những cây củi to nặng như một cái nền cho công việc hỏa táng, và sau đó xếp trên nó những miếng gỗ nhẹ hơn, và trên đỉnh họ sẽ đặt cái xác, được che phủ bởi miếng vải trắng mới. Sau đó người bà con gần nhất sẽ đặt bó đuốc đang cháy vào chỗ hỏa táng, và ngọn lửa khổng lồ chẳng mấy chốc sẽ bùng lên trong bóng tối, thắp sáng dòng nước và những khuôn mặt yên lặng của những người thân và bạn bè áo não đang ngồi quanh đống lửa. Cây cối sẽ thâu nhận một số ánh sáng nào đó, và trao tặng sự an bình của nó cho những ngọn lửa đang nhảy múa. Phải mất nhiều tiếng đồng hồ để thi thể được thiêu rụi, nhưng tất cả họ sẽ ngồi quanh đó cho đến khi không còn gì sót lại ngoại trừ đống than hồng và những cái lưỡi lửa le lói. Giữa sự yên lặng vô cùng này, một em bé bỗng nhiên cất tiếng khóc, và một ngày mới sẽ bắt đầu.

 

 Ông ấy là một người khá nổi tiếng. Ông ấy nằm chờ chết trong ngôi nhà nhỏ và cái vườn nhỏ sau bức tường,, hồi trước được chăm sóc cẩn thận, nhưng lúc này bị bỏ quên. Ông ấy được vây quanh bởi người vợ và con cái, và bởi những người bà con gần gũi khác. Nó có lẽ vài tháng, hay thậm chí lâu hơn, trước khi ông ấy qua đời, nhưng tất cả họ đều ở quanh ông ấy, và căn phòng nặng nề bởi âu sầu. Khi tôi đi vào ông ấy đã mời tất cả mọi người ra khỏi phòng, và họ miễn cưỡng rời đi, ngoại trừ cậu trai nhỏ đang chơi đùa cùng món đồ chơi nào đó trên sàn nhà. Khi họ đã đi ra ngoài hết, ông ấy vẫy tôi đến một cái ghế và chúng tôi ngồi một khoảng thời gian mà không nói một lời, trong khi những tiếng ồn của ngôi nhà và đường phố đông đúc ùa vào trong phòng.

 Ông ấy nói bằng sự khó khăn. “Ông biết, tôi đã suy nghĩ nhiều trong nhiều năm về sống và thậm chí nhiều hơn nữa về chết, vì tôi đã có một căn bệnh kéo dài. Chết dường như là một sự việc lạ lùng. Tôi đã đọc nhiều quyển sách khác nhau nói về vấn đề này, nhưng tất cả chúng đều khá hời hợt.”

 

 Liệu tất cả những kết luận đều không hời hợt hay sao?

 

 “Tôi không chắc lắm. Nếu người ta có thể đạt đến những kết luận nào đó mà gây thỏa mãn sâu thẳm, chúng sẽ có ý nghĩa nào đó. Có điều gì sai trái với việc đạt đến những kết luận, chừng nào chúng còn gây thỏa mãn?”

 

 Không có gì sai trái với nó, nhưng nó không dẫn đến một chân trời dối gạt hay sao? Cái trí có quyền sáng chế mọi hình thức của ảo tưởng, và dường như bị trói buộc trong nó là không cần thiết và thiếu chín chắn.

 

 “Tôi đã sống một sống khá giàu có, và đã theo sau điều gì tôi nghĩ là bổn phận của tôi; nhưng dĩ nhiên tôi là con người. Dẫu vậy, lúc này sống đã kết thúc, và ở đây tôi là một vật vô dụng; nhưng may mắn thay cái trí của tôi vẫn chưa bị ảnh hưởng. Tôi đã đọc nhiều, và tôi vẫn còn háo hức muốn biết việc gì xảy ra sau khi chết. Liệu tôi tiếp tục, hay liệu không còn gì sót lại khi cơ thể này chết đi?”

 

` Thưa bạn, nếu người ta được phép hỏi, tại sao bạn quá quan tâm muốn biết việc gì xảy ra sau khi chết?

 

 “Mọi người đều không muốn biết hay sao?”

 

 Có lẽ họ muốn; nhưng nếu chúng ta không biết sống là gì, liệu chúng ta có thể biết chết là gì? Sống và chết có lẽ là cùng sự việc, và sự kiện mà chúng ta đã tách rời chúng có lẽ là cái nguồn của đau khổ vô cùng.

 

 “Tôi hiểu rõ ông đã nói gì về tất cả điều này trong những nói chuyện của ông, nhưng tôi vẫn muốn biết. Vậy liệu ông không vui lòng bảo cho tôi điều gì sẽ xảy ra sau khi chết hay sao? Tôi sẽ không lặp lại nó cho bất kỳ người nào khác.”

 

 Tại sao bạn đang đấu tranh quá nhiều để biết? Tại sao bạn không cho phép toàn đại dương của sống và chết hiện diện, và thả cho nó tự phơi bày?

 

 “Tôi không muốn chết,” ông ấy nói, bàn tay ông ấy nắm chặt cổ tay tôi. “Tôi luôn luôn sợ hãi về chết; và mặc dù tôi đã cố gắng an ủi chính mình bằng những lý luận và những niềm tin, chúng chỉ đã hành động như một bức màn mỏng che đậy sự đau khổ sâu thẳm của sợ hãi này. Tất cả đọc sự sách của tôi về chết đã là một nỗ lực để tẩu thoát khỏi sự sợ hãi này, để tìm kiếm một con đường thoát khỏi nó và lúc này cũng cùng lý do tương tự mà tôi đang nài nỉ để biết.”

 Liệu bất kỳ tẩu thoát nào sẽ khiến cho cái trí được tự do khỏi sợ hãi? Liệu chính hành động của tẩu thoát không nuôi dưỡng sợ hãi hay sao?

 

 “Nhưng ông có thể bảo cho tôi, và điều gì ông nói sẽ là sự thật. Sự thật này sẽ giải thoát tôi …”

 

 Chúng tôi yên lặng trong một lúc lâu, lúc này ông ấy lại nói.

 

 “Yên lặng đó còn chữa trị nhiều hơn tất cả những nghi ngờ lo lắng của tôi. Tôi ao ước rằng tôi vẫn còn có thể ở trong nó và lặng lẽ ra đi, nhưng cái trí của tôi không chịu buông tha tôi. Cái trí của tôi đã trở thành người săn bắt cũng như vật bị săn bắt; tôi bị hành hạ. Tôi có đau khổ về cơ thể nhiều lắm, nhưng nó không là gì cả khi được so sánh với điều gì đang xảy ra trong cái trí của tôi. Liệu có một tiếp tục được nhận dạng sau khi chết? ‘Cái tôi’ này mà đã vui vẻ, đau khổ, biết – liệu nó sẽ tiếp tục?”

 

 ‘Cái tôi’ này là gì mà cái trí bám vào, và mà bạn muốn được tiếp tục? Làm ơn đừng trả lời, nhưng yên lặng lắng nghe, được chứ? ‘Cái tôi’ hiện diện chỉ qua sự đồng hóa cùng tài sản, cùng danh tánh, cùng gia đình, cùng những thất bại và những thành công, cùng tất cả những sự việc bạn đã thấy và muốn hiện diện. Bạn là cái mà bạn đã tự đồng hóa chính bạn cùng nó; bạn được tạo thành bằng tất cả những thứ đó, và nếu không có nó, bạn không hiện diện. Do bởi sự đồng hóa cùng con người, tài sản và những ý tưởng này, mà bạn muốn được tiếp tục, thậm chí vượt khỏi chết; và liệu nó là một sự việc đang sống? Hay nó chỉ là một đống hỗn loạn của những ham muốn, những theo đuổi, những thành tựu và những thất vọng mâu thuẫn, cùng đau khổ liên tục và hân hoan thoáng chốc.

 

 “Nó có lẽ là điều gì ông đang gợi ý, nhưng nó vẫn tốt hơn là không biết gì cả.”

 

 Cái đã được biết tốt hơn cái không biết được, đó là nó? Nhưng cái đã được biết quá nhỏ nhoi, quá tầm thường, quá trói buộc. Cái đã được biết là đau khổ, và tuy nhiên bạn khao khát sự tiếp tục của nó.

 

 “Hãy nghĩ về tôi, hãy từ bi, đừng quá khó khăn như thế. Nếu tôi biết được, tôi có thể chết được rồi.”

 

 Thưa bạn, đừng đấu tranh quá nhiều để biết. Khi tất cả nỗ lực của muốn biết kết thúc, vậy thì có cái gì đó mà cái trí đã không xếp đặt vào chung. Cái không biết được còn vĩ đại hơn cái đã được biết; cái đã được biết chỉ là một chiếc thuyền nhỏ trên đại dương mênh mông của cái không biết được. Hãy buông bỏ tất cả những sự việc và “hiện diện”.

 

 Người vợ của ông ấy vừa đi vào đưa cho ông ấy một thức uống nào đó, và đứa trẻ đứng dậy và chạy ra khỏi căn phòng mà không nhìn chúng tôi. Ông ấy bảo người vợ đóng cửa khi bà ấy ra ngoài và không cho phép cậu bé quay lại.

 

 “Tôi không lo âu về gia đình của tôi; tương lai của họ được chăm sóc. Chính là tương lai riêng của tôi mà tôi phải quan tâm. Tôi biết trong quả tim của tôi rằng điều gì ông nói là sự thật, nhưng cái trí của tôi như một con ngựa phi nước kiệu không có người cầm cương. Liệu ông sẽ giúp tôi, hay tôi không nhận được sự trợ giúp nào cả?”

 Sự thật là một điều lạ thường; bạn càng theo đuổi nó nhiều bao nhiêu, nó sẽ lẩn tránh bạn nhiều bấy nhiêu. Bạn không thể nắm bắt nó bằng bất kỳ phương tiện nào, dù tinh tế hay thô thiển; bạn không thể giam cầm nó trong mạng lưới suy nghĩ của bạn. Làm ơn nhận ra điều này và buông bỏ mọi thứ. Trên chuyến hành trình của sống và chết bạn phải một mình; trên chuyến hành trình này không thể có đang nhận được sự thanh thản trong hiểu biết, trong trải nghiệm, trong những kỷ niệm. Cái trí phải được xóa sạch tất cả mọi sự việc mà nó đã thâu lượm trong thôi thúc kiếm được an toàn của nó; những thượng đế và những đạo đức của nó phải được trả lại cho xã hội mà đã nuôi dưỡng chúng.

 Phải có tình trạng một mình không bị ô uế, hoàn toàn.

 

 “Những ngày của tôi đã được đếm rồi, hơi thở của tôi ngắn lại rồi, và ông đang đòi hỏi một sự việc quá khó khăn: rằng tôi chết mà không biết chết là gì. Nhưng tôi đã được hướng dẫn rõ ràng. Hãy là sống của tôi và nguyện cầu có một ơn lành phủ trên nó.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________

 

 

 

Chương 15

 

‘SỰ THOÁI HÓA CỦA CÁI TRÍ’

 

 

D

ọc theo mũi của một khúc cua rộng, dài trong con sông là thị trấn, rất thiêng liêng và rất bẩn thỉu. Con sông thực hiện một cú quét mạnh mẽ ở đây, và sức mạnh chính của nó tác động vào bờ của thị trấn, thường thường cuốn đi những bậc thềm dẫn xuống nước, và một vài căn nhà cũ kỹ. Nhưng dù nó hủy diệt trong cơn cuồng nộ của nó ra sao, con sông vẫn còn thiêng liêng và đẹp đẽ. Buổi chiều đặc biệt đó quá tuyệt vời, cùng mặt trời đang lặn dưới thị trấn sẫm tối, và phía sau ngọn tháp cao vút, mà dường như đang kéo theo nguyên thị trấn lên tận bầu trời. Những đám mây màu đỏ vàng, rực lên bởi một mặt trời mà đã đi qua một đất đai của vẻ đẹp và buồn bã. Và khi sự rực rỡ phai lạt, đó kìa, trên thị trấn tối thui là trăng non e ấp và thanh thoát. Từ bờ bên kia, một khoảng cách nào đó với con sông, toàn cảnh quyến rũ như ma thuật, tuy nhiên lại hoàn toàn tự nhiên, mà không có một dấu vết của sự hời hợt giả tạo. Chầm chậm mặt trăng non đi xuống phía sau cái khối đen kịt của thị trấn, và những ánh đèn bắt đầu xuất hiện; nhưng con sông vẫn còn giữ ánh sáng của bầu trời buổi chiều đó, một rực rõ bằng vàng của sự mềm mại không thể tin được. Trên ánh sáng này, mà là con sông, có hàng trăm chiếc thuyền đánh cá nhỏ. Suốt buổi chiều, những người đàn ông rám nắng ốm yếu với những chiếc sào dài đã lao động cực nhọc để chèo ngược dòng chảy, một hàng dài gần bờ sông; bắt đầu tại làng chài bên dưới thị trấn, mỗi người trong chiếc thuyền của anh ấy, thỉnh thoảng có một hay hai đứa trẻ đẩy chiếc thuyền chầm chậm qua cái cầu nặng, dài, và lúc này những chiếc thuyền đã lên đến hàng trăm, được mang đi bởi dòng chảy mạnh mẽ. Chúng sẽ lấp lánh suốt đêm, bắt những con cá lớn, dài từ mười đến mười lăm inch, mà sau đó sẽ được đổ xuống, một số trong chúng vẫn còn đang giẫy lạch bạch, vào những con thuyền lớn hơn được buộc chặt dọc bờ sông, để được bán ngày hôm sau.

 Những con đường thị trấn đông đúc bởi những chiếc xe bò, những chiếc xe buýt, những chiếc xe đạp, và những người đi bộ, và một hay hai con bò đó đây. Những con đường mòn chật hẹp, thẳng hàng bởi những cửa hàng có ánh đèn mờ mờ và uốn khúc vô ra vô tận, đầy bùn bởi những cơn mưa mới đây, rất ô nhiễm bởi sự dơ bẩn của con người và thú vật. Một trong những con đường mòn dẫn đến những bậc rộng đi xuống ngay bờ sông, và trên những bậc này mọi thứ đang tiếp tục. Một số người đang ngồi gần nước, hai mắt nhắm lại, trong tham thiền yên lặng; kế họ là một người đàn ông đang cầu nguyện trước một đám đông nhiệt thành, đang ngồi chiếm hết những bậc cấp; xa hơn nữa, một người ăn mày bị cùi đang chìa bàn tay chỉ còn xương của ông ấy, trong khi một người đàn ông với vài nhánh ô liu trên trán và mái tóc rối bù đang giảng đạo cho mọi người. Gần bên là một khất sĩ, mặt và da sạch sẽ, với cái áo choàng mới giặt, ngồi bất động, hai mắt nhắm lại, cái trí của ông ấy tập trung mãnh liệt bởi sự luyện tập dễ dàng và lâu dài. Một người đàn ông với hai bàn tay úp lại như cái chén đang yên lặng cầu xin thiên đàng đổ đầy nó; và một người mẹ, ngực trái của bà ấy lòi ra đang cho em bé bú sữa, không nhận biết mọi việc đang xảy ra. Xa hơn nữa phía con sông, những xác chết, được mang từ những cái làng gần bên và từ thị trấn ngoằn ngoèo, bẩn thỉu, đang được đốt cháy trong ngọn lửa to gầm thét. Ở đây mọi thứ đang xảy ra, bởi vì nó là nơi thiêng liêng nhất và chứa đựng nhiều nhất của thị trấn. Nhưng vẻ đẹp của con sông vẫn đang trôi chảy dường như xóa sạch tất cả những hỗn loạn của con người, trong khi bầu trời bên trên nó đang nhìn xuống bằng tình yêu và kinh ngạc.

 

 Có nhiều người chúng tôi, hai người đàn bà và bốn người đàn ông. Một trong hai người đàn bà, đầu cân đối và hai mắt sắc lẹm, đã được giáo dục rất tốt ở trong và ngoài nước; người còn lại khiêm tốn hơn với một cái nhìn rầu rĩ và đau khổ. Một trong những người đàn ông, một người Cộng sản cũ đã rời đảng cách đây nhiều năm, thật mạnh mẽ và khăng khăng; một người khác là một họa sĩ, nhút nhát và thối lui, nhưng đủ can đảm để tự khẳng định chính mình khi cần đến; người thứ ba là một viên chức trong bộ máy nhà nước; và người thứ tư là một giáo viên, rất hòa nhã, với một nụ cười mau lẹ, và háo hức để học hành.

 Mọi người yên lặng một lúc, và lúc này người Cộng sản cũ nói.

 “Tại sao lại có quá nhiều thoái hóa trong mọi ngành của sống? Tôi có thể hiểu rõ làm thế nào uy quyền, thậm chí đại diện cho những con người, tại căn bản là xấu xa và gây thoái hóa, như ông đã vạch ra. Người ta thấy sự kiện này được biểu dương trong lịch sử. Hạt giống của xấu xa và thoái hóa đã được thừa hưởng trong tất cả những tổ chức tôn giáo, và chính trị, như đã được thể hiện trong giáo hội qua hàng thế kỷ, và trong Chủ nghĩa cộng sản hiện đại, mà đã hứa hẹn quá nhiều nhưng trong chính nó đã trở thành thoái hóa và chuyên chế. Tại sao mọi sự việc phải thoái hóa trong cách này?”

 “Chúng ta biết quá nhiều về quá nhiều sự việc,” người phụ nữ được giáo dục tốt thêm vào, “nhưng hiểu biết dường như không giam cầm sự thoái hóa đó trong con người. Tôi có viết một chút ít, và đã có một hay hai quyển sách được xuất bản, nhưng tôi thấy cái trí có thể vỡ ra từng mảnh dễ dàng làm sao khi một lần nó bị trói buộc trong tài năng về một sự việc nào đó. Học được phương pháp kỹ thuật của diễn tả tốt, đào tung những đề mục gây phấn khích và lý thú, có được thói quen của viết lách, và ổn định trong sống; bạn trở nên được ưa chuộng, và bạn bị thoái hóa bởi nó. Tôi không nói điều này từ bất kỳ hiểm độc hay cay đắng nào bởi vì tôi là một người thất bại, hay chỉ là một người thành công vô cảm, nhưng bởi vì tôi thấy qui trình này đang vận hành trong những người khác và trong chính tôi. Dường như tôi không thoát khỏi sự thoái hóa của lề thói và tài năng. Muốn khởi sự bất kỳ thứ gì cần đến năng lượng và sáng kiến, nhưng ngay khi được bắt đầu hạt giống của thoái hóa đã có sẵn trong nó. Liệu người ta có thể thoát khỏi qui trình thoái hóa này?”

 “Tôi cũng vậy”, người viên chức nói, “tôi bị trói buộc trong lề thói của thoái hóa. Từ bây giờ chúng tôi đã lên kế hoạch cho tương lai năm hay mười năm nữa, chúng tôi xây dựng những đập nước và khuyến khích những công nghiệp mới mẻ, tất cả việc đó đều tốt lành và cần thiết; nhưng mặc dù những cái đập có lẽ được xây dựng đẹp đẽ và được bảo trì hoàn hảo, và máy móc đã được thực hiện để vận hành hiệu quả, suy nghĩ của chúng tôi, ngược lại, trở thành mỗi lúc một không hiệu quả, dốt nát và lười biếng. Máy tính và những thiết bị điện tử tinh vi khác đã làm hơn con người tại mọi khúc đường, tuy nhiên nếu không có con người chúng không thể hiện diện. Sự kiện đơn giản là, một vài bộ não có năng động, sáng tạo và phần còn lại của chúng tôi sống dựa vào họ, thoái hóa và thường thường hạnh phúc trong sự thoái hóa của chúng tôi.”

 “Tôi chỉ là một giáo viên nhưng tôi quan tâm đến loại giáo dục khác biệt – một giáo dục mà sẽ ngăn cản sự bắt đầu thoái hóa này của cái trí. Lúc này chúng ta ‘giáo dục’ một con người đang sống để trở thành một viên chức dốt nát nào đó – tha thứ cho tôi – với một công việc quan trọng và một tiền lương khá tốt, hay với tiền lương của một thư ký và sự tồn tại còn đau khổ hơn. Tôi biết tôi đang nói điều gì, bởi vì tôi bị trói buộc trong nó. Nhưng chắc chắn đây là loại giáo dục mà những chính phủ mong muốn, bởi vì họ đang rót tiền bạc vào nó, và mọi người tạm gọi là giáo dục, kể cả chính tôi, đang giúp đỡ và đang khuyến khích sự thoái hóa mau lẹ này của con người. Liệu một phương pháp hay kỹ thuật tốt hơn sẽ kết thúc sự thoái hóa này? Làm ơn hãy tin tôi, thưa ông, tôi rất nghiêm túc khi đưa ra câu hỏi này, tôi không đang hỏi nó chỉ vì muốn tiếp tục nói chuyện. Tôi đã đọc những quyển sách mới nhất về giáo dục, và luôn luôn họ giải quyết bằng phương pháp này hay phương pháp khác; và từ khi nghe ông, tôi đã bắt đầu nghi ngờ toàn sự việc.”

 “Tôi là một họa sĩ vẽ mọi thể loại, và một hay hai viện bảo tàng đã treo những bức tranh của tôi. Rủi thay, tôi sẽ phải quá cá nhân và tôi hy vọng những người khác sẽ không phiền muộn, bởi vì vấn đề của họ cũng là vấn đề của tôi. Tôi có lẽ còn vẽ trong một thời gian, rồi quay sang làm đồ gốm, và sau đó làm công việc điêu khắc nào đó. Nó là cùng sự thôi thúc phải tự diễn tả chính mình trong những phương cách khác nhau. Thiên tài là sức mạnh này, cảm thấy lạ thường phải tạo ra được hình dáng này, không phải nhờ vào con người hay phương tiện trung gian mà qua đó nó tự diễn tả chính nó. Tôi có lẽ không giải thích nó đúng cách, nhưng ông biết điều gì tôi có ý. Chính là khả năng sáng tạo này mà phải được duy trì thật sinh động, dưới áp lực khủng khiếp, giống như hơi nước của một cái nồi hơi. Có những thời điểm khi người ta cảm thấy khả năng này; và đã tận hưởng nó, không gì trên quả đất có thể ngăn cản người ta không muốn nắm bắt lại nó. Từ đó trở đi, người ta bị hành hạ, thậm chí không thỏa mãn, bởi vì ngọn lửa đó không bao giờ liên tục, không bao giờ hiện diện ở đó một cách trọn vẹn. Vì vậy nó phải được nuôi dưỡng, nâng niu; và mọi nuôi dưỡng khiến nó càng yếu ớt hơn, càng ít trọn vẹn hơn. Thế là ngọn lửa dần dần chết đi, mặc dù tài năng và kỹ thuật tiếp tục, và người ta có lẽ trở nên nổi tiếng. Cử chỉ vẫn còn, nhưng tình yêu tan biến, quả tim khô cằn; và thế là sự thoái hóa len lẻn vào.”

 

 Thoái hóa là yếu tố căn bản – đúng chứ? – dù nó có lẽ là phương cách nào thuộc sống của chúng ta. Người họa sĩ có lẽ cảm thấy nó trong một cách, và người giáo viên trong một cách khác; nhưng nếu tất cả chúng ta đều nhận biết những người khác, và nhận biết những qui trình tinh thần riêng của chúng ta, chắc chắn với những nguời lớn tuổi và những người trẻ tuổi, sự thoái hóa đó của cái trí có xảy ra. Sự thoái hóa đó dường như có sẵn trong chính những hoạt động của chính cái trí. Như một cái máy đã cạn kiệt qua sử dụng, thế là có vẻ cái trí tồi tệ hơn qua hành động riêng của nó.

 

 “Tất cả chúng ta đếu biết điều này,” người phụ nữ có giáo dục nói. “Ngọn lửa, sức mạnh của sáng tạo, phai lạt đi sau một hay hai bùng nổ đột ngột, nhưng khả năng vẫn còn lại, và ngay lập tức sự sáng tạo giả dối này trở thành một thay thế cho sự sáng tạo thực sự. Chúng ta biết điều này quá rõ ràng. Câu hỏi của tôi là, làm thế nào cái gì sáng tạo đó vẫn còn mà không mất đi vẻ đẹp và mãnh liệt của nó?”

 

 Những yếu tố của thoái hóa là gì? Nếu người ta biết được chúng, có lẽ có thể kết thúc chúng.

 

 “Liệu có bất kỳ yếu tố cụ thể nào được vạch ra?” thành viên của nhóm trước hỏi. “Sự thoái hóa có lẽ nằm sẵn trong chính bản chất của cái trí.”

 

 Cái trí là một sản phẩm của xã hội, của văn hóa mà trong đó nó đã được nuôi dưỡng; và bởi vì xã hội luôn luôn ở trong một tình trạng thoái hóa, luôn luôn hủy hoại chính nó từ phía bên trong, một cái trí mà tiếp tục bị ảnh hưởng bởi xã hội cũng phải ở trong một tình trạng của hủy hoại hay thoái hóa. Đó không là như thế hay sao?

