Madras, 1971

Madras, 1971
Đối thoại 12 – Nghịch lý của Nhân duyên
Đối thoại 13 – Truyền thống và Hiểu biết
Đối thoại 14 – Xung đột và Ý thức
Đối thoại 15 – Bản chất của Thâm nhập
Đối thoại 16 – Trật tự và Sự Hình thành Ý tưởng
Đối thoại 17 – Sự vật, Hiểu biết và Nhận biết
Đối thoại 18 – Năng lượng và Phân chia
Đối thoại 19 – Tự do và Cánh đồng

Đối thoại 12

MADRAS, 1971

NGHỊCH LÝ CỦA NHÂN DUYÊN

Madras, ngày 3 tháng 1 năm 1971

N

gười hỏi S: Trong vật lý chúng ta có những vấn đề nào đó không thể giải quyết được. Nếu thế giới hoàn toàn là nhân duyên, vậy thì anh không thể thay đổi được bất kỳ thứ gì. Nếu thế giới hoàn toàn không là nhân duyên, anh không thể tìm ra bất kỳ những qui luật nào cho một thế giới như thế. Hoặc thế giới là nhân duyên hoặc không là nhân duyên. Dĩ nhiên, nếu anh nghĩ về nguyên nhân và hậu quả như một thực thể duy nhất, nếu tất cả thế giới là một và không có sự phân chia thành những mảnh, vậy thì dĩ nhiên không có nguyên nhân và hậu quả.

 Nếu toàn vũ trụ là vật chất và bị ảnh hưởng bởi những qui luật vật chất, vậy thì anh không có sự chọn lựa. Trong một vật thuần túy vật chất, không có sự chọn lựa. Thậm chí nếu linh hồn hay bất kỳ cái gì, có khác biệt với loại sự việc chúng ta đang trình bày, nó vẫn không có ý nghĩa đặc biệt nào nếu nó lệ thuộc những qui luật vật chất. Anh không thể nói rằng không có sự liên hệ nguyên nhân-hậu quả bởi vì nó không tự nhiên. Anh cũng không thể chấp nhận nguyên nhân và hậu quả bởi vì không có sự kiểm soát nó và vì vậy khi nói điều đó có ích lợi gì? Đây là sự nghịch lý. Phương cách vượt khỏi sự nghịch lý này là gì?

Krishnamurti: Bạn đang nói về nghiệp lực?

S: Không. Vũ trụ vật chất là khép kín. Ở đây không có chuyển động gì cả.

Krishnamurti: Tất cả điều này hàm ý thời gian, đúng chứ? Đó là, bất kỳ thứ gì được sắp xếp vào cùng nhau, ngang hay dọc, đều là thời gian. Nguyên nhân và hậu quả đều trong thời gian. Nguyên nhân đang trở thành hậu quả và hậu quả đó đang là nguyên nhân, tất cả đều ở trong lãnh vực của thời gian. Dù tôi đưa bàn tay lên theo hướng này hay hướng kia, dù chuyển động theo chiều dài hay chiều đứng – tất cả đều ở trong lãnh vực của thời gian. Thưa bạn, bạn đang hỏi liệu chúng ta có thể chuyển động khỏi thời gian?

S: Không. Trải nghiệm của một qui luật vật chất ở trong thời gian. Người ta không đặt ra những câu hỏi trong qui luật đó, và liệu người ta có sự chọn lựa gì hay không?

Krishnamurti: Không. Bên trong ngục tù bạn có thể vận hành, nhưng nó luôn luôn ở trong lãnh vực của thời gian, nguyên nhân-hậu quả và hậu quả-nguyên nhân đều ở trong lãnh vực của thời gian. Ký ức, trải nghiệm, hiểu biết đều ở trong thời gian và sự suy nghĩ là sự phản hồi của tất cả điều đó. Nếu tôi không có ký ức, tôi không thể suy nghĩ; tôi sẽ ở trong một trạng thái quên lãng. Và sự suy nghĩ là sự phản hồi của ký ức. Sự suy nghĩ ở trong lãnh vực của thời gian bởi vì nó được sắp xếp vào chung qua trải nghiệm, hiểu biết, ký ức và ký ức là bộ phận của những tế bào não.

 Vì vậy sự suy nghĩ không bao giờ có thể chuyển động khỏi lãnh vực của thời gian, bởi vì sự suy nghĩ không bao giờ được tự do. Sự suy nghĩ luôn luôn cũ kỹ. Giữa những khoảng ngừng của hai suy nghĩ, người ta có thể bắt gặp cái gì đó mới mẽ và diễn giải nó dựa vào thời gian. Có một khoảng trống giữa hai suy nghĩ. Trong khoảng trống đó có lẽ có một nhận biết khác hẳn và sự diễn giải của nhận biết đó là thời gian, nhưng chính nhận biết đó không thuộc thời gian.

S: Tôi có nhiều câu hỏi muốn đặt ra tại đây.

Krishnamurti: Hãy chầm chậm. Ngược lại, đang sống trong thời gian không có gì là mới mẻ. Đang sống trong thời gian, sự suy nghĩ mà được sắp xếp vào chung, khi sự suy nghĩ cố gắng thâm nhập cái gì đó vượt khỏi thời gian, nó vẫn còn là suy nghĩ. Vì vậy, chừng nào sự suy nghĩ và thời gian còn ở trong cánh đồng, nó là một ngục tù. Tôi có thể nghĩ nó là tự do nhưng nó sẽ chỉ là một khái niệm, một công thức. Nó giống như một người bạo lực và giả vờ rằng anh ấy không-bạo lực, và trong quốc gia này toàn khái niệm thuộc học thuyết của không-bạo lực và bạo lực tại cùng thời điểm là một giả tạo.

 Vì vậy, nếu sự suy nghĩ còn vận hành, nó phải vận hành trong lãnh vực của thời gian. Không có vượt khỏi nó gì cả. Tôi có thể giả vờ tôi đang suy nghĩ bên ngoài thời gian, nhưng nó vẫn còn trong thời gian. Sự suy nghĩ là cũ kỹ, dù nó là linh hồn, siêu ngã, tất cả đều là bộ phận của sự suy nghĩ.

S: Phương cách vượt khỏi sự nghịch lý ở đâu?

Krishnamuri: Mảnh trí năng, sự suy nghĩ vận hành ở đó. Và ở đây, chúng ta đang cố gắng tìm một đáp án như một người vật lý, một người sinh học, một người toán học, như một người trưởng giả hay như một người khất sĩ.

S: Nhưng có những qui luật trong vật chất.

Krishnamurti: Dĩ nhiên là có. Dẫu vậy, đây là một ngôi nhà điên khùng và chúng ta đang cố gắng tìm đáp án trong ngôi nhà này. Đây là một sự kiện. Tôi phải chấp nhận nó như nó là. Vậy thì câu hỏi của tôi là, liệu có một hành động không thuộc về nơi này? Ở đây tất cả hành động là phân chia. Bạn là một người tôn giáo, tôi là một người khoa học. Trong nơi này, mọi thứ đều trong một trạng thái phân chia.

S: Sự phân chia mang lại những qui luật.

Krishnamurti: Dĩ nhiên, nhưng những qui luật này đã không giải đáp được những vấn đề của con người. Ngoại trừ phần vật chất, bạn còn là một con người. Hãy nhìn vấn đề như nó là, rằng những con người sống trong những mảnh, rằng xã hội bị vỡ vụn. Có sự phân chia. Và sự suy nghĩ phải chịu trách nhiệm cho việc này.

S: Sự suy nghĩ cũng chịu trách nhiệm cho tất cả những sự việc khác.

Krishnamurti: Chắc chắn. Những giáo sĩ, những sáng chế, những khám phá, những Thượng đế, những yogi, mọi thứ. Vì vậy đó là cái gì thực sự là. Vấn đề là làm thế nào chúng ta sống ở đây và tìm được cái gì đó khác hẳn. Bạn không thể. Nghi vấn không phải là làm thế nào hòa hợp những mảnh khác nhau, nhưng làm thế nào có thể sống mà không có sự phân chia?

S: Đến mức độ có thể xảy ra được, anh không đặt ra những nghi vấn. Tại mấu chốt đó nó không còn là vật lý. Tại mức độ đó tôi không còn là một người vật lý.

Krishnamurti: Dĩ nhiên. Đầu tiên bạn là một con người, một con người không-phân chia. Vậy thì hành động của bạn có thể là một hành động không-phân chia.

S: Đối với con người không bị phân chia, vật lý không hiện diện.

Krishnamurti: Sự quan trọng của một nghệ sĩ là gì?

S: Anh ấy chuyển con người vào những trạng thái mà chính họ không thể đạt đến được. Vẫn còn phân chia, nhưng khác biệt.

Krishnamurti: Bởi vì phân chia, anh ấy cần tự-diễn tả và cái tôi là bộ phận của sự phân chia. Thế là, liệu bạn phủ nhận người nghệ sĩ, chức năng của anh ấy? Lúc này người vật lý là quan trọng. Nhưng anh ấy không hiện diện trước vũ trụ, quả tim con người, cái trí con người. Anh ấy cũng quan trọng hay không quan trọng bằng người nghệ sĩ.

S: Có một khác biệt trong chất lượng. Người nghệ sĩ thường thường không-rõ ràng.

Krishnamurti: Người nghệ sĩ có rõ ràng trong cảm giác của anh ấy, nhưng sự diễn tả lại sai lầm bởi vì anh ấy bị quy định theo chủ nghĩa khách quan, không-khách quan và tất cả điều đó. Vì vậy liệu tôi có thể sống trong thế giới này một cách không-phân chia; không như một người Ấn giáo, người Phật giáo, người Thiên chúa giáo, người cộng sản, nhưng như một con người.

S: Tại sao không chỉ sống; tại sao từ ngữ ‘con người’?

Krishnamurti: Cách chúng ta sống không là con người gì cả. Nó là một trận chiến – quốc gia, người vợ, con cái, anh chủ – chúng ta sống theo cách đó. Chúng ta đấu tranh với nhau. Nếu bạn gọi đó là sống, tôi nói đó không là nó. Sự đấu tranh liên tục này không là sống.

S: Sống không luôn luôn là một đấu tranh liên tục.

Krishnamurti: Nhưng hầu hết mọi thời gian nó là như thế. Cửa sổ bị đóng lại.

S: Nhưng tại sao từ ngữ ‘con người’?

Krishnamurti: Thưa bạn, tôi đã không sử dụng từ ngữ ‘cá thể’. Bạn biết ý nghĩa của từ ngữ cá thể – một người mà không thể phân chia. Con người không như thế. Vì vậy người ta nhận ra được sự kiện của phân chia này, thời gian và sự đấu tranh liên tục cho vị trí và quyền hành, thanh danh, thành công, thống trị và sự nỗ lực để tẩu thoát khỏi tất cả điều này để đạt được sự khai sáng qua bùa chú mantra, qua tập luyện yoga. Làm thế nào sự huyên thuyên vô tận này, mà luôn luôn đang xảy ra, sẽ kết thúc? Liệu nó có thể không bị phân chia? Làm thế nào chính những tế bào não có thể yên lặng, bởi vì đó là hệ thống máy móc của thời gian, bởi vì chúng đang được sắp xếp vào chung một cách chầm chậm qua nhiều năm tháng. Đó là điều gì chúng ta gọi là sự tiến hóa. Đó là nghi vấn cơ bản.

S: Và điều đó cũng đúng. Anh mang vấn đề trở lại vật lý học, bởi vì vật lý học nói về vũ trụ bên ngoài nhưng nó không nói về những tế bào não. Nếu anh chỉ có một mảnh của sự thật, vậy thì anh không chấp nhận nó như kiên định. Nếu nó kiên định, vậy thì nó là ảo tưởng. Liệu mảnh có thể tự-kiên định?

Krishnamurti: Tôi sẽ trình bày nó theo cách này. Tôi sẽ gợi ý, liệu một con người có thể là một người vật lý và tự-kiên định mà không tự-phân chia chính anh ấy?

 Tôi thấy thời gian là yếu tố trung tâm. Sự suy nghĩ là sự phản hồi của ký ức, sự suy nghĩ là thời gian.

S: Đối với người trải nghiệm…

Krishnamurti: Người trải nghiệm là vật được trải nghiệm, người quan sát là vật được quan sát. Người quan sát ở đằng đó và quan sát nó. Có không gian và thời gian. Người quan sát tự-tách rời chính anh ấy qua những kết luận, những hình ảnh, những công thức, vân vân, và vì vậy tạo ra không gian và thời gian, và đây là một trong những phân chia cơ bản.

 Liệu người quan sát có thể quan sát mà không có người quan sát mà là người tạo tác của thời gian, không gian, khoảng cách? Rốt cuộc, thưa bạn, làm thế nào bạn khám phá được bất kỳ điều gì, ví dụ, như một người vật lý?

S: Tôi là người đặc biệt, tôi sáng chế ra chúng.

Krishnamurti: Phải có một thời điểm trong đó người sáng chế yên lặng.

S: Vâng.

 

Krishnamurti: Nếu anh ấy liên tục đang chuyển động, có sự tiếp tục. Phải có một khoảng ngừng. Trong đó anh ấy thấy cái gì đó mới mẻ.

 Người quan sát thấy qua hình ảnh và nó được tiếp tục trong thời gian. Và thế là anh ấy không thể thấy bất kỳ thứ gì mới mẻ. Nếu tôi nhìn ngắm người vợ của tôi bằng những hình ảnh của những năm tháng, và tôi gọi đó là sự liên hệ, trong đó không có gì mới mẻ.

 Vì vậy liệu có thể thấy cái gì đó mới mẻ mà không có người quan sát? Người quan sát là thời gian. Liệu tôi có thể nhìn ngắm ‘cái gì là’, mảnh bị phân chia, mà không có người quan sát mà là thời gian? Liệu có thể có một nhận biết mà không có người nhận biết?

S: Không có sự nhận biết mà không có người nhận biết, nhưng trong chừng mực nào đó vật được nhận biết đang chờ đợi để được nhận biết.

Krishnamurti: Cái cây luôn luôn hiện diện ở đó mà không có người nhận biết, và người nhận biết đang nhìn ngắm nó qua sự phân chia, qua sự kiểm duyệt. Liệu người kiểm duyệt có thể không còn nữa và tuy nhiên quan sát được?

S: Chắc chắn không. Sự nhận biết là một động thái duy nhất. Không thể phá vỡ nó.

Krishnamurti: Ai là người kiểm duyệt? Ai là người nhận biết? Ai đang sử dụng động từ ‘nhận biết’?

S: Khi anh đang nhận biết, anh không nói về người nhận biết.

Krishnamurti: Tôi nhìn cái cây cùng hiểu biết. Liệu người quan sát có thể quan sát mà không có quá khứ? Ai là người suy nghĩ, người nhận xét?

S: Khi anh nhận biết, anh không cần tất cả điều này.

Krishnamurti: Cái cây đó kìa. Liệu tôi có thể nhìn ngắm nó mà không có người quan sát?

S: Vâng.

Krishnamurti: Chỉ có điều đó. Lúc đó người nhận biết đang vận hành. Vì vậy người tạo tác-hình ảnh có thể nhìn mà không có hình ảnh. Ngược lại, bạn không thể sáng tạo.

S: Chúng ta đang nói về hiệp thông. Nếu chính thời gian là sản phẩm của sự suy nghĩ, vậy thì làm thế nào sự suy nghĩ có thể bị giam cầm trong thời gian? Vậy thì điều gì làm cho thời gian trở thành chung chung cho tất cả mọi người?

M: Những con người khác nhau có cùng nhận thức về thời gian.

Krishnamurti: Tôi nghi ngờ liệu họ như thế.

M: Liệu nó có thể được trả lời?

Krishnamurti: Tại sao bạn muốn một ý tưởng của thời gian? Bạn nhìn cái đồng hồ, bạn không có ý tưởng về nó.

S: Ý tưởng của thời gian như chuyển động được kết hợp với cái đồng hồ.

Krishnamurti: Trong khoảng mặt trời mọc và lặn, có nhiều thời gian, nhưng liệu có bất kỳ thời gian tâm lý, phía bên trong nào khác?

S: Có một thời gian khác khi anh suy nghĩ về hành động trong tương lai.

Krishanmurti: Vì vậy thời gian là chuyển động của quá khứ sang hiện tại đến tương lai. Đó là thời gian.

S: Thời gian là bộ phận của sự suy nghĩ.

Krishnamurti: Thời gian là sự suy nghĩ. Thời gian là đau khổ.

S: Làm thế nào sự suy nghĩ có thể tự-hoàn thiện chính nó? Ý nghĩa khi nói rằng sự suy nghĩ không thể tự-hoàn thiện chính nó là gì?

Krishnamurti: Nhưng nó luôn luôn đang cố gắng thực hiện điều đó. Cho phép tôi trình bày theo cách này. Giá trị của thời gian là gì? Tôi phải đi từ đây đến đó, từ ngôi nhà này đến ngôi nhà kia, từ một châu lục đến một châu lục khác; tôi sẽ là giám đốc của nhà máy này – tất cả việc đó bao hàm thời gian, mà đang được sắp xếp vào chung, trong xâu chuỗi hay không trong xâu chuỗi kế tiếp.

S: Có một giới hạn to tát đối với điều này. Thời gian là duy nhất nhưng những trải nghiệm không là duy nhất. Thời gian là một kích thước: một sợi dây với những hạt được tập hợp trên nó. Sự trải nghiệm được kết hợp cùng nhau cho anh một cảm giác của thời gian, nhưng chính thời gian lại là một kích thước, một sợi dây duy nhất. Anh có thể suy nghĩ về những bộ phận khác biệt và những kích cỡ của thời gian. Chúng là một sợi dây của thời gian. Sự liên kết của những sự việc có thể rất phức tạp. Chúng ta không trải nghiệm vô số liên kết của nó. Dĩ nhiên, chúng ta có thể, trải ngiệm vô số sự việc cùng nhau, ví dụ, tôi đang lắng nghe anh, một phần cái trí của tôi có lẽ đang suy nghĩ về cái gì khác, tôi có lẽ đang cựa quậy ngón chân của tôi; bởi vì hiểu rõ của tôi đang vận hành, tôi nhìn ngắm tất cả điều đó. Tôi thấy một chuỗi những hình ảnh nhưng tôi không sống với bất kỳ cái gì.

Krishnamurti: Điều đó có nghĩa cái tôi vắng mặt.

S: Không có cái tôi riêng rẽ.

Krishnamurti: Đó là, không có trung tâm.

S: Không có trung tâm mà có thời gian trong nó.

Krishnamurti: Điều đó có nghĩa trong chính người ta không có phân chia gì cả. Tại ngay tâm điểm của thân tâm người ta, không có sự phân chia.

S: Giải thích theo cách đó, người ta thấy có một trạng thái mà trong nó không có sự phân chia.

Krishnamurti: Liệu người ta có thể tìm được một chất lượng mà trong nó không có sự phân chia, mà có nghĩa sự kết thúc của sự suy nghĩ; sự suy nghĩ nuôi dưỡng sự phân chia, mà là thời gian?

 Hãy quan sát, thưa bạn, khi bạn quan sát thế giới này có những hành động tách rời – thuộc xã hội, chính trị, cộng đồng, hành động hippy – tất cả đều bị phân chia. Liệu có một hành động mà không bị phân chia nhưng bao phủ tất cả việc đó?

S: Khi anh sử dụng từ ngữ ‘hành động’, hành động được kết hợp với thời gian.

Krishnamurti: Tôi có ý hiện tại năng động.

S: Vâng, nó là như thế.

Krishnamurti: Nó có nghĩa có một chất lượng của cái trí mà trong đó không có sự phân chia gì cả. Luôn luôn nó là hiện tại năng động.

 Tất cả điều đó có liên quan gì với tình yêu? Sự liên hệ giữa tôi, bạn và người họa sĩ là gì? Tôi nghĩ đó là hạt nhân của sự liên hệ. Tình yêu đã bị thâu hẹp thành tình dục và tất cả những luân lý vây quanh nó. Nếu tình yêu không hiện diện ở đó, sự phân chia sẽ tiếp tục. Bạn sẽ là một người vật lý, tôi sẽ là cái gì đó và chúng ta sẽ nói chuyện, bàn luận, nhưng chúng chỉ thuần túy là những từ ngữ.

S: Làm thế nào anh hiệp thông? Đã có sự hiệp thông nào đó sau khi anh nói chuyện. Làm thế nào tôi hiểu rõ được nó?

Krishnamurti: Từ ngữ ‘hiệp thông’ có nghĩa gì? Bạn và tôi có cái gì đó chung. Chung hàm ý đang chia sẻ.

S: Làm thế nào có thể chia sẻ được?

Krishnamurti: Hãy chờ đó, chúng ta đang sử dụng thời gian để hiệp thông. ‘Chung’ hàm ý rằng cả hai chúng ta cùng nhau muốn hiểu rõ, thâm nhập, chia sẻ một chủ đề. Tôi không đang trình bày, bạn không đang thâu nhận. Chúng ta đang chia sẻ. Thế là, một liên hệ của đang chia sẻ được thiết lập. Bạn không đang ngồi trên bục giảng và tôi không đang ngồi dưới đất. Điều gì thực sự xảy ra khi bạn chia sẻ một vấn đề giống như đau khổ trong những con người? Nó lạ thường lắm.