 

 “Dĩ nhiên, và chính bởi vì chúng tôi đã nhận biết sự kiện này,” người Cộng sản cũ giải thích, “rằng một số chúng tôi đã làm việc rất cực nhọc và khá hung bạo, tôi e như vậy, để sáng chế một khuôn mẫu cứng ngắt và mới mẻ tùy theo điều mà chúng ta cảm thấy xã hội nên vận hành. Bất hạnh thay, một vài cá nhân hư hỏng đã nắm được quyền hành, và tất cả chúng tôi đều biết kết quả.”

 

 Liệu nó không phải, thưa bạn, rằng sự thoái hóa là điều không thể tránh khỏi khi một khuôn mẫu được sáng chế cho sống cá thể và tập thể của con người? Uy quyền gì, ngoại trừ uy quyền ranh mãnh của những người nắm quyền hành, liệu bất kỳ cá thể hay nhóm người nào có quyền tạo ra nguyên khuôn mẫu cho con người? Giáo hội đã thực hiện nó, bởi uy quyền của sợ hãi, nịnh nọt và hứa hẹn, và đã tạo ra một tù nhân của con người.

 “Tôi nghĩ rằng tôi đã biết, như vị giáo sĩ nghĩ rằng ông ấy biết, cách đúng đắn của sống cho con người là gì; nhưng lúc này, cùng nhiều người khác, tôi thấy sự hung hăng dốt nát đó là gì? Sự kiện vẫn y nguyên, tuy nhiên sự thoái hóa đó là số mạng của chúng tôi; và liệu bất kỳ người nào có thể tẩu thoát khỏi nó?”

 “Liệu chúng tôi không thể giáo dục những người trẻ,” người giáo viên hỏi, “nhận biết những yếu tố của thoái hóa và hủy hoại, để theo bản năng các em sẽ tránh chúng, như các em tránh bệnh dịch?”

 

 Chúng ta không đang loanh quanh chủ đề mà không đi thẳng vào nó, hay sao? Chúng ta hãy cùng nhau thâm nhập nó. Chúng ta biết rằng cái trí của chúng ta thoái hóa trong nhiều cách khác nhau, tùy theo cá nhân của chúng ta. Lúc này, liệu người ta có thể kết thúc qui trình này? Và chúng ta có ý gì qua từ ngữ ‘thoái hóa’? Chúng ta hãy thâm nhập nó chầm chậm. Thoái hóa là trạng thái của cái trí mà đã biết qua so sánh với một trạng thái không thoái hóa mà cái trí nhất thời đã trải nghiệm và lúc này đang sống trong ký ức về nó, hy vọng qua phương tiện nào để làm sống lại nó? Liệu nó là trạng thái của cái trí mà bị thất vọng trong ham muốn cho thành công, tự thành tựu của nó, và vân vân? Cái trí đã thử và đã thất bại để trở thành cái gì đó, và vì vậy nó tự cảm thấy chính nó đang thoái hóa?

 

 “Nó là tất cả điều đó,” người phụ nữ có giáo dục nói. “Ít ra, dường như tôi ở trong một, nếu không nói là tất cả, của những trạng thái mà ông đã vừa diễn tả.”

 

 Ngọn lửa mà bạn đang nói đó hiện diện khi nào?

 

 

 “Nó đến bất ngờ, tôi không đang tìm kiếm nó, và khi nó đi khỏi, tôi không thể nắm nó lại. Tại sao ông hỏi?”

 

 Nó hiện diện khi bạn không đang tìm kiếm nó; nó hiện diện cũng không qua sự ham muốn thành công của bạn, cũng không qua sự ao ước cảm thấy lạ thường của hân hoan đó. Lúc này, bởi vì nó đã qua rồi, bạn đang theo đuổi nó, bởi vì trong tích tắc nó đã trao tặng ý nghĩa nào đó cho một sống chẳng có ý nghĩa gì cả; và bởi vì bạn không thể nắm bắt lại nó, bạn cảm thấy sự thoái hóa đó đã đi vào. Đó không là như thế hay sao?

 

 “Tôi nghĩ đúng là như thế – không chỉ với tôi, nhưng với hầu hết chúng tôi. Những con người khôn ngoan xây dựng một triết lý quanh kỷ niệm của trải nghiệm đó, và thế là giam cầm những con người ngây thơ trong mạng lưới của chúng.”

 

 Tất cả điều này không chỉ đến điều gì đó mà có lẽ là yếu tố thống trị và trung tâm của sự thoái hóa, hay sao?

 

 “Ông có ý tham vọng?”

 

 Đó chỉ là một khía cạnh của trung tâm tích lũy: sự tập trung có mục đích, tự cho mình là trung tâm của năng lượng này mà là cái ‘tôi’, cái ngã, người kiểm soát, người trải nghiệm mà đánh giá trải nghiệm. Đây có lẽ không là trung tâm, yếu tố duy nhất của sự thoái hóa, hay sao?

 

 “Liệu nó là một hoạt động ích kỷ, tự cho mình là trung tâm,” người họa sĩ hỏi, “để nhận ra sống của người ta là gì mà không có sự mơ màng sáng tạo đó hay sao? Hầu như tôi không thể tin tưởng nó.”

 

 Nó không là vấn đề của nhẹ dạ hay niềm tin. Chúng ta hãy thâm nhập sâu thêm. Trạng thái sáng tạo đó hiện diện mà không có mời mọc của bạn, nó hiện diện ở đó mà không có đang tìm kiếm nó của bạn. Lúc này bởi vì nó đã phai lạt và trở thành một kỷ niệm được nhớ lại, bạn muốn làm sống lại nó, mà bạn đã cố gắng thực hiện nó qua nhiều hình thức của kích thích. Thỉnh thoảng bạn có thể chạm vào cái rìa mép của nó, những bờ mé bên ngoài của nó, nhưng điều đó không đủ, và bạn luôn luôn khao khát theo đuổi nó. Lúc này, liệu tất cả khao khát, thậm chí khao khát cái tối thượng, không là một hoạt động của cái tôi, hay sao? Nó không là quan tâm về chính mình, hay sao?

 

 “Dường như nó là như thế, khi ông diễn tả theo cách đó,” người họa sĩ thú nhận. “Nhưng chính là khao khát trong một hình thức này hay một hình thức khác mới thúc đẩy tất cả chúng tôi, từ vị thánh khổ hạnh đến người dân quê thấp kém.”

 “Ông có ý,” người giáo viên hỏi, “rằng tất cả tự-hoàn thiện là ích kỷ hay sao? Liệu mọi nỗ lực để hoàn thiện xã hội là một hoạt động tự cho mình là trung tâm? Giáo dục không là một vấn đề của tự hoàn thiện và tự bành trướng, của tạo ra sự tiến bộ trong phương hướng đúng đắn, hay sao? Liệu nó là ích kỷ khi tuân theo một khuôn mẫu tốt đẹp hơn của xã hội?”

 

 Xã hội luôn luôn ở trong một tình trạng thoái hóa. Không có xã hội hoàn hảo. Xã hội hoàn hảo có lẽ tồn tại trong lý thuyết, nhưng không trong thực tế. Xã hội được đặt nền tảng trên sự liên hệ con người bị thúc đẩy bởi tham lam, ganh tị, tham lợi, hạnh phúc thoáng chốc, theo đuổi uy quyền, và vân vân. Bạn không thể hoàn thiện ganh tị; ganh tị phải kết thúc. Đặt một chiếc áo khoác có văn minh trên bạo lực qua sự diễn thuyết dối gạt của những lý tưởng, không đưa bạo lực đến kết thúc. Giáo dục một em học sinh phải tuân phục xã hội chỉ khuyến khích trong em sự thôi thúc thoái hóa để được an toàn. Leo lên bậc thang của thành công, trở thành người nào đó đang kiếm được sự công nhận – đây là chính bản chất của cấu trúc xã hội đang thoái hóa của chúng ta và là bộ phận của nó là thoái hóa.

 

 “Liệu ông đang gợi ý,” người giáo viên khá lo âu tìm hiểu, “rằng người ta phải từ bỏ thế giới và trở thành người ẩn tu, một khất sĩ?”

 

 Điều đó tương đối dễ dàng, và trong một cách nào đó có lợi lộc, từ bỏ thế giới bên ngoài của nhà cửa, gia đình, danh tánh, tài sản; nhưng kết thúc – mà không có bất kỳ động cơ, không có hứa hẹn về một tương lai tốt đẹp – thế giới bên trong của tham vọng, uy quyền, thành tựu, và thực sự không là gì cả, là một vấn đề hoàn toàn khác hẳn. Con người bắt đầu từ nhận biết sai lầm những sự việc sự vật, và thế là vĩnh viễn trong hỗn loạn. Bắt đầu từ nhận biết đúng đắn; bắt đầu từ gần để đi thật xa.

 

 “Một thực hành rõ rệt không được chấp nhận để kết thúc sự thoái hóa này, sự không hiệu quả và lười biếng này của cái trí, hay sao?” người viên chức chính phủ hỏi.

 

 Luyện tập hay kỷ luật hàm ý một động cơ, kiếm được một kết thúc; và đây không là một hoạt động tự cho mình là trung tâm hay sao? Trở thành có đạo đức là một qui trình của tự quan tâm, dẫn đến sự kính trọng. Khi bạn vun quén trong chính bạn một tình trạng của không bạo lực, bạn vẫn còn bạo lực dưới một nhãn hiệu khác. Ngoài tất cả điều này, có một yếu tố thoái hóa khác: nỗ lực, trong tất cả những hình thức tinh tế của nó. Điều này không có nghĩa người ta đang cổ vũ sự lười biếng.

 

 “Thượng đế ơi, thưa ông, chắc chắn ông đang tước đoạt mọi thứ khỏi chúng tôi!” người viên chức la lên. “Và khi ông lấy đi tất cả mọi thứ, chúng tôi còn lại cái gì? Không gì cả!”

 

 Sáng tạo không là một qui trình của trở thành hay thành tựu, nhưng một tình trạng của hiện diện mà trong đó nỗ lực của tự tìm kiếm hoàn toàn vắng mặt. Khi cái tôi tạo nên một nỗ lực để vắng mặt, cái tôi hiện diện. Tất cả nỗ lực của cái trí phức tạp này phải kết thúc, mà không có bất kỳ động cơ hay thôi thúc.

 

 “Điều đó có nghĩa chết đúng chứ?”

 

 Chết đi tất cả cái đã được biết mà là ‘cái tôi’. Chỉ khi nào tổng thể của cái trí bất động, cái sáng tạo, cái không tên hiện diện.

 

 “Ông có ý gì qua từ ngữ cái trí?” người họa sĩ hỏi.

 

 Tầng ý thức bên trong cũng như tầng ý thức bên ngoài; những ngõ ngách giấu giếm của quả tim cũng như những mảnh có giáo dục của cái trí.

 

 “Tôi đã lắng nghe,” người phụ nữ yên lặng nói, “và quả tim của tôi hiểu rõ.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________________

 

 

 

Chương 16

 

‘NGỌN LỬA CỦA BẤT MÃN’

 

 

T

rong ánh sáng ban mai, những chiếc lá của cái cây ngay bên ngoài cửa sổ đang sáng tạo những cái bóng nhỏ xíu nhảy múa trên bức tường trắng của căn phòng. Có một cơn gió nhẹ, và những cái bóng này không bao giờ đứng yên; chúng luôn luôn sinh động như chính những chiếc lá. Một hay hai chiếc lá chuyển động nhẹ nhàng, cùng sự duyên dáng và thanh thoát, nhưng chuyển động của những chiếc lá khác thật hung tợn, hỗn loạn và náo động. Mặt trời vừa ló dạng từ phía sau quả đồi nhiều cây. Ngày sẽ không nóng lắm, bởi vì cơn gió nhẹ đang thổi đến phía bắc từ những hòn núi có tuyết. Vào cái giờ sớm sủa đó, có một yên lặng lạ lùng – sự yên lặng của quả đất thức dậy trước khi con người bắt đầu sự vất vả của anh ấy. Bên trong sự yên lặng này là tiếng kêu rít rít của những con vẹt đang bay điên dại đến những cánh đồng và những cánh rừng; bên trong nó là tiếng gọi quát quát của những con quạ và tiếng huyên thuyên của nhiều chim chóc; bên trong nó là những tiếng hú xa xa của một chiếc xe lửa, và tiếng kêu inh ỏi của tiếng còi một nhà máy đang báo giờ. Nó là tiếng đồng hồ khi cái trí khoáng đạt như bầu trời và mong manh như tình yêu.

 Con đường rất đông đúc và người ta đi bộ trên nó chẳng chú ý bao nhiêu đến giao thông xe cộ, họ sẽ mỉm cười bước qua một bên, nhưng trước hết họ sẽ nhìn quanh để xem thử ai đang tạo ra qua nhiều ồn ào phía sau họ. Có những chiếc xe đạp, những chiếc xe buýt và những chiếc xe bò kéo, và những người đàn ông đang kéo những chiếc xe nhẹ chất đầy những bao lúa mì. Những cửa hàng, bán đủ thứ mà con người muốn có từ những cái kim đến những chiếc mô tô, đang đông nghẹt người.

 Cùng con đường này dẫn qua khu giàu có của thành phố, cùng sự kênh kiệu và ngăn nắp của nó, vào vùng quê khoảng đạt; và không xa lắm là ngôi mộ nổi tiếng. Bạn để lại chiếc xe tại lối vào phía bên ngoài, và đi thẳng lên vài bậc thềm, qua một vòm cung thoáng, vào một cái vườn được tưới nước và giữ gìn cẩn thận. Đi dọc theo một con đường cát và đi thêm nhiều bậc thềm nữa, bạn đi qua một vòm cung khác, lợp mái màu xanh, và đi vào một cái vườn phía bên trong với một bức tường vây quanh nó hoàn toàn. Nó to lắm; có hàng mẫu bãi cỏ xanh, trù phú, những cái cây và những vòi nước dễ thương. Thật mát mẻ trong bóng mát, và âm thanh của nước đang rơi quá dễ chịu. Con đường vòng tròn đi dọc theo bức tường trên bờ của bãi cỏ có một biên giới của những bông hoa rực rỡ, và phải mất một thời gian khá dài để dạo bộ quanh nó. Theo sau con đường cắt ngang bãi cỏ, bạn không hiểu tại sao quá nhiều không gian và vẻ đẹp và công việc đã có thể được trao cho một nấm mồ như thế. Lúc này bạn leo lên một tam cấp dài, đến một cái đài rộng lớn được che phủ bởi những tảng đá bằng cát màu nâu đỏ. Trên cái đài này là ngôi mộ hùng vĩ. Nó được xây dựng bằng đá cẩm thạch láng bóng, bằng phẳng, và cái quan tài bằng đá cẩm thạch cô đơn trong nó được chiếu sáng bởi ánh sáng dìu dịu của mặt trời đã lọc qua cái cửa sổ bằng đá cẩm thạch đan chéo rất tinh xảo. Nó dường như cô đơn trong an bình của nó, mặc dù được vây quanh bởi sự hoành tráng và vẻ đẹp.

 Từ cái đài cao bạn có thể thấy nơi thị trấn cổ xưa với những cái vòm và những cổng vào của nó, gặp gỡ cái mới mẻ, cùng những cái cột cao bằng thép của nó dùng cho trạm phát thanh. Thật lạ lùng khi thấy sự hội tụ chung của cái cũ kỹ và cái mới mẻ, và ấn tượng của nó khuấy động toàn thân tâm của bạn. Nó như thể quá khứ và hiện tại của tất cả sống hiện diện trước bạn như một sự kiện đơn giản, mà không có sự can thiệp của người kiểm duyệt và sự chọn lựa của anh ấy. Bầu trời xanh vươn dài vượt khỏi thành phố và những cánh rừng; nó sẽ luôn luôn vẫn còn y nguyên, ngược lại cái mới mẻ trở thành cái cũ kỹ.

 

 Có ba người trong số họ, tất cả đều còn khá trẻ, một người anh, một người em gái và một người bạn. Ăn mặc tươm tất và rất có giáo dục, họ dễ dàng nói nhiều ngôn ngữ và có thể nói chuyện về những quyển sách mới đây nhất. Thật lạ lùng khi thấy họ trong căn phòng trơ trụi đó; chỉ có hai cái ghế, và một trong hai người thanh niên trẻ phải ngồi không thoải mái trên nền nhà, làm hỏng nếp chiếc quần được ủi thẳng tắp của anh ấy. Một con chim sẻ có tổ của nó ngay phía bên ngoài bỗng nhiên xuất hiện trên bệ cửa sổ mở rộng nhưng khi thấy những khuôn mặt mới, nó vẫy cánh và bay đi lại.

 “Chúng tôi đến đây để nói chuyện về một vấn đề khá cá nhân,” người anh giải thích và tôi hy vọng ông không phiền lòng. Liệu tôi có thể kể về nó? Ông thấy, người em của tôi đang trải qua một thời gian thê thảm. Em ấy cảm thấy thẹn thùng khi giải thích nó, vì vậy lúc này tôi đang thực hiện nói chuyện này. Chúng tôi thương yêu nhau nhiều lắm, và hầu như không thể tách rời từ khi chúng tôi còn nhỏ. Không có gì không lành mạnh về sự thân thiện của chúng tôi, nhưng em ấy đã hai lần lập gia đình và hai lần ly dị. Chúng tôi cũng đã trải qua tất cả nó cùng nhau. Những người chồng cũng tốt lành trong phương cách của họ, nhưng tôi lo ngại về em gái tôi. Chúng tôi tham vấn một người phân tâm học nổi tiếng, nhưng không hiểu vì sao vẫn không thể giải quyết được. Chúng tôi không cần thâm nhập tất cả điều đó lúc này. Mặc dù theo cá nhân tôi chưa bao giờ gặp ông, tôi đã biết ông nhiều năm, và đã đọc một số những nói chuyện đã được xuất bản của ông; vì vậy tôi thuyết phục người em gái của tôi và người bạn chung của chúng tôi đi theo, và chúng tôi đây nè. Anh ấy do dự trong chốc lát, và sau đó tiếp tục. “Khó khăn của chúng tôi là rằng người em của tôi dường như không thỏa mãn với bất kỳ điều gì. Nói một cách chính xác không gì cho cô ấy bất kỳ loại thỏa mãn hay mãn nguyện nào. Bất mãn đã trở thành một căn bệnh đối với em ấy, và nếu điều gì đó không được thực hiện, em ấy sẽ bị tan nát hoàn toàn.”

 

 Liệu bất mãn không là một điều tốt lành hay sao?

 

 “Trong một mức độ nào đó, vâng,” anh ấy trả lời; “nhưng có những giới hạn cho mọi thứ, và việc này đã đi quá xa rồi.”

 

 Có gì sai trái với việc hoàn toàn bị bất mãn? Cái gì thông thường chúng ta gọi là bất mãn là sự bất mãn mà nảy sinh khi một ham muốn đặc biệt không được thành tựu. Đó không là như thế hay sao?

 

 “Có lẽ; nhưng người em gái của tôi đã cố gắng quá nhiều sự việc, gồm cả hai cuộc hôn nhân này, và em ấy đã không hạnh phúc trong cả hai. May mắn thay, em ấy không có con cái mà sẽ làm phức tạp thêm nữa. Nhưng tôi nghĩ em ấy có thể kể chuyện về chính em ấy lúc này; tôi chỉ muốn mở đầu câu chuyện cho trơn tru.”

 

 Thỏa mãn là gì và bất mãn là gì? Liệu bất mãn sẽ dẫn đến thỏa mãn? Bị bất mãn, liệu có khi nào bạn có thể tìm được thỏa mãn?

 

 “Không gì gây thỏa mãn thực sự cho tôi,” người em gái nói. “Chúng tôi khá sung túc, nhưng những thứ mà tiền bạc có thể mua được đã mất đi ý nghĩa của chúng. Tôi đã đọc nhiều sách nhưng tôi chắc chắn rằng ông biết nó không dẫn đến đâu cả. Tôi đã vào ra những giáo điều tôn giáo khác nhau, nhưng tất cả chúng dường như đều giả dối; và ông còn lại gì sau việc đó? Tôi đã suy nghĩ về nó nhiều lắm, và tôi biết không phải vì sự ham muốn của con cái mà tôi như thế này. Nếu tôi có con cái, tôi sẽ cho chúng tình yêu của tôi, và tất cả mọi loại sự việc, nhưng sự hành hạ của bất mãn này chắc chắn sẽ tiếp tục. Tôi không thể tìm ra một phương cách để hướng dẫn hay kiềm chế nó, như dường như hầu hết mọi người đều thực hiện, vào một loại hoạt động hay quan tâm mê mải nào đó. Vậy thì nó sẽ dễ dàng trôi nổi; thỉnh thoảng sẽ có một biến động đột ngột mà chắc chắn không thể tránh khỏi trong sống, nhưng người ta sẽ luôn luôn ở trong tầm với của những dòng nước êm đềm. Tôi cảm thấy như thể ở trong một cơn bão liên tục, mà không có bất kỳ cái cảng an toàn nào. Tôi muốn tìm ra một thanh thản nào đó, một nơi nào đó, nhưng như tôi đã nói dường như đối với tôi điều gì những tôn giáo phải cống hiến đều hoàn toàn ngu xuẩn, không có gì cả ngoại trừ một đống mê tín. Mọi thứ khác, kể cả sự tôn sùng chính thể, chỉ là một thay thế có lý luận cho cái sự việc thực sự – và tôi không biết cái sự việc thực sự là gì. Tôi đã thử qua những chủ đề thiên lệch tiêu khiển khác nhau, gồm cả triết học hiện nay của vô vọng ở Pháp, nhưng tôi bị bỏ lại với hai bàn tay trống rỗng. Thậm chí tôi đã thử nghiệm bằng cách sử dụng một hay hai loại thuốc mới nhất; nhưng việc đó, dĩ nhiên, là hành động cuối cùng của tuyệt vọng. Người ta có lẽ tự tử. Lúc này ông biết tất cả về nó.”

 “Nếu tôi có thể diễn tả trong một từ ngữ,” người bạn nói, “đối với tôi dường như toàn sự việc này sẽ được giải quyết nếu bạn ấy có thể tìm ra cái gì đó mà thực sự gây hứng thú cho bạn ấy. Nếu bạn ấy có một quan tâm mãnh liệt mà làm bận rộn cái trí và sống của bạn ấy, vậy thì bất mãn đang gặm nhấm bạn ấy này sẽ tan biến. Tôi đã biết bạn ấy và người anh nhiều năm, và tôi liên tục nói với bạn ấy rằng đau khổ của bạn ấy nảy sinh từ không có cái gì đó mà sẽ mang cái trí của bạn ấy ra khỏi chính bạn ấy. Nhưng không người nào chú ý quá nhiều đến điều gì đã được nói bởi một người bạn thân.”

 

 Liệu tôi được phép hỏi, tại sao bạn không nên bất mãn? Tại sao bạn không nên được thẩm thấu bởi bất mãn. Và bạn có ý gì qua từ ngữ đó?

 

 “Nó là một đau khổ, một phiền muộn, và theo tự nhiên người ta muốn thoát khỏi nó. Nó sẽ là một hình thức của hành hạ nếu vẫn còn ở trong nó. Rốt cuộc, người ta nên sống hạnh phúc, và không liên tục bị xô đẩy bởi sự đau khổ của bất mãn.”

 

 Tôi không đang nói rằng bạn nên tận hưởng sự đau khổ của nó, hay chỉ dung thứ nó; nhưng tại sao bạn cố gắng tẩu thoát khỏi nó qua một bận tâm lý thú, hay qua hình thức nào đó của sự thỏa mãn nhất thời?

 

 “Liệu đó không là điều tự nhiên nhất để thực hiện hay sao?” người bạn hỏi. “Nếu ông bị đau khổ, ông muốn thoát khỏi nó.”

 

Chúng ta đã không đang hiểu rõ lẫn nhau. Chúng ta có ý gì qua từ ngữ bất mãn? Chúng ta không đang thâm nhập ý nghĩa giải thích của từ ngữ đó. Chúng ta đang tìm kiếm những nguyên nhân của bất mãn. Chúng ta sẽ đến những nguyên nhân mau thôi. Điều chúng ta đang cố gắng thực hiện là thâm nhập trạng thái của cái trí bị trói buộc trong sự đau khổ của bất mãn.

 

“Nói cách khác, cái trí của tôi đang làm gì khi nó bị bất mãn? Tôi không biết, trước kia tôi đã chưa bao giờ đưa ra câu hỏi đó. Hãy cho phép tôi thấy. Nhưng đầu tiên, liệu tôi đã hiểu rõ câu hỏi?”

“Tôi nghĩ tôi thấy điều gì ông đang hỏi, thưa ông,” người anh thêm vào. “Cảm giác của cái trí mà ở trong sự đau khổ kinh hoàng của bất mãn là gì? Liệu đó là nó?”

 

Điều gì đó giống như thế. Một cảm giác lạ thường trong chính nó – đúng chứ? – tách khỏi sự vui thú hay đau khổ?”

 

“Nhưng liệu có thể có bất kỳ cảm giác nào” người em gái hỏi, “nếu nó không được đồng hóa cùng vui thú hay đau khổ?”

 

 Liệu sự đồng hóa tạo ra cảm giác? Liệu có thể không có cảm giác nếu không có sự đồng hóa, nếu không có sự đặt tên? Chúng ta có lẽ đến được câu hỏi đó trong chốc lát; nhưng lại nữa, chúng ta có ý gì qua từ ngữ bất mãn? Liệu sự bất mãn hiện diện một mình, như một cảm giác tách rời, hay liệu nó có liên quan đến cái gì đó?

 

 “Nó luôn luôn có liên quan đến một yếu tố nào khác, đến thôi thúc, ham muốn hay khao khát nào đó, đúng chứ?” Người bạn nói. “Luôn luôn phải có một nguyên nhân, bất mãn chỉ là một triệu chứng. Chúng ta muốn hiện diện hay kiếm được cái gì đó, và nếu vì bất kỳ lý do gì chúng ta không thể chúng ta bất mãn. Tôi nghĩ đây là cái nguồn của sự bất mãn của bạn ấy.”

 

 Thế sao?

 

 “Tôi không biết, tôi đã không suy nghĩ sâu thẳm như thế,” người em gái trả lời.

 

 Bạn không biết tại sao bạn bất mãn? Liệu do bởi bạn đã không tìm được bất kỳ thứ gì mà bạn có thể làm mất mình trong nó? Và nếu bạn có tìm được một thích thú hay hoạt động nào đó mà bạn có thể hoàn toàn khiến cho cái trí bận tâm, liệu đau khổ của bất mãn sẽ tan biến? Liệu đó là điều gì mà bạn muốn được thỏa mãn?

 

 “Thượng đế ơi, không phải!” cô ấy thốt lên. “Điều đó sẽ khủng khiếp lắm, việc đó sẽ trì trệ lắm.”

 

 Nhưng đó không là điều gì bạn đang tìm kiếm hay sao? Có lẽ bạn có một kinh hoàng của thỏa mãn, tuy nhiên trong mong muốn được tự do khỏi bất mãn, bạn đang theo đuổi một loại rất cao cấp của thỏa mãn, đúng chứ?

 

 “Tôi không nghĩ tôi ham muốn được thỏa mãn; nhưng tôi ham muốn được tự do khỏi sự đau khổ vô tận này của bất mãn.”

 

 Liệu hai ham muốn này khác biệt? Hầu hết mọi người đều bất mãn, nhưng thông thường họ thuần thục nó bằng cách tìm ra cái gì đó mà cho họ sự thỏa mãn, và sau đó họ vận hành một cách máy móc và thoái hóa, hay họ trở thành cay đắng, yếm thế, và vân vân. Liệu đó là điều gì bạn đang theo đuổi?

 

 “Tôi không muốn trở thành yếm thế, hay thoái hóa, điều đó sẽ quá xuẩn ngốc; tôi chỉ muốn tìm ra một phương cách để làm dịu đi sự đau khổ của không chắc chắn này.”

 

 Đau khổ hiện diện chỉ khi nào bạn kháng cự sự không chắc chắn, khi bạn muốn được tự do khỏi nó.

 

 “Ông có ý tôi vẫn còn phải ở trong trạng thái này?”

 

 Làm ơn lắng nghe. Bạn chỉ trích trạng thái mà bạn ở trong nó; cái trí của bạn đang phản kháng nó. Bất mãn là một ngọn lửa phải được giữ gìn cho nó hừng hực, và không phải bị bóp nghẹt bởi một thích thú hay hoạt động nào đó mà được theo đuổi như một phản ứng từ sự đau khổ của nó. Bất mãn gây đau khổ chỉ khi nào nó bị kháng cự. Một con người mà chỉ được thỏa mãn, không hiểu rõ ý nghĩa đầy đủ của sự bất mãn, đã bị ru ngủ rồi; anh ấy không còn nhạy cảm đến toàn chuyển động của sống. Thỏa mãn là một viên thuốc, và tìm được nó khá dễ dàng. Nhưng muốn hiểu rõ toàn ý nghĩa của bất mãn, tìm kiếm sự chắc chắn phải kết thúc.

 

 “Thật khó khăn khi không muốn chắc chắn về thứ gì đó.”

 

 Ngoại trừ những chắc chắn thuộc máy móc, liệu có bất kỳ chắc chắn nào, bất kỳ vĩnh cửu nào thuộc tâm lý? Hay chỉ có không vĩnh cửu. Tất cả sự liên hệ đều không vĩnh cửu; tất cả suy nghĩ, cùng những biểu tượng, những lý tưởng, những chiếu rọi của nó đều không vĩnh cửu, tài sản bị mất mát, và thậm chí chính sống cũng kết thúc trong chết, trong cái không biết được, mặc dù con người đã dựng lên một ngàn cấu trúc ranh mãnh của niềm tin để khuất phục nó. Chúng ta tách rời sống khỏi chết, và thế là cả hai vẫn còn không biết được. Thỏa mãn và bất mãn giống như hai mặt của một đồng tiền kẽm. Muốn được tự do khỏi sự đau khổ của bất mãn, cái trí phải không còn tìm kiếm sự thỏa mãn.

 

 “Vậy thì không có sự thành tựu?”

 

 Tự thành tựu là một theo đổi hão huyền, đúng chứ? Trong chính sự thành tựu của cái tôi, có sợ hãi và thất vọng. Cái mà kiếm được trở thành tro bụi; nhưng chúng ta lại đấu tranh để kiếm được, và chúng ta lại bị trói buộc trong đau khổ. Nếu một lần chúng ta nhận biết qui trình tổng thể này, vậy thì tự thành tựu trong bất kỳ phương hướng nào, tại bất kỳ mức độ nào, không có ý nghĩa gì cả.

 

 “Vậy là, đấu tranh chống lại bất mãn là bóp nghẹt ngọn lửa của sự sống,” người em gái kết luận. “Tôi nghĩ tôi hiểu rõ điều gì ông nói.”

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 17

 

‘THAY ĐỔI BÊN NGOÀI VÀ

KHÔNG HIỆP THÔNG BÊN TRONG’

 

 

C

huyến xe lửa chạy về phương nam rất đông người, nhưng nhiều người đang dồn ép vào, với những bó hàng và những hòm rương của họ, họ ăn mặc đủ mọi loại. Một số người mặc những chiếc áo khoác thật dày, trong khi những người khác hầu như chẳng có bất kỳ thứ gì trên da thịt, mặc dù thời tiết khá lạnh. Có những chiếc áo khoác dài và những chiếc áo dài chudidar chật, những chiếc khăn choàng đầu được cột lỏng lẻo nhưng gọn gàng và có những màu sắc khác nhau. Khi trong chừng mực nào đó mọi người đã ổn định, tiếng la hét có thể nghe được từ những người bán hàng rong trên bậc thềm sân ga. Hầu như họ đang bán mọi thứ: nước sô đa, thuốc lá, báo chí, đậu phụng, trà, cà phê, kẹo và những thứ được nấu nướng, đồ chơi, những tấm thảm – và, lạ lùng làm sao, một chiếc sáo được làm bằng tre đánh bóng. Người bán hàng của nó đang thổi một vài âm điệu giống nhau và nó có một âm thanh thật du dương. Đó là một đám đông ồn ào và phấn khích. Nhiều người đã đến để tiễn đưa một người đàn ông mà chắc là một người khá quan trọng, bởi vì ông ấy bị trĩu nặng xuống bởi những vòng hoa, có mùi hương thật thơm giữa mùi khói của động cơ và những mùi khó chịu khác được pha trộn nơi ga xe lửa. Hai hay ba người đang giúp đỡ một phụ nữ già vào một toa xe lửa, bởi vì bà ấy khá mập và quả quyết mang những gánh nặng riêng của bà ấy. Một đứa bé đang khóc thật to, trong khi người mẹ đang cố gắng ghì chặt em vào ngực của bà. Một tiếng chuông reo lên, động cơ kêu rít lên, và chiếc xe lửa bắt đầu chuyển động, không phải ngừng lại trong nhiều tiếng đồng hồ.

 Một vùng quê thật đẹp, sương vẫn còn trên những cánh đồng và trên những chiếc lá của những cái cây tán rộng. Xe lửa chạy được một khoảng cách nào đó cạnh một con sông no nê chảy và vùng quê dường như mở ra vẻ đẹp vô hạn cùng sự sống. Đó đây những ngôi làng bốc khói, nhỏ với gia súc lang thang quanh những cánh đồng, hay đang kéo nước từ một cái giếng. Một cậu trai phủ trong những miếng giẻ rách bẩn thỉu đang điều khiển hai hay ba con bò trước mặt cậu ấy dọc theo một con đường; cậu ấy vẫy tay, mỉm cười, khi chiếc xe lửa gầm thét đi qua. Sáng sớm hôm đó bầu trời xanh cực kỳ, những cái cây được rửa ráy và những cánh đồng được tưới nước bởi những cơn mưa mới đây và người ta đi loanh quanh làm những công việc của họ; nhưng không phải vì lý do này mà bầu trời rất gần gũi quả đất. Có trong không khí một cảm thấy của cái gì đó thiêng liêng, mà toàn thân tâm đang hiện diện của người ta đáp lại. Chất lượng của phước lành này thật lạ thường và chữa trị mọi phiền muộn, con người cô đơn đang đi dọc theo con đường đó, và một cái nhà bẩn thỉu bên vệ đường, được tắm trong nó. Bạn sẽ không bao giờ tìm được nó trong những nhà thờ, những đền chùa, những thánh đường, bởi vì những thứ này do con người tạo ra và những thượng đế của họ được nhào nặn. Nhưng ở đó trong vùng quê khoáng đạt, và trong chiếc xe lửa kêu xành xạch đó, là sự sống không cạn kiệt, một phước lành mà cũng không thể được tìm kiếm hay được trao tặng. Nó hiện diện ở đó cho người ta thâu nhận, giống như một bông hoa vàng nhỏ đang trồi lên sát đường ray xe lửa. Mọi người trong chiếc xe lửa đang huyên thuyên và đang cười đùa, hay đang đọc tờ báo buổi sáng của họ, nhưng nó hiện diện ở đó trong họ, và trong những thứ đang tăng trưởng, mỏng manh của mùa xuân sớm. Nó hiện diện ở đó bao la và đơn giản, tình yêu đó mà không quyển sách nào có thể phơi bày, và cái trí không bao giờ có thể chạm đến. Nó hiện diện ở đó vào một buổi sáng kỳ diệu, chính sống của sự sống.

 

 Có tám người chúng tôi trong căn phòng ánh sáng khá tối và dìu dịu, nhưng chỉ có hai hay ba người tham gia nói chuyện. Phía bên ngoài họ đang cắt cỏ; người nào đó đang mài một cái lưỡi liềm và tiếng nói của trẻ em vọng vào phòng. Những người đến đây trông rất khẩn thiết. Tất cả họ đã làm việc cực nhọc trong nhiều cách khác nhau cho sự tốt đẹp của xã hội, và không phải vì lợi lộc cá nhân, phía bên ngoài; nhưng kiêu ngạo là một điều lạ lùng, nó được giấu giếm dưới chiếc áo khoác của đạo đức và kính trọng.

 “Tổ chức mà chúng tôi đại diện đang tan rã,” người lớn tuổi nhất bắt đầu; “nó đã chìm lĩm trong nhiều năm vừa qua, và chúng tôi phải làm cái gì đó để chận đứng sự tan rã này. Quá dễ dàng để hủy diệt một tổ chức, nhưng quá khó khăn để dựng lên và duy trì nó. Chúng tôi đang đối diện nhiều khủng hoảng, và không hiểu lý do tại sao chúng tôi đã xoay xở để sống sót qua chúng, bị bầm dập, nhưng vẫn còn có thể vận hành. Tuy nhiên, lúc này, chúng tôi đã đến một cực điểm nơi chúng tôi phải làm cái gì đó khủng khiếp; nhưng cái gì? Đó là vấn đề của chúng tôi.”

 

 Điều gì cần phải làm phụ thuộc vào những triệu chứng của bệnh nhân và vào những người mà chịu trách nhiệm cho bệnh nhân.

 “Chúng tôi biết rất rõ những triệu chứng của sự tan rã, tất cả chúng quá rõ ràng. Mặc dù phía bên ngoài tổ chức này được công nhận và phát triển, phía bên trong nó đang mục nát. Những công nhân của chúng tôi là điều gì họ là; chúng tôi có những khác biệt của chúng tôi, nhưng đã xoay xở để theo cùng nhau trong nhiều năm như tôi có thể nhớ được. Nếu chúng tôi thỏa mãn bởi tổ chức phía bên ngoài, chúng tôi sẽ nghĩ rằng tất cả đều tốt đẹp; nhưng những người chúng tôi mà ở phía bên trong, biết được có một thụt lùi.”

 

 Bạn và những người khác mà đã thành lập và chịu trách nhiệm cho tổ chức này đã khiến cho nó là nó là gì; bạn là tổ chức. Và sự tan rã vốn có sẵn trong mọi tổ chức, trong mọi xã hội hay văn hóa, đúng chứ?

 

 “Đó là như thế,” một người khác đồng ý. “Như ông nói, thế giới là sự tạo tác riêng của chúng tôi; thế giới là chúng tôi, và chúng tôi là thế giới. Muốn thay đổi thế giới, chúng tôi phải thay đổi chính chúng tôi. Tổ chức này là bộ phận của thế giới; do bởi chúng tôi thoái hóa, thế là tổ chức và thế giới. Sự tái sinh phải bắt đầu từ chính chúng tôi. Sự rắc rối là, thưa ông, rằng sống đối với chúng tôi không là một tiến hành tổng thể; chúng tôi hành động tại những mức độ khác nhau, mỗi người đang mâu thuẫn với những người khác. Tổ chức này là một việc, và chúng tôi là một việc khác. Chúng tôi là những giám đốc, những chủ tịch, những thư ký, những viên chức cao nhất mà qua đó tổ chức này được vận hành. Chúng tôi không suy nghĩ nó là sống riêng của chúng tôi; nó là cái gì đó tách khỏi chúng tôi, cái gì đó phải được giải quyết và được đổi mới. Khi ông nói rằng tổ chức này là điều gì chúng tôi là, chúng tôi chấp nhận nó bằng từ ngữ, nhưng không phải phía bên trong; chúng tôi quan tâm đến việc vận hành tổ chức này, và không phải vận hành chính chúng tôi.”

 

 Liệu bạn thấy rằng bạn đang cần một vận hành?

 

 “Tôi thấy rằng chúng tôi đang cần một vận hành kinh khủng,” người lớn tuổi nhất nói; nhưng ai sẽ là bác sĩ giải phẫu?”

 

 Mỗi người chúng ta là bác sĩ giải phẫu và là bệnh nhân; không có uy quyền phía bên ngoài sẽ sử dụng con dao mổ. Chính nhận biết sự kiện rằng một giải phẫu là cần thiết đã khởi sự một hành động mà trong chính nó sẽ là sự giải phẫu. Nhưng nếu phải có một giải phẫu, nó có nghĩa rằng sự phiền muộn, sự mất hòa hợp đáng kể, do bởi bệnh nhân phải không còn sống trong một lề thói. Phiền muộn là điều không tránh khỏi. Muốn tránh khỏi tất cả phiền muộn của những sự việc như chúng là cần phải có sự hòa hợp của nghĩa trang, mà được giữ gìn cẩn thận và trật tự, nhưng đầy những thi thể thối rữa được chôn cất.

 

 “Nhưng liệu có thể, được cấu thành như chúng tôi là, giải phẫu chính chúng tôi?”

 

 Thưa bạn, bằng cách đưa ra câu hỏi đó, bạn không thiết lập một bức tường mà ngăn cản sự giải phẫu không xảy ra được, hay sao? Vẫn vậy không nhận biết, bạn đang cho phép sự thoái hóa tiếp tục.

 

 “Tôi muốn giải phẫu chính bản thân tôi, nhưng dường như tôi không thể thực hiện nó.”

 

 Khi bạn cố gắng giải phẫu chính bạn, không có giải phẫu gì cả. Tạo ra một nỗ lực để chấm dứt sự thoái hóa là một phương cách khác của lẩn tránh sự kiện; nó là cho phép sự thoái hóa tiếp tục. Thưa bạn, thực sự bạn không muốn một giải phẫu; bạn muốn thực hiện những thay đổi nhỏ nhen, hoàn thiện những hình dáng bên ngoài bằng một chút thay đổi đó đây. Bạn muốn đổi mới, che đậy sự thoái hóa bằng vàng bạc với mục đích bạn có lẽ có được thế giới và tổ chức bạn ham muốn. Nhưng tất cả chúng ta đều đang già nua, và chúng ta sẽ chết. Tôi không đang ép buộc bạn chấp nhận điều này, nhưng tại sao bạn đừng dính dáng vào và cho phép có một giải phẫu? Máu lành mạnh, sạch sẽ sẽ chảy nếu bạn không ngăn cản nó.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________

 

 

 

Chương 18

 

‘MUỐN THAY ĐỔI XÃ HỘI

BẠN PHẢI RA KHỎI NÓ’

 

 

B

uổi sáng đó biển rất êm, êm nhiều hơn thường lệ, bởi vì gió từ phía nam đã ngừng thổi, và trước khi cơn gió từ hướng đông bắc bắt đầu, biển đang nghỉ ngơi. Những bãi cát trắng khô ran bởi mặt trời và nước muối, và có một mùi nồng của ozone, được pha trộn với mùi của rong tảo. Tuy nhiên vẫn chưa có bất kỳ người nào trên bãi biển, và người ta đã có biển cho chính người ta. Những con cua to, cùng một cái càng to hơn những cái càng khác, đang lười biếng di chuyển, đang quan sát với cái càng lớn đang ve vẩy trong không khí. Cũng có những con cua nhỏ, loại bình thường, chạy thật nhanh đến chỗ nước đang liếm vào bờ hoặc phóng vào những cái hố nhỏ trong cát ướt. Hàng trăm con hải âu đứng loanh quanh, nghỉ ngơi và tỉa lông cho chính chúng. Cái vành của mặt trời vừa ló ra khỏi biển, và nó tạo ra một con đường bằng vàng trên mặt nước đứng yên. Mọi thứ dường như đang chờ đợi khoảnh khắc này – và nó trôi qua mau lẹ làm sao! Mặt trời tiếp tục leo lên khỏi biển, mà cũng yên lặng như cái hồ ẩn núp trong những cánh rừng sâu nào đó. Không cánh rừng nào có thể chứa đựng được những dòng nước này, chúng quá náo động, quá mạnh mẽ và mênh mông; nhưng buổi sáng đó chúng hiền hòa, thân thiện và mời mọc.

 Dưới một cái cây bên trên bãi cát và dòng nước xanh lơ đang diễn ra một sống độc lập khỏi những con cua, nước mặn và những con hải âu. Những con kiến đen, to chạy vùn vụt loanh quanh, không quyết định nơi nào để đi. Chúng sẽ leo thẳng lên cái cây, rồi bỗng nhiên ngoằn ngoèo đi xuống chẳng bởi lý do nào cả. Hai hay ba con sẽ ngừng lại rất vội vàng, cọ quậy cái đầu của chúng loang quanh, và sau đó, bằng sự bùng nỗ dữ dội của năng lượng, tất cả chúng đến một miếng gỗ mà chắc chúng đã phải tìm hiểu hàng trăm lần trước kia; chúng sẽ tìm hiểu nó lại bằng sự tò mò háo hức, và không còn quan tâm đến nó một giây sau. Rất yên lặng dưới cái cây, mặc dù mọi thứ quanh người ta rất sinh động. Không có một hơi thở của không khí đang khuấy động giữa những chiếc lá nhưng mọi chiếc lá đều no nê bởi vẻ đẹp và ánh sáng ban mai. Có một mãnh liệt quanh cái cây – không phải mãnh liệt khủng khiếp của đạt được, của thành công, nhưng mãnh liệt của tổng thể, trọn vẹn, đơn giản, một mình và tuy nhiên bộ phận của quả đất. Những màu sắc của những chiếc lá, của vài bông hoa, của những thân cây tối sẫm, được mãnh liệt hơn một ngàn lần, và những cành cây dường như gánh cả bầu trời. Nó rõ ràng kinh ngạc, rực rỡ và sinh động trong cái bóng của cái cây đơn chiếc đó.

 Thiền định là một mãnh liệt đang gia tăng của cái trí mà ở trong sự nguyên vẹn của bất động. Cái trí không bất động giống như một con thú bị kỷ luật, bị kinh sợ hay bị thuần hóa nào đó; nó bất động giống như những dòng nước bất động ở sâu dưới nhiều mét. Bất động ở đó không giống như bề mặt khi cơn gió không còn. Bất động này có một sống và một chuyển động của riêng nó mà liên quan đến dòng chảy phía bên ngoài của sống, nhưng không bao giờ được tiếp xúc bởi nó. Mãnh liệt của nó không là mãnh liệt của cái máy công suất mạnh nào đó mà được sắp xếp vào chung bởi những bàn tay có khả năng, ranh mãnh; nó cũng đơn giản và tự nhiên như tình yêu, như sét đánh, như một con sông no nê đang chảy.

 

 Ông ấy nói rằng ông ấy đã hoạt động chính trị nhiều năm. Ông ấy đã thực hiện những công việc thông thường để leo lên những nấc thang của thành công – đã thân thiện với những người đúng đắn, đã hòa thuận với những người lãnh đạo mà chính họ cũng đã leo lên những bậc thang giống hệt – và ông ấy tiến rất nhanh. Ông ấy đã được gởi đi nước ngoài trong nhiều ủy ban quan trọng, và được quan tâm bằng sự kính trọng bởi những người để ý đến ông ấy; bởi vì ông ấy thật thà và không thoái hóa mặc dù cũng tham vọng như những người khác. Thêm vào tất cả điều này là ông ấy đọc rất nhiều, và những từ ngữ tuôn ra quá dễ dàng đối với ông ấy. Nhưng lúc này, do một cơ hội may mắn nào đó, ông ấy đã mệt mỏi bởi trò chơi của giúp đỡ quốc gia bằng cách quảng bá chính ông ấy và trở thành một con người rất quan trọng. Ông ấy mệt mỏi bởi nó, không phải bởi vì ông ấy không thể leo cao hơn nữa, nhưng bởi vì, qua một qui trình tự nhiên của thông minh, ông ấy đã thấy được sự tốt lành thăm thẳm của con người không hoàn toàn ở trong việc lên kế hoạch, trong hiệu quả, trong ganh đua để kiếm được quyền hành. Thế là ông ấy đã quẳng đi tất cả, và đang bắt đầu suy nghĩ mới mẻ lại tổng thể của sống.

 

 Bạn có ý gì qua từ ngữ tổng thể của sống?

 

 “Tôi đã trải qua nhiều năm trên một nhánh của con sông, chính xác là như thế, và tôi muốn dành những năm còn lại thuộc sống của tôi trên chính con sông. Mặc dù tôi tận hưởng mọi giây phút của đấu tranh chính trị, tôi sẽ không hối tiếc khi từ bỏ chính trị; và lúc này tôi ao ước được đóng góp vào sự tốt lành của xã hội từ quả tim của tôi không phải từ cái trí luôn luôn toan tính của tôi. Điều gì tôi nhận được từ xã hội tôi phải trả lại nó ít nhất hơn mười lần.”

 

 Nếu người ta được phép hỏi, tại sao bạn đang suy nghĩ dựa vào cho và nhận?

 

 “Tôi đã nhận quá nhiều từ xã hội; và tất cả mọi thứ mà nó đã cho tôi, tôi phải trả lại nó nhiều lần.”

 

 Bạn nợ xã hội điều gì?

 

 “Mọi thứ tôi có: tài khoản ngân hàng của tôi, giáo dục của tôi, danh tánh của tôi – Ồ, quá nhiều thứ!”

 

 Theo thực tế, bạn đã không nhận bất kỳ thứ gì từ xã hội, bởi vì bạn là bộ phận của nó. Nếu bạn là một thực thể tách rời, không liên quan với xã hội, vậy thì bạn có thể trả lại nó thứ gì bạn đã nhận. Nhưng bạn là bộ phận của xã hội, bộ phận của văn hóa mà đã sắp xếp bạn vào chung. Bạn có thể trả lại tiền bạc được mượn; liệu bạn có thể trả lại xã hội chừng nào bạn còn là bộ phận của xã hội?

 

 “Nhờ vào xã hội tôi mới có tiền bạc, lương thực, quần áo, chỗ ở, và tôi phải làm cái gì đó đền bù lại. Tôi có lợi lộc bằng những thứ kiếm được của tôi trong cái khung của xã hội, và sẽ là không biết ơn khi tôi quay lưng lại nó. Tôi phải làm công việc gì đó tốt lành cho xã hội trong ý nghĩa lớn lao, và không như một ‘người giúp đỡ người khác nhưng lại nhận được thứ gì đó’.” 