S: Tại thời điểm anh đang chia sẻ đau khổ, sau một lúc anh không thấy người đó. Tôi có thể hiểu rõ điều đó bằng những cảm xúc cá nhân sâu thẳm, nhưng bằng một ý tưởng nó không thể xảy ra được.

Krishnamurti: Mấu chốt của đang chia sẻ những ý tưởng là gì?

S: Chúng ta chia sẻ những thấu triệt.

Krishnamurti: Mà là hiểu rõ. Nhưng những ý tưởng không là hiểu rõ. Ngược lại, những công thức của hiểu rõ ngăn cản hiểu rõ. Thưa bạn, khi các bạn cùng nhau chia sẻ, điều gì xảy ra? Cả hai chúng ta có cùng mãnh liệt, tại cùng thời điểm, tại cùng mức độ. Đó là tình yêu. Ngược lại không có chia sẻ. Rốt cuộc, thưa bạn, muốn cùng nhau hiểu rõ cái gì đó, tôi phải quên đi những trải nghiệm, những thành kiến của tôi, và bạn cũng phải như thế. Ngược lại chúng ta không thể chia sẻ.

 Bạn có khi nào bàn luận với một người Cộng sản, một người Thiên chúa giáo? 

S: Tôi cố gắng hiểu rõ anh ấy. 

Krishnamurti: Nhưng anh ấy sẽ không hiểu rõ bạn. Điều đó đơn giản. Ví dụ như người giáo sĩ và người triết lý có tên là Chardin. Anh ấy có lẽ đã đi khắp thế giới, giảng thuyết rất nhiều, nhưng anh ấy bị cố định như một người Thiên chúa giáo. Bạn không thể chia sẻ với một người mà bị cố định. Chia sẻ hàm ý tình yêu. Liệu một con người mà bị cố định trong một thái độ nào đó, anh ấy có thể thương yêu? 

S: Anh ấy có thể có những trải nghiệm huyền bí.

Krishnamurti: Bởi vì anh ấy bị quy định. Anh ấy thấy Krishna, Christ. Anh ấy thấy điều gì anh ấy khao khát. Câu hỏi là liệu cái trí có thể tự-cởi bỏ chính nó? Không phải qua thời gian, bởi vì khi cái trí sử dụng thời gian để cởi bỏ thời gian, nó vẫn còn trong thời gian.

 Sự hiểu rõ thực sự vượt khỏi thời gian.

 Chẳng có bao nhiêu tình yêu, chẳng có bao nhiêu chia sẻ, nhưng cái còn lại thì dư thừa. (Ngừng).

 Thưa bạn, ở đây chúng ta đặt ra nghi vấn thiền định là gì? Liệu cái trí có thể được tự do khỏi tất cả nội dung của nó bởi vì ý thức được tạo thành từ nội dung?

M: Thường xuyên khi anh nói về sự hiểu rõ anh nghĩ về một cá thể. Muốn có sự hiệp thông anh phải có hai cái trí. Và cũng có vài suy nghĩ nào đó đã xảy đến cho tôi. Sau đó tôi có lẽ phát giác ra nó cũng đã xảy đến cho những người khác, nhưng liệu có những suy nghĩ mà nảy sinh chỉ khi hai con người cùng nhau?

S: M nói rằng có những tình huống khi hai con người cùng nhau có những ý tưởng mà cả người này lẫn người kia đã không thể có được một cách độc lập.

Krishnamurti: Khi hai con người đến cùng nhau, điều gì xảy ra? Bạn diễn tả cái gì đó bằng từ ngữ. Tôi nghe nó, diễn giải nó và trả lời nó; đó là sự hiệp thông bằng từ ngữ. Và trong qui trình đó những nhân tố nào đó chen vào. Bạn hoàn toàn không biết bạn đang nói gì. Tôi nghe nó, hiểu rõ một phần và trả lời một phần. Vì vậy sự hiệp thông vẫn còn vỡ vụn. Nếu bạn nói điều gì đó rất rõ ràng và tôi nghe bạn mà không có bất kỳ phản ứng, có sự hiệp thông ngay tức khắc.

 Liệu tôi có thể trình bày nó theo cách này? Bởi vì tôi không biết tình yêu là gì, tôi mong muốn bạn thương yêu tôi. Tôi biết tình yêu là gì và, thế là, tôi có thể hiệp thông cùng bạn. Tôi không mong muốn bất kỳ điều gì.

 Nhưng bạn đang đặt ra một nghi vấn sâu thẳm hơn và đó là, liệu có một cần thiết cho sự hiệp thông; cần thiết trong ý nghĩa rằng qua sự hiệp thông tôi phát giác cái gì đó sâu thẳm hơn, tôi phát giác cái gì đó mới mẻ. Giống như một người chơi đàn vĩ cầm, sử dụng dụng cụ vì chính anh ấy hay sử dụng dụng cụ và không còn gì ngoài nó.

S: Hoặc cũng không vì tốt lành hoặc cũng không vì xấu xa.

Krishnamurti: Vâng, giống như một bông hoa – hái nó hay không hái nó, bởi vì qua sự hiệp thông chúng ta cùng nhau khám phá cái gì đó. Và nếu không có sự hiệp thông liệu tôi có thể khám phá cái gì đó mà không bằng từ ngữ? Khi bạn và tôi có một quan tâm chung, và mãnh liệt tại cùng mức độ, tại cùng thời điểm, vậy thì sự hiệp thông có thể xảy ra không-bằng từ ngữ. Tôi không phải nói cho bạn ‘Tôi thương yêu bạn’.

 Tôi nghĩ rằng chúng ta bị trói buộc quá nhiều trong những từ ngữ, trong những thâm nhập về nghĩa lý, ngôn ngữ. Từ ngữ không là sự việc. Sự diễn tả không là vật được diễn tả.

S: Và bởi vì mức độ tột đỉnh của hiệp thông này không là một kỹ thuật, hay một kỹ năng, câu hỏi nảy sinh, làm thế nào người ta học hành bất kỳ thứ gì? Một đứa trẻ có thể học hành.

Krishnamurti: Liệu học hành là một qui trình của tích lũy? Đó là điều gì chúng ta làm. Tôi học tiếng Ý, lưu trữ những từ ngữ, sau đó tôi nói. Đây là điều gì chúng ta gọi là học hành. Liệu có học hành mà không-tích lũy. Hai học hành này là những hành động hoàn toàn khác hẳn.

S: Tôi xin phép hỏi điều gì đó? Có thể hoàn toàn không liên quan, nhưng anh sẽ hiểu. Liệu có ‘cái khác lạ’? Liệu có ‘những người khác lạ’?

Krishnamurti: Tất cả phụ thuộc điều gì bạn có ý qua từ ngữ ‘cái khác lạ’, ‘những người khác lạ’.

S: Hầu hết mọi thời gian đều có vô số người – nhưng cũng có trạng thái một mình.

Krishnamurti: Chắc chắn.

S: Bởi vì trạng thái một mình là…thực sự.

Krishnamurti: Tại sao bạn gọi trạng thái một mình là thực sự và điều còn lại là không thực sự? Chúng ta biết cô độc, kháng cự, chuyển động phân hai của hành động, hành động phòng vệ hay hung hăng, bị trói buộc trong sự suy nghĩ, và điều đó mang lại sự cô lập nghiêm trọng hơn – chúng tôi và chúng nó, đảng phái của tôi và đảng phái của bạn. Lúc này, liệu cái trí có thể vượt khỏi sự cô lập, vượt khỏi sự kháng cự mà có nghĩa rằng liệu nó có thể hoàn toàn một mình? Không phải trong ý nghĩa của cô lập. Chỉ như vậy tôi mới khám phá được cái gì đó mới mẻ, cái đó mà là thực sự.

S: Tôi có trải nghiệm về trạng thái đó, nhưng anh cột chặt tôi tại mấu chốt đó khi anh đã hỏi tôi,‘tại sao bạn phân chia’. Có hai tình huống. Có những trạng thái khi tôi không thấy vô số và có những trạng thái mà trong đó tôi thấy vô số. Tôi có một cảm giác rằng những trạng thái mà trong đó tôi thấy vô số đang rơi rụng.

Krishnamurti: Hãy cẩn thận, thưa bạn. Bạn bị trói buộc. Đang rơi rụng – bạn có ý gì, đó là thời gian. Bất kỳ điều gì mà bạn có thể loại bỏ từ từ là thời gian, ngược lại ‘cái khác lạ’ không liên quan đến thời gian. Vì vậy đừng bị trói buộc, thưa bạn. (Ngừng).

 Vì vậy liệu có một nhận biết và hành động không-thời gian? Tôi thấy sự nguy hiểm, thuộc thân thể, và có hành động tức khắc. Tôi không nói tôi sẽ dần dần rút lui khỏi sự nguy hiểm. Vì vậy liệu có một nhận biết được ý thức của cô độc, kháng cự này? Liệu có một nhận biết, một hoàn toàn thấy được sự nguy hiểm của nó ?

S: Nếu anh hoàn toàn thấy sự việc tổng thể, không có đang rơi rụng. Nó không hiện diện ở đó.

M: Đó là, không có đang chuẩn bị cho nó.

S: Câu nói này khác biệt với trải nghiệm của tôi. Tôi đã trải nghiệm những khoảnh khắc không-thời gian. Tôi đã yêu thích nó. Tôi có một ký ức của nó.

Krishnamurti: Hãy thả nó một mình, thưa bạn.

S: Khi tôi bám chặt nó, vậy thì nó là vui thú.

Krishnamurti: Đó là nó là gì. Vui thú là nguyên tắc thống trị cơ bản duy nhất.

Đối thoại 13

TRUYỀN THỐNG VÀ HIỂU BIẾT

Madras, ngày 4 tháng 1 năm 1971

 

N

gười hỏi A: Tôi ở trong nhóm tự-chuẩn bị của Theosophical Society vào năm 1923-24. Trong nhóm đó, có một chuẩn bị cho sự hiểu rõ – viveka, vairagya và tình yêu. Nó là một tiếp cận thuộc truyền thống. Một thay đổi xảy ra khi anh đã nói chúng ta hãy phá vỡ những tổ chức, tất cả những kỷ luật. Trong quyển sách Tại Chân Thầy, shama được diễn giải như sự kiểm soát cái trí và dama như sự kiểm soát thân thể. Trong sự tiếp cận truyền thống, shama dường như đã bị bỏ qua. Dường như chẳng bao nhiêu sự chú ý đã được trao cho ý nghĩa và hàm ý của shama và nhiều chú ý hơn lại được đặt vào dama. Shanti đã trở thành một từ ngữ biểu tượng của an bình bên trong và nó là phân từ thụ động-quá khứ của động từ shama. Vì vậy nếu shama không được hiểu rõ, shanti cũng không được hiểu rõ.

Krishnamurti: Bạn có ý gì qua từ ngữ ‘sadhana’?

J: Sadhana có nghĩa học hành; thâu lượm.

A: Anh bỏ qua shana, qui trình qua đó sự trỗi dậy của những thúc đẩy và sự lắng xuống của chúng xảy ra.

Krishnamurti: Bạn có ý gì qua từ ngữ ‘qui trình’ – từ đây đến đó, tiến tới, một chuyển động từ đây đến đó. Một chuyển động từ đây đến đó cần đến ‘sadhana’. Qui trình hàm ý thời gian.

A: Qui trình quan sát những phương cách của cái trí này bao hàm thời gian.

Krishnamurti: Thời gian được bao hàm trong qui trình, trong kỷ luật, với mục đích đến được. Tất cả điều này hàm ý thời gian, thời gian mà bao hàm không gian – từ đây đến đó – và không gian đó có thể được bao phủ qua thời gian.

J: Ramana nói nó là không-con đường, được tự do khỏi qui trình, được tự do khỏi thời gian.

A: Thậm chí khi chúng ta nhận ra rằng chẳng tốt lành gì cả khi đè nén sự trỗi dậy và sự kết thúc của ham muốn, sự nhận ra đó vẫn còn là một qui trình, và vẫn ở trong thời gian.

Krishnamurti: Khi chúng ta nói chúng ta sống trong thời gian, chúng ta có ý gì qua điều đó? Sống trong thời gian có nghĩa gì?

A: Cái trí được hướng dẫn đến hôm qua, hôm nay và ngày mai.

Krishnamurti: Không chỉ cái trí, nhưng còn cả thời gian bằng con số – tôi đến đây vào một thời gian như thế và như thế. Đang sống ở trong thời gian bằng con số, thời gian tuần tự này. Đó là tất cả sống của tôi? Liệu có bất kỳ thời gian nào khác?

A: Có thời gian tâm lý được tạo ra bởi cái trí.

Krishnamurti: Bạn có ý gì qua thời gian như được tạo ra bởi cái trí?

A: Cái trí có một cách để kéo dài vui thú. Chuyển động của tôi trong thời gian tuần tự bị ảnh hưởng bởi cái trí của tôi.

Krishnamurti: Cái trí này là gì?

A: Ký ức.

Krishnamurti: Ký ức là gì? Bạn đã ở Bangalore và hôm nay bạn ở Madras. Bạn nhớ lại Bangalore. Hồi tưởng của một trải nghiệm hay việc xảy ra của quá khứ là ký ức. Điều đó lưu lại một dấu vết. Chất mà trên nó dấu vết đó được lưu lại là gì? Có một trải nghiệm ngày hôm qua. Nó đã lưu lại một dấu vết, đau khổ hay vui thú, điều đó không quan trọng lắm. Nó đã lưu lại một dấu vết. Nó đã lưu lại một dấu vết trên cái gì? Tại sao nó đã lưu lại một dấu vết? Từ ngữ trải nghiệm có nghĩa gì?

 Trải nghiệm có nghĩa đi qua, đẩy tới, quẳng đi. Khi trải nghiệm đó hoàn toàn không được xóa sạch, nó lưu lại một dấu vết. Nó lưu lại dấu vết đó trên cái gì? Có một chất trên đó dấu vết phải lưu lại. Chất đó là gì?

A: Chất kiểm duyệt.

Krishnamurti: Bạn có ý gì qua từ ngữ chất kiểm duyệt? Tôi thấy trải nghiệm ngày hôm qua đã lưu lại một dấu vết. Nó đã lưu lại một dấu vết trên cái gì?

J: Trên cái trí mà là ý thức.

Krishnamurti: Ý thức nào? Nội dung của ý thức là ý thức. Nếu không có nội dung, không có ý thức. Nội dung là ý thức. Hai cái không tách rời. Hãy tìm ra ký ức lưu lại một dấu vết trên cái gì.

A: Bộ phận đó của cái trí, bộ não mà mang cặn bã.

Krishnamurti: Cặn bã là trải nghiệm. Những dấu vết được lưu lại trên chính những tế bào não. Thấy điều gì nó đã làm; trải nghiệm không-trọn vẹn, lưu lại một dấu vết trên những tế bào não mà chứa đựng ký ức. Ký ức là vật chất. Ngược lại nó không thể giữ chặt và lưu lại một dấu vết trên những tế bào não mà cũng là vật chất.

 Thấy điều gì xảy ra, thưa bạn. Mọi trải nghiệm không-trọn vẹn, lưu lại một dấu vết mà trở thành hiểu biết. Trọng lượng đó làm cho cái trí đờ đẫn. Bộ não như hiểu biết được tích lũy đã thâu nhận thông tin, mà là hiểu biết.

A: Làm thế nào người ta giải quyết một thách thức?

Krishnamurti: Cái gì đang giải quyết một thách thức? Nếu bạn phản ứng tùy theo thông tin quá khứ, bạn không biết làm thế nào để giải quyết vấn đề mới.

 Vì vậy, trải nghiệm lưu lại một cặn bã như ký ức trên những tế bào não, mà trở thành kho lưu trữ của hiểu biết. Hiểu biết luôn luôn là quá khứ. Thế là, những tế bào não hành động, phản ứng, vận hành tùy theo thông tin, hiểu biết, cặn bã của quá khứ. Bộ não đang được sắp xếp vào chung qua thời gian mà là quá khứ. Và vì vậy, một cái trí chất đầy hiểu biết không là một cái trí tự do.

J: Bởi vì những phản ứng của nó đang nảy sinh từ cái đã được biết.

A: Tại một mức độ nào đó, nó cần thiết.

Krishnamurti: Dĩ nhiên nửa cuộc đời của chúng ta là việc đó.

 Chúng ta thấy rằng bộ não này, mà được sắp xếp vào chung qua hàng thiên niên kỷ, sống cùng trải nghiệm của hiện tại và quá khứ, quá khứ thuộc chủng tộc, quá khứ thuộc gia đình, quá khứ thuộc cá nhân, và tất cả chúng đều bị trĩu nặng ở đó. Chúng ta gọi việc này là sự tiến bộ. Chúng ta biết tiến bộ thuộc công nghệ, từ chiếc xe bò đến phản lực cơ. Và bộ não nói rằng đó là cách duy nhất nó có thể vận hành cùng những ký ức của nó; và sự suy nghĩ nói nó muốn thoát khỏi ngục tù; thế là sự suy nghĩ chuyển động đến tương lai – mà là sự khai sáng, mà lại nữa là một chuyển động của sự suy nghĩ. Hãy thấy điều gì chúng ta đang làm.

A: Chúng ta áp dụng cùng nguyên tắc của chiếc xe bò và phản lực cơ – rằng cái trí qua hiểu biết được thâu lượm, qua kỷ luật, qua kiểm soát tất cả những ham muốn, có thể chuyển động đến tự do.

Krishnamurti: Tôi nghĩ chúng ta vẫn chưa rõ ràng. Chúng ta tích lũy hiểu biết, mà là trải nghiệm, ký ức, và qua hiểu biết chúng ta cố gắng tìm ra một phương cách vượt khỏi.

A: Vâng.

Krishnamurti: Sự tiếp cận thuộc truyền thống là qua hiểu biết. Và liệu hiểu biết có thể mang lại tự do? Nếu nó có thể, vậy thì kỷ luật, kiểm soát, thăng hoa, kiềm chế tất cả đều cần thiết, bởi vì đó là tất cả mà chúng ta biết. Đó là truyền thống; truyền thống có nghĩa chuyển qua.

A: Tôi thấy rõ ràng rằng điều đó không thể được. Vậy thì tại sao nó không ngừng lại?

Krishnamurti: Tôi thấy rõ ràng rằng đây là một sự kiện. Nó không là một giả thuyết, một lý thuyết. Tôi thấy hiểu biết, mà là sự tích lũy của hàng thế kỷ, là một ngục tù và tuy nhiên cái trí không thể buông bỏ nó.

A: Hiểu biết này thuộc từ ngữ. Hiểu biết của tôi được đặt nền tảng trên những từ ngữ.

Krishnamurti: Nó thuộc từ ngữ hay sao? Tôi đánh bạn. Bạn đánh tôi. Sự đau đớn hiện diện ở đó. Ký ức của đau đớn hiện diện ở đó.

 Bạn đánh tôi; tôi có đau đớn thuộc thân thể. Sự ghi nhớ về đau đớn đó là từ ngữ nhưng đau đớn đó không là từ ngữ. Tại sao cái trí đã diễn giải đau đớn thành những từ ngữ? Hãy quan sát nó, thưa bạn.

A: Sự truyền đạt thông tin.

Krishnamurti: Hãy quan sát nó. Bạn đánh tôi. Tôi bị đau đớn. Đó là một sự kiện thuộc thân thể. Sau đó tôi ghi nhớ nó. Sự ghi nhớ là từ ngữ. Tại sao sự kiện đó đã trở thành một từ ngữ?

J: Với mục đích cho sự tiếp tục.

Krishnamurti: Liệu nó cho sự tiếp tục đến đau đớn? Hay sự tiếp tục đến con người mà đã gây ra sự đau đớn?

A: Anh ấy phải gặt những hậu quả.

J: Nó cho sự tiếp tục đến con người mà thâu nhận sự đau đớn.

Krishnamurti: Nhìn kìa. Bạn đánh tôi. Có đau đớn thuộc thân thể. Đó là tất cả. Tại sao tôi không kết thúc nó? Tại sao bộ não lại nói ‘A đã đánh tôi’? Nó đã diễn giải đau đớn đó thành những từ ngữ rồi. Tại sao? Bởi vì nó muốn đánh lại. Nếu nó không làm điều đó, nó có thể nói, ‘Vâng, A đã đánh tôi’ – chấm hết. Nhưng bộ não ghi nhớ không chỉ đau đớn mà trở thành dấu vết thuộc tâm lý nhưng còn cả con người mà gây ra đau đớn.

R: Ai ghi nhớ?

Krishnamurti: Tế bào.

A: Qui trình ‘cái tôi’.

J: Điều gì đang được ghi lại trong tế bào là hình ảnh của con người mà đánh.

Krishnamurti: Tại sao tôi phải ghi nhớ người đó?

J: Thậm chí nếu tôi tha thứ cho anh ấy, nó cũng giống hệt.

Krishnamurti: Điều gì xảy ra là: tôi diễn giải sự kiện thành những từ ngữ, ‘Bạn đánh tôi’. Khoảnh khắc bạn đánh, có đau đớn và ‘cái tôi’ mà nói rằng, ‘A đã đánh tôi, làm thế nào anh ấy có thể, tôi đã làm gì.’ Tất cả điều này là những con sóng của từ ngữ.