 

 Tôi hiểu điều gì bạn có ý; nhưng thậm chí nếu bạn trả lại tất cả thứ gì bạn đã kiếm được, liệu việc đó sẽ giúp bạn thoát khỏi nợ nần của bạn? Điều gì xã hội đã trao tặng qua những nỗ lực của bạn là tương đối dễ dàng để trả lại; bạn có thể trao nó cho những người nghèo khó, hay cho Chính thể. Và sau đó cái gì? Bạn sẽ vẫn còn có ‘bổn phận’ của bạn đối với xã hội, bởi vì bạn vẫn còn là bộ phận của nó; bạn là một trong những công dân của nó. Chừng nào bạn còn phụ thuộc vào xã hội, đồng hóa chính bạn cùng nó, bạn vừa là người cho lẫn người nhận. Bạn duy trì nó, bạn ủng hộ cấu trúc của nó, đúng chứ?

 

 “Tôi có, như ông nói, tôi là một bộ phận hợp nhất của xã hội; không có nó tôi không hiện diện. Bởi vì tôi là cả tốt lành lẫn xấu xa của xã hội, tôi phải xóa sạch xấu xa và giữ lại tốt lành.”

 

 Trong bất kỳ văn hóa hay xã hội được cho nào, ‘tốt lành’ là điều được chấp nhận, được kính trọng. Bạn muốn giữ lại cái cao cả trong cấu trúc của xã hội; đó là nó?

 

“Điều gì tôi muốn thực hiện là thay đổi khuôn mẫu của xã hội mà trong đó con người bị trói buộc. Tôi có ý điều này khẩn thiết nhất.”

 

 Khuôn mẫu xã hội được thiết lập bởi con người; nó không độc lập khỏi con người, mặc dù nó có một sống riêng của nó, và con người không độc lập khỏi nó; chúng có liên quan lẫn nhau. Thay đổi trong khuôn mẫu là không thay đổi gì cả; nó chỉ là bổ sung, đổi mới. Chỉ bằng cách ra khỏi khuôn mẫu của xã hội mà không dựng lên một khuôn mẫu khác, bạn mới có thể ‘giúp đỡ’ xã hội. Chừng nào bạn còn phụ thuộc vào xã hội, bạn chỉ đang giúp đỡ nó thoái hóa. Tất cả những xã hội gồm cả những không tưởng tuyệt vời nhất, có bên trong chúng những hạt giống của sự thoái hóa riêng của chúng. Muốn thay đổi xã hội, bạn phải ra khỏi nó. Bạn phải kết thúc là cái gì xã hội là: tham lợi, tham vọng, ganh tị, tìm kiếm quyền hành và vân vân.

 

 “Ông có ý tôi phải trở thành một thầy tu, một khất sĩ?”

 

 Chắc chắn không. Người khất sĩ chỉ từ bỏ sự thể hiện phía bên ngoài của thế giới, của xã hội, nhưng phía bên trong anh ấy vẫn là một bộ phận của nó; anh ấy vẫn đang bừng bừng sự ham muốn để thành tựu, để kiếm được, để trở thành.

 

 “Vâng, tôi thấy điều đó.”

 

 Chắc chắn, bởi vì bạn đã hừng hực chính bạn trong chính trị của bạn, vấn đề của bạn không chỉ là ra khỏi xã hội, nhưng còn hoàn toàn sống lại để thương yêu và đơn giản. Nếu không có tình yêu, dù bạn có lẽ làm bất kỳ điều gì, bạn sẽ không biết hành động tổng thể mà một mình nó có thể cứu thoát con người.

 

 “Điều đó đúng, thưa ông: chúng tôi không thương yêu, chúng tôi không thực sự đơn giản.”

 

 Tại sao? Bởi vì bạn quá quan tâm những đổi mới, những bổn phận, những kính trọng, trở thành cái gì đó, đấu tranh để qua phía bên kia. Trong danh nghĩa của một thứ khác, bạn quan tâm đến chính bạn, bạn bị trói buộc trong cái vỏ sò riêng của bạn. Bạn nghĩ bạn là trung tâm của quả đất đẹp đẽ này. Bạn không bao giờ ngừng lại để nhìn ngắm một cái cây, một bông hoa, con sông đang chảy; và nếu do một tình cờ nào đó bạn có nhìn ngắm, hai mắt của bạn đầy những sự việc của cái trí, và không phải bằng vẻ đẹp và tình yêu.

 

 “Lại nữa, điều đó là đúng thực; nhưng người ta phải làm gì đây?”

 

 Nhìn ngắm và hãy đơn giản.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________

 

 

 

Chương 19

 

‘NƠI NÀO CÁI TÔI HIỆN DIỆN,

TÌNH YÊU KHÔNG HIỆN DIỆN’

 

 

N

hững bụi hoa hồng ngay bên trong cái cổng được phủ bởi những bông hoa hồng đỏ rực, nặng trĩu hương thơm, và những con bướm đang vờn quanh chúng. Cũng có hoa cúc vạn thọ và hoa đậu đang nở. Cái vườn nhìn ra con sông, và buổi chiều đó nó đầy ánh sáng vàng rực của mặt trời lặn. Những con thuyền đánh cá, trong chừng mực nào đó có hình thể như những con thuyền đáy bằng, đen thui trên bờ mặt đứng yên của con sông. Ngôi làng nằm giữa những cái cây trên phía đối nghịch cách đây một dặm, và tuy nhiên những tiếng nói vẫn rõ ràng chuyển sang qua dòng nước. Từ cái cổng có con đường dẫn xuống con sông. Nó nhập vào con đường đất cứng mà được sử dụng bởi dân làng trên con đường của họ đến và về từ thị trấn. Con đường này kết thúc đột ngột tại bờ của một con suối mà chảy vào một con sông lớn. Nó không là một bờ cát, nhưng đầy những đất sét ẩm ướt, và hai bàn chân bám vào nó. Băng qua dòng suối tại điểm này họ sẽ dựng lên một cây cầu bằng tre; nhưng bây giờ đã có một cái sà lan thô kệch chất đầy những người dân làng yên lặng quay về nhà sau một ngày buôn bán trong thị trấn. Hai người đàn ông đẩy sào đưa chúng tôi qua, trong khi những người dân làng ngồi túm tụm trong sự lạnh lẽo của chiều tối. Có một cái đèn nhỏ được thắp sáng khi tối hơn, nhưng mặt trăng sẽ cho họ ánh sáng. Một bé gái nhỏ đang mang một cái rổ đựng củi, bé vừa đặt nó xuống trong khi băng qua con suối, và lúc này đang gặp khó khăn trong việc nhấc nó lên lại. Nó nặng lắm cho một bé gái nhỏ, nhưng với sự giúp đỡ nào đó bé nhận cái rổ cẩn thận và đặt trên cái đầu nhỏ xíu của bé, và dường như nụ cười của bé chan hòa vũ trụ. Tất cả chúng tôi đều leo lên những bờ sâu với những bước chân cẩn thận, và chẳng mấy chốc dân làng huyên thuyên đi khỏi và đi xuống con đường.

 Ở đây nó là vùng quê khoáng đãng, và đất rất màu mỡ bởi những cặn bã phù sa của nhiều thế kỷ. Đất đai bằng phẳng và trồng trọt cẩn thận, được điểm tô bởi những cái cây cổ thụ, vươn đến tận đường chân trời. Có những cánh đồng của những hạt đậu thơm nức mùi, màu trắng đang nở hoa, cũng như lúa mì mùa đông và những hạt khác. Ở một phía con sông đang chảy, rộng và uốn khúc, có một cái làng nhìn xuống con sông, ồn ào bởi những hoạt động. Ở đây con đường rất cổ xưa; người ta nói rằng một Đấng Khai Sáng đã đi bộ trên nó, và người hành hương đã và đang sử dụng nó trong nhiều thế kỷ. Nó là con đường thiêng liêng, và có những ngôi đền nhỏ đó đây dọc theo lối đi thiêng liêng đó. Những cây xoài và những cây me cũng rất cổ, và một số đang hấp hối, khi đã thấy quá nhiều. Tương phản bầu trời chiều tối vàng rực chúng thật bệ vệ, những cành của chúng đen và mở rộng. Xa hơn chút nữa, có một cánh rừng tre, mầu vàng bởi tuổi tác, và trong một cái vườn cây ăn quả nhỏ một con dê bị trói vào một cái cây ăn quả đang kêu gào gọi đứa con của nó, đang nhảy nhót tung tăng khắp mọi nơi. Con đường tiếp tục qua những vườn xoài khác, và bên cạnh một cái ao bình thản. Có một yên lặng nín thở, và mọi người biết là giờ ân lành. Quả đất và mọi thứ ập vào nó và trở thành thiêng liêng. Không phải rằng cái trí nhận biết an bình này như cái gì đó phía bên ngoài của chính nó, cái gì đó phải được ghi nhớ và được chuyển tải, nhưng có một bất động hoàn toàn của cái trí. Chỉ có cái vô hạn.

 Anh ấy là một người đàn ông khá trẻ, trong lứa tuổi bốn mươi, anh ấy nói; mặc dù anh ấy đã đối diện nhiều khán giả và đã nói chuyện với sự tự tin vô cùng, anh ấy vẫn còn khá rụt rè. Giống như quá nhiều người khác thuộc thế hệ của anh ấy, anh ấy đã đùa giỡn với chính trị, với tôn giáo, và với đổi mới xã hội. Anh ấy đã viết những bài thơ, và vẽ tranh. Nhiều người lãnh đạo nổi tiếng là bạn bè của anh ấy, và anh ấy có thể đã tiến xa trong chính trị; nhưng anh ấy đã chọn hướng ngược lại và mãn nguyện khi che giấu thanh danh của anh ấy trong một thị trấn vùng núi xa xôi.

 “Tôi đã mong chờ được thấy ông trong nhiều năm. Có lẽ ông không nhớ nó, nhưng có một lần tôi đã ở trên cùng con tàu với ông để đi đến Châu âu trước thế chiến thứ hai. Người cha của tôi rất quan tâm đến những lời giảng của ông, nhưng tôi đã trôi dạt vào chính trị và những sự việc khác. Cuối cùng ham muốn nói chuyện lại với ông của tôi đã trở nên quá kiên trì đến độ nó không thể bị trì hoãn thêm nữa. Tôi muốn phơi bày quả tim của tôi – cái gì đó tôi không bao giờ thực hiện với bất kỳ người nào khác, bởi vì không dễ dàng khi bộc lộ về chính người ta với những người khác. Trong một khoảng thời gian dài tôi đã tham dự những nói chuyện và những bàn luận của ông tại những nơi khác nhau, nhưng mới đây tôi đã có một thôi thúc mãnh liệt muốn gặp ông riêng tư, bởi vì tôi đã đến một mấu chốt.”

 

 Thuộc loại gì?

 “Dường như tôi không thể ‘phá vỡ’. Tôi đã thực hiện một loại thiền định nào đó, không phải cái loại mà thôi miên ông, nhưng cố gắng nhận biết sự suy nghĩ riêng của tôi và vân vân. Trong tiến hành này tôi luôn luôn bị ngủ mê. Tôi giả sử như vậy bởi vì tôi quá lười biếng, dễ dãi. Tôi đã nhịn ăn, và tôi đã cố gắng nhiều kiểu ăn uống khác nhau, nhưng tình trạng lờ đờ này vẫn kiên cố.”

 

 Liệu có phải bởi lười biếng, hay bởi cái gì khác? Liệu có phải có một thất vọng sâu thẳm phía bên trong? Liệu cái trí của bạn đã bị biến cho đờ đẫn, vô cảm, bởi những biến cố thuộc sống của bạn? Nếu người ta được phép hỏi, có phải rằng tình yêu không hiện diện ở đó?

 

 “Tôi không biết, thưa ông; mang máng tôi đã suy nghĩ về những vấn đề này, nhưng chưa bao giờ có thể nắm được bất kỳ điều gì. Có lẽ tôi đã bị bóp nghẹt bởi quá nhiều điều tốt lành và xấu xa. Trong một cách nào đó, sống đã quá dễ dàng đối với tôi, gia đình, tiền bạc, những khả năng nào đó, và vân vân. Không gì khó khăn lắm, và đó có lẽ là trở ngại. Cảm giác chung của sống thoải mái và có khả năng để giải quyết bất kỳ tình huống khó khăn nào có lẽ khiến tôi mềm yếu.”

 

 Đó là nó à? Đó không chỉ là một diễn tả của những xảy ra hời hợt, hay sao? Nếu những sự việc đó đã ảnh hưởng bạn sâu thẳm, chắc có lẽ bạn đã sống một loại sống khác biệt, bạn chắc đã theo sau những nguồn sống dễ dàng. Nhưng bạn không như thế, vì vậy phải có một tiến hành khác hẳn đang vận hành mà khiến cho cái trí của bạn lờ đờ và không thích ứng.

 

 “Vậy thì nó là gì? Tôi không bận tâm về tình dục; tôi đã buông thả trong nó, nhưng nó chưa bao giờ là một đam mê đối với tôi đến mức độ tôi trở thành một nô lệ cho nó. Nó bắt đầu bằng tình yêu và kết thúc trong thất vọng, nhưng không phải trong tuyệt vọng. Tôi khá chắc chắn về điều đó. Tôi không chỉ trích và cũng không theo đuổi tình dục. Dù sao chăng nữa, nó không là một vấn đề đối với tôi.”

 

 Liệu sự dửng dưng này hủy diệt nhạy cảm? Rốt cuộc, tình yêu là mong manh, và một cái trí mà đã thiết lập sự phòng vệ chống lại sống không là tình yêu.

 

 “Tôi không nghĩ tôi đã thiết lập sự phòng vệ chống lại tình dục; nhưng tình yêu không nhất thiết phải là tình dục, và tôi thực sự không biết liệu tôi có thương yêu hay không.”

 

 Bạn thấy đó, những cái trí của chúng ta được vun quén quá cẩn thận mà đã lấp đầy quả tim của chúng ta bằng những sự việc của cái trí. Chúng ta trao hầu hết thời gian và năng lượng của chúng ta cho việc kiếm sống, cho việc thâu lượm hiểu biết, cho ngọn lửa của niềm tin, ái quốc và tôn sùng chính thể, cho những hoạt động của đổi mới xã hội, cho sự theo đuổi những lý tưởng và những đạo đức, và cho nhiều sự việc khác mà với nó cái trí bị bận tâm; vì thế quả tim thành trống rỗng, và cái trí trở nên phong phú trong sự ranh mãnh của nó. Điều này không tạo ra vô cảm, hay sao?

 

 “Liệu đúng rằng chúng tôi đã quá vun đắp cái trí? Chúng tôi tôn sùng hiểu biết, và con người trí năng được tôn vinh, nhưng chẳng mấy người trong chúng tôi thương yêu trong ý nghĩa mà ông đang nói. Nói về chính tôi, thành thật tôi không biết liệu tôi có bất ký tình yêu nào không. Tôi không giết chóc để ăn. Tôi yêu thiên nhiên. Tôi thích đi vào rừng và cảm thấy sự yên lặng và vẻ đẹp của chúng; tôi thích ngủ dưới bầu trời khoáng đạt. Liệu tất cả điều này thể hiện rằng tôi thương yêu?”

 

 Nhạy cảm với thiên nhiên là bộ phận của tình yêu; nhưng nó không là tình yêu, đúng chứ? Để hòa nhã và tử tế, để làm những công việc tốt lành, không đòi hỏi bất kỳ cái gì đáp lại, là bộ phận của tình yêu; nhưng nó không là tình yêu, đúng chứ?

 

 “Vậy thì tình yêu là gì?”

 

 Tình yêu là tất cả những phần này, nhưng còn nhiều hơn nữa. Tổng thể của tình yêu không ở trong sự đo lường của cái trí; và muốn biết tổng thể đó, cái trí phải làm trống không những bận tâm của nó dù cao quí hay tự cho mình là trung tâm. Khi hỏi làm thế nào để làm trống không cái trí, hay làm thế nào để không tự cho mình là trung tâm, là theo đuổi một phương pháp; và theo đuổi một phương pháp là một bận tâm khác của cái trí.

 

 “Nhưng liệu có thể làm trống không cái trí mà không có loại nỗ lực nào?”

 

 Tất cả nỗ lực, ‘đúng đắn’ cũng như ‘sai lầm’, đều duy trì cái trung tâm, tâm điểm của sự thành tựu, cái tôi. Nơi nào cái tôi hiện diện, tình yêu không hiện diện. Nhưng chúng ta đang nói về sự trì trệ của cái trí, về sự vô cảm của nó. Bạn đã không đọc nhiều? Và có lẽ hiểu biết không là bộ phận của qui trình vô cảm này?

 

 “Tôi không là một học giả, nhưng tôi đọc nhiều, và tôi thích ngồi trong những thư viện. Tôi tôn trọng hiểu biết, và tôi hoàn toàn không thấy tại sao ông suy nghĩ rằng nhất thiết hiểu biết tạo ra vô cảm.”

 

 Chúng ta có ý gì qua từ ngữ hiểu biết? Đa phần sống của chúng ta là điều gì chúng ta đã được dạy bảo, đúng chứ? Chúng ta có lẽ thêm vào cho sự học hỏi của chúng ta, nhưng qui trình lặp lại này tiếp tục và củng cố thói quen của tích lũy. Điều gì bạn biết chỉ là điều gì bạn đã học được, hay được chỉ bảo, hay điều gì bạn đã trải nghiệm? Điều gì bạn trải nghiệm lúc này được định hình bởi điều gì bạn đã trải nghiệm trước kia. Trải nghiệm thêm nữa là điều gì đã trải nghiệm rồi, chỉ phóng đại hay bổ sung thêm, và thế là qui trình lặp lại được duy trì. Lặp lại cái tốt lành hay cái xấu xa, cao quí hay tầm thường, chắc chắn tạo ra vô cảm, bởi vì cái trí chuyển động chỉ trong lãnh vực của cái đã được biết. Liệu đây có lẽ là lý do tại sao cái trí của bạn đờ đẫn?

 

 “Nhưng tôi không thể gạt đi tất cả mọi điều mà tôi biết, mọi điều mà tôi đã tích lũy như hiểu biết.”

 

 Bạn là hiểu biết này, bạn là những sự việc mà bạn đã tích lũy; bạn là cái máy đĩa mà luôn luôn lặp lại điều gì được khắc trên nó. Bạn là bài ca, sự ồn ào, sự huyên thuyên của xã hội, của văn hóa của bạn. Liệu có một “bạn” không bị hư hỏng, tách khỏi tất cả huyên thuyên này, hay không? Lúc này, tự cho mình là trung tâm này đang lo âu để được tự do chính nó khỏi những sự việc nó đã thâu lượm; nhưng cái nỗ lực nó thực hiện để được tự do vẫn còn là bộ phận của qui trình tích lũy. Bạn có một cái đĩa hát mới để vui đùa, cùng những từ ngữ mới, nhưng cái trí của bạn vẫn còn đờ đẫn, vô cảm.

 

 “Tôi thấy điều đó chính xác; ông đã diễn tả rất rõ ràng tình trạng cái trí của tôi. Tôi đã học được, trong thời gian của tôi, những từ ngữ của những học thuyết khác nhau, cả tôn giáo lẫn chính trị; nhưng như ông vạch rõ, tại bản thể cái trí của tôi vẫn còn giống y hệt. Lúc này tôi nhận biết rất rõ ràng điều này; và tôi cũng nhận biết rằng toàn qui trình này khiến cho cái trí của tôi khôn ngoan một cách hời hợt, tỉnh táo và linh động phía bên ngoài, trong khi phía bên dưới bề mặt này vẫn còn là cái tự cho mình là trung tâm cũ kỹ mà là ‘cái tôi’.”

 

 Liệu bạn nhận biết tất cả điều này như một sự kiện, hay bạn biết nó chỉ qua sự diễn tả của một người khác? Nếu nó không là sự khám phá riêng của bạn, cái gì đó mà bạn tìm được cho chính bạn, vậy thì nó vẫn chỉ là từ ngữ và không là sự kiện mà là quan trọng.

 

 “Tôi hoàn toàn không theo kịp điều này. Làm ơn thâm nhập chầm chậm, thưa ông, và giải thích nó lại.”

 

 Liệu bạn biết bất kỳ thứ gì, hay bạn chỉ công nhận? Sự công nhận là một qui trình của liên tưởng, ký ức, mà là hiểu biết. Đó là thực sự, đúng chứ?

 

 “Tôi nghĩ tôi thấy điều gì ông có ý. Tôi biết rằng con chim đó là con vẹt chỉ bởi vì tôi đã được bảo như thế. Qua liên tưởng, ký ức mà là hiểu biết, có sự công nhận, và sau đó tôi nói: ‘Nó là một con vẹt’.”

 

 Từ ngữ con vẹt đã ngăn cản bạn không nhìn ngắm con chim, con vật mà đang bay. Hầu như chúng ta không bao giờ nhìn vào sự kiện, nhưng vào từ ngữ hay biểu tượng mà đại diện cho sự kiện đó. Sự kiện thối lui và từ ngữ, biểu tượng, trở thành quan trọng nhất. Lúc này, liệu bạn có thể nhìn ngắm sự kiện, dù nó có lẽ là sự kiện gì, tách khỏi từ ngữ, biểu tượng?

 

 “Dường như đối với tôi, sự nhận biết về sự kiện, và sự nhận biết về từ ngữ đại diện cho sự kiện đó, xảy ra trong cái trí tại cùng thời điểm.”

 

 Liệu cái trí có thể tách rời sự kiện khỏi từ ngữ?

 

 “Tôi không nghĩ nó có thể.”

 

 Có lẽ chúng ta đang khiến cho điều này khó khăn hơn nó thực sự là. Cái vật đó được gọi là một cái cây; từ ngữ và cái vật đó là hai sự vật tách rời, đúng chứ?

 

 “Thực sự nó là như thế; nhưng bởi vì ông nói chúng ta luôn luôn nhìn ngắm cái vật đó qua từ ngữ.”

 

 Liệu bạn có thể tách rời cái vật đó khỏi từ ngữ? Từ ngữ ‘tình yêu’ không là cảm giác, sự kiện của tình yêu.

 

 “Nhưng trong một cách, từ ngữ cũng là một sự kiện, đúng chứ?”

 

 Trong một cách, vâng. Những từ ngữ hiện diện để chuyển tải và cũng để ghi nhớ, để cố định trong cái trí một trải nghiệm thoáng chốc, một suy nghĩ, một cảm thấy; vì vậy chính cái trí là từ ngữ, trải nghiệm, nó là ký ức của sự kiện dựa vào vui thú và đau khổ, tốt lành và xấu xa. Toàn qui trình này xảy ra bên trong lãnh vực của thời gian, lãnh vực của cái đã được biết; và bất kỳ cách mạng nào bên trong lãnh vực đó không là cách mạng gì cả, nhưng chỉ là một bổ sung của cái gì đã là.

 

 “Nếu tôi hiểu rõ ông một cách đúng đắn, ông đang nói rằng tôi đã khiến cho cái trí của tôi đờ đẫn, trì trệ, vô cảm, qua suy nghĩ lặp lại hay truyền thống, mà tự kỷ luật là một bộ phận của nó. Kết thúc qui trình lặp lại này, cái đĩa hát, mà là cái tôi phải bị phá vỡ; và nó có thể bị phá vỡ chỉ bằng cách thấy sự kiện, và không phải qua nỗ lực. Nỗ lực, ông nói, chỉ khiến cho cái máy đĩa cuộn lại, vì vậy trong đó không có hy vọng. Vậy thì cái gì?”

 

 Thấy sự kiện, cái gì là, và để cho sự kiện đó vận hành; liệu bạn không vận hành vào sự kiện? – ‘bạn’ là một hệ thống máy móc lặp lại, cùng những quan điểm, những nhận xét, hiểu biết của nó.

 

 “Tôi sẽ cố gắng,” anh ấy nói đầy khẩn thiết.

 

 Cố gắng là bôi dầu cho hệ thống máy móc lặp lại, không kết thúc được nó.

 

 “Thưa ông, ông đang lột bỏ mọi thứ khỏi người ta, và không còn gì sót lại. Nhưng đó có lẽ là cái mới mẻ.”

 

 Đúng vậy.

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 20

 

‘SỰ PHÂN CHIA CỦA CON NGƯỜI

ĐANG KHIẾN CHO ANH ẤY BỆNH TẬT’

 

 

V

ẫn còn rất sớm và có một làn sương mỏng đang giấu giếm những bụi cây và những bông hoa. Những giọt sương to đang sáng tạo một vòng tròn ẩm ướt quanh những cái cây. Mặt trời vừa ló dạng đằng sau một khối cây cối mà lúc này hoàn toàn yên lặng, do bởi tất cả những con chim huyên thuyên đã rải rác khắp mọi nơi cho một ngày. Những động cơ của những chiếc máy bay đang khởi động, và tiếng ầm ầm của nó lấp đầy không khí ban mai; nhưng chẳng mấy chốc chúng sẽ rời đi để đến những vùng đất khác của lục địa rộng lớn, và ngoại trừ những ồn ào hàng ngày của một thị trấn, mọi thứ sẽ lại yên lặng.

 Một người ăn mày có giọng hát hay đang hát ngoài đường, và bài hát buồn bã đó quá quen thuộc với mọi người. Giọng hát của ông ấy không lớn lắm, và giữa tiếng ào ào của xe buýt và tiếng la hét của con người đang gọi nhau bên kia đường, nó có một âm thanh nghênh đón và dễ chịu. Bạn sẽ nghe ông ấy mỗi buổi sáng nếu bạn sống quanh đây. Nhiều người ăn mày cố làm những trò vui, hay có những con khỉ làm những trò vui; họ đang biết và khôn ngoan, cùng một cái nhìn ranh mãnh và một nụ cười dễ dàng. Nhưng người ăn mày này là một loại hoàn toàn khác hẳn. Ông ấy là một người ăn mày đơn giản, với một cái gậy dài và quần áo bẩn thỉu. Ông ấy không có những giả vờ, không có những cách ve vãn. Những người khác nhận được nhiều của bố thí hơn ông ấy, do bởi con người, thích được nịnh nọt, được gọi những cái tên mĩ miều, hay được cầu phước lành và được chúc tụng giàu có. Nhưng người ăn mày này không làm những việc đó. Ông ấy xin ăn, và nếu bạn cho, ông ấy cúi đầu và tiếp tục hát; không ngừng lại, không biểu lộ. Ông ấy sẽ đi dọc theo nguyên chiều dài có bóng mát của con đường, luôn luôn nhường bước cho người khác; tại khúc cuối của con đường, ông ấy sẽ quẹo phải để vào một con đường hẹp và yên lặng hơn, và bắt đầu hát lại, cuối cùng đi mất dạng vào những con đường nhỏ hơn. Ông ấy còn khá trẻ, và có một cảm giác dễ chịu quanh ông ấy.

 Máy bay cất cánh đúng giờ và êm ả bay lên cao qua thành phố, cùng những cái vòm, những cái mộ cổ xưa của nó và những khu cao ốc dài, xấu xí, phô trương vừa được xây dựng. Ra khỏi thành phố là con sông, ngoằn ngoèo và rộng, nước của nó là một màu xanh nhạt; và máy bay theo nó, bay về hướng đông nam. Khoảng cao độ sáu ngàn feet, máy bay cân bằng lại, và vùng quê nằm dưới chúng tôi, tất cả bị phá thành những mảnh nhỏ xanh lá cây xám không đều đặn, mỗi con người đang sở hữu một mảnh nhỏ xíu. Con sông lang thang qua nhiều làng mạc, và từ nó có những con kênh do con người tạo ra, hẹp, thẳng, trải dài vào những cánh đồng. Hàng trăm dặm ở hướng đông, những dãy núi phủ tuyết bắt đầu xuất hiện, lãng đãng và huyền ảo trong những tia màu hồng của chúng. Thoạt đầu dường như chúng đang trôi nổi trên đường chân trời, và rất khó khăn để tin rằng chúng là những hòn núi, cùng những đỉnh nhọn và hình thể đồ sộ. Từ bề mặt của quả đất, tại khoảng cách đó, chúng không thể thấy được, nhưng từ cao độ này chúng nhìn thấy dễ dàng và đẹp hoành tráng. Hầu như người ta không thể rời mắt khỏi chúng, bởi vì sợ mất đi sự khác biệt chút xíu trong vẻ đẹp và tráng lệ của chúng. Một dãy núi từ từ nhường chỗ cho một dãy núi khác, một đỉnh núi đồ sộ sang một đỉnh núi đồ sộ khác. Chúng che phủ đường chân trời phía đông bắc, và thậm chí sau khi chúng tôi đã bay được hai tiếng đồng hồ, chúng vẫn còn ở đó. Không thể tin được: màu sắc, mênh mang và cô đơn. Người ta đã quên đi mọi thứ khác – những hành khách, cơ trưởng đang hỏi những câu hỏi, và người tiếp viên đang yêu cầu xem vé. Nó không là sự mê mải của một đứa trẻ trong một đồ chơi, cũng không là một thầy tu trong xà lim của anh ấy, cũng không là một khất sĩ trên bờ một con sông. Nó là một tình trạng của chú ý tổng thể mà trong đó không có xao nhãng. Chỉ có vẻ đẹp và vinh quang của quả đất. Không có người nhìn ngắm.

 Một người tâm lý học, một người phân tích, và một tiến sĩ y khoa, ông ấy béo phệ, với một cái đầu to và hai mắt nghiêm túc. Ông ấy đến, ông ấy nói, để nói chuyện về nhiều vấn đề; tuy nhiên, ông ấy sẽ không dùng những từ ngữ tâm lý và phân tích, nhưng sẽ sử dụng những từ ngữ mà hai chúng tôi đều quen thuộc. Vì đã học hỏi từ những người tâm lý nổi tiếng, và chính ông ấy đã được phân tích bởi một người trong số họ, ông ấy biết những giới hạn của tâm lý học hiện đại, cũng như giá trị điều trị của nó. Nó không luôn luôn thành công, ông ấy giải thích, nhưng nó có những khả năng lớn lao trong bàn tay của những con người đúng đắn. Dĩ nhiên, có nhiều người gian manh, nhưng điều đó phải được chấp nhận. Ông ấy cũng nghiên cứu, mặc dù không rộng rãi lắm, suy nghĩ và ý tưởng của phương đông về ý thức.

 “Khi tầng ý thức bên trong được tìm ra và giải thích ở đây trong phương Tây lần đầu tiên, không trường đại học nào cho nó một chỗ đứng, và không nhà xuất bản nào hứa hẹn tung ra những quyển sách; nhưng lúc này, dĩ nhiên, chỉ sau hai thập niên, từ ngữ đã ở trên hai môi của mọi người. Chúng tôi thích nghĩ rằng chúng tôi là người khám phá mọi thứ, và rằng phương Đông là cánh rừng của những huyền bí, và những trò ma thuật vĩ đại; nhưng sự thật là phương Đông đã thực hiện sự thâm nhập vào ý thức cách đây nhiều thế kỷ, chỉ vì họ đã sử dụng những biểu tượng khác nhau, với những ý nghĩa rộng rãi nhiều hơn. Tôi đang nói điều này chỉ để thể hiện rằng tôi đang háo hức học hành, và không phải những thành kiến thông thường trong vấn đề này. Chúng tôi, những người chuyên biệt trong lãnh vực tâm lý có giúp đỡ những người không hòa hợp quay lại xã hội, và dường như đó là quan tâm chính của chúng tôi. Nhưng dẫu vậy, thuộc cá nhân tôi không thỏa mãn bởi điều này – mà dẫn tôi đến một trong những vấn đề tôi muốn nói chuyện. Liệu đó là tất cả mà chúng tôi, những người tâm lý học có thể thực hiện? Liệu chúng tôi không làm gì quan trọng hơn là chỉ giúp đỡ những cá nhân mất cân bằng quay lại với xã hội?”

 

 Liệu xã hội là lành mạnh đến độ một cá thể nên quay lại nó? Chính xã hội không đang trợ giúp để khiến cho cá thể không lành mạnh, hay sao? Dĩ nhiên, những người không lành mạnh phải được chữa trị để lành mạnh, điều đó không cần phải nói; nhưng tại sao cá thể phải điều chỉnh chính anh ấy vào một xã hội không lành mạnh? Nếu anh ấy lành mạnh, anh ấy sẽ không là bộ phận của nó. Đầu tiên nếu không đưa ra câu hỏi sự lành mạnh của xã hội là gì, tốt lành gì khi giúp đỡ những người không lành mạnh tuân phục vào xã hội?

 

 “Tôi không nghĩ xã hội là lành mạnh; nó được điều hành bởi và cho những người mê tín, tuyệt vọng, tìm kiếm quyền hành. Nó luôn luôn trong tình trạng thay đổi hỗn loạn. Trong suốt chiến tranh vừa qua tôi đã giúp đỡ chữa trị những người mất cân bằng trong quân đội mà không thể điều chỉnh họ đến những kinh hoàng của chiến tranh. Họ có thể là đúng, nhưng chiến tranh vẫn tiếp tục, và nó phải được chiến thắng. Một số những người chiến đấu còn sống sót vẫn cần điều trị tâm thần, và đưa họ trở về với xã hội sẽ là một công việc tốt lành.”

 

 Giúp đỡ cá thể phù hợp vào xã hội mà luôn luôn có chiến tranh trong chính nó – liệu đây là điều gì những người tâm lý học và những người phân tích được yêu cầu phải thực hiện? Liệu cá thể được chữa trị chỉ với mục đích để giết chết hay bị giết chết? Nếu người ta không bị giết chết, hay bị thúc đẩy đến điên khùng, vậy thì liệu người ta chỉ cần phải phù hợp vào cấu trúc của hận thù, ganh tị, tham vọng và mê tín mà có thể rất khoa học?

 

 “Tôi thừa nhận xã hội không là điều gì nó nên là, nhưng ông có thể làm gì đây? Ông không thể thoát khỏi xã hội, ông phải làm việc trong nó, sống trong nó, đau khổ và chết trong nó. Ông không thể trở thành một người ẩn tu, hay một trong những người rút lui và suy nghĩ chỉ trong sự cứu rỗi riêng của họ. Chúng ta phải cứu thoát xã hội bất kể chính nó như thế nào.”

 

 Xã hội là sự liên hệ giữa con người và con người; cấu trúc của nó được đặt nền tảng trên sự ép buộc, sự tham vọng, sự hận thù, những ganh tị hão huyền của anh ấy, toàn bộ sự phức tạp của sự thôi thúc để thống trị và để tuân phục của anh ấy. Nếu cá thể đó không ra khỏi cấu trúc thoái hóa này, liệu có thể có giá trị căn bản nào trong sự giúp đỡ của người phân tâm học? Anh ấy sẽ chỉ bị làm cho thoái hóa lại mà thôi.

 

 “Nó là bổn phận của người phân tâm học để chữa trị. Chúng tôi không là những người đổi mới xã hội; chuyên môn đó dành cho những người xã hội học.”

 

 Sống là một, nó không được phân thành từng ngành chuyên môn. Chúng ta phải quan tâm tổng thể của con người: công việc của anh ấy, tình yêu của anh ấy, cách cư xử của anh ấy, sức khỏe của anh ấy, chết của anh ấy và Thượng đế của anh ấy – cũng như những quả bom nguyên tử. Do bởi sự phân chia này của con người mới đang khiến cho anh ấy bệnh tật.

 

 “Một số người chúng tôi nhận ra điều này, thưa ông, nhưng chúng tôi có thể làm gì đây? Chính chúng tôi không là những con người tổng thể cùng một tầm nhìn tổng thể, một động cơ và mục đích hiệp thông. Chúng tôi chữa trị một bộ phận trong khi phần còn lại bị tan nát, chỉ để thấy rằng sự thoái hóa sâu thẳm đang hủy diệt tổng thể. Người ta sẽ làm gì đây? Như một người phân tâm học, bổn phận của tôi là gì?”

 

 Chữa trị, rõ ràng; nhưng nó cũng không là trách nhiệm của một bác sĩ phải chữa trị xã hội như một tổng thể hay sao? Không thể có sự đổi mới của xã hội; chỉ có thể có một cách mạng phía bên ngoài khuôn mẫu của xã hội.

 

 “Nhưng tôi quay lại vấn đề của tôi: như một cá thể, người ta có thể làm gì?”

 

 Ra khỏi xã hội, dĩ nhiên; được tự do, không phải khỏi những sự việc thuần túy phía bên ngoài, nhưng khỏi ganh tị, tham vọng, tôn sùng thành công và vân vân.

 

 “Tự do như thế sẽ tốn nhiều thời gian hơn để học hành, và chắc chắn sẽ có sự yên lặng to tát hơn; nhưng liệu nó sẽ không dẫn đến một hiện diện vô dụng, hời hợt hay sao?”

 

 Ngược lại, tự do khỏi ganh tị và sợ hãi sẽ trao tặng cá thể một tình trạng của hiệp thông, đúng chứ? Nó sẽ kết thúc những hình thức khác nhau của tẩu thoát mà chắc chắn gây ra sự hoang mang và tự mâu thuẫn, và sống sẽ có một ý nghĩa bao quát hơn, thăm thẳm hơn.

 

 “Vài tẩu thoát nào đó không gây lợi lộc cho một thông minh bị giới hạn, hay sao? Tôn giáo là một tẩu thoát tuyệt vời cho nhiều người; nó đưa ý nghĩa, dù ảo tưởng, vào sự hiện diện nhàm chán của họ.”

 

 Thế là, những rạp chiếu bóng, những quyển tiểu thuyết lãng mạn và những thuốc men nào đó; và bạn sẽ khuyến khích những hình thức như thế của tẩu thoát? Những người trí thức cũng có những tẩu thoát của họ, thô thiển hay tinh tế, và hầu như mọi người đều có những tẩu thoát mù quáng của anh ấy; và khi những người như thế nắm những chức vụ của quyền hành, họ nuôi dưỡng đau khổ và ranh mãnh nhiều hơn nữa. Tôn giáo không là vấn đề của những tín điều và những niềm tin, của những nghi lễ và những mê tín; nó cũng không là vun đắp sự cứu rỗi cá thể, mà là một hoạt động tự cho mình là trung tâm. Tôn giáo là cách sống tổng thể; nó là hiểu rõ sự thật, mà không là một chiếu rọi của cái trí.

 

 “Ông đang đòi hỏi quá nhiều cho một người trung bình, mà muốn những vui chơi của anh ấy, những tẩu thoát của anh ấy, tôn giáo tự thỏa mãn của anh ấy, và người nào đó để theo sau hay để ganh ghét. Điều gì ông đang hàm ý đòi hỏi một giáo dục khác hẳn, một xã hội-thế giới khác hẳn, và không có người chính trị nào của chúng tôi cũng không có những người giáo dục trung bình nào của chúng tôi có thể có tầm nhìn bao quát hơn này. Tôi nghĩ con người đã trải qua những đêm dài tăm tối của đau khổ và phiền muộn trước khi anh ấy sẽ trỗi dậy như một con người thông minh, hiệp thông. Lúc này, đó không là quan tâm của tôi. Quan tâm của tôi là với những gãy đổ của con người cá thể, và với những con người đó tôi có thể làm nhiều việc cho họ; nhưng dường như quá ít ỏi trong biển cả rộng lớn này của đau khổ. Như ông nói, tôi sẽ phải sáng tạo một tình trạng hiệp thông trong chính tôi, và đó hoàn toàn là một nhiệm vụ gian nan.

 “Còn một vấn đề khác, thuộc cá nhân, mà tôi muốn nói chuyện với ông, nếu tôi được phép. Lúc trước ông đã nói điều gì đó về ganh tị. Tôi nhận ra rằng tôi có ganh tị; và mặc dù tôi tự cho phép chính mình được phân tích từ thời gian này qua thời gian khác, như hầu hết chúng tôi, những người phân tích đều thực hiện, tôi đã không thể vượt khỏi sự ghen tị. Hầu như tôi mắc cở khi thú nhận nó, nhưng ganh tị vẫn còn hiện diện ở đó, trải từ sự ganh tị nhỏ nhen đến những hình thức phức tạp nhiều hơn của nó, và dường như tôi không thể thoát khỏi nó.”

 

 Liệu cái trí có thể được tự do khỏi ganh tị, không phải trong từng mảnh một, nhưng trọn vẹn? Nếu không có tự do tổng thể khỏi nó, suốt sự hiện diện của người ta, ganh tị cứ tự lặp lại trong những hình thức khác nhau, tại những thời gian khác nhau.

 

 “Vâng, tôi nhận ra điều đó, ganh tị phải được loại bỏ hoàn toàn khỏi cái trí, giống như khối u đang tăng trưởng phải hoàn toàn được cắt khỏi cơ thể, nếu không nó sẽ tái phát; nhưng làm thế nào đây?”

 

 ‘Làm thế nào’ là một hình thức khác của ganh tị, đúng chứ? Khi người ta yêu cầu một phương pháp, người ta muốn loại bỏ ganh tị với mục đích để là cái gì đó, thế là ganh tị vẫn đang vận hành.

 

 “Nó là một câu hỏi tự nhiên nhưng tôi thấy điều gì ông có ý. Trước kia khía cạnh này của vấn đề chưa bao giờ tác động tôi.”

 

 Dường như chúng ta luôn luôn rơi vào cái bẫy này, và mãi mãi sau khi chúng ta bị trói buộc trong nó; chúng ta luôn luôn cố gắng được tự do khỏi ganh tị. Cố gắng được tự do tạo ra một phương pháp, và thế là cái trí không bao giờ được tự do khỏi hoặc ganh tị hoặc phương pháp. Thâm nhập khả năng của tự do tổng thể khỏi ganh tị này là một việc, và tìm kiếm một phương pháp để giúp đỡ người ta được tự do là một việc khác. Trong tìm kiếm một phương pháp, người ta luôn luôn tìm được nó, dù nó có lẽ đơn giản hay phức tạp. Vậy thì tất cả thâm nhập khả năng của tự do tổng thể kết thúc, và người ta bị trói buộc trong một phương pháp, một thực hành, một kỷ luật. Vẫn vậy, ganh tị tiếp tục và được nuôi dưỡng một cách tinh tế.

 

 “Vâng, như ông đã vạch ra, tôi thấy điều đó hoàn toàn chính xác. Trong nỗ lực ông đang hỏi tôi liệu tôi thực sự quan tâm đến tự do tổng thể khỏi ganh tị. Ông biết, thưa ông, thỉnh thoảng tôi đã phát giác ganh tị đang kích thích như thế nào; có sự vui thú trong nó. Tôi muốn được tự do khỏi tổng thể của ganh tị, khỏi cả vui thú lẫn đau khổ của nó? Tôi thú nhận rằng trước kia tôi chưa bao giờ tự đưa ra cho chính tôi câu hỏi đó, tôi cũng chưa bao giờ đã được đưa ra câu hỏi đó bởi những người khác. Phản ứng đầu tiên của tôi là, tôi không biết liệu tôi muốn nó hay không muốn nó. Tôi nghĩ điều gì tôi thực sự muốn, là giữ lại khía cạnh kích thích của ganh tị và loại bỏ phần còn lại. Nhưng chắc chắn không thể chỉ giữ lại những phần vui thú của nó, và người ta phải chấp nhận toàn nội dung của ganh tị, hay được tự do khỏi nó một cách tổng thể. Tôi đang bắt đầu thấy ý nghĩa câu hỏi của ông. Sự thôi thúc phải được tự do khỏi ganh tị hiện diện ở đó, và tuy nhiên tôi muốn bám chặt những phần nào đó của nó. Chúng tôi, những con người, chắc chắn không có lý trí và mâu thuẫn. Điều này đòi hỏi sự phân tích thêm nữa, thưa ông, và tôi hy vọng ông có đủ kiên nhẫn để thâm nhập đến tận cùng của nó. Tôi có thể thấy có sự sợ hãi dính dáng trong điều này. Nếu tôi không bị thúc đẩy bởi ganh tị, mà được che đậy bởi những từ ngữ và những đòi hỏi, có lẽ có một thụt lùi: tôi có lẽ không thành công lắm, không nổi bật, không được giàu có về tiền bạc. Có một sợ hãi tinh tế của mất đi tất cả điều này, một sợ hãi của không an toàn, và những sợ hãi khác mà không cần thâm nhập lúc này. Chắc chắn sợ hãi khó nhận diện này mạnh mẽ hơn sự thôi thúc được tự do khỏi thậm chí những khía cạnh khó chịu của ganh tị, huống chi là việc tự do tổng thể khỏi nó. Lúc này tôi thấy những khuôn mẫu phức tạp của vấn đề này, tôi hoàn toàn không chắc chắn liệu tôi có muốn được tự do khỏi ganh tị hay không?”

 Chừng nào cái trí còn suy nghĩ dựa vào ‘nhiều hơn’, phải có ganh tị; chừng nào còn có so sánh, mặc dù qua so sánh chúng ta nghĩ rằng chúng ta hiểu rõ, phải có ganh tị; chừng nào còn có một kết thúc, một mục đích để đạt được, phải có ganh tị; chừng nào những qui trình thêm vào còn hiện diện mà là tự hoàn thiện, kiếm được đạo đức, và vân vân, phải có ganh tị. ‘Nhiều hơn’ hàm ý thời gian, đúng chứ? Nó hàm ý thời gian với mục đích thay đổi cái gì người ta là đến cái gì người ta nên là, lý tưởng; thời gian như một phương tiện của kiếm được, đến được.

 

 “Dĩ nhiên. Muốn che phủ một khoảng cách, muốn di chuyển từ một điểm này đến một điểm khác, dù vật chất hay tâm lý, thời gian là cần thiết.”

 

 Thời gian như một chuyển động từ đây đến đó là một sự kiện tuần tự, vật chất. Nhưng liệu thời gian được cần đến để được tự do khỏi ganh tị? Chúng ta nói, “Tôi là cái này, và muốn trở thành cái kia, hay thay đổi chất lượng này thành chất lượng kia, cần thời gian.” Nhưng liệu thời gian là nhân tố của thay đổi? Hay liệu bất kỳ thay đổi nào bên trong lãnh vực của thời gian không là thay đổi gì cả?

 

 “Tôi đang hơi bị hoang mang ở đây. Ông đang gợi ý rằng thay đổi dựa vào thời gian không là thay đổi gì cả. Đó là như thế hay sao?”

 

 Thay đổi như thế là một tiếp tục được bổ sung của cái gì đã là, đúng chứ?

 

 “Hãy cho phép tôi thấy nếu tôi hiểu rõ điều này. Thay đổi từ sự kiện, mà là ganh tị, đến lý tưởng, mà là không ganh tị, cần thời gian – ít nhất đó là điều gì chúng tôi suy nghĩ. Thay đổi từ từ qua thời gian này, ông nói, không là thay đổi gì cả, nhưng chỉ là một vui thú thêm nữa trong ganh tị. Vâng, tôi có thể thấy điều đó.”

 

 Chừng nào cái trí còn suy nghĩ dựa vào thời gian, tạo ra một cách mạng trong tương lai, không có thay đổi gì cả trong hiện tại. Đây là một sự kiện đúng chứ?

 

 “Đúng rồi, thưa ông, cả hai chúng ta đều thấy điều này là một sự kiện. Vậy thì cái gì?”

 

 Cái trí phản ứng như thế nào khi nó bị đối diện sự kiện này?

 

 “Hoặc nó trốn chạy sự kiện, hoặc nó ngừng lại và nhìn ngắm nó.”

 

 Phản ứng của bạn là gì?

 

 “Cả hai, tôi nghĩ như thế. Có một thôi thúc tẩu thoát sự kiện đó, và cùng lúc tôi muốn thâm nhập nó.”

 

 Liệu bạn có thể thâm nhập cái gì đó khi có sợ hãi liên quan đến nó? Liệu bạn có thể nhìn ngắm một sự kiện khi bạn có một quan điểm, một nhận xét?

 

 “Tôi thấy điều gì ông có ý. Tôi không đang nhìn ngắm sự kiện, nhưng đang đánh giá nó. Cái trí của tôi đang chiếu rọi những ý tưởng và những sợ hãi của nó vào nó. Vâng, điều đó đúng.”

 

 Nói cách khác, cái trí của bạn bị bận tâm với chính nó, và vì vậy không thể nhận biết sự kiện một cách đơn giản. Bạn đang vận hành vào sự kiện, và không cho phép sự kiện vận hành vào cái trí của bạn. Sự kiện rằng thay đổi bên trong lãnh vực của thời gian là không thay đổi gì cả, rằng chỉ có thể tự do tổng thể và không phải tự do từng phần, dần dần khỏi ganh tị – chính sự thật của sự kiện này sẽ vận hành vào cái trí, khiến cho nó tự do.