 Vì vậy sự tiếp cận thuộc truyền thống của bạn đến vấn đề này là qua hiểu biết; rằng bạn phải có hiểu biết để đến được, để đạt được tự do. Và hiểu biết của bạn thuộc từ ngữ. Và tôi nói, đó là như thế sao? Trải nghiệm của bị đánh là hiểu biết.

 Lúc này, cách tiếp cận thuộc truyền thống đến toàn vấn đề này của đau đớn, đau khổ, của tổn thương là gì? Phản ứng thuộc truyền thống là gì? Tại sao truyền thống đã khẳng định rằng hiểu biết là cần thiết như một phương tiện dẫn đến sự khai sáng?

A: Điều này quá đơn giản hóa. Diễn đạt bằng từ ngữ của đau đớn là một phần, nhưng toàn lãnh vực của hiểu biết là thuộc chủng tộc. Từ ngữ là bản thể của hiểu biết.

Krishnamurti: Nó như thế sao?

J: Nó không như thế.

Krishnamurti: Vì vậy chúng ta phải thấy hiểu biết là gì (mà có từ từ ngữ ‘biết’). Liệu nó là đang biết, hiện tại năng động, hay đã biết? Hiện tại năng động của từ ngữ ‘biết’ là đang biết, không phải đã biết.

A: Khi chúng ta nói về hiểu biết, nó hàm ý rằng đã biết.

Krishnamurti: Truyền thống nói, có hiểu biết là cốt lõi để dẫn đến sự tự do, sự khai sáng. Tại sao điều này đã được khẳng định? Chắc chắn phải có những người đã nghi ngờ về hiểu biết. Tại sao kinh Gita, những đạo sư đã không nghi ngờ? Tại sao họ không thấy rằng hiểu biết có nghĩa quá khứ, rằng quá khứ không thể mang lại sự khai sáng? Tại sao những người truyền thống không thấy rằng kỷ luật, phương tiện, tất cả đều bắt nguồn từ hiểu biết?

J: Liệu có phải bởi vì con người đã cảm thấy rằng ký ức phải được duy trì?

Krishnamurti: Tại sao những người chuyên nghiệp đã không thấy rằng hiểu biết là cái tôi? Họ đã huyên thuyên vô tận về xóa sạch cái tôi.

A: Chừng nào sự hiệp thông còn bằng từ ngữ, anh không thể xóa sạch cái tôi.

Krishnamurti: Bạn có ý rằng những người chuyên nghiệp không bao giờ có thể quan sát bất kỳ thứ gì mà không có từ ngữ?

A: Từ ngữ là ép buộc, không-tự nguyện.

Krishnamurti: Bạn đánh tôi. Có đau đớn. Tôi thấy điều đó. Tại sao điều đó phải được dựng lên như ký ức? Bạn không đang trả lời câu hỏi của tôi. Tại sao những người chuyên nghiệp không thấy sự kiện đơn giản rằng hiểu biết được tích lũy không bao giờ có thể dẫn đến tự do?

A: Một số người trong họ đã thấy.

Krishnamurti: Tại sao họ đã không hành động? Những người chuyên nghiệp là bạn, những người chuyên nghiệp mà bạn đã đọc; vì vậy tại sao bạn không thể buông bỏ nó? Mà có nghĩa bạn đã không buông bỏ truyền thống. Theo cá nhân, tôi thấy một sự kiện rất đơn giản. Bạn đánh tôi. Có đau đớn. Đó là tất cả.

A: Còn vui thú thì sao?

Krishnamurti: Cùng sự việc.

A: Nó bao hàm một nỗ lực để buông bỏ.

Krishnamurti: Vậy là bạn tham gia vào cùng gánh xiếc – đặt tên, từ ngữ, mà có nghĩa củng cố hiểu biết rằng bạn đánh tôi. Tôi không ngừng ở đó. Bạn đánh tôi, đó là một sự kiện. Con trai tôi chết. Đó là một sự kiện. Bị bi quan, cay đắng, nói ‘Tôi thương yêu nó và nó đã không còn nữa’ – tất cả điều đó là qui trình diễn đạt bằng từ ngữ.

A: Chừng nào sự huyên thuyên của cái trí còn tiếp tục –

Krishnamurti: Hãy thả cho nó huyên thuyên. Hãy nhìn ngắm. Sự kiện là một việc và sự diễn tả là một việc khác. Chúng ta bị trói buộc trong sự diễn tả, trong sự giải thích nhưng không ở cùng sự kiện. Tại sao điều đó xảy ra trước tiên? Khi ngôi nhà cháy, tôi hành động và tôi phải hành động. Hành động ở đây là gì? Bạn đã đánh tôi. Ở đây chỉ có không-hành động tuyệt đối, mà có nghĩa không qui trình diễn đạt bằng từ ngữ.

A: Điều này đã xảy ra cho tôi khi người em của tôi chết.

Krishnamurti: Vậy thì điều gì xảy ra? Tại sao chúng ta bị trói buộc trong hiểu biết và khiến cho nó trở thành quan trọng như thế? Khả năng để lý luận, tranh cãi; tại sao nó đã trở thành quan trọng như thế? Những máy tính đang đảm trách chức năng đó. Tại sao những người chuyên nghiệp đã bị trói buộc trong cái bẫy này?

 Vì vậy, liệu những tế bào não, được sắp xếp vào chung qua thời gian như hiểu biết, có thể vận hành trong hiểu biết khi cần thiết, và tuy nhiên lại có thể hoàn toàn được tự do khỏi hiểu biết?

A: Tôi có vui thú. Tôi nói ‘Tuyệt làm sao, quý hóa làm sao!’; tôi không buông bỏ vui thú.

Krishnamurti: Tôi đã có một cuộc tình. Vui thú được bao hàm trong nó. Sau đó sự suy nghĩ xuất hiện và nói tôi muốn lặp lại nó. Mà là cái gì? Cuộc tình, ký ức, sự phản hồi của ký ức như sự suy nghĩ, sự suy nghĩ đang xây dựng những hình ảnh, đang đòi hỏi những hình ảnh mà là bộ phận của truyền thống, đang chuyển sang. Tôi đã có một trải nghiệm vui thú ngày hôm qua. Chuyển sang ngày mai là truyền thống.

A: Cũng là hân hoan.

Krishnamurti: Khoảnh khắc bạn thâu hẹp hân hoan thành vui thú, nó đã mất rồi.

A: Liệu chỉ có vui thú và đau khổ hay có nhiều hơn nữa trong hiểu biết?

Krishnamurti: Chúng ta không thể trả lời điều đó nếu chúng ta không hiểu rõ đau khổ, vui thú và hiểu biết. Những người chuyên nghiệp đã bị mù lòa và họ đã khiến cho hàng triệu người mù lòa. Sự kỳ quái của nó! Toàn quốc gia này, thế giới Thiên chúa giáo, khắp mọi nơi, nó đều là cùng sự việc.

 Câu hỏi kế tiếp nảy sinh, liệu những tế bào não có thể vận hành tại một mức độ bằng sự khách quan hoàn toàn, bằng sự hiểu biết thông minh, mà không đưa vào nó nguyên tắc vui thú, vui thú qua thanh danh, địa vị và tất cả điều đó? Và liệu những tế bào não cũng có thể nhận ra rằng tự do không ở trong hiểu biết. Sự nhận ra đó là tự do. Làm thế nào điều này xảy ra?

J: Một mấu chốt ở đây – khi sự suy nghĩ khao khát chết, nó tiếp tục.

Krishnamurti: Đáp án của những người chuyên nghiệp sẽ là gì đối với nghi vấn này? Tại sao sự suy nghĩ lại bám vào?

J: Samadhi định. Tôi ở trong định và quay lại.

Krishnamurti: Không có ý nghĩa gì trong việc đó. Liệu những tế bào não thấy chính chúng như một kho lưu trữ hiểu biết? Liệu tế bào não nhận ra điều đó cho chính nó? Không phải như một nhận ra thêm vào cho khuôn mẫu nào đó, nhưng nhận ra rằng khi nguyên tắc của vui thú hành động, vậy thì những nhiễu loạn bắt đầu. Vậy thì có sợ hãi, bạo lực, hung hăng, mọi thứ theo sau.

A: Khi lãnh vực của hiểu biết bị biến dạng bởi đau khổ và vui thú, vậy thì toàn nhiễu loạn bắt đầu.

Krishnamurti: Tại sao những người truyền thống, những người chuyên nghiệp, những quyển sách tôn giáo, những người lãnh đạo tinh thần đã không thấy điều này? Liệu có phải bởi vì uy quyền là quan trọng cực kỳ – uy quyền của kinh Gita, trải nghiệm, những quyển kinh thánh. Tại sao? Tại sao họ đã không thấy điều này? Bởi vì, con người là kết quả của tất cả điều này. Và thế là bạn có con người mà nói tôi đã đọc kinh Gita, tôi là uy quyền. Uy quyền của cái gì? Của những từ ngữ, của hiểu biết của người nào đó?

A: Chúng ta có thể biết những hệ thống khác nhau mà không bao hàm trong chúng. Truyền thống có mang lại cho anh một rõ ràng nào đó. Chúng ta biết những người chuyên nghiệp đã làm việc như thế nào và anh làm việc như thế nào? Anh nói hiểu biết hoàn toàn thuộc quá khứ.

Krishnamurti: Tất nhiên. Nếu tôi bị buộc vào một cái cọc, tôi không thể di chuyển.

A: Vậy thì tại sao những người chuyên nghiệp không thấy được nó?

Krishnamurti: Họ theo đuổi uy quyền.

A: Anh không hiểu rõ. Khi anh nói họ đã muốn uy quyền, đó không là như thế.

Krishnamurti: Hãy quan sát. Điều gì đang xảy ra trong mỗi con người? Chúng ta thấy cái gì đó rất rõ ràng trong một khoảnh khắc. Sự nhận biết được diễn giải thành trải nghiệm như hiểu biết. Nó đó kìa. Tôi đã thấy nó. Nó chấm dứt, tôi không phải mang nó theo cùng tôi. Giây phút kế tiếp tôi đang nhìn ngắm.

J: Tại sao có một người nhìn ngắm?

Krishnamurti: Hãy quan sát, tại sao bộ não quả quyết vào một tiếp tục trong hiểu biết? Tại sao bộ não tiếp tục trong vô số hiểu biết? Tại sao nó tiếp tục đang thêm vào, đang gia tăng, ‘Tôi đã làm điều này ngày hôm qua, cô ấy quá tử tế’; tại sao điều này đang xảy ra và đang xảy ra?

 Hãy quan sát thưa bạn, bộ não không thể vận hành một cách lành mạnh, thông minh, nếu nó không hoàn toàn được an toàn. An toàn có nghĩa trật tự. Nếu không có trật tự bộ não không thể vận hành, nó bị loạn thần kinh. Giống như một em bé, nó cần sự an toàn tuyệt đối. Khi đứa trẻ được an toàn, cảm thấy như ở nhà, nó không còn sợ hãi, vậy thì nó lớn lên như một con người tuyệt vời. Vì vậy bộ não cần an toàn và nó đã tìm được an toàn trong hiểu biết. Đó là việc duy nhất mà trong đó nó có thể được an toàn – trải nghiệm như hiểu biết mà hành động như sự hướng dẫn tương lai. Vì vậy nó cần an toàn và nó tìm được điều đó trong hiểu biết, trong niềm tin, trong gia đình.

A: Những người truyền thống cung cấp sự an toàn đó qua hiểu biết.

Krishnamurti: Cái trí muốn sự an toàn. Nếu người chuyên nghiệp đã nói tôi thực sự không biết, anh ấy sẽ không là một người chuyên nghiệp.

A: Tuy nhiên sự an toàn tại một mức độ nào đó là cần thiết.

Krishnamurti: Người ta phải phủ nhận kinh Gita, kinh Bible, đạo sư, toàn sự việc.

Người ta phải phủ nhận toàn bộ tất cả những cấu trúc mà suy nghĩ đã sắp xếp vào chung, xóa sạch nó và nói ‘Tôi không-biết, tôi không biết một sự việc nào cả.’ Người ta phải nói ‘Tôi sẽ không nói một điều gì cả, tôi không-biết. Tôi sẽ không lặp lại một điều gì mà người nào đó đã nói.’ Vậy là bạn bắt đầu.

Đối thoại 14

XUNG ĐỘT VÀ Ý THỨC

Madras, ngày 5 tháng 1 năm 1971

 

N

gười hỏi A: Khi anh nói rằng ký ức là chức năng của những tế bào não, liệu những tế bào não như một nguồn của trí năng có bất kỳ vai trò giá trị nào để góp phần trong sự yên lặng riêng của nó?

Krishnamurti: Ngày hôm qua chúng ta đã nói về lý do tại sao hiểu biết đã được biến thành quan trọng như một phương cách của sự khai sáng. Rõ ràng, mỗi vị thầy tôn giáo đã khẳng định vào hiểu biết, không chỉ ở phương Đông nhưng còn cả ở phương Tây. Và bởi vì truyền thống quá cắm rễ trong quốc gia này, tìm ra toàn sự suy nghĩ có hệ thống này đảm đương vị trí gì trong việc đạt được sự khai sáng là điều thực sự cần thiết? Tình trạng bị quy định thuộc môi trường sống này có vai trò nào trong sự khai sáng? Làm thế nào văn hóa, tình trạng bị quy định bởi văn hóa hiện diện? Bạn phải thâm nhập toàn lãnh vực? Ví dụ như một tầm nhìn thuộc truyền thống giống như tầm nhìn của Nagajuna hay Sankara. Hãy tiếp cận nó từ đó.

A: Những người truyền thống nói, tất cả hành động, hoạt động, phát sinh từ những nguyên nhân, và những nguyên nhân này là cái đã được biết.

Krishnamurti: Bạn đang đưa ra một câu nói không chính xác. Bạn đang nói rằng từ nguyên nhân đến hậu quả. Không có sự việc như thế.

A: Nó bắt đầu bằng câu sutra này: ‘Tất cả những thể hiện này của hành vi, chính Phật đã giải thích cho bạn cái nguồn của tất cả những thể hiện này. Nếu bạn biết nguyên nhân, bạn có thể loại bỏ nguyên nhân.’ Đây là khẳng định của Phật. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân bạn loại bỏ được nó, và ngài đã chỉ cho bạn nguyên nhân. Tất cả suy nghĩ, hành vi được thể hiện, đều trong lãnh vực của nguyên nhân-hậu quả.

Krishnamurti: Tôi nghi ngờ điều này. Tất cả chúng ta cũng thấy rằng cái gì đã là nguyên nhân đều trở thành hậu quả và hậu quả trở thành nguyên nhân. Không có nguyên nhân cố định, không có hậu quả cố định. Nếu có một nguyên nhân cố định, mọi thứ đều bị cố định. Vậy thì, không có giải thích, thâm nhập, chuyển động nào có thể xảy ra được. Hạt sồi sẽ sinh ra một cây sồi. Trên nguyên tắc này chúng ta nghĩ nghiệp lực vận hành. Lúc này, liệu có một điểm cố định hay liệu có một chuyển động liên tục mà cái trí và bộ não không thể đang theo sau, đang sống? Và vì vậy cái trí nói có nguyên nhân và hậu quả và nó bị trói buộc trong khuôn mẫu đó.

 

A: Liệu có một sự việc như là nguyên nhân và hậu quả? Nếu có một chuỗi của nguyên nhân-hậu quả, anh có thể giữ nó tại bất kỳ điểm nào. Tại điểm nguyên nhân nơi hậu quả trở thành nguyên nhân, đó là chìa khoá cho điều này.

Krishnamurti: Ai sẽ giữ nó?

A: Nơi nào hậu quả trở thành nguyên nhân, đó là mấu chốt.

Krishnamurti: Bạn sỉ nhục tôi ngày hôm qua, đó là nguyên nhân. Sỉ nhục có lẽ đã là hậu quả của sỉ nhục trước của tôi đối với bạn, và trong phản ứng lại có một chuỗi của những hành động, những bổ sung đang liên tục xảy ra?

 Bạn sỉ nhục tôi; tại khoảnh khắc đó, nếu tôi nhận biết trọn vẹn, nếu cái trí nhận biết trọn vẹn, không có nguyên nhân-hậu quả gì cả. Bạn sỉ nhục tôi. Phản ứng đến sỉ nhục đó là từ bộ não cũ kỹ mà đã tự-phân chia chính nó, phản ứng đó đang vận hành trong một khuôn mẫu. Tại khoảnh khắc của sỉ nhục, bộ não cũ kỹ không phản ứng chỉ có thể xảy ra khi có sự chú ý trọn vẹn. Trong khoảnh khắc của sự chú ý đó không có nguyên nhân-hậu quả.

A: Nếu không có sự chú ý, nó trở thành nguyên nhân của một chuỗi khác. Vậy là, nơi nào một hậu quả tự nẩy mầm thành một nguyên nhân mới, chính nơi đó hành động xảy ra mà gây khác biệt.

Krishnamurti: Tôi không nghĩ như thế. Tôi sỉ nhục bạn. Điều đó có lẽ là kết quả của sự vô tình của tôi đối với bạn. Nó đã gây tổn thương bạn và bạn muốn gây tổn thương tôi. Nguyên nhân là việc không đón chào bạn của tôi, và nguyên nhân là tôi quan tâm đến chim chóc, đến chuyển động đôi cánh của chúng. Tôi là một nghệ sĩ. Tôi muốn nhìn ngắm một con chim trong tất cả những chuyển động của nó. Nguyên nhân ở đâu và hậu quả ở đâu? Tôi thấy một chuyển động của những chiếc lá trong cơn gió nhẹ, và tôi không chào hỏi bạn. Bạn là một người bạn thân và bạn bị sỉ nhục.

J: Nguyên nhân ở trong chính người ta.

Krishnamurti: Sự quan sát của chuyển động không ở trong chính người ta.

J: Sự sỉ nhục nảy ra trong tôi không phải trong anh.

Krishnamurti: Không cố ý, tôi đã tạo ra một nguyên nhân để gây sỉ nhục bạn.

J: Điều gì khiến tôi cảm thấy bị sỉ nhục là ở bên trong tôi. Nguyên nhân và hậu quả ở bên trong tôi.

Krishnamurti: Bạn đang nói, mặc dù tôi không chào hỏi bạn, chính sự kiện của sỉ nhục đó được sinh ra trong bạn, không phải được trao đến bạn. Tôi hoàn toàn không chắc lắm.

A: Tôi có tình cảm với anh và tôi thấy anh đang nhìn ngắm con chim, tôi sẽ hiểu rõ, nhưng nếu tôi không có tình cảm, vậy thì tôi sẽ chê trách anh. Vì vậy, nhân duyên luôn luôn ở bên trong.

Krishnamurti: Tôi hiểu rất rõ ràng điều gì bạn nói.

A: Nó không luôn luôn là một người nào đó đối với một liên hệ. Thay vì nói nguyên nhân này nảy sinh cùng người này, theo qui luật thông thường là như thế này: “Vẫn vậy toàn sự việc nảy sinh bằng một hỗn mang của không-biết – avidya. Anh đến trạng thái tập trung của ‘cái tôi’. Trong avidya là samskara, tất cả mọi dấu vết được lưu lại mà con người đã làm. Từ đó là ý thức, từ ý thức dẫn đến đặt tên. Những việc này dẫn đến thân thể và sáu giác quan: sau đó anh thấy.”

 Nguyên nhân được sử dụng trong một ý thức vũ trụ rộng lớn. Nhưng anh bắt đầu từ vị trí của ‘Tôi thấy’ và chỉ bắt đầu từ đó.

J: Sankara nói anh không thể giải thích làm thế nào sự dốt nát bắt đầu và ngài phủ nhận nhân duyên. Nguyên nhân-hậu quả có thể được kết thúc. Trước khi anh thâm nhập sâu thêm nữa anh phải làm trống không mảnh trí năng.

Krishnamurti: Đây là một phần của Zen?

A: Không, thưa anh, không phải. Sự thức dậy của thông minh không là chất lượng riêng.

J: Anh không thể tránh né mảnh trí năng. Chúng ta không biết làm thế nào qui trình này bắt đầu, nhưng chúng ta có thể kết thúc nó.

Krishnamurti: Từ hạt giống, vô số tế bào, cho đến khi con người đã xuất hiện. Từ tế bào đơn nhất nó chuyển động tiếp tục.

A: Người sinh học không rời khỏi sự thể hiện. Để giả thiết nó là một sự việc sai lầm.

Krishnamurti: Có sự dốt nát và luôn luôn có sự nhận biết, sự cảm xúc.

A: Samskara là tất cả những dấu vết được lưu lại mà được sắp xếp vào chung.

Krishnamurti: Sắp xếp vào chung trong thời gian mà có nghĩa sự tiến hóa.

A: Sau đó anh đến mấu chốt kế tiếp, vijnana, mà là ý thức.

Krishnamurti: Liệu ý thức có khác biệt samskara? Cái mà đã được sắp xếp vào chung là ý thức.

A: Không, thưa anh, nó là cái hỗn mang. Bên trong đó hiện diện ý thức của anh, ý thức của tôi.

Krishnamurti: Chúng ta hãy tìm ra.

A: Cái hỗn mang là chung cho tất cả chúng ta.

Krishnamurti: Bạn nói, samskara có nghĩa sắp xếp vào chung.

A: Một cách chính xác nó có nghĩa là những khuynh hướng.

Krishnamurti: Tôi đang hỏi ý thức là gì? Ý thức được tạo thành từ nội dung. Nếu không có nội dung, liệu có ý thức hay không? Nội dung của ý thức là ý thức. Nội dung đã và đang trải qua hàng thế kỷ.

A: Liệu nội dung là tất cả hay nó là một mảnh?

Krishnamurti: Tôi thấy tất cả tình trạng bị quy định của tôi tạo ra ý thức.

A: Con người đã tồn tại được nhiều, nhiều năm. Trước khi ý thức của anh ấy hiện diện, cái nền hỗn mang đã ở đó rồi.

Krishnamurti: Sự suy nghĩ bắt đầu bằng tế bào đơn nhất. Con người đã sống được hơn ba mươi lăm ngàn năm; trong thời gian đó anh ấy đã thâu lượm tất cả mọi loại trải nghiệm. Tất cả điều đó là ý thức.

A: Từ điều này đã hiện diện ý thức.

Krishnamurti: Tôi không tách rời hai cái. Không có sự tách rời của hai cái. Nếu không có nội dung, không có ý thức. Trong ý thức có nhiều mảnh, và nó không là nội dung cố định. Có những mức độ, những hoạt động, những thái độ, những đặc điểm khác nhau; tất cả điều đó là toàn ý thức. Một phần của toàn ý thức đó, một mảnh của toàn ý thức đó đảm trách sự quan trọng. Sau đó nó nói ‘Tôi là ý thức’ hay ‘Tôi không là ý thức’, ‘Tôi là điều này’, ‘Tôi không là điều này’.

A: Anh đã thực hiện một phân biệt rõ ràng giữa ý thức mà có những mức độ khác nhau và tại mấu chốt đó mà nó nói ‘Tôi khác biệt’. Tại mấu chốt đó nó trở thành khác biệt.

R: ‘Cái tôi’ và ‘cái không tôi’, sự phân chia hiện diện ở đó.

A: Vậy thì có một khác biệt giữa cái hỗn mang và cái tôi.

Krishnamurti: Hãy quan sát, nội dung của ý thức là ý thức. Nếu không có nội dung không có ý thức. Nội dung được tạo thành từ những phân chia khác nhau – gia đình tôi, gia đình bạn, tất cả điều đó; nó được tạo thành từ sự phân chia. Một trong những mảnh đảm trách sự quan trọng đối với tất cả những mảnh còn lại.

R: Cách cổ điển khi nói điều này là, sự phản ảnh tưởng tượng nó là vật nguyên thể đầu tiên.

A: Khoảnh khắc có sự tập trung, sự hình thành cá thể bắt đầu.

Krishnamurti: Hãy cẩn thận. Điều này rất quan trọng. Khi bạn sử dụng từ ngữ ‘cá thể’ nó có nghĩa không thể phân chia, trong chính anh ấy, không mảnh vỡ. Vì vậy một mảnh đảm trách uy quyền, quyền hành để chỉ trích, mảnh kiểm duyệt – tất cả đều ở trong khu vực mà chúng ta gọi là ý thức.

A: Trong trường hợp của ý thức như không-đồng hóa, điều gì xảy ra?

Krishnamurti: Tôi không biết một việc nào về sự đồng hóa.

A: Khoảnh khắc sự đồng hóa bắt đầu, sự quan trọng là rằng tôi đồng hóa chính tôi cùng một mảnh. Đó là mấu chốt của sự tách rời.

Krishnamurti: Đừng khẳng định bất kỳ điều gì. Nội dung của ý thức là ý thức. Khi không có nội dung, không có ý thức. Trong nội dung đó là những nhân tố phá hoại của xung đột, của phân chia. Một mảnh đảm trách uy quyền, một mảnh không đồng hóa cùng những mảnh còn lại. Nó cảm thấy không an toàn – có những xung đột to tát như thế ở đó. Nó không đồng hoá cùng bất kỳ mảnh nào, nó thực hiện việc đó chỉ khi nào nó nói ‘Tôi thích điều này, tôi không thích điều này’.

R: ‘Cái tôi’ đó là gì?

A: Nó là quá khứ riêng của tôi.

J: ‘Cái tôi’ là mảnh.

A: Phật đã nói nó là tổng thể của tất cả những ấn tượng, sự phức tạp của những ấn tượng, mà đã tạo tác một nhận dạng cho chính nó nhưng không có sự nhận dạng trung thực.

R: Có ý thức và nó có tánh đa dạng vô hạn.

Krishnamurti: Có nhiều mảnh. Làm thế nào một mảnh trở thành quan trọng, và sau đó sự quan trọng cứ tiếp tục? (Ngừng)

 Tôi thấy cái gì đó. Có toàn cánh đồng của sự phân chia mà là ý thức. ‘Cái tôi’ hiện diện khi nào?

A: Liệu nó không được hàm ý trong cánh đồng của chính ý thức hay sao? ‘Cái tôi’ mà xuất phát từ nó tiềm tàng trong nó.

Krishnamurti: Có tất cả những mảnh này. Tại sao cái trí không thả nó lại một mình? Tôi thấy ý thức của tôi được tạo thành từ những mảnh khác nhau. Tại sao không thả nó lại một mình? Điều gì xảy ra?

A: Sự đồng hoá.

Krishnamurti: Có phân chia, mâu thuẫn, có xung đột. Đó là tất cả mọi việc xảy ra. Xung đột xảy ra. Bên trong xung đột đó có sự ham muốn để kết thúc xung đột.

A: Nơi nào có xung đột, nếu tôi không bị đồng hóa, nó không ảnh hưởng đến tôi. Tại mấu chốt đó nó không trở thành xung đột.

Krishnamurti: Chỉ có xung đột, đối kháng, mâu thuẫn trong ý thức. Có cánh đồng của ý thức này mà chúng ta đã diễn tả. Nơi nào có đối kháng, mâu thuẫn, đó là khu vực của xung đột. Có lẽ có những mảnh. Mỗi mảnh đang tách rời sẽ sản sinh xung đột, đau khổ, vui thú, phiền muộn, buồn bã, thất vọng.

 Đó là cánh đồng. Sau đó điều gì xảy ra?

A: Tôi muốn kết thúc nó.

Krishnamurti: Ở đây, toàn cấu trúc của ý thức này là một trận chiến.

A: Tại sao anh nói như thế? Ý thức ngập tràn những yếu tố không thể hòa hợp được. Khoảnh khắc tôi sử dụng từ ngữ ‘xung đột’ tôi đã tự đồng hoá.

Krishnamurti: Cánh đồng này của ý thức đang bị phân chia là cái nguồn của xung đột – Ấn độ và Pakistan. Tôi là một người Ấn giáo và bạn là một người Hồi giáo. Sự kiện là, chắc chắn sự phân chia tạo ra sự xung đột.

A: Đó là như thế, cho đến khi anh đến mấu chốt của việc đặt tên, đặt tên thay đổi chất lượng.

Krishnamurti: Hãy quan sát khu vực của xung đột. Có phân chia. Nơi nào có phân chia chắc chắn phải có xung đột – gia đình của tôi, gia đình của bạn, Thượng đế của tôi, Thượng đế của bạn.

A: Liệu mỗi mảnh bị phân chia trở nên nhận biết được?

Krishnamurti: Tôi thấy sự kiện rằng nơi nào có phân chia, phải có xung đột. Trong ý thức này nơi nào có quá nhiều mảnh, phải có xung đột. Trong thế giới thuộc hiện tượng, anh ấy là một người Ấn giáo và tôi là một người Hồi giáo, và việc đó đang nuôi dưỡng chiến tranh và hận thù. Đây là một hiện tượng đơn giản và đúng thực. Tất cả chúng ta đều nói về sự hợp nhất và tiếp tục những phân chia của chúng ta.

 Hãy thấy, thưa bạn, điều gì xảy ra? Trong cánh đồng này có xung đột, mâu thuẫn, phân chia, tách rời; khi xung đột trở nên kịch liệt, lúc đó ‘cái tôi’ và ‘cái bạn’ hiện diện. Ngược lại, tôi thả nó lại một mình. Tôi bềnh bồng theo xung đột này, nhưng khoảnh khắc xung đột trở thành kịch liệt – có chiến tranh, chiến tranh Ấn giáo-Hồi giáo, lúc đó tôi là một người Ấn giáo và bạn là một người Hồi giáo; sự đồng hoá xảy ra cùng cái gì đó mà tôi nghĩ là vĩ đại hơn – cùng Thượng đế, quốc gia, ý tưởng.

 Chừng nào xung đột còn nhẹ nhàng, tôi thả nó lại một mình. Mấu chốt của tôi là, chừng nào không còn xung đột, không có ‘cái tôi’.

 Không có ‘cái tôi’ nếu không có xung đột. Vì vậy chúng ta đang nói xung đột là sự đo lường ‘cái tôi’. Không có xung đột ngày hôm qua, có xung đột ngày hôm nay, và tôi hy vọng sẽ không có xung đột vào ngày mai. Chuyển động này là ‘cái tôi’. Đây là bản thể của ‘cái tôi’.

A: Có nhiều khía cạnh khác.

Krishnamurti: Cái cây có khác biệt những cành cây? Nó có lẽ có một ngàn cành cây. Cấu trúc của ý thức được đặt nền tảng trên xung đột này. Chúng ta không đang bàn luận làm thế nào để kết thúc xung đột.

R: Quan điểm thuộc truyền thống là, sự phân chia là ‘cái tôi’ và sự tách khỏi xung đột cũng là ‘cái tôi’.

A: Nếu xung đột còn bị che giấu, không được quan sát, ‘cái tôi’ còn hiện diện.

R: Liệu tất cả điều này đều bắt đầu ở đây hay sự nảy sinh của ‘cái tôi’ còn sâu thẳm hơn?

Krishnamurti: Liệu có một cái ngã, ‘cái tôi’ mà phải được học hành, hay ‘cái tôi’ là một chuyển động?

A: Anh nói ‘cái tôi’ bắt đầu như một chuyển động trong ý thức.

Krishnamurti: Không. Có một giả thuyết rằng ‘cái tôi’ đứng yên. Nó là như thế hay sao? ‘Cái tôi’ là cái gì đó phải được học hành? Hay ‘cái tôi’ là một chuyển động? Tôi học hành về cái gì đó hay tôi học hành trong chuyển động? Cái trước là không-tồn tại. Nó là sai lầm, nó là một sáng chế.

 Vì vậy sự kiện cơ bản là sự phân chia. Nó là cái nguồn của tất cả xung đột. Xung đột đó có lẽ mang những hình dạng, những mức độ khác nhau, nhưng nó đều giống hệt. Xung đột có lẽ là vui thú, tôi có lẽ thích được dọa nạt, hành hạ bởi người vợ của tôi, nhưng nó là một phần thuộc cấu trúc của xung đột.

R: Bản chất của ý thức là xung đột.

Krishnamurti: Xung đột không là bản chất của ý thức. Ý thức là xung đột. Nếu tôi không có xung đột, điều gì xảy ra cho tôi?

A: Anh nói không có ‘cái tôi’ nếu không có xung đột. Điều đó có nghĩa trạng thái của không-xung đột là không-ý thức?

R: Trạng thái của không-xung đột vượt khỏi xung đột. Kích thước mà trong đó chúng ta sống là xung đột.

A: Thưa anh, tôi đã nói sự củng cố của xung đột bao gồm cả đặt tên.

Krishnamurti: Đặt tên, tất cả đều được bao hàm trong điều này. Con người bình thường bềnh bồng cho đến khi xung đột trở nên kịch liệt.

A: Khi xung đột trở nên kịch liệt, lúc đó việc đặt tên bắt đầu.

Krishnamurti: Đặt tên là gì? Tại sao chúng ta cần đặt tên? Tại sao tôi nói ‘người vợ của tôi’, tại sao? Hãy thâm nhập nó.

A: Tại một mức độ nó dành cho sự giao tiếp, tại một mức độ khác nó rất tinh tế.

Krishnamurti: Tại sao tôi nói ‘cô ấy là người vợ của tôi?’

R: Chúng ta muốn kéo dài ‘cái là’.

A: Bởi vì tôi muốn một tiếp tục trong đó.

Krishnamurti: Thưa bạn, tôi nói ‘người vợ của tôi’; tại sao?

A: Sự an toàn, tôi muốn bám chặt cô ấy.

Krishnamurti: Hãy quan sát, tôi nói từ ngữ không là sự kiện. Nó không bao giờ ‘là’. Từ ngữ chỉ là một phương tiện của sự hiệp thông. Sự kiện không là từ ngữ. Sự kiện rằng cô ấy là ‘người vợ của tôi’ là đúng thực theo luật pháp, nhưng điều gì tôi đã làm khi tôi nói nó? Tại sao tôi đã đặt tên nó? Để cho sự tiếp tục, để củng cố cái hình ảnh tôi đã dựng lên? Tôi sở hữu cô ấy hay cô ấy sở hữu tôi, vì tình dục, vì thỏa mãn, và vân vân. Tất cả điều này củng cố hình ảnh về cô ấy. Cái hình ảnh hiện diện ở đó để thiết lập cô ấy như người của tôi. Trong khi đó, cô ấy đang thay đổi; đang nhìn ngắm một người đàn ông khác. Tôi không công nhận sự tự do của cô ấy, và tôi không công nhận sự tự do gì cả, cho chính tôi. Vì vậy tôi đã làm gì khi tôi nói cô ấy là người vợ của tôi?

A: Anh đang nói chúng tôi không thích sự chuyển động, chúng tôi thích mọi thứ cố định.

Krishnamurti: Tôi muốn sở hữu cô ấy, và đó là lý do tại sao tôi cần cô ấy. Những tế bào não thiết lập một khuôn mẫu của thói quen và từ chối buông bỏ thói quen.

A: Toàn ý thức là những từ ngữ, hiểu biết. Tôi muốn hiểu rõ điều này, điều gì anh đang nói.

Krishnamurti: Hiểu biết được sắp xếp vào chung. Hiểu biết được sắp xếp vào chung, ngang hay dọc. Hiểu biết là một qui trình. Qui trình hàm ý thời gian. Thời gian hàm ý sự suy nghĩ. Thế là qua sự suy nghĩ, qua hiểu biết, qua thời gian, bạn đang cố gắng tìm ra cái gì đó mà vượt khỏi thời gian, mà không là hiểu biết, mà không là sự suy nghĩ. Bạn không thể.

A: Toàn qui trình mà chúng ta đã diễn tả cũng phải là không-từ ngữ.

Krishnamurti: Việc sử dụng những từ ngữ là để hiệp thông, cùng nhau chia sẻ cái gì đó chung giữa hai con người. Nhân tố chung giữa những con người là tuyệt vọng, phiền muộn, đau khổ. Liệu điều này có thể được xóa sạch qua thời gian hay liệu chúng có thể được xóa sạch ngay tức khắc? Qui trình này sẽ được kết thúc bằng những từ ngữ hay bằng không những từ ngữ? Từ ngữ không là sự việc. Bạn có lẽ diễn tả thức ăn ngon nhất, nhưng sự diễn tả không là thức ăn.

A: Sử dụng những từ ngữ cần đến một hiểu rõ hoàn toàn về lãnh vực của hiểu biết.

Krishnamurti: Những từ ngữ cần thiết để hiệp thông. Sự hiệp thông hàm ý cùng nhau chia sẻ những vấn đề chung.

 Từ ngữ không là sự việc, nhưng chúng ta phải sử dụng từ ngữ để hiểu rõ sự việc.

 Tại sao chúng ta khiến cho từ ngữ thành quan trọng như thế? Những từ ngữ được sử dụng để hiệp thông. Chúng ta phải rõ ràng.

A: Với mục đích để sự hiệp thông xảy ra phải có những từ ngữ.

Krishnamurti: Khi nào sự hiệp thông xảy ra – sự chia sẻ cùng nhau về một vấn đề chung?

A: Nó có thể xảy ra bằng không-từ ngữ.

Krishnamurti: Đối với tôi sự hiệp thông có nghĩa đang cùng nhau chia sẻ, đang cùng nhau suy nghĩ, đang cùng nhau sáng tạo, đang hiểu rõ. Khi nào chúng ta cùng nhau? Chắc chắn, không phải chỉ trên mức độ từ ngữ mà thôi. Chúng ta cùng nhau chia sẻ vấn đề, khi chúng ta sinh động, đam mê lạ thường, tại cùng mức độ bằng cùng mãnh liệt. Khi nào việc này xảy ra? Nó xảy ra khi bạn thương yêu cái gì đó. Khi bạn thương yêu, nó liền chấm dứt. Tôi hôn bạn, và tôi nắm tay bạn, nó chấm dứt. Khi chúng ta không có tình yêu đó, chúng ta luẩn quẩn cùng những từ ngữ. Tôi chắc chắn tất cả những người chuyên nghiệp bỏ lỡ mấu chốt đó.

 Vì vậy vấn đề của chúng ta là làm thế nào gặp gỡ, đến cùng nhau tại cùng thời gian, tại cùng mức độ, bằng cùng mãnh liệt. Đó là nghi vấn thực sự. Chúng ta làm điều đó khi có tình dục mà chúng ta gọi là thương yêu. Ngược lại, bạn đấu tranh cho chính bạn và tôi đấu tranh cho chính tôi. Đây là vấn đề. Liệu tôi, người đang đau khổ, có thể nói, ‘Hãy để chúng tôi đến cùng nhau, hãy để chúng tôi cùng nhau nói chuyện về nó’, và không phải nói về điều gì Nagarjuna, Sankara và những người khác giải thích.

Đối thoại 15

BẢN CHẤT CỦA SỰ THÂM NHẬP

Madras, ngày 7 tháng 1 năm 1971

 

N

gười hỏi A: Tất cả sống của chúng ta, chúng ta đã và đang suy nghĩ dựa vào nguyên nhân và vận hành vào nguyên nhân. Toàn sống của chúng ta đang sống cùng nguyên nhân, đang tìm ra nguyên nhân và đang cố gắng kiểm soát nguyên nhân. Thậm chí khi chúng ta biết nguyên nhân, chúng ta không thể vận hành vào nó. Đây cũng là một bộ phận thuộc trải nghiệm của chúng ta. Phật đã khám phá nguyên nhân của đau khổ và đã được giải thoát khỏi đau khổ. Anh nói nguyên nhân là hậu quả và hậu quả là nguyên nhân, và cũng vậy anh vạch rõ rằng trong nguyên nhân và hậu quả này, thời gian là điều không thể tránh được. Thậm chí sau khi lắng nghe anh, ảnh hưởng của nguyên nhân và đang vận hành vào nguyên nhân đã trở thành một bộ phận tổng thể của suy nghĩ của người ta. Chúng ta có thể thâm nhập điều này?

Krishnamurti: Câu hỏi là gì?

A: Thâm nhập giá trị của chuỗi nguyên nhân-hậu quả trong khía cạnh của hiểu rõ.

Krishanmurti: Nó có nghĩa gì – thâm nhập? Trạng thái của cái trí mà thâm nhập là gì thay vì sự kiện của thâm nhập là gì? Bạn nói tất cả hành động có một nguyên nhân, và nguyên nhân đó gây ảnh hưởng hành động và nếu không hiểu rõ nguyên nhân, dù làm điều gì bạn muốn cùng hành động, nó sẽ luôn luôn bị giới hạn. Vì vậy thâm nhập nguyên nhân, hiểu rõ nguyên nhân và thế là tạo ra một thay đổi trong hành động.

 Tôi không biết nguyên nhân của hành động của tôi. Có lẽ có những nguyên nhân rõ ràng và những nguyên nhân khác mà không thể phát giác được bởi cái trí tầng ý thức bên ngoài. Tôi có thể thấy những nguyên nhân hời hợt cho hành động; nhưng những nguyên nhân hời hợt này có những gốc rễ rất sâu thẳm trong những ngõ ngách thuộc thân tâm riêng của người ta.

 Lúc này, liệu cái trí tầng ý thức bên ngoài có thể không những thâm nhập những tầng hời hợt nhưng còn lật tung những tầng sâu thẳm hơn. Liệu cái trí tầng ý thức bên ngoài có thể thâm nhập những tầng sâu thẳm hơn? Và trạng thái của cái trí mà thâm nhập là gì? Ba nghi vấn này là quan trọng. Ngược lại, sự khám phá nguyên nhân không có ý nghĩa gì cả.

R: Anh thâm nhập khi anh không biết.

Krishnamurti: Trước tiên chúng ta đã hỏi chất lượng của cái trí mà đang thâm nhập là gì? Nó đang thâm nhập cái gì – những nguyên nhân hời hợt hay những nguyên nhân được giấu giếm thật sâu thẳm? Vì vậy trước khi tôi bắt đầu thâm nhập, tôi phải tìm ra trạng thái của cái trí mà thâm nhập. Lúc này, trạng thái của cái trí, chất lượng của cái trí mà có thể thâm nhập là gì? Bạn nói Phật đã nói điều này, người nào đó đã nói điều đó, và vân vân, nhưng chất lượng của cái trí mà có khả năng, mà có thể thâm nhập là gì? ‘Cái tôi’ mà thâm nhập là gì – liệu nó quanh co, cận thị, viễn thị? Tôi phải tìm ra chất lượng của cái trí mà nhìn ngắm tấm thảm trước khi tôi có thể thấy bất kỳ cái gì. Chắc chắn, nó phải là một cái trí tự do. Liệu bạn có một cái trí được tự do khỏi bất kỳ kết luận nào? Ngược lại bạn không thể thâm nhập.