 

 “Tôi thực sự nghĩ rằng sự thật của nó đang xuyên thủng những tắc nghẽn của tôi.”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________

 

 

 

Chương 21

 

‘SỰ HÃO HUYỀN CỦA HIỂU BIẾT’

 

 

C

ó bốn người đang đọc kinh, và nó là âm thanh tinh khiết. Họ là những người lớn tuổi, yên lặng, không quan tâm những sự việc thế gian, nhưng không từ bỏ; đơn giản họ không rút khỏi thế giới. Mặc những quần áo sạch sẽ nhưng cũ kỹ, và bằng những khuôn mặt nghiêm nghị, hầu như họ sẽ không được nhận ra nếu họ đi ngang qua bạn ngoài đường. Nhưng khoảnh khắc họ bắt đầu đọc kinh, những khuôn mặt của họ được thay đổi và tỏa sáng, không tuổi tác và họ tạo ra, cùng âm thanh của những từ ngữ và ngữ điệu sinh động, bầu không khí lạ thường đó của một ngôn ngữ rất cổ xưa. Họ là những từ ngữ, âm thanh và ý nghĩa. Âm thanh của những từ ngữ có chiều sâu vô cùng. Nó không là âm thanh của một nhạc cụ dây, hay của một cái trống, nhưng chiều sâu của tiếng nói con người nhận biết ý nghĩa của những từ ngữ được biến thành thánh thiện qua thời gian và sự sử dụng. Bài kinh trong ngôn ngữ đã được đánh bóng và được làm cho hoàn hảo, và âm thanh của nó tràn ngập căn phòng lớn, và xuyên thủng những bức tường, cái vườn, cái trí và quả tim. Nó không là âm thanh của một ca sĩ trên sân khấu, nhưng có sự yên lặng mà hiện diện giữa hai chuyển động của âm thanh. Bạn cảm thấy cơ thể của bạn rung động không thể kiểm soát được bởi âm thanh của những từ ngữ, mà vào đến tận tủy của những cái xương của bạn; bạn ngồi hoàn toàn bất động, và nó giam giữ bạn trong chuyển động của nó; nó đang sống, đang nhảy múa, đang rung động, và cái trí của bạn thuộc về nó. Nó không là một âm thanh mà ru bạn ngủ, nhưng một âm thanh lay động và khiến cho bạn đau đớn. Nó là chiều sâu và vẻ đẹp của âm điệu tinh khiết, không chạm đến được bởi những tiếng vỗ tay, bởi sự nổi tiếng và bởi thế gian; nó là âm điệu mà từ đó tất cả âm thanh, tất cả âm nhạc hiện diện.

 Một cậu bé ba tuổi hay như thế đang ngồi thẳng đứng phía trước mà không chuyển động cái lưng thẳng băng của cậu ấy, hai mắt cậu ấy nhắm lại; cậu ấy không ngủ. Sau một tiếng đồng hồ cậu ấy mau lẹ đứng dậy và đi khỏi, mà chẳng có bất kỳ ngượng ngùng bối rối. Cậu ấy bình đẳng với tất cả mọi người, bởi vì những âm thanh của những từ ngữ ở trong quả tim của cậu ấy.

 Bạn không bao giờ mệt mỏi trong suốt hai tiếng đồng hồ này; bạn không muốn chuyển động, và thế giới, cùng tất cả sự ồn ào của nó, không hiện diện. Lúc này tiếng cầu kinh ngừng lại, và âm thanh kết thúc; nhưng nó vẫn tiếp tục bên trong bạn, và nó sẽ tiếp tục trong nhiều ngày. Bốn người cúi đầu và chào, và một lần nữa trở thành con người của mỗi ngày. Họ nói rằng họ đã luyện tập hình thức cầu kinh đó trên mười năm, và nó đã yêu cầu sự kiên nhẫn vô hạn và một sống hiến dâng. Nó là một môn nghệ thuật chết rồi, do bởi ngày nay hầu như không có bất kỳ người nào sẵn lòng hiến dâng sống của anh ấy cho loại đọc kinh đó; không tiền bạc trong nó, không danh vọng, và ai muốn ngao du trong loại thế giới đó? Họ mãn nguyện, họ nói, khi đọc kinh trước những người thực sự trân trọng sự nỗ lực của họ. Sau đó họ quay lại sống bình thường của họ, nghèo nàn và mất hút trong thế giới của ồn ào, tàn nhẫn và tham lam. Nhưng con sông đã lắng nghe, và lúc này yên lặng.

 Ông ấy là một học giả nổi tiếng và đã đến cùng một số bạn bè và một hay hai đệ tử. Ông ấy có một bộ đầu to, và hai mắt nhỏ của ông ấy nhìn chăm chú qua cặp kính dày cộm. Ông ấy biết tiếng Phạn như những người khác biết ngôn ngữ riêng của họ và nói nó dễ dàng; và ông ấy cũng biết tiếng Hi lạp và tiếng Anh. Ông ấy quen thuộc những triết lý phương Đông đơn giản, kể cả những nhánh khác nhau của chúng, giống như bạn biết cộng trừ, và ông ấy cũng đã nghiên cứu cả triết lý phương Tây, cổ xưa lẫn hiện đại. Nghiêm khắc trong tự kỷ luật của ông ấy, ông ấy có những ngày yên lặng và nhịn đói, và đã thực hành, ông ấy nói, những hình thức khác nhau của thiền định. Với tất cả điều này, ông ấy hoàn toàn là một người đàn ông khá trẻ, có lẽ trong lứa tuổi cuối bốn mươi, trang phục đơn giản và háo hức. Những người bạn và những người đệ tử ngồi quanh ông ấy và chờ đợi bằng sự hy vọng tin tưởng mãnh liệt mà ngăn cản bất kỳ nghi ngờ nào. Tất cả họ đều thuộc về thế giới của những học giả đó mà sở hữu hiểu biết bách khoa, có những tầm nhìn và những trải nghiệm tâm linh, và vững vàng về hiểu rõ riêng của họ. Họ không tham gia nói chuyện, nhưng lắng nghe, hay khác hơn nghe điều gì đang xảy ra. Sau đó họ sẽ cùng nhau bàn luận nó sôi nổi, nhưng lúc này họ phải duy trì một yên lặng kính trọng trong sự hiện diện của uy quyền cao hơn. Có một thời điểm của yên lặng, và lúc này ông ấy bắt đầu. Không có kiêu ngạo hay hãnh diện về hiểu biết quanh ông ấy.

 “Tôi đã đến như một người thâm nhập, không phải để khoe khoang điều gì tôi biết. Điều gì tôi biết vượt khỏi điều gì tôi đã đọc và đã trải nghiệm? Học hành là một đạo đức to tát, nhưng thỏa mãn bởi điều gì người ta biết là dốt nát. Tôi không đến đây trong tinh thần của tranh luận, mặc dù sự tranh luận cần thiết khi sự nghi ngờ nảy sinh. Tôi đã đến để tìm kiếm, và không phải để bài bác. Như tôi đã nói, tôi đã trải qua nhiều năm thực hành thiền định, không chỉ những hình thức của Ấn giáo và Phật giáo, nhưng những loại phương tây nữa. Tôi đang nói điều này để cho ông có lẽ biết trong một mức độ nào đó tôi đã tìm được cái đó mà thăng hoa cái trí.”

 

 Liệu có khi nào một cái trí luyện tập một hệ thống có thể khám phá cái vượt khỏi cái trí? Liệu một cái trí bị giam cầm trong cái khung của kỷ luật riêng của nó có thể khám phá? Liệu không phải được tự do để khám phá, hay sao?

 

 “Chắc chắn, muốn tìm kiếm và quan sát phải có một kỷ luật nào đó; phải có thực hành đều đặn phương pháp nào đó nếu người ta muốn tìm ra, và hiểu rõ cái mà người ta tìm ra?”

 

 Thưa bạn, tất cả chúng ta đều tìm kiếm một phương cách để thoát khỏi đau khổ và những thử thách của chúng ta, nhưng tìm kiếm kết thúc khi một phương pháp được chấp nhận qua phương tiện của cái mà chúng ta hy vọng sẽ kết thúc đau khổ. Chỉ trong hiểu rõ đau khổ mới có một kết thúc nó, và không phải trong thực hành một phương pháp.

 

 “Nhưng làm thế nào có thể có kết thúc một đau khổ nếu cái trí không được kiểm soát tốt, không được hướng về một mục tiêu và có mục đích? Ông có ý rằng kỷ luật không cần thiết cho hiểu rõ?”

 

 Liệu người ta hiểu rõ khi, qua kỷ luật, qua những luyện tập khác nhau, cái trí của người ta bị định hướng bởi ham muốn? Cái trí không cần được tự do để cho sự hiểu rõ hiện diện, hay sao?

 

 “Tự do, chắc chắn, đến tại khúc cuối của chuyến hành trình; tại khởi đầu, người ta là một nô lệ cho ham muốn và những sự việc của ham muốn. Muốn làm tự do chính người ta khỏi quyến luyến những vui thú của những giác quan, phải có kỷ luật, luyện tập những phương tiện khác nhau; ngược lại, cái trí sẽ nhượng bộ sự ham muốn và bị trói buộc trong mạng lưới của nó. Nếu nền tảng của sự đúng đắn không được đưa ra đúng cách, ngôi nhà sẽ đổ nhào.”

 

 Tự do tại ngay khởi đầu, không phải tại khúc cuối. Hiểu rõ về tham lam, về toàn nội dung của nó – bản chất của nó, những hàm ý của nó, và những ảnh hưởng cả vui thú lẫn đau khổ của nó – phải tại ngay khởi đầu. Vậy thì cái trí không cần thiết phải xây dựng một bức tường của tự kỷ luật chính nó chống lại sự tham lam. Khi tổng thể của cái mà dẫn đến đau khổ và hoang mang được nhận biết, kỷ luật chống lại nó không có ý nghĩa. Nếu anh ấy, người mà lúc này dành ra nhiều thời gian và năng lượng trong luyện tập kỷ luật, cùng tất cả những xung đột của nó, sẽ trao cùng suy nghĩ và chú ý đến sự hiểu rõ ý nghĩa tổng thể của đau khổ, sẽ có một kết thúc hoàn toàn của đau khổ. Nhưng chúng ta bị trói buộc trong truyền thống của kháng cự, kỷ luật, và vì vậy không có hiểu rõ những phương cách của đau khổ.

 

 “Tôi đang lắng nghe, nhưng tôi không hiểu rõ.”

 

 Liệu có thể có đang lắng nghe chừng nào cái trí còn bám vào những kết luận được đặt nền tảng trên những trải nghiệm và những giả thuyết của nó. Chắc chắn, người ta lắng nghe chỉ khi nào cái trí không diễn giải điều gì nó nghe dựa vào điều gì nó biết. Hiểu biết ngăn cản đang lắng nghe. Người ta có lẽ biết nhiều; nhưng lắng nghe cái gì đó mà có lẽ hoàn toàn khác hẳn cái gì người ta biết, người ta phải gạt đi hiểu biết của người ta. Đó không là như thế hay sao, thưa bạn?

 

 “Vậy thì làm thế nào người ta có thể xác định liệu điều gì đã được nói là thực sự hay giả dối?”

 

 Thực sự và giả dối không được đặt nền tảng trên quan điểm hay nhận xét, dù khôn ngoan và cổ xưa đến chừng nào. Nhận biết cái thực sự trong cái giả dối, cái giả dối trong cái gì đã được nói là thực sự, và thấy sự thật như sự thật, đòi hỏi một cái trí không bị giam cầm trong tình trạng bị quy định riêng của nó. Làm thế nào người ta có thể thấy liệu một câu nói là thực sự hay giả dối, nếu cái trí của người ta bị thành kiến, bị trói buộc trong cái khung của những kết luận và những trải nghiệm riêng của nó hay của những người khác? Đối với một cái trí như thế, điều quan trọng là nhận biết những giới hạn riêng của nó.

 

 “Làm thế nào một cái trí bị rối reng trong mạng lưới của tạo tác riêng của nó tự tháo gỡ chính nó?”

 

 Câu hỏi này phản ảnh sự tìm kiếm một phương pháp mới mẻ hay liệu nó được đưa ra để khám phá cho chính mình toàn ý nghĩa của tìm kiếm và thực hành một phương pháp? Rốt cuộc, khi người ta thực hành một phương pháp, một kỷ luật, ý định là đạt được một kết quả, kiếm được những chất lượng nào đó, và vân vân. Thay vì những sự việc thuộc thế gian, người ta hy vọng kiếm được những sự việc tạm gọi thuộc tinh thần; nhưng kiếm được là mục đích trong cả hai trường hợp. Không có sự khác biệt, ngoại trừ trong những từ ngữ, giữa người mà thiền định và thực hành một kỷ luật với mục đích sang được bờ bên kia, và người mà làm việc cực nhọc để thành tựu tham vọng thế gian của anh ấy. Cả hai đều tham vọng, cả hai đều tham lam, cả hai đều quan tâm đến chính họ.

 

 “Đó là sự kiện, thưa ông, làm thế nào ganh tị, tham lam, tham vọng và vân vân, được xóa sạch?”

 

 Lại nữa, nếu được phép vạch ra, ‘làm thế nào’, phương pháp mà có vẻ mang lại tự do, chỉ kết thúc sự thâm nhập vào vấn đề của người ta, và giam giữ sự hiểu rõ về nó. Muốn nắm bắt trọn vẹn ý nghĩa của vấn đề, người ta phải suy nghĩ toàn nghi vấn của nỗ lực. Một cái trí tầm thường đang thực hiện một nỗ lực để không tầm thường vẫn còn tầm thường; một cái trí tham lam đang kỷ luật chính nó để rộng lượng vẫn còn tham lam. Nỗ lực để là hay để không là cái gì đó là sự tiếp tục của cái tôi. Nỗ lực này có lẽ tự đồng hóa chính nó cùng Đại ngã, linh hồn, Thượng đế sống nơi nào đó, và vân vân, nhưng tâm điểm của nó vẫn còn tham lam, tham vọng, mà là cái tôi, cùng tất cả những đặc điểm của nó.

 

 “Vậy thì, ông đang khẳng định rằng tất cả nỗ lực để đạt được một kết thúc, thuộc thế gian hay thuộc tinh thần, tại căn bản đều giống hệt. Trong đó sự ích kỷ là nền tảng của nó. Nỗ lực như thế chỉ nuôi dưỡng cái tôi.”

 

 Đó là như thế, đúng chứ? Cái trí mà luyện tập đạo đức không còn là đạo đức. Khiêm tốn không thể được vun quén; khi nó được vun quén, nó không còn là khiêm tốn nữa.

 

 “Điều đó rõ ràng và đến một mấu chốt. Lúc này bởi vì ông không thể đang cổ vũ sự lười biếng, bản chất của nỗ lực thực sự là gì? Khi chúng tôi nhận biết ý nghĩa tổng thể của nỗ lưc, cùng tất cả những hàm ý của nó, liệu lúc đó có bất kỳ nỗ lực nào mà chúng tôi nhận biết?

 “Ông đã vạch rõ rằng bất kỳ trở thành, tích cực hay tiêu cực, là sự tiếp tục của ‘cái tôi’ này, mà là kết quả của sự đồng hóa cùng ham muốn và những mục tiêu của ham muốn. Khi một lần sự kiện này được hiểu rõ, ông đang hỏi, vậy thì có bất kỳ nỗ lực nào như chúng tôi biết nó lúc này? Tôi có thể nhận biết khả năng của một tình trạng của sự hiện diện mà trong đó tất cả nỗ lực như thế đã kết thúc.”

 

 Chỉ nhận biết khả năng của tình trạng đó không là hiểu rõ ý nghĩa tổng thể của nỗ lực trong sự hiện diện hàng ngày. Chừng nào còn có một người quan sát đang cố gắng thay đổi, hay đang kiếm được, hay xóa sạch cái mà anh ấy quan sát, phải có nỗ lực; rốt cuộc, nỗ lực là xung đột giữa cái gì là và cái gì nên là, lý tưởng. Khi sự kiện này được hiểu rõ, không chỉ bằng từ ngữ hay trí năng, nhưng thăm thẳm, vậy thì cái trí đã thâm nhập tình trạng của hiện diện đó mà trong nó tất cả nỗ lực, như chúng ta biết nó, không có mặt.

 

 “Trải nghiệm tình trạng đó là sự ham muốn đam mê của mọi người tìm kiếm, kể cả tôi.”

 

 Nó không thể được tìm kiếm; nó đến không cần mời mọc. Ham muốn nó thúc đẩy cái trí thâu lượm hiểu biết và thực hành kỷ luật như một phương tiện của kiếm được nó – mà lại nữa tuân phục đến một khuôn mẫu với mục đích thành công. Hiểu biết là một cản trở cho đang trải nghiệm tình trạng đó.

 

 “Làm thế nào hiểu biết có thể là một cản trở?” ông ấy choáng váng hỏi.

 

 Vấn đề của hiểu biết rất phức tạp, đúng chứ? Hiểu biết là một chuyển động của quá khứ. Biết là khẳng định điều gì đã được biết. Anh ấy, người mà khẳng định anh ấy biết, không còn hiểu rõ sự thật. Rốt cuộc, thưa bạn, chúng ta biết cái gì?

 

 “Tôi biết những sự kiện đạo đức và khoa học nào đó, nếu không có hiểu biết đó thế giới văn minh sẽ biến thành man rợ – và chắc chắn ông không đang cổ vũ điều đó. Ngoại trừ những sự kiện này, tôi biết cái gì đây? Tôi biết có cái từ bi vô hạn, cái Tối thượng.”

 

 Đó không là một sự kiện, đó là một giả thuyết thuộc tâm lý của cái trí mà đã bị quy định để tin tưởng sự hiện diện của cái Tối thượng. Người mà đã bị quy định một cách khác hẳn sẽ quả quyết rằng cái Tối thượng không hiện diện. Cả hai bị trói buộc bởi truyền thống, bởi hiểu biết, và thế là không người nào sẽ khám phá sự thật của nó. Lại nữa, chúng ta biết cái gì? Chúng ta chỉ biết cái gì chúng ta đã đọc hay đã trải nghiệm, cái gì chúng ta đã được dạy dỗ bởi những người thầy cổ xưa và những đạo sư và những người giảng thuyết hiện đại.

 

 “Lại nữa tôi bị ép buộc phải đồng ý với ông. Chúng tôi là những sản phẩm của quá khứ cùng hiện tại. Hiện tại bị định hình bởi quá khứ.”

 

 Và tương lai là một tiếp tục được bổ sung bởi hiện tại. Nhưng đây không là vấn đề của đồng ý, thưa bạn. Hoặc người ta thấy sự kiện, hoặc người ta không thấy. Khi sự kiện được thấy bởi cả hai chúng ta, đồng ý không cần thiết. Đồng ý hiện diện chỉ nơi nào có những quan điểm.

 

 “Ông đang nói, thưa ông, rằng chúng tôi biết chỉ cái gì chúng tôi đã được dạy bảo; rằng chúng tôi chỉ là sự lặp lại của cái gì đã là; rằng những trải nghiệm của chúng tôi, những tầm nhìn và những khao khát là những phản ứng của tình trạng bị quy định của chúng tôi, và không còn gì khác. Nhưng liệu điều này hoàn toàn là như thế? Liệu cái Tối thượng là tạo tác riêng của chúng tôi? Liệu nó có thể là một chiếu rọi thuần túy của những ham muốn và những hy vọng riêng của chúng tôi? Nó không là một sáng chế, nhưng là một cần thiết.”

 

 Cái mà cần thiết chẳng mấy chốc sẽ được thay đổi bởi cái trí, và tiếp theo cái trí bị trói buộc và chấp nhận cái gì nó đã thay đổi. Những cái trí của nguyên một chủng tộc có thể được giáo dục để chấp nhận một niềm tin được sáng chế, hay niềm tin ngược lại của nó, và cả hai đều là kết quả của cần thiết, của hy vọng, của sợ hãi, của ham muốn sự thanh thản hay uy quyền.

 

 “Qua chính lý luận của ông, ông đang ép buộc tôi phải thấy những sự kiện nào đó, bao gồm trong đó là tình trạng hoang mang riêng của tôi. Nhưng vẫn còn một nghi vấn, một cái trí làm gì mà bị trói buộc trong mạng lưới rối rắm riêng của nó?”

 

 Chúng ta hãy nhận biết không chọn lựa sự kiện rằng nó bị hoang mang; bởi vì bất kỳ hành động nào được sinh ra từ sự hoang mang chỉ có thể dẫn đến hoang mang thêm nữa. Thưa bạn, cái trí không phải chết đi tất cả mọi hiểu biết nếu nó muốn khám phá sự thật của Cái Tối thượng, hay sao?

 

 “Ông đang đưa ra một câu hỏi quá khó. Liệu tôi có thể chết đi mọi thứ tôi đã học được, đọc được, trải nghiệm được? Tôi thực sự không biết.”

 

 Nhưng liệu cái trí không cần thiết phải – tự nguyện, mà không có bất kỳ động cơ hay ép buộc – chết đi quá khứ, hay sao? Một cái trí mà là kết quả của thời gian, một cái trí mà đã đọc được, học được, tham thiền về cái gì nó đã được dạy bảo, và trong chính nó là một tiếp tục của quá khứ – làm thế nào một cái trí như thế có thể trải nghiệm sự thật, cái không thời gian, cái luôn luôn mới mẻ? Làm thế nào nó có thể đo lường cái không biết được? Rõ ràng là biết, chắc chắn, là phương cách của hãnh tiến, kiêu ngạo. Chừng nào người ta còn biết, không có chết, chỉ có sự tiếp tục; và cái gì có sự tiếp tục không bao giờ có thể trong tình trạng đó của sáng tạo mà là cái không thời gian. Khi quá khứ không còn gây ô uế, sự thật hiện diện. Vậy thì, không còn nhu cầu để tìm kiếm nó.

 Do bởi một bộ phận của cái trí, chính nó biết rằng không có vĩnh cửu, không có ngõ ngách nào mà trong đó nó có thể nghỉ ngơi; nhưng do bởi một bộ phận khác, nó luôn luôn đang tự kỷ luật chính nó, đang tìm kiếm một cách công khai hay lén lút để thiết lập một chỗ cư ngụ vững chắc, vĩnh cửu, một liên hệ vượt khỏi tranh cãi. Vì vậy có một mâu thuẫn vô tận, một đấu tranh để là và có lẽ để không là và chúng ta trải qua những ngày tháng của chúng ta trong xung đột và đau khổ, những tù nhân bên trong những bức tường của những cái trí riêng của chúng ta. Những bức tường có thể bị phá sập, nhưng hiểu biết và phương pháp kỹ thuật không là dụng cụ của tự do đó.

_________________________________________________

 

 

 

Chương 22

 

“SỐNG LÀ GÌ?”

 

 

M

ặt trời đang đốt nóng con đường đá sỏi, gồ ghề, và thật dễ chịu khi ở trong bóng mát của cây xoài to. Từ những cái làng người ta đi xuống con đường đó mang trên đầu của họ những cái thúng lớn chất đầy rau, trái cây, và những thứ khác để đi đến thị trấn. Hầu hết đều là phụ nữ, đi bằng bàn chân đất một cách thoải mái, huyên thuyên và cười đùa, khuôn mặt sạm đen của họ dơ ra dưới ánh mặt trời. Họ sẽ đặt gánh nặng của họ xuống dọc theo bờ con đường và nghỉ ngơi trong bóng mát của cây xoài, ngồi trên đất và không nói nhiều lắm. Những cái thúng khá nặng, và lúc này mỗi phụ nữ sẽ giúp đỡ nhau đặt cái thúng của cô ấy lên đầu, người cuối cùng xoay xở đưa thúng lên đến độ hầu như đang quì trên mặt đất. Sau đó họ đi khỏi, với sự bền bỉ và duyên dáng lạ thường của chuyển động mà đã theo cùng năm tháng của lao động. Nó không là một sự việc đã học được qua sự chọn lựa; nó đã xảy ra qua sự cần thiết hoàn toàn. Có một bé gái nhỏ trong số họ, khoảng hơn mười tuổi hay như thế, và em cũng có một cái thúng trên đầu, mặc dù nhỏ hơn thúng của những người khác. Em ấy luôn tươi cười và vui đùa, và sẽ không nhìn thẳng như những người phụ nữ lớn tuổi nhưng sẽ quay lại để xem thử liệu tôi đang theo sau, và chúng tôi sẽ mỉm cười với nhau. Em ấy cũng đi hai chân đất, và em ấy cũng đang ở trên một chuyến hành trình thật dài của sống.