A: Chúng ta đã không chấp nhận những quy định và chúng ta thấy và buông bỏ chúng.

Krishnamurti: Điều gì bạn đang thực hiện là sự phân tích. Bạn đang phân tích từng bước một. Khi bạn phân tích, điều gì xảy ra? Có người phân tích và vật được phân tích. Người phân tích phải có thị lực tinh tường để phân tích, và nếu trong bất kỳ cách nào sự phân tích này bị biến dạng, nó không có giá trị gì cả. Qui trình thuộc trí năng, thuộc phân tích hàm ý thời gian. Trước thời gian bạn tìm hiểu xong, qua sự phân tích, qua thời gian, những nhân tố khác len lỏi vào mà gây biến dạng nguyên nhân. Vì vậy, phương cách của sự phân tích hoàn toàn sai lầm. Vì vậy, phải có một buông bỏ của sự phân tích.

J: Tôi bị hoang mang.

Krishnamurti: Vâng, nó là một sự kiện mà khiến chúng ta bị hoang mang. Chúng ta không biết phải làm gì và chúng ta bắt đầu phân tích.

A: Đối với chúng tôi, qui trình của sự phân tích là cái gì đó cụ thể. Anh đã nói trong khi anh vận hành vào nguyên nhân, vài nhân tố khác nào đó len lỏi vào. Liệu nó có nghĩa sự phân tích của vấn đề trở thành không mạch lạc?

Krishnamurti: Tôi nghĩ toàn qui trình là sai lầm. Tôi quan tâm đến hành động mà được sắp xếp vào chung bởi một chuỗi của những tìm hiểu thuộc phân tích, những hàm ý thuộc phân tích mà trong nó thời gian được bao hàm. Trước thời điểm tôi tìm ra cái gì tôi đã tìm kiếm, tôi bị kiệt sức, chết rồi. Rất khó khăn cho cái trí tầng ý thức bên ngoài khi phân tích, khi tìm hiểu những tầng giấu giếm. Vì vậy, tôi cảm thấy toàn qui trình thuộc trí năng này là sai lầm. Tôi nói điều này mà không có bất kỳ thiếu tôn trọng nào.

A: Chúng tôi chỉ có dụng cụ đó – mảnh trí năng, như một phương tiện của thâm nhập. Ngoại trừ để thâu lượm, hồi tưởng, phân tích, phỏng đoán, liệu mảnh trí năng có thể thâm nhập? Mảnh trí năng có khả năng đó. Nó chỉ là một mảnh. Vì vậy, sự thâm nhập bởi một mảnh chỉ có thể tạo ra một hiểu rõ phân chia. Chúng tôi phải làm gì đây?

R: Tôi không thể làm bất kỳ điều gì cả.

Krishnamurti: Bạn nói mảnh trí năng là dụng cụ duy nhất có khả năng thâm nhập mà người ta có. Nó có khả năng sao? Mảnh trí năng có khả năng thâm nhập hay nó thâm nhập chỉ từng phần? Tôi thấy sự thật của điều đó, không phải như một kết luận, không phải như một quan điểm, nhưng sự kiện rằng mảnh trí năng là một phần có thể thâm nhập chỉ từng phần và vì vậy tôi không còn dùng mảnh trí năng nữa.

A: Một cái trí như thế có thể rơi vào niềm tin. Anh đang nói cái trí ý thức được điều này.

Krishnamurti: Sử dụng thuốc men, toàn bộ việc đó, là bộ phận của cùng hiện tượng. 

A: Khi cái trí, một cách thiển cận, từ bỏ sự phân tích, nó rơi vào những cái bẫy khác; vì vậy việc này phải được thực hiện một cách nghiêm ngặt cùng mảnh trí năng.

Krishnamurti: Sự phân tích không là phương cách.

A: Chúng tôi thâm nhập bằng dụng cụ gì? Lý lẽ của chúng tôi phải chứng thực điều gì anh nói.

J: Anh đến đó bằng con đường nào đó mà không thuộc phân tích. Chúng tôi thấy sự chính đáng của nó.

Krishnamurti: Tôi nói với bạn sự phân tích không là phương cách của hiểu rõ. Tôi trình bày cho bạn những chuỗi liên quan chính đáng khi đang sử dụng lý lẽ. Đó chỉ là một giải thích. Tại sao bạn không thấy sự kiện rằng sự phân tích không là phương cách?

A: Khi anh nói ‘Tôi thâm nhập và đây là như thế’, nó là lý luận thuần túy.

Krishnamurti: Điều gì bạn đã thực hiện là đạt đến một kết luận qua lý luận, nhưng chúng ta không đang nói về lý luận. Lý luận đã dẫn bạn đến sự phân tích. Người nào đó nói lý luận của bạn là sai lầm, bởi vì lý luận của bạn được đặt nền tảng trên sự kiện của trí năng, mà là từng phần; vì vậy thâm nhập từng phần không là thâm nhập gì cả.

A: Nó là sự phân tích thiên vị.

Krishnamurti: Giống như nói rằng tôi thương yêu người vợ của tôi một cách thiên vị.

A: Trong nỗ lực để hiểu rõ môi trường, thiên nhiên, hiện tượng bên ngoài, con người đã phát triển những dụng cụ nào đó và cũng vậy ở đây chúng ta sử dụng cùng những dụng cụ; nhưng chúng không thỏa đáng.

Krishnamurti: Chúng không là không-thỏa đáng. Chúng không trọn vẹn. Sự phân tích, qui trình, bao hàm thời gian. Bởi vì nó ở trong thời gian, nó phải thiên vị. Sự thiên vị bị tạo ra bởi mảnh trí năng, bởi vì mảnh trí năng là bộ phận của toàn cấu trúc.

A: Dụng cụ mà thâm nhập khi anh đặt ra câu hỏi là gì? Khi chúng tôi đặt ra câu hỏi chúng tôi quay trở lại mảnh trí năng.

Krishnamurti: Bạn bắt đầu bằng cách nói rằng mảnh trí năng là dụng cụ duy nhất của thâm nhập. Tôi nói mảnh trí năng là một bộ phận, và, vì vậy, sự thâm nhập của bạn sẽ thiên vị. Vì vậy, sự thâm nhập của bạn không có giá trị.

A: Rất rõ ràng rằng mảnh trí năng là một bộ phận và không thể thấy, nhưng nó bắt đầu làm việc qua thói quen.

Krishnamurti: ‘A’ đã bắt đầu bằng cách nói về nguyên nhân -hậu quả, hậu quả-nguyên nhân – đó là những qui trình của sự phân tích. Sự phân tích hàm ý thời gian và trong phân tích như thế có người phân tích và vật được phân tích. Người phân tích phải được tự do khỏi những chồng chất của quá khứ, ngược lại anh ấy không thể phân tích. Bởi vì anh ấy không được tự do khỏi quá khứ, sự phân tích không có giá trị. Vì thấy điều đó, tôi nói nó chấm dứt. Vì vậy, tôi đang tìm kiếm một phương cách khác.

A: Đây là cách tóm tắt ngắn nhất – bằng lý luận, sự lý luận bị xóa sạch.

Krishnamurti: Tôi thấy sự phân tích không là phương cách. Thấy đó hoàn toàn làm tự do cái trí khỏi một qui trình giả dối. Thế là, cái trí sinh động nhiều hơn. Nó giống như một người đi bộ vác theo một gánh nặng và gánh nặng đó được quẳng đi.

A: Nhưng với chúng tôi gánh nặng đó quay lại.

Krishnamurti: Khoảnh khắc bạn nhận biết cái gì đó là đúng thực, làm thế nào nó có thể quay lại? Khoảnh khắc bạn thấy rằng con rắn độc là nguy hiểm, bạn không quay lại con rắn độc.

A: Nagarjuna nói ‘nếu bạn thấy điều gì tôi đang nói như một ý tưởng, bạn chấm dứt.’

J: Liệu có cách nào khác?

A: Anh nói điều gì đó. Khoảnh khắc anh nói điều gì đó, dụng cụ ngừng vận hành, bởi vì dụng cụ đó sẽ không nói bất kỳ điều gì nữa.

Krishnamurti: Nhưng dụng cụ đó rất nhạy bén, rất minh bạch; nó tránh khỏi bất kỳ hành động từng phần nào đang xảy ra.

A: Nó liên tục đang nhìn ngắm, nó có thể vận hành.

Krishnamurti: Không, thưa bạn, toàn qui trình phân tích chấm dứt.

A: Khi chúng ta đã trải qua…này.

Krishnamurti: Không, chúng ta không đang thâm nhập. Tôi đang chỉ cho bạn làm thế nào để thâm nhập. Điều gì bạn đã làm là bạn đã sử dụng mảnh trí năng, dụng cụ thiên vị và nghĩ rằng đó là đáp án trọn vẹn. Hãy thấy làm thế nào cái trí đã lừa gạt chính nó, làm thế nào nó nói ‘Tôi đã phân tích tất cả điều này’, nhưng nó không thấy nó thiên vị như thế nào, và vì vậy nó không có giá trị. Là một dụng cụ tách khỏi những nhân tố khác, chính mảnh trí năng đã trở thành không giá trị. Tôi đang thắc mắc nếu mảnh trí năng không là dụng cụ của sự thâm nhập, vậy thì điều gì xảy ra?

A: Khi người ta đến mấu chốt này, người ta bắt đầu tin tưởng vào sự cần thiết phải được ủng hộ hay được giúp đỡ của chỗ dựa nào đó.

Krishnamurti: Sự kiện là, mảnh trí năng là một dụng cụ không trọn vẹn và không thể hiểu rõ một nhân tố tổng thể, một chuyển động tổng thể. Vậy thì sự thâm nhập là gì? Nếu mảnh trí năng không thể thâm nhập, dụng cụ có thể thâm nhập là gì? Sankara, Nagarjuna, Phật nói gì về điều này? Hãy tìm ra. Liệu có bất kỳ người nào trong số họ phủ nhận mảnh trí năng?

A: Họ nói, thâm nhập cùng sự trợ giúp của cái nền tảng.

Krishnamurti: Đó là cùng sinh lực từng phần, năng lượng từng phần, thâm nhập năng lượng tổng thể. Làm thế nào điều đó có thể được? Tại sao họ đã nói điều này?

R: Ý tưởng của kinh Veda là rằng với mảnh trí năng bạn không thể thấy, nhưng với cái tôi hay cái linh hồn, mà thuộc chính bản chất của sự nhận biết, bạn có thể thấy.

A: Bởi vì những cái trí của chúng tôi đã bị quy định quá nặng nề, khi chúng tôi có chỗ dựa, chúng tôi bám chặt.

Krishnamurti: Điều gì chúng ta muốn tìm ra là, sự phân tích và phương cách của trí năng không là sự thâm nhập gì cả. Nó giống như nói ‘Tôi đi một phần nào đó vào đường hầm.’ Chất lượng của cái trí là gì nếu mảnh trí năng không là dụng cụ?

A: Khi mảnh trí năng hoàn toàn bị gạt đi, lúc đó trong cái trí không có gì thuộc về quá khứ.

Krishnamurti: Nó là gì mà phải gạt đi? Vậy thì bạn quay trở lại nguyên tắc phân hai.

A: Chúng tôi thấy mảnh trí năng là từng phần.

Krishnamurti: Vì vậy, chúng ta đang hỏi: Chất lượng của cái trí mà có thể thâm nhập – cái trí không chỉ là mảnh trí năng nhưng còn là những tế bào não, những sinh học, những vật chất, những hệ thần kinh, toàn sự việc, cái tổng thể, cái trọn vẹn – mà có thể thâm nhập là gì? Chất lượng của cái trí mà có thể thâm nhập là gì? Tôi thấy rằng bất kỳ chuyển động từng phần nào là không trọn vẹn và, không dẫn đến bất kỳ nơi nào. Tôi thấy rằng thấy từng phần là không thấy gì cả, và vì vậy tôi chấm dứt nó. Nó hoàn toàn qua rồi. Tiếp theo cái trí hỏi, bản chất của cái trí là gì mà là tổng thể? Và chỉ có một nhận biết tổng thể như thế mới có thể thâm nhập. Và nó có lẽ không cần thâm nhập gì cả, bởi vì cái mà phải được thâm nhập cũng thuộc một mảnh của cánh đồng – sự phân chia, sự phân tích, sự thâm nhập.

 Tôi đang hỏi sự nhận biết tổng thể là gì, chất lượng của sự nhận biết tổng thể là gì?

A: Chuyển động của bất kỳ loại nào không thể là sự nhận biết tổng thể.

Krishnamurti: Sự nhận biết tổng thể là gì?

R: Có vẻ như thể không có dụng cụ bởi vì dụng cụ phụ thuộc vào cái gì đó.

Krishnamurti: Sự khó khăn là gì? Khi bạn nhìn ra ngoài cửa sổ và thấy những bụi cây này, bạn nhìn chúng như thế nào? Bạn thường đang suy nghĩ về cái gì đó và tại cùng thời gian đó bạn đang nhìn. Tôi nói bạn phải nhìn, đó là tất cả. Sự khó khăn là gì? Chúng ta không bao giờ nhìn. Nếu tôi nhìn một bức tranh, tôi nhìn. Tôi không nói họa sĩ này là thế này và thế này, họa sĩ này giỏi hơn họa sĩ khác. Tôi không có đo lường. Tôi không diễn đạt bằng từ ngữ. Vừa lúc nãy chúng ta đã nói nhìn từng phần không là nhìn gì cả, vì vậy, cái trí đã chấm dứt từng phần, vì vậy khi tôi nhìn, tôi nhìn.

R: Yếu tố của thói quen quá mãnh liệt.

Krishnamurti: Vậy là, cái trí mà bị trói buộc trong thói quen không thể thâm nhập. Vì vậy, chúng ta phải thâm nhập cái trí mà bị trói buộc trong thói quen và không phải sự thâm nhập. Chúng ta phải hiểu rõ thói quen. Quên đi sự thâm nhập, nguyên nhân, phân tích. Quên đi tất cả điều đó. Liệu cái trí có thể hiểu rõ thói quen? Chúng ta hãy giải đáp nghi vấn đó.

A: Bất kỳ điều gì anh nói cùng mảnh trí năng là thiên vị.

Krishnamurti: Hãy thấy sự thật của nó, không phải lý luận về nó. Bạn có thể đưa vào lý luận sau đó. Điều gì bạn đã nghĩ đã là cái cửa không là cái cửa. Bạn sẽ không chuyển động hướng về điều đó ngay khi bạn thấy nó, nhưng bạn không thấy nó.

R: Sự khác nhau giữa nhận biết và công nhận là gì? Đối với chúng tôi sự nhận biết chỉ hiện diện ở đó trong hình thức của công nhận.

Krishnamurti: Bạn công nhận qua liên tưởng. Công nhận là bộ phận của thói quen liên tưởng. Vì vậy, tôi đang nói bạn không thể thâm nhập, khám phá bằng cái trí quen thuộc với thói quen. Vì vậy, hãy tìm ra hệ thống máy móc của thói quen. Không tìm ra làm thế nào để thâm nhập, nhưng hãy tìm ra thói quen là gì.

A: Những thói quen là những khe rãnh.

Krishnamurti: Làm thế nào những thói quen đã được hình thành? Đó là cái cửa. Tôi đang đi qua cái cửa đó, lúc này tại sao cái trí lại rơi vào thói quen? Thói quen là gì? Làm thế nào cái trí rơi vào thói quen? Tôi sẽ phân tích nó.

 Chúng ta sử dụng sự phân tích mà là từng phần, mà không là hiểu rõ tổng thể. Biết rằng nó không có giá trị, chúng ta vẫn tiếp tục – tại sao cái trí rơi vào thói quen? Liệu có phải bởi vì đó là phương cách dễ dàng nhất để vận hành? Thức dậy vào lúc sáu giờ, đi ngủ vào lúc bảy giờ. Không có xung đột. Tôi không phải suy nghĩ về nó.

A: Tôi ngìn ngắm một cái cây. Tôi không phải suy nghĩ về nó. Và tuy nhiên cái trí nói nó là một cái cây.

Krishnamurti: Nó là một thói quen. Tại sao cái trí rơi vào thói quen? Nó là cách dễ dàng nhất để sống; dễ dàng khi sống một cách máy móc. Tình dục và trong mọi phương cách khác, dễ dàng khi sống theo cách đó. Tôi có thể sống một sống mà không có nỗ lực, không thay đổi, bởi vì trong đó tôi tìm thấy sự an toàn hoàn toàn. Trong thói quen không có sự thâm nhập, đang tìm kiếm, đang dò hỏi.

R: Tôi sống trong lãnh vực của thói quen.

Krishnamurti: Vì vậy thói quen chỉ có thể vận hành trong một lãnh vực rất nhỏ. Giống như một giáo sư rất giỏi nhưng vận hành trong một lãnh vực rất nhỏ; giống như một thầy tu vận hành trong một ngăn rất nhỏ. Cái trí muốn an toàn, bảo đảm, không thay đổi, sống trong những khuôn mẫu. Đó là một thâm nhập từng phần. Nhưng nó không làm tự do cái trí khỏi những khuôn mẫu. Vì vậy tôi sẽ làm gì?

A: Vì đã thấy điều này, vì biết rằng hiểu rõ từng phần không là hiểu rõ gì cả, làm thế nào cái trí hoàn toàn tự-giải thoát chính nó khỏi thói quen.

Krishnamurti: Tôi sẽ giải thích cho bạn.

A: Chúng tôi đã thâm nhập thói quen, nhưng cái trí không thoát khỏi nó.

Krishnamurti: Bạn sẽ không bao giờ quay lại sự phân tích của thói quen. Bạn sẽ không còn thâm nhập những nguyên nhân của thói quen. Thế là, cái trí được tự do khỏi gánh nặng của sự phân tích mà là bộ phận của thói quen. Vì vậy, bạn đã loại bỏ nó.

R: Vâng, vâng –

Krishnamurti: Không. Nó phải biến mất. Không phải chỉ bằng những từ ngữ. Thói quen không chỉ thuộc triệu chứng, nhưng nó còn thuộc hệ thần kinh thân thể. Khi chúng ta đã thâm nhập thói quen như chúng ta đã thực hiện, nó chấm dứt.

A: Chúng tôi không được tự do khỏi thói quen.

Krishnamurti: Bởi vì bạn vẫn còn đang quả quyết cái cửa hiện diện ở đó. Chúng ta đã khởi sự bằng cách nói ‘Tôi biết’. Có một ý thức nào đó của sự kiêu ngạo. Bạn không nói ‘Tôi muốn tìm ra.’

 Vậy thì, sự nhận biết tổng thể là gì khi cái trí được tự do khỏi thói quen? Thói quen hàm ý những kết luận, những công thức, những ý tưởng, những nguyên tắc. Tất cả những điều này là những thói quen. Thói quen là bản thể của người quan sát.

R: Nó là tất cả mà chúng tôi biết về ‘cái tôi’.

Krishnamurti: Muốn tìm ra điều này, tôi dựa vào một quyển sách. Đó là nơi sự phá hoại được thực hiện, sự phá hoại mà những người khác đã thiết lập, những Sankara, những Phật và tất cả những người khác. Tôi thích người này hơn, tôi thích người khác hơn, và vân vân. Tôi sẽ không từ bỏ bởi vì đó là sự kiêu ngạo của tôi. Tôi tranh cãi. Bạn biết tranh hoạt hình mà diễn tả ‘Đạo sư của tôi có nhiều khai sáng hơn đạo sư của bạn’. Đó là tất cả. Vì vậy, thưa bạn, khiêm tốn là cần thiết. Tuyệt đối tôi không-biết gì cả và tôi sẽ không lặp lại một từ ngữ nào mà chính tôi đã không tìm ra. Tôi thực sự không muốn biết. Tôi biết đây không là phương cách. Tôi không muốn biết bất kỳ điều gì thêm nữa. Đó là tất cả. Cái cửa mà tôi đã nghĩ đã là thực sự không là cái cửa. Điều gì xảy ra sau đó? Tôi không chuyển động trong phương hướng đó, tôi sẽ tìm ra.

Đối thoại 16

TRẬT TỰ VÀ HÌNH THÀNH

Ý TƯỞNG

Madras, ngày 8 tháng 1 năm 1971

N

gười hỏi A: Cản trở lớn nhất đối với sự nhận biết là ý tưởng. Sự khác nhau giữa sự kiện và ý tưởng về một sự kiện là gì?

Krishnamurti: Những người chuyên môn hiểu sự nhận biết, thấy, sự kiện như thế nào?

R: Trong Vedanta, nó được nói rằng ý thức hành động qua những cơ quan thuộc giác quan. Nó thấy một vật. Ý thức thâu nhận hình dạng của vật đó. Nó giống như nước đang thâu nhận hình thể của con tàu. Đó là sự nhận biết.

Krishnamurti: Sự nhận biết, thấy, đối với bạn là gì? Bạn thấy cái tủ, bạn có hình ảnh của cái tủ, vì vậy, công nhận nó như cái tủ. Khi bạn thấy món đồ đạc đó, liệu bạn có hình ảnh trước hay bạn thấy trước, có hình ảnh rồi sau đó công nhận?

R: Ngay tức khắc hình ảnh nảy sinh, rồi sau đó chúng ta gọi nó là một cái tủ.

A: Có thấy và đặt tên ngay tức khắc.

Krishnamurti: Vì vậy tôi không có hình ảnh trước. Có thấy, liên tưởng, công nhận, đặt tên. Tôi không bắt đầu bằng đặt tên, hình ảnh. Điều đó khá dễ dàng. Tôi thấy bạn sáng nay, tôi đã thấy bạn ngày hôm qua và, thế là, có một hình ảnh của bạn. Vì vậy hình ảnh đó là bạn. Liệu có một khác biệt giữa sự vật thuộc vật chất của sự nhận biết và hình ảnh thuộc tinh thần của sự nhận biết?

A: Có một khác biệt giữa hai. Một cái thuần túy là một hình ảnh của một hình thể như trong trường hợp của một vật, cái còn lại là một hình ảnh được tạo tác bởi những phản ứng, mà không chỉ là hình dáng và hình thể.

Krishnamurti: Hãy đưa ra một ví dụ. Bạn thấy một con rắn. Những tế bào não bị quy định đến những con rắn; chúng biết rằng con rắn là nguy hiểm. Bộ não bị quy định từ thời niên thiếu đến sự nguy hiểm của một con rắn và thế là nó phản ứng. Đứa trẻ, vì không biết sự nguy hiểm, có lẽ không phản ứng, nhưng người mẹ hiện diện và chỉ rõ sự nguy hiểm của nó.

 Cái tủ, bức tranh, sự đặt tên về nó, đã hình thành một bức tranh trong những tế bào não. Thế là, tôi nói nó là một cái tủ. Những tế bào não đã bị quy định bởi một môi trường sống đặc biệt để gọi nó là một cái tủ.

A: Vì vậy, vấn đề là, trước khi thấy sự kiện, ý tưởng về sự kiện nảy sinh mà có lẽ không nhất thiết là sự kiện.

Krishnamurti: Bạn đang nói rằng có bạo lực, người ta cảm thấy tức giận, sau đó đặt tên của cảm thấy và đặt tên là củng cố quá khứ?

A: Tôi gặp người em của tôi. Em ấy đã cãi cọ với tôi và tôi cảnh giác khi tôi gặp lại em ấy lần sau. Vì vậy tôi không thể thấy em ấy ngay tức khắc. Tôi chỉ thấy ý tưởng.

R: Những tế bào não mang hình ảnh của sự tổn thương.

Krishnamuri: Có bạo lực, tức giận. Tại khoảnh khắc của tức giận, không có sự đặt tên. Một giây sau, tôi gọi nó là tức giận. Sự đặt tên của cảm thấy đó như tức giận là ghi lại sự kiện đó và củng cố quá khứ, ký ức, mà đã công nhận cảm thấy đó như tức giận.

R: Đây là cái gì đó mà khác biệt sự đặt tên.  

Krishnamurti: Chúng ta đang đến đó. Có cái tủ, có con người, tiếp theo tất cả những phản ứng thuộc cảm xúc. Người ta tức giận, tại khoảnh khắc tức giận không có đặt tên, một giây sau có đặt tên.

 Tại sao chúng ta đặt tên? Tại sao chúng ta nói ‘tôi tức giận’? Tại sao có nhu cầu để diễn tả nó thành những từ ngữ? Hay nó chỉ là thói quen; một phản ứng ngay tức khắc?

A: Một hệ thống phòng vệ bắt đầu. Chính sự công nhận đang tạo ra một tình huống mà nói ‘Tôi không muốn tham gia vào xung đột.’

Krishanamurti: Đó là một phần của nó – sự đặt tên như một qui trình của tự-phòng vệ. Tại sao người ta đặt tên một phản ứng đặc biệt?

R: Nếu không, người ta sẽ không cảm thấy rằng người ta đang tồn tại.

Krishnamurti: Tại sao chúng ta đặt tên nó, tại sao tôi đặt tên? Bạn đã gây tổn thương tôi và tôi đặt tên nó và hình thành một tự-phòng vệ nào đó.

A: Nếu tôi không đặt tên, sẽ không có sự tiếp tục.

Krishnamurti: Tại sao cái trí cho nó một tiếp tục?

R: Để cảm thấy rằng nó tồn tại.

Krishnamurti: Cái gì tồn tại – cảm thấy, tức giận?

 Tại sao sự đặt tên trở thành quan trọng như vậy? Tôi đặt tên ngôi nhà của tôi, người vợ của tôi, người con của tôi. Sự đặt tên củng cố cái tôi. Nếu tôi không đặt tên, điều gì sẽ xảy ra? Sự tức giận sẽ chấm dứt.

 Tại sao phải có sự tiếp tục? Tại sao bộ não, cái trí, vận hành trong tiếp tục? Tại sao luôn luôn có sự diễn đạt bằng từ ngữ này?

A: Sự diễn đạt bằng từ ngữ xác định rằng có cặn bã nào đó.

Krishnamurti: Tại sao chúng ta làm việc này? Nó có lẽ là một thói quen, một hình thức của trao sự tiếp tục cho một ý thức của tức giận và không-kết thúc về nó. Tất cả điều này chỉ rõ rằng cái trí cần đến sự bận tâm. Lúc này, tại sao cái trí đòi hỏi được bận tâm với tình dục, với Thượng đế, với tiền bạc? Tại sao?

A: Cái trí luôn luôn muốn được phấn khích. Nếu không có phấn khích cái trí sẽ đờ đẫn.

Krishnamurti: Như thế à? Chính sự bận tâm này không đang khiến cho cái trí đờ đẫn hay sao?

A: Tại sao cái trí lờ đờ khi nó không bị bận tâm?

Krishnamurti: Ngược lại, khoảnh khắc chúng ta bắt đầu thắc mắc tại sao có sự cần thiết này cho bất kỳ loại bận tâm nào, cái trí đã sinh động rồi.

A: Chỉ không còn bận tâm vẫn chưa đủ.

Krishnamurti: Dĩ nhiên, có nhiều người mỗi lúc một đờ đẫn và đờ đẫn hơn mỗi ngày mà không có bất kỳ bận tâm nào. Nhưng câu hỏi là tại sao cái trí của bạn lại muốn bị bận tâm? Liệu nó sẽ ngủ mê nếu nó không được bận tâm? Hay do bởi sự sợ hãi trống không mới khiến cho cái trí muốn được bận tâm?

 Tôi đang thâm nhập. Trong thâm nhập cái trí sẽ không ngủ mê. Chỉ cái trí không-bận tâm mới có thể thâm nhập.

 Vì vậy hầu hết chúng ta đều rơi vào những thói quen mà ngăn cản đang nhìn.

 Tôi là một người Ấn giáo và trong suốt phần còn lại thuộc sống của tôi, tôi là một người Ấn giáo. Bạn là một người Hồi giáo và trong suốt phần còn lại thuộc sống của bạn, bạn là một người Hồi giáo. Nhưng nếu tôi tự-chất vấn mình tại sao tôi là một người Hồi giáo, tôi mở cửa cho sự thâm nhập.

 Vì vậy sự đặt tên có lẽ là bộ phận của sợ hãi không biết phải làm gì này.

A: Sợ hãi phải rời xa cái bờ của cái đã được biết.

Krishnamurti: Đó là tất cả. Vì vậy, liệu cái trí, những tế bào não, liệu chúng có thể quan sát phản ứng được gọi là tức giận, không đặt tên nó và thế là chấm dứt nó? Nếu nó thực hiện điều đó, không có chuyển qua. Khi lần tới phản ứng nảy sinh, mà tôi đã đặt tên như sợ hãi, nó có một ý nghĩa hoàn toàn khác hẳn, một chất lượng khác hẳn.

A: Sự khó khăn của chúng tôi là chúng tôi gặp gỡ sự tức giận bằng ý tưởng.

Krishnamurti: Tại sao chúng ta có những ý tưởng, những công thức? Chúng ta hãy bắt đầu lại – chúng ta biết sự tức giận, đặt tên, phản ứng bị quy định. Lúc này, chúng ta thấy đặt tên là một nhân tố trao sự tiếp tục cho tức giận. Tôi thấy sự thật rằng bằng cách đặt tên chúng ta cho sự tiếp tục. Vì vậy tôi không đặt tên. Khi tôi thấy sự nguy hiểm của con rắn và không chạm vào nó, tôi cũng không chạm điều này nữa. Tôi thấy rằng đặt tên về sự kiện trao sự tiếp tục cho cái gì đó mà tôi đã gọi là tức giận và thế là đặt tên tạo ra sự kéo dài. Vì vậy, sự đặt tên chấm dứt. Vì vậy, sự tức giận trải qua một thay đổi.

R: Có vẻ như thể rằng suốt khoảnh khắc khi chúng ta có thể quan sát sự tức giận, sự tức giận biến mất, và sự tức giận hiện diện trong khoảnh khắc khi chúng ta không thể quan sát.

Krishnamurti: Không. Bạn gọi tôi là một người ngu dốt. Tôi tức giận. Tôi không thích bạn gọi tôi là một người ngu dốt. Tôi thấy điều đó. Tôi thấy sự giả dối của đặt tên. Vì vậy phản ứng ở đâu? Điều này xảy ra ngay tức khắc. Thay vì đặt tên, điều này xảy ra và thế là, không có tổn thương gì cả. Câu hỏi của ‘A’ là tại sao chúng ta có những công thức? Chúng ta có những ý tưởng trước và sau đó sự nhận biết, hành động.

A: Thay vì một hành động của sự nhận biết, chúng ta lại có tình trạng bị quy định sâu thẳm của chúng ta. Cùng nhau tất cả những điều này, những văn hóa, những xã hội, những nhân loại học – là một cái khung sẵn sàng của sự tham khảo mà trao tặng cho chúng ta một ý thức an toàn.

Krishnamurti: Tại sao bạn làm điều này, thưa bạn?

R: Chúng tôi đã được nuôi dưỡng theo cách đó.

Krishnamurti: Điều đó không thỏa đáng. Bạn không biết tại sao chúng ta làm điều này? Thuộc kinh tế và xã hội chúng ta biết nó gây lợi lộc. Chủ nghĩa bộ lạc vẫn còn kiên cố. Nó quan trọng cực kỳ. Hãy vượt khỏi những công thức, những khuôn mẫu của Ấn giáo, Hồi giáo, vậy là bạn sẽ thấy điều gì xảy ra.

 Thuộc cá nhân, tôi không có công thức. Tại sao bạn có nó? Hãy tìm ra.

Những công thức, mà là những khuôn mẫu, trao tặng bạn sự hướng dẫn an toàn trong hành động. Chúng ta đặt ra sự giới hạn mà phụ thuộc vào nó chúng ta hành động và trong đó có sự an toàn. Vì vậy, sự sợ hãi của không-an toàn đúng là một trong những lý do tại sao chúng ta có những công thức, những ý tưởng. Cái trí muốn được vĩnh cửu. Những tế bào não vận hành hoàn hảo chỉ khi nào có sự an toàn hoàn toàn. Tôi không biết bạn có nhận thấy điều đó trong chính bạn? Những tế bào não chỉ vận hành khi có trật tự hoàn hảo. Và có trật tự hoàn hảo trong một công thức.

A: Anh có ý, thuộc tâm lý chúng tôi có một ham muốn cố hữu cho trật tự.

Krishnamurti: Thậm chí thuộc sinh học cơ thể, nếu tôi không có một loại trật tự nào đó, các cơ quan thân thể phản kháng. Trật tự là tuyệt đối cần thiết, cốt lõi. Những công thức là phương cách an toàn nhất để có trật tự.

 Bạn có thấy rằng trước khi bạn đi ngủ, những tế bào não thiết lập trật tự? ‘Đáng ra tôi không nên làm điều này, đáng ra tôi không nên nói điều này.’ Và khi đi ngủ, nếu bạn không thiết lập trật tự, nó tự tạo ra trật tự riêng của nó. Đây là tất cả những sự kiện. Những tế bào não đòi hỏi trật tự mà là sự an toàn. Và những công thức là một trong những cách an toàn nhất để hướng dẫn sống của người ta mà không có vô trật tự. Theo sau một vị đạo sư có an toàn hơn. Những công thức là cần thiết cho một cái trí mà mong muốn có trật tự, mà hy vọng tìm ra trật tự. Điều gì xảy ra? Bởi vì nó hy vọng tìm ra trật tự trong chủ nghĩa bộ lạc – bộ lạc Brahmin, bộ lạc Ấn giáo, bộ lạc quốc gia – và nếu bạn thoát khỏi nó, có sự nguy hiểm. Thế là, gọi chính người ta là một người Ấn giáo là an toàn. Thuộc về đấng Jehovah, là được đối xử như một người của nhóm đó. Chừng nào tôi còn phụ thuộc vào một giáo phái nào đó, đạo sư nào đó, tôi còn được an toàn. Lúc này, điều gì xảy ra khi bạn có một công thức? Bạn có những công thức của bạn và tôi có những công thức của tôi.

 Bạn có sự an toàn của bạn, và tôi người không có thời gian, chấp nhận nó. Điều gì xảy ra cho tôi khi tôi chấp nhận công thức của bạn? Bạn không biết điều gì xảy ra khi tôi là một người Ấn giáo hay sao? Có sự phân chia, vì vậy không-an toàn. Những tế bào não đòi hỏi trật tự, bởi vì chúng muốn có sự hòa hợp. Chúng sử dụng những công thức như một phương tiện dẫn đến trật tự. Những tế bào não đòi hỏi trật tự, đòi hỏi an toàn, ngược lại chúng không thể vận hành đúng cách. Tìm kiếm trật tự qua công thức tạo ra sự phân chia, vô trật tự. Ngay khi tôi thấy sự nguy hiểm thực sự, tiếp theo điều gì xảy ra? Vậy thì tôi không tìm kiếm sự an toàn trong công thức, vậy thì tôi thâm nhập liệu có sự an toàn trong bất kỳ phương hướng nào khác, liệu có một việc như an toàn.

A: Nhưng bộ não cần được an toàn. 

Krishnamurti: Bộ não phải có trật tự.

A: Trật tự không là an toàn.

Krishnamurti: Trật tự là an toàn, trật tự là hòa hợp, nhưng chính sự tìm kiếm trật tự lại kết thúc trong vô trật tự. Vì vậy, khi thấy điều này, tôi buông bỏ tất cả những công thức. Tôi không còn là một người Ấn giáo, một người Phật giáo, một người Hồi giáo nữa. Buông bỏ tất cả điều này. Buông bỏ là thông minh. Trong chính buông bỏ, cái trí đã trở nên rất thông minh. Thông minh là trật tự. Tôi không biết liệu bạn thấy điều này?

 Trong sự khai sáng có trật tự. Thế là, bộ não có thể vận hành trong điều kiện hoàn hảo. Thế là, sự liên hệ có một ý nghĩa hoàn toàn khác hẳn.

 Những tế bào não đang tìm kiếm trật tự trong vô trật tự. Chúng không thấy bản chất của vô trật tự. Chúng không hiểu rõ vô trật tự là gì? Chỉ khi nào những tế bào não phủ nhận chủ nghĩa bộ lạc, những công thức, trong chính sự phủ nhận đó là thông minh, mà là trật tự.

 

Đối thoại 17

SỰ VẬT, HIỂU BIẾT VÀ NHẬN BIẾT

Madras, ngày 11 tháng 1 năm 1971

N

gười hỏi A: Tôi nghĩ chúng ta nên thâm nhập nghi vấn, sự nhận biết của vẻ đẹp. Ngày hôm trước anh đã nói rằng truyền thống đã bỏ quên lãnh vực của vẻ đẹp. Chúng ta cần thâm nhập điều này

Krishnamurti: Vì vậy câu hỏi là gì? Vẻ đẹp là gì? Bạn có ý sự nhận biết và sau đó vẻ đẹp? Chắc chắn nó không là sự nhận biết và vẻ đẹp, nhưng sự nhận biết. Sự tiếp cận truyền thống đến điều này là gì?

R: Một nguồn của truyền thống khẳng định rằng vẻ đẹp là ý thức của hạnh phúc mà hiện diện khi có sự kết thúc của ham muốn hay khao khát trải nghiệm.

Krishnamurti: Đây là một lý thuyết hay một thực sự?

R: Tác giả đã diễn tả điều gì anh ấy đã cảm thấy; rốt cuộc, anh ấy đã viết cách đây lâu lắm rồi và chỉ những mảnh của những bản viết của anh ấy còn được giữ lại.

A: Kalidasa nói rằng trải nghiệm của vẻ đẹp là mới mẻ từng khoảnh khắc.

R: Cả ở Ấn độ và Hy lạp đều có cảm thấy này, rằng những nhận biết tối thượng là những nhận biết của vẻ đẹp, sự thật và tốt lành.

Krishnamurti: Chúng ta đang bàn luận về vẻ đẹp hay sự nhận biết? Chúng ta sẽ bàn luận về sự nhận biết. Sự tiếp cận truyền thống đến sự nhận biết là gì?

R: Họ nói về nó nhiều lắm và có nhiều quan điểm mâu thuẫn.

A: Sự nhận biết là ‘Pratyaksham’, sự nhận biết là thấy chính bản chất của những sự vật, chất lượng cốt lõi của những sự vật.

Krishnamurti: Thấy bản thể của cái gì đó là sự nhận biết, liệu đó là nó? Tôi đang nói không phải về cái gì bạn thấy nhưng về hành động của thấy. Liệu họ nói về hành động của thấy và không phải cái gì được thấy?

R: Họ nói về điều gì là sự hiểu biết có giá trị và điều gì là sự hiểu biết không giá trị.

Krishnamurti: Thấy là một việc và thấy cái gì đó là một việc khác. Họ đang nói về điều gì? Thấy, chính nó hay thấy cái gì khác, nó là thấy nào?

A: Tôi nghĩ, thấy. Họ quan tâm đến sự nguy hiểm liên tục của thấy một cách sai lầm.

Krishnamurti: Không. Chúng ta không đang nói về thấy một cách đúng đắn hay sai lầm, nhưng sự nhận biết là gì; không phải cái gì bạn thấy – cái ghế, sợi dây, con rắn.

A: Có một khác biệt giữa thấy và biết?

Krishnamurti: Thấy, biết và thấy sự vật; thấy qua hiểu biết cái sự vật, cái hình ảnh, cái biểu tượng; và thấy – đây là sự khác biệt hoàn toàn. Họ nói về thấy như thế nào?

A: Họ không bàn luận nó theo cách này.

Krishnamurti: Giống như đói trong chính nó; nó không liên quan đến thức ăn. Bạn có thức ăn bởi vì bạn đói, nhưng bản chất của đói là đói. Đối với bạn, thấy, nhận biết là gì? Không phải thấy sự vật, nhưng chất lượng của cái trí mà nhận biết? Thấy sự vật bằng hai mắt là một việc, thấy bằng hiểu biết là một việc khác. Tôi đang nói về thấy trong chính nó. Liệu có một thấy mà không có hiểu biết, mà không có sự vật? Tôi thấy cái tủ đó. Thấy đó là bằng từ ngữ và hiểu biết, từ ngữ đang được liên kết đến cái tủ. Liệu có một thấy mà không có hình ảnh, mà không có sự vật? Thấy sự vật qua hiểu biết, qua hình ảnh, biểu tượng, từ ngữ, mảnh trí năng; và thấy mà không có hiểu biết và hình ảnh, một thấy mà không có sự vật.

A: Thấy mà không có sự vật là gì? Người ta có thể thấy mà không có hiểu biết. Như anh nói, có một cái tủ mà không có hình ảnh nhưng vẫn vậy chúng ta biết nó là một cái tủ, mà có nghĩa nó là một sự vật.

Krishnamurti: Có một bụi cây nhỏ, và liệu tôi thấy hay không thấy nó, nó sẽ lớn lên thành một cái cây. Nó độc lập khỏi thấy của tôi. Tôi có thể gọi nó là cây xoài và, vì vậy, liên kết nó với chủng loại xoài, và cây xoài sẽ lớn lên thậm chí nếu tôi không thấy nó.

R: Sự tồn tại của nó không liên quan gì đến thấy…

A: Sự vật tồn tại mà không có thấy của chúng ta, nhưng một nhận biết như thế có lẽ hiện diện mà không có sự vật.

Krishnamurti: Cái cây đó tiếp tục tồn tại.

A: Trong thiền định của Phật giáo, họ đã liên quan đến bầu trời khi họ nói về sự nhận biết mà không có sự vật. Bầu trời là một sự vật và tuy nhiên lại không là một sự vật.

Krishnamurti: Ý nghĩa từ điển của từ ngữ ‘sự nhận biết’ là ý thức được, hiểu rõ. Đó là, bạn thấy cái tủ, bạn có một ý tưởng trước của nó; đó không là sự nhận biết. Liệu có thấy mà không có ý tưởng trước? Chỉ cái trí không có kết luận, một cái trí như thế có thể thấy. Cái trí khác không thể thấy. Nếu tôi có hiểu biết từ trước của cái tủ đó, cái trí đồng hóa nó như cái tủ. Nhìn cái tủ đó mà không có sự tích lũy từ trước của những thành kiến hay những tổn thương, là nhìn. Nếu tôi có những tổn thương, những kỷ niệm, đau khổ, vui thú, không-vui thú từ trước, tôi đã không nhìn.