 Nó là một vùng quê dễ thương, giàu có và quyến rũ. Có những cánh rừng xoài và những quả đồi cuồn cuộn, và nước vẫn còn đang chảy trong những thảm cát chật hẹp, tạo nên một âm thanh vui vẻ khi nó lang thang qua đất đai. Những cây dừa dường như vút cao phủ qua những cây xoài đang nở rộ và bị ám ảnh bởi những tiếng gầm gừ của những con ngỗng hoang dã. Những cây bồ đề cổ cũng mọc hai bên đường, mà lúc này đang bận rộn bởi sự chuyển động của những chiếc xe bò kéo lười biếng và bởi những con người huyên thuyên đang đi bộ từ làng này qua làng khác để thực hiện công việc kinh doanh nhỏ nhoi nào đó. Họ không vội vã lắm, và sẽ tụ họp để kể về những công việc của họ bất kỳ nơi nào họ cảm thấy có bóng mát. Chẳng có bao nhiêu người có bất kỳ thứ gì trên bàn chân mỏi mệt, ốm yếu của họ, và cũng vậy chẳng bao nhiêu người có được chiếc xe đạp. Thỉnh thoảng họ ăn vài hạt đậu, hay vài hạt ngũ cốc khô. Họ có một bầu không khí của tử tế hòa nhã quanh họ, và chắc chắn họ không bị trói buộc trong những xấu xa của thị trấn. Trên con đường đó có an bình, mặc dù chiếc xe tải thỉnh thoảng chạy ngang qua, mang, có lẽ, những bao than chất nặng đến độ một số dường như sẵn sàng rơi xuống xe bất kỳ lúc nào, nhưng chúng không bao giờ rơi. Một chiếc xe buýt đầy người sẽ đến, tạo ra những âm thanh bởi cái còi của nó. Nhưng chẳng mấy chốc nó sẽ đi qua, nhường lại con đường cho những dân làng – và cho những con khỉ màu nâu, có đến hàng tá, già và trẻ. Khi một chiếc xe tải hay một chiếc xe buýt ầm ầm chạy đến, những con khỉ nhỏ sẽ bám vào mẹ của chúng; chúng sẽ bám vào cho đến khi mọi thứ yên lặng trở lại, và sau đó rải ra trên đường, nhưng không bao giờ đi rất xa khỏi con mẹ. Với những cái đầu to của chúng, và hai mắt sáng cùng sự tò mò, chúng sẽ ngồi gãi ngứa và nhìn ngắm những con khác. Những con khỉ vừa mới lớn ở khắp mọi nơi, đuổi nhau băng qua đường và leo thẳng lên những cái cây, luôn luôn lẩn tránh những con già hơn, nhưng sẽ không lang thang khỏi chúng xa lắm. Có một con đực rất lớn, già rồi nhưng năng động, sẽ ngồi bất động bên đường, nhìn ngắm mọi thứ. Những con khác không đến gần, nhưng khi nó rời đi, tất cả chúng sẽ thong thả theo sau, tung tăng và nô đùa, nhưng luôn di chuyển trong cùng phương hướng chung. Nó là một con đường của hàng ngàn sự việc xảy ra.

 

 Anh ấy là một thanh niên trẻ, và được đi theo cùng bởi hai người khác cùng lứa tuổi. Khá lo lắng với cái trán rộng và dài, hai bàn tay náo động, anh ấy giải thích rằng anh ấy chỉ là một thư ký, với chẳng bao nhiêu tiền và không có nhiều tương lai. Mặc dù anh ấy đã tốt nghiệp đại học thuộc loại khá, anh ấy đã kiếm được công việc này với nhiều khó khăn và sung sướng khi có được nó. Anh ấy vẫn chưa lập gia đình, và không biết anh ấy có thể hay không bởi vì sống thật khó khăn, và anh ấy cần tiền để giáo dục con cái. Tuy nhiên anh ấy mãn nguyện với một chút xíu mà anh ấy kiếm được, bởi vì anh ấy và mẹ của anh ấy có thể sống dựa vào nó và mua những thứ cần thiết cho sống. Trong bất kỳ trường hợp nào, anh ấy đã không có mặt ở đây, anh ấy thêm vào, nhưng chỉ vì một lý do hoàn toàn khác hẳn. Cả hai người bạn của anh ấy, một trong hai người đã lập gia đình, có một vấn đề tương tự như anh ấy, và anh ấy đã thuyết phục theo cùng. Họ đã học đại học, và giống như anh ấy, có những công việc văn phòng loại nhỏ. Tất cả họ đều sạch sẽ, nghiêm trang và khá vui đùa, với hai mắt sáng và những nụ cười biểu cảm.

 “Chúng tôi đến đây để đưa ra cho ông một câu hỏi rất đơn giản, hy vọng nhận được một câu trả lời đơn giản. Mặc dù chúng tôi là những người được giáo dục đại học, chúng tôi vẫn chưa được chuẩn bị sẵn sàng cho sự lý luận sâu thẳm và sự phân tích bao quát, nhưng chúng tôi sẽ lắng nghe điều gì ông chỉ bảo cho chúng tôi. Ông thấy, thưa ông, chúng tôi không biết sống là gì. Chúng tôi đã bị hỗn loạn đó đây, phụ thuộc vào những đảng phái chính trị nào đó, tham gia vào ‘những người làm việc tốt lành’ cho xã hội, tham dự những gặp gỡ của những người lao động, và mọi chuyện của nó; và như nó xảy ra, tất cả chúng tôi đều đam mê âm nhạc. Chúng tôi đã đến những đền chùa và đã mê mải những quyển kinh thiêng liêng, nhưng không lún sâu lắm. Tôi mạo muội kể cho ông tất cả việc này một cách đơn giản và trao cho ông một ít thông tin về chính chúng tôi. Ba chúng tôi đã tụ họp mỗi tối để nói về mọi sự việc và câu hỏi mà chúng tôi muốn đưa ra cho ông là như thế này: mục đích của sống là gì và làm thế nào chúng tôi có thể tìm được nó?”

 

 Tại sao bạn đang đưa ra câu hỏi này? Và nếu người nào đó sẽ bảo cho bạn mục đích của sống là gì, liệu bạn chấp nhận nó và hướng dẫn sống của bạn! bởi nó?

 

 “Chúng tôi đang đưa ra câu hỏi này,” người đã lập gia đình giải thích, “bởi vì chúng tôi bị hoang mang, chúng tôi không biết tất cả sự hỗn loạn này là gì, đau khổ này là gì. Chúng tôi muốn nói chuyện về nó với người nào đó mà không bị hoang mang như chúng tôi, và người mà không kiêu ngạo và ra vẻ uy quyền; người nào đó mà sẽ nói chuyện với tôi một cách bình thường, và không kênh kiệu, như thể họ biết mọi thứ và chúng tôi là những cậu học sinh dốt nát không biết gì cả. Chúng tôi đã nghe rằng ông không giống như thế, và thế là chúng tôi phải đến để hỏi ông sống là gì.”

 “Nó không chỉ là những việc đó, thưa ông,” người đầu tiên thêm vào. “Chúng tôi cũng muốn sống một sống nở hoa, một sống cùng một ý nghĩa nào đó cho nó; nhưng cùng lúc, chúng tôi không muốn trở thành ‘những người đặc biệt nào đó’ hay phụ thuộc vào bất kỳ ‘chủ nghĩa đặc biệt nào’. Một số những bạn bè của chúng tôi phụ thuộc vào những nhóm khác nhau của những người nói hai lời thuộc chính trị và tôn giáo, nhưng chúng tôi không có ham muốn tham gia cùng họ. Những người chính trị thường là những người theo đuổi quyền hành cho chính họ nhân danh chính thể; và những người tôn giáo, đa phần đều nhẹ dạ và mê tín. Vì vậy chúng tôi ở đây, và tôi không biết liệu ông có thể giúp đỡ chúng tôi.”

 

 Lại nữa, nếu một người nào đó đủ dốt nát để bảo cho bạn mục đích của sống là gì, liệu bạn sẽ chấp nhận nó – nếu, dĩ nhiên, nó hợp lý, gây thanh thản và hơi hơi thỏa mãn?

 

 “Tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ,” người đầu tiên nói. “Nhưng anh ấy cũng muốn bảo đảm rằng nó là sự thật, và không chỉ là một sáng chế khôn ngoan nào đó,” một trong những người bạn thêm vào.

 “Tôi nghi ngờ liệu chúng tôi có thể có khả năng nhận xét rõ ràng như thế,” người còn lại thêm vào.

 

 Đó là toàn mấu chốt, đúng chứ? Tất cả các bạn đều thú nhận rằng các bạn khá bị hoang mang. Lúc này, liệu các bạn nghĩ rằng một cái trí hoang mang có thể tìm ra mục đích của sống là gì?

 

 “Tại sao không, thưa ông?” người đầu tiên hỏi. “Chúng tôi bị hoang mang, không phủ nhận điều đó; nhưng nếu qua sự hoang mang chúng tôi không thể nhận biết mục đích của sống là gì, vậy thì không có hy vọng.”

 

 Dù nó có thể dò dẫm và tìm kiếm sâu thẳm bao nhiêu, một cái trí hoang mang chỉ có thể tìm ra cái mà hoang mang thêm nữa; đó không là như thế hay sao?

 

 “Tôi không nắm được điều gì ông đang nhắm đến,” người lập gia đình nói.

 

 Chúng ta không đang cố gắng nhắm đến bất kỳ cái gì. Chúng ta đang thâm nhập từng bước một; và điều đầu tiên phải khám phá, chắc chắn, liệu cái trí có thể luôn luôn suy nghĩ rõ ràng nếu nó bị hoang mang.

 

 “Chắc chắn, nó không thể,” người đầu tiên trả lời mau lẹ. “Nếu tôi bị hoang mang, như đúng là như vậy, tôi không thể suy nghĩ rõ ràng. Suy nghĩ rõ ràng hàm ý sự vắng mặt của hoang mang. Bởi vì tôi bị hoang mang, suy nghĩ của tôi không rõ ràng. Vậy thì cái gì?

 

 Sự kiện là rằng bất kỳ điều gì cái trí hoang mang tìm kiếm và tìm ra cũng phải bị hoang mang; những người lãnh đạo của nó, những đạo sư của nó, những đích đến của nó, sẽ phản ảnh sự hoang mang riêng của nó. Không là như thế hay sao?

 

 “Nhận ra điều đó thật khó khăn,” người lập gia đình nói.

 

 Nhận ra điều đó thật khó khăn do bởi sự lừa dối của chúng ta. Chúng ta nghĩ rằng chúng ta quá khôn ngoan, quá dư thừa khả năng để giải quyết những vấn đề của con người. Hầu hết chúng ta đều sợ hãi khi tự thú nhận sự kiện rằng chúng ta bị hoang mang. Bởi vì lúc đó chúng ta sẽ phải thú nhận rằng chúng ta hoàn toàn không khả năng để giải quyết những vấn đề riêng của chúng ta, những thất bại riêng của chúng ta – mà có nghĩa hoặc thất vọng, hoặc khiêm tốn. Thất vọng dẫn đến cay đắng, yếm thế, và những triết lý hão huyền; nhưng khi có sự khiêm tốn thực sự, vậy thì chúng ta có thể thực sự bắt đầu khám phá và hiểu rõ.

 

 “Tôi hoàn toàn thấy sự thật của điều gì ông đang nói,” người lập gia đình trả lời.

 

 Liệu cũng không là một sự kiện rằng sự chọn lựa thể hiện sự hoang mang, hay sao?

 

 “Tôi không thể hiểu rõ làm thế nào điều đó có thể được,” người thứ hai nói. “Chúng tôi phải chọn lựa, nếu không có sự chọn lựa, không có tự do.”

 

 Bạn chọn lựa khi nào? Chỉ từ sự hoang mang, khi bạn không hoàn toàn chắc chắn. Khi có sự rõ ràng, không có chọn lựa.

 

 “Hoàn toàn đúng, thưa ông,” người lập gia đình thêm vào. “Khi ông thương yêu và muốn lập gia đình với một người, không có sự chọn lựa được dính dáng. Chỉ khi nào không có tình yêu thì ông mới so sánh người này người kia. Trong một cách nào đó, tình yêu là sự rõ ràng, đúng chứ?”

 

 Nó tùy thuộc vào chúng ta có ý gì qua từ ngữ tình yêu. Nếu ‘tình yêu’ bị vây quanh bởi sợ hãi, ghen tuông, quyến luyến, vậy thì nó không là tình yêu, và không có sự rõ ràng. Nhưng lúc này chúng ta không đang nói về tình yêu. Khi cái trí ở trong một trạng thái của hoang mang, sự tìm kiếm của nó cho mục đích của sống, và sự chọn lựa của nó về những mục đích, không có ý nghĩa gì cả, đúng chứ?

 

 “Ông có ý gì qua từ ngữ ‘sự chọn lựa về những mục đích’?”

 

 Khi tất cả các bạn đến đây, hỏi mục đích của sống là gì, các bạn mua bán một mục đích, một đích đến, đúng chứ? Chắc chắn các bạn đã hỏi những người khác cùng câu hỏi đó, nhưng những trả lời của họ đúng là không gây thỏa mãn, và vì vậy các bạn đến đây. Bạn đang chọn lựa, và như chúng ta đã nói, sự chọn lựa được sinh ra từ sự hoang mang. Bị hoang mang, bạn muốn được chắc chắn; và một cái trí mà tìm kiếm sự chắc chắn khi hoang mang chỉ duy trì hoang mang, đúng chứ? Sự chắc chắn được thêm vào sự hoang mang phía bên trong chỉ củng cố sự hoang mang.

 

 “Điều đó rõ ràng,” người đầu tiên trả lời. “Tôi đang bắt đầu thấy rằng một cái trí hoang mang chỉ có thể tìm ra những câu trả lời hoang mang đối với những vấn đề hoang mang. Vậy thì cái gì?”

 

 Chúng ta hãy thâm nhập nó chầm chậm. Những cái trí của chúng ta bị hoang mang, và đó là một sự kiện. Vậy thì những cái trí của chúng ta cũng nông cạn, tầm thường, bị giới hạn; đó là một sự kiện khác, đúng chứ?

 

 “Nhưng chúng tôi không hoàn toàn tầm thường, có một bộ phận của chúng tôi không như thế,” người lập gia đình khẳng định. “Nếu chúng tôi tìm được một phương cách để vượt khỏi sự nông cạn này, chúng tôi có thể phá vỡ nó.”

 

 Đó là một hy vọng gây thanh thản, nhưng liệu nó sẽ thực sự? Bạn có sự nhận thức của truyền thống rằng có một thực thể – Đại ngã, linh hồn, bản thể tinh thần – vượt khỏi tất cả tầm thường này, một thực thể mà có thể và có xuyên thủng nó. Nhưng khi một cái trí tầm thường suy nghĩ rằng có một bộ phận của chính nó mà không tầm thường, nó chỉ duy trì sự tầm thường của nó. Trong khẳng định rằng có Đại ngã, cái tôi cao hơn, và vân vân, một cái trí dốt nát, bị hoang mang vẫn còn bị giam cầm trong những giới hạn của suy nghĩ hoang mang riêng của nó, mà hầu hết đều được đặt nền tảng trên truyền thống, điều gì nó đã được dạy dỗ bởi những người khác.

 

 “Vậy thì chúng tôi sẽ làm gì đây?”

 

 Câu hỏi này không thiếu chín chắn, hay sao? Có lẽ không cần thiết phải đưa ra bất kỳ hành động đặc biệt nào. Trong chính qui trình của hiểu rõ toàn vấn đề, có lẽ có một loại hoàn toàn khác hẳn của hành động.

 

 “Ông có ý rằng hành động được sử dụng sẽ tự bộc lộ chính nó khi chúng tôi đang sống trong hiểu rõ về sống của chúng tôi,” người lập gia đình giải thích. “Lúc này, ông có ý gì qua từ ngữ sống?”

 

 Sống là vẻ đẹp, đau khổ, hân hoan và hoang mang; nó là cái cây, con chim, ánh sáng của mặt trăng trên dòng nước; nó là công việc, đau khổ và hy vọng; nó là chết, sự tìm kiếm cho bất tử, sự tin tưởng và phủ nhận cái Tối thượng; nó là tốt lành, hận thù và ganh tị; nó là tham lam và tham vọng; nó là tình yêu và không tình yêu; nó là sáng chế, và khả năng khai thác máy móc; nó là ngây ngất vô cùng; nó là cái trí, người thiền định, và thiền định. Nó là tất cả mọi thứ. Nhưng làm thế nào những cái trí hoang mang, tầm thường của chúng ta tiếp cận được sống? Điều đó quan trọng, không phải giải thích sống là gì. Tất cả những câu hỏi và trả lời đều phụ thuộc vào sự tiếp cận của chúng ta với sống.

 

 “Tôi thấy rằng hỗn loạn này mà tôi gọi là sống là kết quả của cái trí riêng của tôi,” người đầu tiên nói. “Tôi thuộc về nó và nó thuộc về tôi. Liệu tôi có thể tách rời chính tôi khỏi sống, và tự hỏi chính mình làm thế nào để tiếp cận nó?”

 

 Bạn thực sự đã tách rời chính bạn khỏi sống, đúng chứ? Bạn không nói, “Tôi là tổng thể của sống”, và vẫn còn bất động; bạn muốn thay đổi cái này và hoàn thiện cái kia, bạn muốn khước từ và bám chặt. Bạn, người nhìn ngắm, tiếp tục như một trung tâm vĩnh cửu, bất động trong chuyển động rộng lớn này, và thế là bạn bị trói buộc trong xung đột, trong đau khổ. Lúc này, bạn người mà tách rời, làm thế nào bạn có thể tiếp cận cái tổng thể? Làm thế nào bạn đến được cái bao la này, đến được vẻ đẹp của quả đất và bầu trời.

 

 “Tôi đến với nó như tôi là,” người có gia đình trả lời, “Cùng sự tầm thường của tôi, đang xin xỏ những đáp án vô ích.”

 

 Điều gì chúng ta xin xỏ, chúng ta nhận được. Sống của chúng ta tầm thường, keo kiệt, hoàn toàn nông cạn và hướng về lề thói; và những thượng đế của cái trí tầm thường cũng dốt nát như người tạo tác của chúng. Dù chúng ta sống trong một cung điện hay trong một ngôi làng, dù chúng ta là những thư ký trong một văn phòng hay ngồi trong những chiếc ghế của uy quyền, sự kiện là rằng những cái trí của chúng ta tầm thường, nông cạn, tham vọng, ganh tị; và chính là với những cái trí tầm thường đó chúng ta muốn tìm ra liệu có Thượng đế, sự thật là gì, chính phủ hoàn hảo là gì, và tìm kiếm những đáp án cho vô số những câu hỏi khác nảy ra bất ngờ.

 

 “Vâng, thưa ông, đó là sống của chúng tôi,” người đầu tiên buồn bã thừa nhận. “Chúng tôi có thể làm gì đây?”

 

 Chết đi toàn bộ sự hiện diện của chúng ta, không phải từng chút một, nhưng toàn bộ! Chính là cái trí tầm thường mà cố gắng, mà đấu tranh, mà có những lý tưởng và những hệ thống, mà luôn luôn đang hoàn thiện chính nó bằng những đạo đức vun quén. Đạo đức không còn là đạo đức khi nó được vun quén.

 

 “Tôi có thể thấy rằng chúng tôi sẽ chết đi quá khứ,” người đầu tiên nói, “nhưng nếu tôi chết đi quá khứ, vậy thì có cái gì?”

 

 Bạn đang nói, đúng chứ? – rằng bạn chết đi quá khứ chỉ khi nào bạn được bảo đảm một thay thế gây thỏa mãn cho điều gì bạn đã từ bỏ. Đó không là từ bỏ, đó chỉ là một kiếm được khác. Một cái trí tầm thường muốn biết có cái gì sau khi chết sẽ tìm được câu trả lời tầm thường riêng của nó. Bạn phải chết đi tất cả cái đã được biết cho cái không biết được hiện diện.

 

 “Tôi đưa ra câu hỏi đó từ sự không suy nghĩ. Tôi có hiểu rõ, thưa ông, điều gì ông đã đang nói, và đây không chỉ là một câu nói bằng từ ngữ và lễ phép. Tôi nghĩ mỗi người chúng tôi đã cảm thấy một cách thăm thẳm sự thật về tất cả điều đó, và cảm thấy này là điều quan trọng. Từ cảm thấy này, hành động có thể và sẽ xảy ra. Liệu chúng tôi được phép viếng thăm ông lại?”

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_____________________________________________

 

 

 

Chương 23

 

‘NẾU KHÔNG CÓ TỐT LÀNH VÀ TÌNH YÊU,

NGƯỜI TA KHÔNG CÓ GIÁO DỤC’

 

 

Đ

ược xếp ngồi trên một cái bục cao, anh ấy đang chơi một nhạc cụ bảy dây cho một số nhỏ khán giả quen thuộc với loại nhạc cổ điển này. Họ đang ngồi trên nền nhà trước mặt anh ấy; trong khi từ một vị trí phía sau anh ấy một dụng cụ khác, chỉ có bốn dây, đang được chơi. Anh ấy là một thanh niên trẻ, nhưng hoàn toàn là bậc thầy của đàn bảy dây và loại âm nhạc phức tạp đó. Anh ấy sẽ sáng tác ngẫu hứng trước mỗi bài hát; sau đó sẽ đến bài hát, và trong đó sẽ có nhiều kỹ thuật ngẫu hứng hơn. Bạn sẽ không bao giờ nghe bất kỳ bài hát nào được chơi hai lần trong cùng cách. Những từ ngữ được giữ lại, nhưng bên trong một cái khung nào đó có nốt cao tuyệt vời, và người nhạc sĩ có thể sáng tác thêm bao nhiêu cũng được; những thay đổi và những kết hợp càng tuyệt vời bao nhiêu, người nhạc sĩ càng vĩ đại bấy nhiêu. Trên những dây đàn, những từ ngữ không thể xảy ra được; nhưng tất cả những người đang ngồi ở đó biết được những từ ngữ, và họ thâm nhập vào những ngây ngất qua chúng. Cùng những cái đầu lắc lư và những bàn tay cử động duyên dáng, họ duy trì thời gian hoàn hảo đó, và sẽ có một cái vỗ êm ả trên đùi tại khúc cuối của âm điệu. Người nhạc sĩ đang nhắm nghiền hai mắt và hoàn toàn bị nuốt trọn trong sự tự do sáng tạo của anh ấy, và trong vẻ đẹp của âm thanh; cái trí và những ngón tay của anh ấy phối hợp hoàn hảo. Và những ngón tay kỳ diệu làm sao! Thanh thanh và nhanh nhẹn, dường như chúng có một sống riêng của chúng. Chúng chỉ không cựa quậy tại khúc cuối của bài hát trong cái khung đặc biệt đó, và sau đó chúng sẽ yên lặng và nghỉ ngơi; nhưng bằng sự mau lẹ không thể tin được chúng sẽ bắt đầu một bài hát khác trong một cái khung khác hẳn. Hầu như chúng thôi miên bạn bởi sự duyên dáng và mau lẹ của chuyển động. Và những sợi dây đó, những âm thanh kỳ diệu mà chúng tạo ra! Chúng được ấn bởi những ngón tay của bàn tay trái đến sự căng thẳng thích hợp, trong khi những ngón tay của bàn tay phải khảy chúng bằng sự thanh thản và kiểm soát.

 Mặt trăng sáng rực phía bên ngoài, và những cái bóng sẫm bất động; qua cửa sổ, con sông vừa nhìn thấy được, một dòng chảy của màu bạc tương phản những cái cây bất động, tối sẫm trên bờ bên kia. Một sự việc lạ thường đang xảy ra trong không gian mà là cái trí. Nó đang nhìn ngắm những chuyển động duyên dáng của những ngón tay, đang lắng nghe những âm thanh du dương, đang quan sát những cái đầu lắc lư và những bàn tay nhịp nhàng của những con người yên lặng. Bỗng nhiên người nhìn ngắm, người lắng nghe, tan biến; anh ấy đã không bị ru ngủ bởi những sợi dây đàn du dương, nhưng hoàn toàn không còn hiện diện. Chỉ có không gian rộng lớn mà là cái trí. Tất cả những sự vật sự việc của con người và quả đất đều ở trong nó, nhưng chúng là những bờ viền phía bên ngoài, mờ mờ và xa xôi. Bên trong không gian nơi không có gì cả, có một chuyển động, và chuyển động đó là bất động. Nó là một chuyển động rộng lớn, thăm thẳm, không phương hướng, không động cơ, mà bắt đầu từ những bờ phía bên ngoài, và cùng sức mạnh không thể tin được đang tiến về hướng trung tâm – một trung tâm mà là mọi nơi bên trong bất động, bên trong chuyển động mà là không gian. Trung tâm này là tình trạng hoàn toàn một mình, không bị ô uế, không thể biết được, một cô đơn mà không là cô lập, mà không kết thúc cũng không khởi đầu. Nó hoàn toàn trong chính nó, và không phải được tạo ra; những cái bờ viền bên ngoài nằm trong nó nhưng không thuộc về nó. Nó ở đó, nhưng không ở bên trong khu vực thuộc cái trí của con người. Nó là cái tổng thể, cái nguyên vẹn, nhưng không thể tiếp cận được.

 

 Có bốn người trong số họ, tất cả những cậu trai khoảng cùng lứa tuổi, mười sáu hay mười tám. Khá nhút nhát, các em cần thúc giục nhẹ nhàng, nhưng ngay khi bắt đầu nói, hầu như các em không thể ngừng lại, và những câu hỏi háo hức đang tuôn ra lẫn lộn. Bạn có thể thấy rằng họ đã nói chuyện về nó với chính họ nhiều lần trước kia, và đã chuẩn bị những câu hỏi viết sẵn, nhưng sau một hay hai câu hỏi, họ đã quên điều gì họ đã viết; và những từ ngữ của họ được trôi chảy tự do từ những suy nghĩ ngay lúc này của riêng họ. Mặc dù không thuộc những gia đình giàu có, họ sạch sẽ và gọn gàng trong quần áo của họ.

 “Thưa ông, khi ông nói chuyện cùng chúng tôi, những học sinh cách đây hai hay ba ngày,” người ngồi gần nhất bắt đầu, “ông đã nói điều gì đó rằng sự giáo dục đúng đắn cần thiết ra sao nếu chúng tôi muốn gặp gỡ sống. Tôi ước ao ông sẽ giải thích lại cho chúng tôi ông có ý gì qua từ ngữ sự giáo dục đúng đắn. Chúng tôi đã cùng nhau bàn luận về nó, nhưng chúng tôi hoàn toàn không hiểu rõ.”