Liệu có một nhìn mà không có sự vật, mà không có hiểu biết của sự vật? Dĩ nhiên, có. Liệu bạn có thể nhìn cái cây đó, mà không có hiểu biết của bụi cây, hình ảnh, biểu tượng, và mọi chuyện của nó? Chỉ nhìn.

Một người nào đó đã đến gặp tôi. Anh ấy là một đạo diễn phim ảnh. Anh ấy đã sử dụng LSD, và họ đã ghi băng lại nó. Anh ấy ngồi ngả người trên một chiếc ghế và chờ đợi ảnh hưởng của thuốc. Không có gì xảy ra. Anh ấy chờ đợi và chuyển động vị trí ngồi của anh ấy một chút xíu. Ngay tức khắc khoảng không gian giữa anh ấy và sự vật biến mất. Trước kia người quan sát đã có không gian giữa anh ấy và sự vật anh ấy quan sát, mà tình cờ là một bông hoa. Khoảnh khắc không gian biến mất, nó không là bông hoa, nó là cái gì đó thật lạ thường. Đó là một ảnh hưởng của thuốc. Nhưng ở đây nó khác hẳn. Không gian giữa người quan sát và vật được quan sát không còn; người quan sát là người nắm giữ hiểu biết và chính là hiểu biết mà công nhận cái tủ. Chính là người quan sát mà thấy cái tủ.

Trước hết hãy thấy điều gì xảy ra. Người quan sát với hiểu biết của anh ấy công nhận cái tủ. Công nhận hàm ý sự hiểu biết có trước. Vì vậy người quan sát là hiểu biết như quá khứ. Lúc này chúng ta đang hỏi, liệu có sự nhận biết mà không có người quan sát, đó là hiểu biết, mà là quá khứ? Sự nhận biết cho chính nó, không phải cho hay về cái gì khác.

R: Nếu sự hiểu biết không hiện diện ở đó, người quan sát không ở đó. Nếu người quan sát không ở đó, sự hiểu biết của quá khứ không hiện diện ở đó.

Krishnamurti: Vì vậy, liệu có thể thấy mà không có người quan sát. Tôi đang nói: ‘có thể’. Có thể trở thành một lý thuyết, vì vậy chúng ta không nên sử dụng những lý thuyết nhưng thấy rằng người quan sát là cặn bã của quá khứ. Vì vậy, người quan sát không thể thấy. Anh ấy chỉ có thể thấy qua bức màn của quá khứ. Vì vậy, thấy của anh ấy là thiên vị. Nếu muốn có sự nhận biết, người quan sát phải không được hiện diện ở đó. Liệu điều đó có thể được?

R: Điều gì xảy ra cho một nghệ sĩ? Chắc chắn anh ấy nhận biết bằng một nhận biết mà không phải là nhận biết thông thường như chúng ta có.

Krishnamurti: Lúc này, hãy chờ một phút. Liệu sự nhận biết thuộc trí năng?

R: Không, mảnh trí năng là quá khứ.

Krishnamurti: Vì vậy, nó không là thấy của một nghệ sĩ hay không-nghệ sĩ, nhưng thấy mà không có quá khứ. Đó thực sự là nghi vấn. Người nghệ sĩ có lẽ thấy trong một khoảnh khắc mà không có quá khứ nhưng anh ấy diễn giải nó.

R: Nó là một nhận biết khoảnh khắc.

Krishnamurti: Liệu có một hành động của sự nhận biết mà không có người quan sát? Hành động hàm ý hành động tức khắc, không phải một hành động liên tục? Và chính từ ngữ, ‘hành động’, có nghĩa đang làm, không phải đã làm hay sẽ làm.

 Vì vậy, sự nhận biết là một hành động, không phải dựa vào hiểu biết; không phải hành động của người diễn viên cùng hiểu biết của anh ấy. Vì vậy, những người chuyên nghiệp không quan tâm đến hành động, đúng chứ? Họ quan tâm đến hiểu biết và hành động. Điều đó đúng phải không?

R: Tôi không biết. Có vài trang sách nào đó mà trong nó họ đã nói rằng sự nhận biết của vẻ đẹp là khoảnh khắc đó khi thời gian, cái tên, hình dáng và không gian không hiện diện.

Krishnamurti: Chúng ta không đang nói về vẻ đẹp. Sự nhận biết hàm ý hành động. Tôi biết hành động là gì khi người quan sát hành động. Người quan sát, bởi vì đã học một ngôn ngữ hay công nghệ đặc biệt, bởi vì đã thâu lượm hiểu biết, hành động.

A: Liệu sự nhận biết có nghĩa là tiếp xúc trực tiếp giữa cơ quan và sự vật, giữa cơ quan-tri giác và sự vật?

R: Những người truyền thống nói về thiền định và sự nhận biết tức khắc. Sự nhận biết thiền định là qua dụng cụ, qua một trung gian, trái lại sự nhận biết tức khắc không cần đến cơ quan-tri giác theo cùng nó để thấy. Có lẽ sự nhận biết tức khắc gần gũi hơn điều gì anh đang nói.

Krishnamurti: Bạn thấy, sự nhận biết của hiểu biết và hành động, là hành động từ quá khứ. Đó là một việc. Sự nhận biết, hành động là một việc khác.

A: Chính sự nhận biết là hành động, vì vậy không có thời gian.

Krishnamurti: Khoảng ngừng thời gian kết thúc giữa hành động và hiểu biết, hiểu biết như người quan sát. Hiểu biết và hành động đó là đang trói buộc vào thời gian và cái còn lại thì không. Vì vậy điều này rõ ràng.

 Vậy thì, vẻ đẹp liên quan đến sự nhận biết là gì?

R: Nó là sự kết thúc của ham muốn trải nghiệm. Đây là điều gì những người truyền thống nói.

Krishnamurti: Thấy của tốt lành, vẻ đẹp, tình yêu, sự thật, gạt bỏ đi tất cả điều đó.

 Lúc này vẻ đẹp là gì? Điều gì là cần thiết cho đang nhận biết vẻ đẹp?

R: Nó không chỉ là sự nhận biết thuần túy, bởi vì sự nhận biết có thể thuộc mọi thứ, thậm chí thuộc điều mà không là đẹp đẽ.

Krishnamurti: Đừng mang vào điều xấu xí. Sự nhận biết là hành động, đang nhận biết là đang hành động – hãy bỏ điều đó đi. Chúng ta đang nói về vẻ đẹp. Bạn đã nói điều gì những người chuyên nghiệp đã nói. Lúc này, vẻ đẹp là gì? Chúng ta hãy quên đi điều gì những người khác đã nói. Tôi muốn tìm ra vẻ đẹp là gì. Chúng ta nói tòa nhà đó là đẹp đẽ, bài thơ đó là hay ho, người phụ nữ đó là xinh xắn, cảm thấy của một chất lượng nào đó là vẻ đẹp – sự diễn tả đang trở thành phương tiện của sự công nhận vẻ đẹp. Tôi thấy một tòa nhà, và nói nó đẹp làm sao. Vì vậy, qua sự vật chúng ta công nhận vẻ đẹp.

 Có những những diễn tả khác nhau về vẻ đẹp. Qua sự vật chúng ta nói rằng đó là vẻ đẹp. Qua sự vật, chúng ta công nhận vẻ đẹp là gì. Lúc này, hãy gạt điều đó đi. Vẻ đẹp không là sự diễn tả. Vẻ đẹp không là sự vật. Vậy thì vẻ đẹp là gì? Nó ở trong người nhìn ngắm? Người nhìn ngắm là người quan sát. Người quan sát cùng sự hiểu biết quá khứ của anh ấy công nhận cái gì đó là đẹp đẽ, bởi vì văn hóa của anh ấy đã bảo cho anh ấy nó là đẹp đẽ, văn hóa của anh ấy đã quy định anh ấy. 

A: Người phụ nữ mà cống hiến sự vui thú là đẹp đẽ, và khi cô ấy không cống hiến sự vui thú, cô ấy không còn đẹp đẽ nữa.

Krishnamurti: Tôi loại bỏ sự diễn tả, tôi loại bỏ sự vật được tạo ra và tôi loại bỏ người nhận biết đang thấy vẻ đẹp trong sự vật. Tôi loại bỏ tất cả điều này. Vậy thì, chất lượng của cái trí mà đã loại bỏ chúng là gì? Tôi đã loại bỏ mọi thứ mà con người đã giải thích về vẻ đẹp, bởi vì tôi thấy vẻ đẹp không ở trong bất kỳ điều gì đã được giải thích. Điều gì đã xảy ra cho cái trí mà đã loại bỏ suy nghĩ, suy nghĩ mà đã tạo ra sự vật? Chất lượng của cái trí mà đã loại bỏ tất cả những cấu trúc được sắp xếp vào chung bởi con người mà đã nói đây là đẹp đẽ và đây là không đẹp đẽ, là gì?

 Chắc chắn cái trí rất nhạy cảm, bởi vì trước đây nó đã mang một gánh nặng và lúc này nó nhẹ nhàng hơn nhiều. Thế là, nó nhạy cảm, tỉnh táo, thức dậy.

R: Anh đã nói anh đã loại bỏ sự vật và sự suy nghĩ mà đã tạo ra sự vật.

A: Sự suy nghĩ là hiểu biết.

Krishnamurti: Sự suy nghĩ là hiểu biết, mà đã tích lũy qua hiểu biết, qua văn hóa mà nói vẻ đẹp là thế này. Suy nghĩ là sự phản hồi của ký ức mà đã tạo ra sự vật. Tôi đã loại bỏ tất cả điều đó, ý tưởng của vẻ đẹp như sự thật, tốt lành, tình yêu. Sự nhận biết của điều đó là hành động và hành động là đang-xóa sạch, không phải ‘tôi đang xóa sạch’, nhưng đang-xóa sạch. Thế là lúc này cái trí được tự do. Tự do hàm ý không phải tự do khỏi cái gì đó, nhưng tự do. Nó nhạy cảm cao độ. Tiếp theo, điều gì xảy ra? Cái trí được tự do, nhạy cảm cao độ, không còn bị chất nặng bởi quá khứ; mà có nghĩa trong cái trí đó không còn người quan sát nữa; mà có nghĩa không còn ‘cái tôi’ đang quan sát, bởi vì ‘cái tôi’ đang quan sát là một việc rất, rất bị giới hạn. ‘Cái tôi’, quá khứ, là người quan sát, ‘cái tôi’ là quá khứ. Hãy thấy điều gì chúng ta đã làm. Có sự vật, hiểu biết và sự nhận biết; qua hiểu biết chúng ta công nhận sự vật; và chúng ta đang đặt ra câu hỏi, liệu có sự nhận biết mà không có hiểu biết, mà không có người quan sát? Vì vậy, chúng ta loại bỏ cả hai: sự vật và hiểu biết. Trong nhận biết có hành động của loại bỏ.

 Lại nữa chúng ta hỏi vẻ đẹp là gì? Thông thường vẻ đẹp được liên kết đến sự vật; sự vật được tạo tác bởi suy nghĩ, cảm thấy, suy nghĩ. Và chúng ta loại bỏ điều đó.

 Vậy thì tôi tự hỏi mình, chất lượng của cái trí mà đã loại bỏ là gì? Nó thực sự là tự do. Tự do hàm ý một cái trí nhạy cảm cao độ. Trong hành động của loại bỏ, nó đã tạo ra sự nhạy cảm riêng của nó, mà có nghĩa không có trung tâm trong hoạt động đó. Vì vậy, nó là một nhạy cảm không có thời gian, không có một trung tâm như người quan sát, mà có nghĩa một trạng thái của cái trí đam mê mãnh liệt.

R: Khi sự vật và sự hiểu biết về sự vật biến mất, không còn tập trung.

Krishnamurti: Đừng sử dụng từ ngữ tập trung. Cái trí loại bỏ cái gì ‘nó không là’, là tự do. Hành động của nhận biết cái gì ‘nó không là’ đã giải thoát cái trí và cái trí được tự do. Nó không là tự do khỏi nó, nó không là tự do khỏi sự vật, nhưng nó là tự do.

A: Hành động của nhận biết và loại bỏ hiểu biết đó là ngay tức khắc và đồng thời.

Krishnamurti: Đó là tự do. Hành động của nhận biết đã sáng tạo tự do, không phải từ cái gì đó. Khi cái trí nhạy cảm, không có trung tâm, không có ‘tôi’ trong nó, có sự loại bỏ hoàn toàn của cái ngã như người quan sát. Vậy là, cái trí dư thừa năng lượng bởi vì nó không còn bị trói buộc trong sự phân chia của đau khổ, phiền muộn và vui thú. Nó đam mê mãnh liệt và chỉ một cái trí như thế mới thấy cái gì là vẻ đẹp.

 Tôi thấy cái gì đó: đau khổ là một hoạt động theo mảnh của năng lượng. Nó là một năng lượng phân chia.

 Năng lượng là vui thú, năng lượng là đau khổ; đi đến văn phòng, học hành là năng lượng. Những con người đã phân chia năng lượng này thành những mảnh. Mọi thứ là một phần, là một mảnh của những mảnh khác nhau của năng lượng. Khi không có hoạt động của mảnh, có đang tập hợp hoàn toàn của tất cả năng lượng.

 Tôi ghét bỏ người nào đó và tôi thương yêu người nào đó. Cả hai đều là năng lượng – năng lượng phân chia đang hành động trong những phương hướng đối nghịch – mà nuôi dưỡng xung đột. Đau khổ là một dạng của năng lượng; một mảnh mà chúng ta gọi là đau khổ. Vì vậy, tất cả cách sống của chúng ta đều phân chia. Mỗi mảnh đang đấu tranh với mảnh khác. Nếu có một tổng thể hòa hợp, năng lượng đó là đam mê. Vậy là, năng lượng đó là cái này, là cái trí tự do, nhạy cảm, mà trong đó ‘cái tôi’ như quá khứ hoàn toàn bị tan biến và, vì vậy, một cái trí như thế tràn đầy năng lượng và đam mê, và vì vậy đó là vẻ đẹp.

 

Đối thoại 18

NĂNG LƯỢNG VÀ PHÂN CHIA

Madras, ngày 14 tháng 1 năm 1971

N

gười hỏi A: Sau khi lắng nghe nói chuyện của ngày hôm qua, tôi tự hỏi điều gì được hàm ý qua từ ngữ năng lượng? Chúng ta chỉ biết năng lượng phân chia.

Krishnamurti: Liệu bạn sẽ trình bày nó theo một cách khác? Liệu bạn sẽ nói rằng tất cả năng lượng đều bị phân chia?

A: Nếu tôi nghe nói chuyện của anh và tôi nhìn vào tất cả những lãnh vực thuộc hoạt động của tôi, dường như tôi không biết gì ngoại trừ năng lượng phân chia.

Krishnamurti: Đó là năng lượng bị phân chia.

A: Trong quan sát tôi thấy rằng tôi chỉ biết năng lượng bị phân chia và tôi không biết điều gì anh đang nói.

Krishnamurti: Có năng lượng thuộc vật chất, năng lượng thuộc trí năng, năng lượng thuộc cảm xúc, có năng lượng của tức giận, của tham lam; chúng là tất cả những hình thức khác nhau của năng lượng, giống như năng lượng con người và năng lượng vũ trụ. Tất cả chúng đều bị phân chia, nhưng chúng đều là năng lượng.

A: Tôi lắng nghe anh, nhưng dường như tôi không bao giờ bắt gặp điều gì anh nói.

Krishnamurti: Theo truyền thống, người ta đã nói năng lượng tình dục phải được kiểm soát.

A: Những người truyền thống khẳng định rằng nếu tất cả những hao tán của năng lượng không được chặn đứng, người ta sẽ không bao giờ biết được ‘cái khác lạ’. Dường như nó không là cách đó. Giữa sự kiềm chế và sự phủ nhận mà anh nói, không có sự liên quan. Sự thật là tôi chỉ biết năng lượng bị phân chia.

Krishnamurti: Có lẽ do bởi sự tiếp cận thuộc truyền thống mới kiềm chế chúng ta vào một khuôn mẫu đặc biệt, vào năng lượng bị phân chia đó.

A: Có lẽ do bởi mỗi dạng năng lượng mà chúng ta biết đều hủy hoại. Năng lượng thuộc trí năng của chúng ta tạo ra những hệ thống và những khuôn mẫu; năng lượng thuộc cảm xúc của chúng ta là sự phản ứng chống lại những cá thể.

Krishnamurti: Ngày hôm qua liệu người nói đã không trình bày rằng tất cả năng lượng đều bắt đầu từ một nguồn của năng lượng?

A: Điều gì anh đang nói hiện diện từ một nguồn khác hẳn. Và anh nói rằng chức năng của mảnh trí năng là thấy rằng chính trí năng là phân chia và, vì vậy, nó không trọn vẹn.

 Khi mảnh trí năng thấy không-trọn vẹn của nó, đó là sự thật tột đỉnh mà mảnh trí năng có thể nhận biết. Chỉ khi anh đến mấu chốt này thì mới có ‘cái khác lạ’. Dường như tất cả mọi điều chúng tôi biết đều là những phân chia, và anh nói về điều gì khác hẳn.

Krishnamurti: Vậy thì bạn sẽ làm gì? Làm thế nào bạn kết thúc sự phân chia của năng lượng?

A: Tôi sẽ không nói làm thế nào, bởi vì chính hành động đó là một qui trình trở thành.

Krishnamurti: Vậy thì bạn sẽ làm gì? Làm thế nào những người chuyên nghiệp, những người truyền thống, tiếp cận vấn đề này – vấn đề của vô số dạng năng lượng đang mâu thuẫn lẫn nhau và một dạng năng lượng đang đảm đương sự độc tài đối với phần còn lại, đang cố gắng kiểm soát, kiềm chế? Liệu việc này xảy ra bằng cách giới thiệu ‘cái tôi’?

A: Nó là shunyata, sự trống không. Vì đã loại bỏ, đây là một trống không. Trong trống không là mọi thứ. Anh đến cái này một cách tự nhiên?

Krishnamurti: Những người chuyên nghiệp nói gì?

A: Sankara nói: ‘Thâu lượm học hành và thanh danh theo cùng nó, vậy thì cái gì? Thâu lượm của cải và quyền hành theo cùng nó, vậy thì cái gì? Viếng thăm nhiều quốc gia, nuôi ăn và khoản đãi những bạn bè của bạn, giúp đỡ những người nghèo khổ và người bệnh tật, tắm trong dòng sông Hằng, bố thí vô lượng, lặp lại hàng triệu lần những câu kinh kệ và thần chú, vân vân, vậy thì cái gì? Tất cả việc này không lợi ích gì cả nếu ‘cái tôi’ không được nhận ra.

 Và Sankara kết luận bằng cách nói rằng, chỉ cái người mà khám phá được rằng tất cả những hình thức của hành động đem lại thanh danh này tước đoạt sự quan trọng của hiểu rõ về chính mình, chính cái người ấy có thể tự-nhận ra.

Krishnamurti: Tôi không thể tưởng tượng được rằng nghi vấn này đã không được giải đáp bởi những người chuyên môn.

A: Họ gọi nó là chitta và chaitanya. Từ ngữ chung của ‘gốc rễ’ là chit ‘mầm’.

N: ‘Chit’ mầm là ý thức.

A: Họ thâm nhập bản chất phân chia của cái trí hay họ nói rằng những hoạt động của cái trí là không thật?

Krishnamurti: Vì vậy, nghi vấn là gì, chúng ta đang cố gắng bàn luận, thâm nhập điều gì?

A: Chúng ta chỉ biết những diễn tả bị phân chia khác nhau của năng lượng. Liệu có thể thấy tổng thể cánh đồng? Hay nó là một nghi vấn sai lầm?

Krishnamurti: Nếu một mảnh hay nhiều mảnh tồn tại, ai là thực thể mà sẽ quan sát tổng thể của năng lượng? Những cái trí của chúng ta không bị quy định quá nặng nề đến độ chúng ta không thể tự phá vỡ chính chúng ta khỏi tình trạng bị quy định, hay sao?

A: Chúng ta quá bị quy định.

R: Ngày hôm trước tại bàn luận anh đã nói rằng một người nào đó đã sỉ nhục tôi. Tôi cảm thấy bị tổn thương, vân vân, nhưng nếu tại ngay khoảnh khắc đó sự chú ý hiện diện, vậy thì tôi không cảm thấy bị tổn thương. Không có sự ghi lại của nó. Nhưng sự kiện là, phản ứng là ngay tức khắc. Tôi phản ứng đến sự tổn thương đó ngay tức khắc. Làm thế nào sự chú ý có thể hiện diện tại ngay khoảnh khắc đó?