 

 Hiện nay tất cả các bạn nhận được loại giáo dục nào?

 

 “Ồ, chúng tôi đang học đại học, và chúng tôi đang được dạy những sự việc thông thường mà cần thiết cho một nghề nghiệp được cho sẵn,” em ấy trả lời. “Tôi sắp sửa là một kỹ sư, những người bạn của tôi ở đây đang học những môn học khác nhau về vật lý, văn chương và kinh tế. Chúng tôi đang tham dự những khóa học được sắp xếp sẵn, và đọc những quyển sách được quy định sẵn, và khi có thời gian chúng tôi đọc một vài quyển tiểu thuyết; nhưng ngoại trừ những trò chơi, hầu hết thời gian chúng tôi đều dành cho việc học hỏi của chúng tôi.”

 

 Bạn nghĩ từng đó là đầy đủ để được giáo dục đúng đắn cho sống hay sao?

 

 “Từ điều gì ông đã nói, thưa ông, nó không đầy đủ đâu,” người thứ hai trả lời. “Nhưng đó là tất cả mà chúng tôi nhận được, và thông thường chúng tôi nghĩ chúng tôi đang được giáo dục.”

 

 Chỉ học đọc và viết, vun đắp ký ức và vượt qua vài kỳ thi nào đó, thâu lượm những khả năng hay kỹ năng nào đó với mục đích có một việc làm – đó là giáo dục hay sao?

 

 “Tất cả điều này không cần thiết hay sao?”

 

 Có, chuẩn bị một phương tiện đúng đắn để kiếm sống là cần thiết; nhưng đó không là tất cả sống. Cũng có tình dục. tham vọng, ganh tị, yêu nước, bạo lực, chiến tranh, tình yêu, chết, Thượng đế, sự liên hệ của con người với con người, mà là xã hội – và quá nhiều sự việc khác. Liệu bạn được giáo dục để gặp gỡ cánh đồng lớn lao này được gọi là sống?

 

 “Ai sẽ giáo dục chúng tôi như thế,” người thứ ba hỏi. “Những giáo viên và những giáo sư của chúng tôi dường như quá dửng dưng. Một số họ thông minh và đọc nhiều, nhưng không người nào trong họ đưa ra bất kỳ suy nghĩ nào về loại sự việc này. Chúng tôi bị đẩy đi, và chúng tôi nghĩ rằng chính chúng tôi may mắn nếu có được những mảnh bằng; mọi thứ đang trở nên quá khó khăn.”

 “Ngoại trừ những đam mê thuộc tình dục của chúng tôi, mà khá rõ ràng,” người đầu tiên nói, “chúng tôi không biết gì về sống cả; mọi chuyện khác dường như khá mơ hồ và xa vời. Chúng tôi nghe cha mẹ phàn nàn về việc không có đủ tiền, chúng tôi nhận ra rằng họ bị kẹt trong những khe rãnh nào đó cho những ngày còn lại của họ. Vì vậy ai có thể dạy dỗ chúng tôi về sống?”

 

 Không người nào có thể dạy dỗ bạn, nhưng bạn có thể học hành. Có một khác biệt vô cùng giữa học hành và được dạy dỗ. Học hành tiếp tục suốt sống, ngược lại được dạy dỗ chỉ trải qua trong vài tiếng đồng hồ hay vài năm – và sau đó, suốt sống của bạn, bạn lặp lại điều gì đã được dạy. Điều gì bạn đã được dạy dỗ chẳng mấy chốc trở thành những thông điệp chết rồi; và thế là sống, một sự việc đang sống, trở thành một trận chiến của những nỗ lực hão huyền. Bạn bị quẳng vào sống mà không có sự thanh thản hay sự nhàn rỗi để hiểu rõ nó; trước khi bạn biết bất kỳ điều gì về sống, bạn đã ở chính giữa nó rồi, kết hôn, bị trói buộc trong một công việc, cùng xã hội đang hò hét một cách không thương tiếc quanh bạn. Bạn phải học hành về sống từ thời niên thiếu trở đi, không phải khoảnh khắc cuối cùng; khi tất cả chúng ta đã lớn lên, nó hầu như quá trễ rồi.

 Liệu bạn biết sống là gì? Nó trải dài từ khoảnh khắc bạn được sinh ra đến khoảnh khắc bạn chết đi, và có lẽ vượt khỏi. Sống là một tổng thể phức tạp, rộng lớn; nó giống như một ngôi nhà mà trong đó mọi thứ đang xảy ra cùng một lúc. Bạn thương yêu và bạn hận thù; bạn tham lam, ganh tị, và cùng lúc bạn cảm thấy bạn không nên như thế. Bạn tham vọng, và cũng có thất vọng hay thành công, theo sau là sự thôi thúc của lo âu, sợ hãi và tàn nhẫn; và chẳng mấy chốc một cảm thấy của vô ích trong tất cả điều đó. Sau đó có những kinh hoàng và những tàn nhẫn của chiến tranh, và hòa bình qua khủng bố; có chủ nghĩa quốc gia, sự cai trị, mà ủng hộ chiến tranh; có chết tại khúc cuối của con đường của sống, hay bất kỳ nơi nào trên con đường đó. Có sự tìm kiếm Thượng đế, cùng những niềm tin xung đột của nó và những cãi cọ giữa những tôn giáo có tổ chức. Có đấu tranh để kiếm được và giữ được công việc; có hôn nhân, con cái, bệnh tật, và sự thống trị của xã hội và chính thể. Sống là tất cả điều này, và còn nhiều hơn nữa; và bạn bị quẳng vào đống hỗn loạn này. Thông thường bạn chìm lỉm trong nó, đau khổ và mất mát; và nếu bạn còn sống sót bằng cách leo lên đỉnh của cái đống này, bạn vẫn còn là bộ phận của đống hỗn loạn. Đây là điều gì chúng ta gọi là sống, đấu tranh và đau khổ vô tận, cùng một chút hân hoan đó đây. Ai sẽ dạy dỗ bạn về tất cả điều này? Hay nói khác đi, làm thế nào bạn sẽ học hành nó? Thậm chí nếu bạn có khả năng và tài năng, bạn bị chất đầy bởi tham vọng, bởi ham muốn cho tiếng tăm, cùng những thất vọng và đau khổ của nó.Tất cả điều này là sống, đúng chứ? Và vượt khỏi tất cả điều này cũng là sống.

 

 “Bất hạnh thay, chúng tôi chẳng biết bao nhiêu về sự đấu tranh tổng thể,” người đầu tiên tiếp tục, “nhưng điều gì ông bảo cho chúng tôi về nó đã tiềm ẩn trong chúng tôi rồi. Tôi muốn là một kỹ sư nổi tiếng, tôi muốn thắng tất cả họ; vì vậy tôi phải làm việc thật cực nhọc và phải biết được những con người đúng đắn; tôi phải lên kế hoạch, tính toán cho tương lai. Tôi phải băng qua sống.”

 

 Đó chính xác là nó. Mọi người đều nói rằng tôi phải tạo ra một chỗ đứng trong sống; mọi người đều sống vì anh ấy, dù trong kinh doanh, tôn giáo hay quốc gia. Bạn muốn trở nên nổi tiếng, và người láng giềng của bạn cũng vậy, và người láng giềng của anh ấy cũng vậy; và vì vậy nó giống hệt với mọi người, từ người cao nhất đến người thấp nhất trong quả đất này. Thế là chúng ta thiết lập một xã hội được đặt nền tảng trên tham vọng, ganh tị và tham lợi, mà trong đó mỗi người là kẻ thù của người khác, và bạn được ‘giáo dục’ để tuân phục vào xã hội không hiệp thông này, để phù hợp vào cái khung hiểm độc của nó.

 

 “Nhưng chúng tôi phải làm gì?” người thứ hai hỏi. “Đối với tôi dường như chúng tôi phải tuân phục vào xã hội, hoặc bị hủy diệt, liệu có bất kỳ phương cách nào thoát khỏi nó, thưa ông?”

 

 Lúc này bạn là những người tạm gọi là được giáo dục để phù hợp vào xã hội này; những khả năng của bạn được phát triển để làm cho bạn có khả năng có được một kiếm sống bên trong cái khuôn mẫu. Cha mẹ của bạn, những người giáo dục của bạn, chính phủ của bạn, tất cả đều quan tâm đến sự an toàn về tài chánh và hiệu quả của bạn, đúng chứ?

 

 “Tôi không biết về chính phủ, thưa ông,” người thứ tư thêm vào, “Nhưng cha mẹ chúng tôi trải qua những ngày kiếm tiền cực nhọc của họ để giúp đỡ chúng tôi có thể có một tấm bằng đại học, để cho chúng tôi có thể kiếm sống. Họ thương yêu chúng tôi.?

 Thế à? Chúng ta hãy xem thử. Chính phủ muốn bạn là những nhân viên có hiệu quả để điều hành chính thể, những công nhân kỹ nghệ ngoan ngoãn để duy trì kinh tế, và những người lính có khả năng để giết ‘kẻ thù’; không phải như thế hay sao?

 

 “Tôi nghĩ đúng là chính phủ làm như vậy. Nhưng cha mẹ của chúng tôi tử tế hơn; họ nghĩ đến hạnh phúc của chúng tôi và muốn chúng tôi trở thành những công dân tốt lành.”

 

 Vâng, họ muốn bạn là những ‘công dân tốt lành’, mà có nghĩa tham vọng được kính trọng, tham lợi mãi mãi, và buông thả trong sự nhẫn tâm được chấp nhận của xã hội mà được gọi là ganh đua, để cho bạn và họ có lẽ được an toàn. Đây là điều gì cấu thành một người công dân được gọi là tốt lành; nhưng liệu nó là tốt lành hay cái gì đó rất xấu xa? Bạn nói rằng cha mẹ của bạn thương yêu bạn; nhưng nó là như thế hay sao? Tôi không đang mỉa mai. Tình yêu là một sự việc lạ thường; nếu không có nó, sống là trơ trụi. Bạn có lẽ có nhiều sở hữu và ngồi trong chiếc ghế của uy quyền, nhưng nếu không có vẻ đẹp và sự vĩ đại của tình yêu, sống chẳng mấy chốc trở nên đau khổ và hoang mang. Tình yêu hàm ý – đúng chứ? – rằng những người được thương yêu được thả cho hoàn toàn tự do để phát triển trong sự trọn vẹn của họ, để là cái gì đó to tát hơn chỉ là những chiếc máy của xã hội. Tình yêu không xô đẩy hoặc qua những đe dọa công khai hoặc tinh tế của những bổn phận và những trách nhiệm. Nơi nào có bất kỳ hình thức của ép buộc hay áp lực của uy quyền, không có tình yêu.

 

 “Tôi không nghĩ đây hoàn toàn là loại tình yêu mà người bạn của tôi đang nói,” người thứ ba nói. Cha mẹ chúng tôi thương yêu chúng tôi, nhưng không phải trong cách đó. Tôi biết một người bạn muốn làm một họa sĩ, nhưng người cha của bạn ấy lại muốn bạn ấy là một người kinh doanh, và ông ấy đe dọa cắt đứt mọi trợ giúp nếu cậu ấy không làm bổn phận của cậu ấy.”

 

 Điều gì những bậc cha mẹ gọi là bổn phận không là tình yêu, nó là một hình thức của ép buộc; và xã hội sẽ ủng hộ những bậc cha mẹ, bởi vì điều gì họ đang làm đáng được kính trọng. Những cha mẹ lo lắng cho cậu trai có được một công việc an toàn và kiếm được một món tiền nào đó; nhưng với một dân số khổng lồ như thế, có hàng ngàn thí sinh cho mỗi công việc, và cha mẹ nghĩ rằng cậu trai không bao giờ kiếm đủ tiền qua việc vẽ vời; vì vậy họ cố gắng ép buộc cậu trai vượt qua điều gì họ nghĩ là một ao ước thoáng chốc ngu xuẩn. Họ nghĩ nó là một cần thiết cho cậu trai phải tuân phục xã hội, để được kính trọng và an toàn. Đây được gọi là tình yêu. Nhưng liệu nó là tình yêu? Hay nó là sự sợ hãi bị che đậy bởi từ ngữ ‘tình yêu’?

 

 “Khi ông diễn tả nó theo cách đó, tôi không biết nói gì đây,” người thứ ba trả lời.

 

 Liệu có bất kỳ cách nào khác để diễn tả nó? Điều gì vừa được nói có lẽ gây khó chịu, nhưng nó là một sự kiện. Cái tạm gọi là giáo dục mà chúng ta có được hiện nay chắc chắn không giúp đỡ bạn gặp gỡ sự phức tạp này của sống; bạn đến với nó không chuẩn bị và bị nuốt trọn trong nó.

 

 “Nhưng ai có để giáo dục chúng tôi hiểu rõ sống? Chúng tôi không có những người thầy như thế, thưa ông.”

 

 Người giáo dục cũng phải được giáo dục. Những người lớn tuổi nói rằng bạn, thế hệ sắp đến, phải tạo ra một thế giới khác hẳn, nhưng họ không có ý gì về nó cả. Trái lại, bằng suy nghĩ và chăm sóc kỹ lưỡng họ sắp đặt ‘giáo dục’ bạn để tuân phục vào một khuôn mẫu cũ kỹ cùng một số bổ sung nào đó. Mặc dù họ có lẽ nói rất khác biệt, những giáo viên và cha mẹ, được ủng hộ bởi chính phủ và xã hội, bảo đảm rằng bạn được giáo dục để tuân phục truyền thống, để chấp nhận tham vọng và ganh tị như một cách tự nhiên của sống. Họ không quan tâm một phương cách mới mẻ của sống, và đó là lý do tại sao người giáo dục, chính anh ấy, không đang được giáo dục đúng đắn. Thế hệ cũ kỹ đã tạo ra thế giới của chiến tranh này, thế giới của thù hận này và sự phân chia giữa con người và con người; và thế hệ mới mẻ hơn đang theo sau rất kỹ càng trong những bước chân của nó.

 

 “Nhưng chúng tôi muốn được giáo dục đúng đắn, thưa ông. Chúng tôi phải làm gì đây?”

 

 Trước hết, thấy rất rõ ràng một sự kiện đơn giản: rằng không phải chính phủ, cũng không phải những người giáo viên hiện nay của bạn, cũng không phải cha mẹ của bạn, lo lắng để giáo dục bạn đúng đắn; nếu họ thực hiện, thế giới này sẽ hoàn toàn khác hẳn, và không có những chiến tranh. Vì vậy nếu bạn muốn được giáo dục đúng đắn, bạn phải tự bắt đầu nó cho chính bạn; và khi bạn lớn lên, lúc đó bạn sẽ bảo đảm rằng con cái riêng của bạn được giáo dục đúng đắn.

 

 “Nhưng làm thế nào chúng tôi có thể tự giáo dục đúng đắn chính chúng tôi? Chúng tôi cần một người nào đó để dạy dỗ chúng tôi.”

 

 Bạn có những người giáo viên để dạy bạn môn toán, môn văn và vân vân; nhưng giáo dục là cái gì đó thăm thẳm và bao quát hơn là chỉ thuần túy thâu lượm thông tin. Giáo dục là sự vun quén cái trí để cho hành động không là tự cho mình là trung tâm; nó là đang học hành qua sống để phá vỡ những bức tường mà cái trí xây dựng với mục đích được an toàn, và từ đó nảy sinh sợ hãi cùng tất cả những phức tạp của nó. Muốn được giáo dục đúng đắn bạn phải học hành chăm chỉ và không lười biếng. Hãy giỏi giang trong những trò chơi, không đánh đập người khác, nhưng hãy khiến thời gian trôi qua vui vẻ đối với chính bạn. Ăn thức ăn đúng đắn, và giữ gìn cơ thể khỏe mạnh. Hãy để cho cái trí tỉnh táo và có thể giải quyết những vấn đề của sống, không như một người Ấn giáo, một người Cộng sản, hay một người Thiên chúa giáo, nhưng như một con người. Muốn được giáo dục đúng đắn, bạn phải hiểu rõ về chính mình; bạn phải tiếp tục học hành về chính bạn. Khi bạn ngừng học hành, sống trở thành xấu xa và đau khổ. Nếu không có tốt lành và tình yêu, bạn không được giáo dục đúng đắn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

_________________________________________________

 

 

 

Chương 24

 

‘HẬN THÙ VÀ BẠO LỰC’

 

 

C

òn khá sớm; mặt trời sẽ lên trong một tiếng đồng hồ hay như thế. Sao Hồng thập tự Nam sẽ rất rõ ràng và đẹp lạ lùng trên những cây dừa. Mọi thứ rất yên lặng; cây cối bất động và sẫm đen, và mỗi sinh vật nhỏ xíu của quả đất đều yên lặng. Có một tinh khiết và một phước lành phủ lên thế giới đang ngủ yên.

 Con đường dẫn qua một lùm cây dừa, vượt qua một cái ao lớn, và ra khỏi, đến nơi những ngôi nhà bắt đầu. Mỗi ngôi nhà đều có một mảnh vườn, được giữ gìn cẩn thận, và những cái khác lại bị bỏ quên. Có một mùi hoa nhài trong không khí, và những giọt sương khiến cho mùi thơm của nó phong phú thêm. Không có bất kỳ ánh đèn nào trong những ngôi nhà, và những vì sao vẫn còn sáng, nhưng có một thức dậy trong bầu trời phía đông. Một người đạp xe xuất hiện đang ngáp dài đi ngang qua mà không quay đầu lại. Một người nào đó đang khởi động một chiếc xe hơi và đang từ từ nổ máy cho ấm, và có một tiếng còi mất kiên nhẫn. Qua khỏi những ngôi nhà, đường sá, qua những cánh đồng lúa và quẹo trái, hướng về thị trấn ngoằn ngoèo.

 Một con đường nhỏ tách khỏi con đường và theo một lối dẫn xuống nước. Những cây dừa dọc theo hai bờ của nó được phản ảnh rõ ràng trên dòng nước, yên lặng, và một con chim trắng lớn đã sẵn sàng làm việc, đang cố gắng bắt cá. Vẫn chưa có người nào khác trên con đường nhỏ đó, nhưng chẳng mấy chốc sẽ có nhiều người, bởi vì nó được sử dụng bởi nhiều người dân địa phương như một lối đi tắt đến con đường chính. Ra khỏi con đường dẫn xuống nước có một ngôi nhà ẩn dật, với một cái cây lớn trong một cái vườn khá xinh. Bình minh lúc này đã lên đầy đủ, và vì sao mai hầu như có thể thấy được trên cây; nhưng đêm tối vẫn còn giữ ngôi nhà lại. Một người phụ nữ đang ngồi trên một tấm chiếu dưới cái cây, hòa một nhạc cụ bằng dây được dựa trên đùi của bà ấy. Lúc này bà ấy hát câu gì đó trong tiếng Phạn; nó có tánh tôn giáo thăm thẳm, và khi những từ ngữ tràn đầy không khí ban mai, toàn bầu không khí nơi đó dường như thay đổi, bắt đầu được nạp đầy sự phong phú và ý nghĩa lạ lùng. Sau đó bà ấy bắt đầu hát một bài hát mà được hát chỉ vào tiếng đồng hồ đó của buổi sáng. Nó thật quyến rũ. Bà ấy hoàn toàn không biết rằng người nào đó đang lắng nghe, và bà ấy cũng không thèm quan tâm liệu có bất kỳ người nào hay không, bởi vì bà ấy hoàn toàn thâm nhập trong bài hát đó. Bà ấy có một giọng hát rõ ràng, hay, và hoàn toàn tận hưởng một cách nghiêm túc và trang nghiêm. Người ta hầu như không thể nghe được dụng cụ bằng dây, nhưng giọng hát của bà ấy đã đi qua dòng nước rõ ràng và mạnh mẽ. Những từ ngữ và âm thanh lấp đầy thân tâm của người ta, và có sự hân hoan của tinh khiết vô cùng.

 

 Ông ấy đến đây cùng nhiều người bạn, nhưng chắc chắn một số là những đệ tử. Một người đàn ông to lớn, rất đen và có vóc dáng rất khỏe mạnh, ông ấy dường như rất sinh lực, và về cơ thể ông ấy rất năng động. Ông ấy tắm rửa sạch sẽ, và quần áo của ông ấy sạch sẽ không một đốm bẩn. Khi ông ấy nói chuyện, hai môi của ông ấy dường như che phủ nguyên khuôn mặt của ông ấy; một sự giận dữ bên trong xuất hiện đang nuốt trọn ông ấy, và cái đầu to của ông ấy, với mái tóc dày, được giữ cao bởi uy quyền và sự khinh miệt. Nụ cười của ông ấy bị ép buộc, và bạn có thể thấy rằng ông ấy cười với rất ít người. Hai mắt của ông ấy trực tiếp và không dè dặt, thể hiện một tự tin hoàn toàn trong tất cả mọi điều ông ấy nói. Có cái gì đó tiềm năng lạ lùng quanh ông ấy.

 “Tôi hy vọng ông sẽ tha thứ cho tôi nếu tôi thâm nhập vào vấn đề ngay tức khắc; tôi không thích vòng vo, nhưng thích đi thẳng vào mấu chốt. Tôi ở cùng một nhóm đông người mà muốn hủy diệt truyền thống Bà la môn và đặt người Bà la môn trong vị trí của anh ấy. Anh ấy đã trục lợi chúng tôi một cách tàn nhẫn, và lúc này đến phiên chúng tôi. Anh ấy đã cai trị chúng tôi, khiến cho chúng tôi cảm thấy thấp kém một cách ngu xuẩn và nhượng bộ những thần thánh của anh ấy. Chúng tôi sẽ đốt cháy những thần thánh của anh ấy. Chúng tôi không muốn những từ ngữ của anh ấy làm hư hỏng ngôn ngữ của chúng tôi, mà cổ xưa hơn ngôn ngữ của anh ấy. Chúng tôi đang lên kế hoạch để đuổi anh ấy ra khỏi vị trí nổi bật, và chúng tôi sẽ khiến cho chúng tôi thông minh hơn và ranh mãnh hơn anh ấy. Anh ấy đã tước đoạt chúng tôi khỏi sự giáo dục, nhưng thậm chí như thế chúng tôi sẽ chiến thắng.”

 

 Thưa bạn, tại sao lại có hận thù này đối với những con người khác? Bạn không đang trục lợi hay sao? Bạn không dìm những người khác xuống hay sao? Bạn không ngăn cản những người khác không được giáo dục đúng đắn hay sao? Bạn không đang lên kế hoạch để khiến những người khác chấp nhận những thần thánh của bạn và những giá trị của bạn hay sao? Hận thù đều giống hệt, dù nó ở trong bạn hay trong những người tạm gọi là Bà la môn.

 “Tôi không nghĩ ông hiểu rõ. Người ta có thể bị quản thúc trong một khoảng thời gian nào đó. Đây là thời điểm của những người bị chà đạp. Chúng tôi sẽ vùng dậy và lật đổ luật lệ của Bà la môn; chúng tôi được tổ chức tốt, và chúng tôi sẽ nỗ lực làm việc để thực hiện điều này. Chúng tôi không muốn những thần thánh của họ cũng như những giáo sĩ của họ; chúng tôi muốn là những người bằng họ, hay vượt trên họ.”

 

 Liệu sẽ không tốt lành hơn khi nói chuyện có suy nghĩ nhiều hơn về vấn đề của sự liên hệ con người? Quá dễ dàng khi nói chuyện về không gì cả, rơi vào những khẩu hiệu, tự mê hoặc chính mình và những người khác bằng nói chuyện hai lời. Chúng ta là những con người, thưa bạn, mặc dù chúng ta có lẽ gọi mình bằng những cái tên khác nhau. Quả đất này là của chúng ta, nó không là quả đất của người Bà la môn, người Nga hay người Mỹ. Chúng ta tự hành hạ chính mình bằng những phân chia xuẩn ngốc đó. Người Bà la môn không hư hỏng nhiều hơn bất kỳ người nào khác mà đang tìm kiếm quyền hành và chức vụ; những thần thánh của anh ấy không có gì giả dối hơn những thần thánh của bạn và những người khác sáng chế. Quẳng đi một hình ảnh và thế vào một hình ảnh khác trong vị trí của nó dường như hoàn toàn vô ích, dù hình ảnh đó được làm bằng tay hay cái trí.

 

 “Trong lý thuyết tất cả điều này có lẽ như thế, nhưng trong sống hàng ngày chúng tôi phải đối diện những sự kiện. Những người Bà la môn đã trục lợi những người khác trong hàng thế kỷ; họ đã phát triển sự khôn ngoan ranh mãnh, và lúc này bám vào tất cả những vị trí chọn lựa. Chúng tôi vùng dậy để lật đổ những vị trí của họ, và chúng tôi đang thực hiện nó hoàn toàn