Krishnamurti: Vấn đề là gì? Tôi đã và đang chỉ thấy mảnh này (chỉ vào một phần của tấm thảm) và bạn nói mảnh này sẽ không tồn tại nếu không có toàn tấm thảm. Có một phần tí ti của tấm thảm này mà là bộ phận của toàn tấm thảm. Tôi đang nói trong mảnh này có nhiều mảnh khác. Toàn sống của tôi đã được dùng trong quan sát mảnh. Bạn đến và nói đây là bộ phận của tổng thể, cái này sẽ không tồn tại nếu cái còn lại không tồn tại. Nhưng tôi không thể nhấc hai mắt của tôi khỏi cái này. Tôi đồng ý rằng mảnh này chỉ có thể tồn tại bởi toàn tấm thảm nhưng tôi không bao giờ, không bao giờ nhìn ngắm toàn tấm thảm. Tôi không bao giờ chuyển động khỏi mảnh này. Mảnh này tồn tại do bởi toàn tấm thảm. Chú ý của tôi đã bị cố định vào cái mảnh tí ti của tấm thảm. Và tôi không biết làm thế nào để nhấc hai mắt của tôi lên và nhìn ngắm toàn tấm thảm. Nếu tôi có thể làm điều đó, không có mâu thuẫn. Nếu tôi có thể nhấc hai mắt của tôi lên và nhìn ngắm toàn tấm thảm, tôi thấy không có sự mâu thuẫn, không có sự phân hai. Nhưng nếu tôi nói tôi phải kiềm chế cái mảnh với mục đích để thấy tổng thể, có sự phân hai.

R: Thuộc trí năng điều đó rõ ràng.

Krishnamurti: Nó là một ví dụ rất tốt. Vậy thì bạn làm gì? Mảnh trí năng cũng là một bộ phận. Nó là một trong những mảnh bên trong tấm thảm. Tôi vẫn còn không đang nhìn ngắm tấm thảm. Nếu trí năng thấy, sự nhận biết lại quay trở về mảnh.

 Trước hết, thuộc trí năng tôi phải hiểu rõ điều gì đang được nói. Đây là bộ phận của tổng thể. Và chừng nào sự nhận biết còn được tập trung vào mảnh, không có sự nhận biết của tổng thể tấm thảm. Bạn nói tôi hiểu rõ điều này theo trí năng. Thế là, bạn đã chuyển động ra khỏi rồi. Bạn cũng thấy mảnh trí năng đó là một mảnh. Bạn đang nhìn ngắm tổng thể bằng những phần khác biệt.

R: Cái gì đang nhìn cũng là một mảnh.

Krishnamurti: Vì vậy, phủ nhận ‘mảnh’. (Ngừng)

 Bạn thấy, chúng ta quen đọc trong những hàng thẳng. Vì vậy, chúng ta luôn luôn suy nghĩ trong những hàng thẳng. Nếu chúng ta quen đọc, giống như người Trung quốc, theo hàng dọc, vậy thì toàn suy nghĩ của chúng ta theo hàng dọc. Vì vậy, chính suy nghĩ là một suy nghĩ theo hàng thẳng. Tất cả điều đó là một hình thức của sự phân chia. Vậy thì, câu hỏi là gì? Hãy nghĩ ra câu hỏi của bạn. (Ngừng)

 Liệu có một nhận biết không theo hàng thẳng cũng không theo hàng dọc, và, vì vậy, không-phân chia?

 Làm thế nào bạn thấy cái gì đó một cách tổng thể? Khả năng của sự nhận biết mà thấy tổng thể toàn cấu trúc thuộc sống của con người, tổng thể cánh đồng, tại một thoáng nhìn là gì?

 Tôi nghĩ tôi thấy cái gì đó.

 Hãy quan sát, có toàn cánh đồng của sống, sự tồn tại vật chất, cảm xúc, trí năng, hệ thần kinh thân thể; và trong đó có vô số những mâu thuẫn – những đau khổ, những lo âu, những tội lỗi, những tham vọng, khiêm tốn, kiêu ngạo, tình dục, không-tình dục, Thượng đế, không-Thượng đế, cộng sản – đây là toàn cánh đồng của sự tồn tại. Lúc này làm thế nào cái trí thấy tổng thể của cánh đồng này? Nếu nó không thấy tổng thể cánh đồng, nhưng chỉ giải quyết một xó xỉnh, nó sẽ tạo ra nhiều ma mãnh hơn.

A: Nó đến mấu chốt này, toàn tiến trình này, bảy mươi lăm ngàn năm của lịch sử loài người, toàn quá khứ sản sinh cái này và chết. Đây là ‘cái gì là’, không có việc quay trở lại. Nhưng thậm chí mấu chốt này phải đến được mà không có bất kỳ chuyển động nào.

Krishnamurti: Trước tiên hãy lắng nghe. Có toàn cánh đồng của sự tồn tại này, tất cả điều đó chúng ta đã diễn tả. Cũng có những nhân tố khác. Lúc này, làm thế nào tôi nhìn toàn cái bản đồ này cùng tất cả những cây cầu, những ngôi làng, những thị trấn nhỏ xíu, tất cả đó tại một thoáng nhìn? Tôi không thể bay lên trong một chiếc máy bay. Đại Ngã là chiếc máy bay được sáng chế bởi sự suy nghĩ.

 Bạn đến và bảo tôi, nhìn kìa, nếu bạn cố gắng giải đáp tổng thể của sự tồn tại dựa vào một trong những mảnh, bạn sẽ chỉ tạo ra nhiều hỗn loạn thêm nữa. Vì vậy bạn nói, tổng thể của nó. Bạn nói điều đó và biến mất. Chính công việc của tôi là phải tìm ra. Làm thế nào tôi khởi sự nó? Tôi không biết sự nhận biết tổng thể này là gì. Tôi thấy vẻ đẹp, sự chính đáng, sự thông minh của nó. Tôi nói, làm thế nào tôi thâm nhập nó?

A: Có sự mãnh liệt, sự đam mê vô cùng trong mấu chốt này bởi vì tôi cũng cảm thấy mấu chốt này là bờ của một vực thẳm. Không còn trạng thái lờ đờ nào cả. Tất cả đều ở đó tại khoảnh khắc này.

Krishnamurti: Bạn có mấu chốt này, đứa bé này được bỏ lại đang ngồi trên đùi của bạn. Bạn sẽ làm gì đây? Bạn phải trả lời. Điều gì ngăn cản sự nhận biết tổng thể?

A: Theo trí năng tôi hiểu rằng tôi không thể thấy tổng thể của nó.

Krishnamurti: Hãy để nó lại ở đó. Điều gì ngăn cản sự nhận biết tổng thể của sự tồn tại phức tạp, rộng lớn này? Liệu bạn có một đáp án? Tôi đã nắm được nó. Hãy tìm ra. (Ngừng)

 Khi tôi vào phòng, một vật cuốn hút hai mắt của tôi. Miếng khăn trải giường đẹp, và tình cờ tôi nhìn những vật khác. Tôi nói miếng khăn trải giường đẹp quá, màu sắc, trang trí, và nó cho tôi sự hài lòng vô cùng.

 Vì vậy, điều gì đã xảy ra? Có toàn cánh đồng của sự tồn tại. Hai mắt bị cuốn hút bởi duy nhất một vật. Điều gì ngăn cản thấy được những vật khác; điều gì khiến cho những vật khác lờ mờ, không rõ rệt? Chỉ lắng nghe.

R: Người quan sát.

Krishnamurti: Hãy theo chầm chậm. Miếng khăn trải giường rất đẹp nhưng sự quan sát của tôi về những vật khác vẫn còn mờ mờ. Vật này rõ ràng. Nó nhìn ngắm vật này rất rõ ràng. Những vật khác không rõ ràng.

 Lúc này, trong cánh đồng rộng lớn của sự tồn tại, tôi bị cuốn hút bởi một phần và những phần còn lại trở nên rất mơ hồ. Tại sao một phần trở thành quan trọng? Hay tại sao sự nhận biết đã tập trung vào phần đó? Tại sao hai mắt, tại sao sự nhận biết chỉ bị cuốn hút đến phần này?

R: Phần này gây hài lòng.

Krishnamurti: Mà có nghĩa gì? Yếu tố của vui thú. Có toàn cánh đồng này và chỉ một phần cuốn hút tôi. Vì vậy, điều gì xảy ra? Tôi diễn giải tổng thể cánh đồng của sự tồn tại thành vui thú. Tôi vào căn phòng này, tôi nhìn miếng khăn trải giường và tôi nói tôi thích nó và nó kia kìa. Và có sự tồn tại bao la này và trong nó, một việc duy nhất mà cuốn hút tôi là sự duy trì vui thú bằng bất kỳ giá nào.

A: Đối với hầu hết mọi người sống là đau khổ.

Krishnamurti: Sống là đau khổ bởi vì chúng ta đang suy nghĩ dựa vào sự vui thú. Sự vui thú là nguyên tắc, là nhân tố đang ngăn cản tôi không thấy tổng thể.

 

A: Sáng nay tôi đã thâm nhập. Sankara nói sợ hãi của đau khổ là cái gai trong bụi cây.

Kríhnamurti: Tôi thấy tổng thể cánh đồng của sự sống này chỉ dựa vào sự theo đuổi vui thú. Tôi thấy tổng thể cánh đồng này, cùng tất cả những phức tạp, dựa vào vui thú hay mong muốn vui thú. Điều đó ngăn cản sự nhận biết tổng thể?

R: Nó rất phức tạp. Đây là mảnh mà là bộ phận của tổng thể. Sau đó sự chú ý của chúng ta hướng về mảnh này. Cái gì đang trao sự chú ý là một mảnh. Cái gì đang mong muốn vui thú từ sự chú ý này là một mảnh.

Krishnamurti: Chúng ta đã trình bày tất cả điều này.

R: Vì vậy vui thú là một mảnh.

Krishnamurti: Không, không.

 Tôi muốn vui thú suốt cuộc đời. Không có cái gì khác mà tôi muốn. Tiền bạc, tình dục, vị trí, thanh danh, thượng đế, đạo đức, những ý tưởng – điều này được hiểu rõ – vui thú qua mọi thứ.

 Và tôi không thấy vui thú là cái gai. Tôi không thấy điều đó. Vì vậy, trong sự nhận biết có một nhân tố đang hướng dẫn, và nếu đó là một nhân tố đang hướng dẫn, làm thế nào tôi có thể thấy tổng thể cánh đồng mà vui thú đã tạo ra? Tôi muốn vui thú; vì vậy, tôi tạo ra một xã hội mà sẽ cho tôi vui thú. Động cơ của tôi là vui thú. Và xã hội đó có luân lý của nó, và luân lý đó luôn luôn được đặt nền tảng trên nguyên tắc của vui thú.

 Làm thế nào cái trí có thể thấy tổng thể của cánh đồng khi chỉ có sự tìm kiếm cho vui thú? Nhân tố của vui thú là gì? Nó phải luôn luôn là riêng tư – nó phải là cái của tôi, không phải cái của bạn. Tôi sẽ hy sinh vui thú của tôi cho vui thú lớn lao hơn trong công việc tập thể, nhưng nó vẫn còn là vui thú. Vui thú luôn luôn là riêng tư.

 Vì vậy, hãy quan sát điều gì tôi đã làm, nếu như thế sống trở thành một chuyển động của vui thú.

A: Giá trị của mọi thứ là vui thú.

Krishnamurti: Vì vậy, chừng nào cái trí còn theo đuổi vui thú như ‘cái tôi’, làm thế nào tôi có thể thấy tổng thể cánh đồng này? Tôi phải hiểu rõ vui thú, không kiềm chế nó, không phủ nhận nó.

 Vì vậy, rất quan trọng phải thấy tổng thể, không phải cái riêng biệt và cái riêng biệt phải luôn luôn tồn tại khi có sự theo đuổi vui thú. Và phải có hiểu rõ vui thú, không phải cắt đứt nó bằng mảnh trí năng.

A: Nó không thể được cắt đứt.

Krishnamurti: Điều gì con người đã làm, điều gì những tôn giáo đã dạy bảo là cắt đứt bằng mảnh trí năng. Điều gì hành hạ những vị thánh phải trải qua, gây đau đớn, tra tấn thân thể và tinh thần. Đó là phương cách truyền thống.

 Vì vậy, tôi thấy nhân tố trung tâm rằng khi một sự việc trở thành quan trọng nhất, lúc đó tôi không thấy tổng thể của sống. Tại sao có sự theo đuổi vui thú này?

A: Nguyên tắc vui thú quá mạnh mẽ.

Krishnamurti: Điều gì những người chuyên nghiệp nói về sự theo đuổi vui thú này?

A: Họ nói rằng mọi vui thú đều dẫn đến đau khổ; con người suy ngẫm về đau khổ nhưng suy ngẫm đó vẫn còn dẫn đến sự phân chia. Tập trung vào đau khổ thay vì vào vui thú là cùng sự việc.

Krishnamurti: Tại sao con người đã theo đuổi vui thú bằng bất kỳ giá nào?

A: Những nhu cầu thuộc sinh lý đã bám rễ quá sâu trong chúng ta.

Krishnamurti: Không có gì sai lầm trong đó – chúng ta cần thức ăn bổ dưỡng, sạch sẽ. Có gì sai lầm với điều đó? Một sàn nhà sạch để ngủ trên đó, có gì sai lầm? Nhưng hãy thấy việc gì xảy ra – tôi phải có nó ngày mai. Điều đó có nghĩa nhu cầu sinh lý của ngày hôm nay đã được biến thành sự vui thú của ngày mai; mà là, suy nghĩ đã đảm dương. Vì vậy suy nghĩ là nhân tố mà người ta phải hiểu rõ, không phải sự vui thú.

A: Chúng ta đã đến mấu chốt thấy rằng vui thú đó được chuyển động trong sự suy nghĩ.

Krishnamurti: Lúc này, bạn đã nắm được nó.

 Vì vậy trước khi bạn làm bất kỳ việc gì với vui thú, hãy hiểu rõ sự suy nghĩ. Trước khi bạn củng cố vui thú, trước khi bạn bồi bổ nó, đầu tiên hãy tìm ra sự suy nghĩ là gì.

A: Chuyển động của sự suy nghĩ như vui thú phải được hiểu rõ.

Krishnamurti: Không. Chính sự suy nghĩ duy trì điều này. Tôi sẽ làm gì với sự suy nghĩ? Làm thế nào tôi chấm dứt được sự suy nghĩ về tình dục hay thức ăn, làm thế nào?

A: Chúng ta bắt đầu bằng năng lượng. Tại mấu chốt này nó trở thành bị phân chia.

Krishnamurti: Trong bản thể sự suy nghĩ là vật tạo tác của những mảnh. Truyền thống đã luôn luôn nói về sự kiềm chế suy nghĩ. Hãy hành động và quên nó hoàn toàn và đừng chuyển nó qua.

 

Đối thoại 19

TỰ DO VÀ CÁNH ĐỒNG 

Madras, ngày 16 tháng 1 năm 1971

N

gười hỏi A: Anh đã nói chính những tế bào não bị quy định bởi quá khứ, quá khứ thuộc sinh học và lịch sử, và anh đã nói cấu trúc của những tế bào não có thể thay đổi. Liệu chúng ta có thể thâm nhập điều đó? Dường như những tế bào não có một hoạt động của riêng chúng?

Krishnamurti: Sáng nay tôi sẽ thâm nhập liệu có khi nào những người chuyên môn đã nói về những tế bào não.

R: Những triết gia Ấn độ không đề cập đến những tế bào não.

Krishnamurti: Tại sao? Có phải khi họ nói về cái trí, họ bao gồm cả những tế bào não?

A: Họ nói cái trí là vật chất. Họ không thâm nhập thêm nữa.

Krishnamurti: Mọi thứ được ghi lại trong những tế bào não. Mọi biến cố, mọi ấn tượng được khắc sâu trong bộ não; người ta có thể quan sát vô số những ấn tượng trong chính người ta. Bạn đang hỏi làm thế nào vượt khỏi, khiến cho những tế bào não yên lặng?

A: Thông thường anh sẽ nghĩ rằng bộ não là một dụng cụ của mảnh trí năng.

Krishnamurti: Nhưng liệu mảnh trí năng không là dụng cụ của bộ não thay vì cách ngược lại?

A: Như thế à?

Krishnamurti: Chúng ta hãy thâm nhập nó. Khả năng để lý luận, để so sánh, để cân nhắc, để nhận xét, để hiểu rõ, để giải thích, để hành động, tất cả đều là bộ phận của ký ức. Mảnh trí năng hình thành những ý tưởng và từ đó có hành động.

A: Quan điểm thuộc vật chất là rằng, sự suy nghĩ liên quan đến bộ não giống như mật liên quan đến gan như thế nào và rằng sự thể hiện thuộc hiện tượng là kết quả của chuyển động của cái không-hiện tượng. Điều gì những người truyền thống nói là, có sự kết thúc hoàn toàn của bộ não khi chết, nhưng sự kết thúc hoàn toàn của bộ não để lại, trong một cách tinh tế, một cặn bã.

Krishnamurti: Một suy nghĩ?

A: Cặn bã tồn tại một cách độc lập khỏi bộ não mà đã trở nên chết rồi. Vì vậy nó tạo ra một tập trung khác. Từ hoạt động của nó, cái gì mới mẻ nổi lên.

Krishnamurti: Những tế bào não là kho lưu trữ của ký ức. Phản ứng của ký ức là sự suy nghĩ. Sự suy nghĩ có thể độc lập khỏi ký ức. Giống như quăng một hòn đá mà độc lập khỏi bàn tay ném nó. Liệu sự suy nghĩ đó tạo hình hài khác là một vấn đề khác.

A: Tôi có một cái ca đầy nước; tôi đổ nước vào cái xô và sau đó tôi lấy nước ra lại. Nó khác biệt với nước tôi đã đổ vào, nó không giống như nước tôi đã đổ vào.

Krishnamurti: Điều này tương đối dễ dàng. Bạn đang cố gắng nói gì?

R: Những tế bào não và hoạt động của chúng không là cái nguồn cơ bản của tất cả chuyển động giả dối này.

A: Anh mang chúng tôi đến hành động. Lúc này, chúng tôi luôn luôn bị dính dáng trong hoạt động. Trong bàn luận cùng anh, chúng tôi thấy hoạt động dẫn đến sự ma mãnh. Thấy điều này là sự khởi đầu của hành động. Liệu chúng ta sẽ sử dụng nó tại mức độ của những tế bào não hay tại mức độ của cặn bã; cặn bã mà châm ngòi cho hoạt động của bộ não?

R: Sự diễn tả truyền thống là: tôi ăn bằng bàn tay của tôi. Có một mùi của thức ăn. Tôi rửa bàn tay của tôi, cái mùi vẫn còn đó. Vì vậy trải nghiệm trong suốt sống để lại một ấn tượng cặn bã. Thân thể chết đi nhưng một loại mùi vị nào đó của trải nghiệm vẫn còn lại mà tìm kiếm nhiều trải nghiệm hơn.

A: Anh đang nói chính mảnh trí năng là kết quả của hoạt động của bộ não. Nhưng với mảnh trí năng tôi thấy những tích lũy của quá khứ, như ký ức, đã lưu lại trên tôi sự ảnh hưởng gì. Thậm chí khi mảnh trí năng thấy điều này, hoạt động của những tế bào não đang chuyển động.

Krishnamurti: Liệu bạn đang cố gắng nói rằng những tế bào não luôn luôn đang thâu nhận; chúng luôn luôn đang ghi lại, trong trạng thái ngủ cũng như trong trạng thái thức. Ghi lại đó là một chuyển động độc lập. Chuyển động độc lập đó tạo ra khả năng để suy nghĩ, để lý luận. Vì vậy, mảnh trí năng có thể quan sát sự vận hành của chuyển động thuộc sự suy nghĩ. Nó có thể quan sát làm thế nào sự suy nghĩ đã tự tạo ra chính nó. Và lại nữa đó là thành phần thuộc toàn cấu trúc của những tế bào não. Câu hỏi là gì?

A: Làm thế nào cấu trúc của những tế bào não sẽ thay đổi?

Krishnamurti: Đó là một vấn đề hoàn toàn khác hẳn. Những tế bào não luôn luôn đang ghi lại – nhận biết, thiết kế, màu sắc, mọi thứ đang được ghi lại. Một yếu tố đảm đương một quan trọng khác thường. Và những tế bào não này, luôn luôn đang thâu nhận những ấn tượng, một cách có ý thức hay không ý thức, đang xây dựng khả năng để suy nghĩ, để lý luận. Dụng cụ của sự lý luận này là mảnh trí năng. Hai cái không tách rời.

A: Nếu không có mảnh trí năng, liệu sẽ có sự lý luận? 

Krishnamurti: Liệu mảnh trí năng độc lập khỏi những tế bào não? Liệu khả năng để lý luận độc lập khỏi những tế bào não hay bởi vì là một bộ phận của chúng, liệu nó có khi nào được độc lập? Bạn không thể lý luận một cách độc lập, bởi vì những tế bào não và mảnh trí năng là bộ phận của nguyên nhân-hậu quả. Và liệu mảnh trí năng có thể quan sát được nền tảng của ký ức, mà là bộ não?

 Tôi tin rằng những người khoa học hiện đại đang cố gắng tách rời những tế bào khác nhau mà chứa đựng những kỷ niệm và thâm nhập những tế bào, nghiên cứu theo sinh học. Bạn có thể làm điều đó dưới kính hiển vi và nếu mảnh trí năng là sản phẩm của bộ não, mảnh trí năng phải luôn luôn bị quy định bởi ký ức, bởi hiểu biết. Nó có thể chiếu rọi rất xa nhưng nó vẫn còn bị trói buộc. Mảnh trí năng có thể tìm kiếm tự do, nhưng nó không bao giờ có thể tìm được tự do. Nó có thể được tự do chỉ trong bán kính của sự trói buộc riêng của nó; nó bị giới hạn trong chính nó. Và tự do phải vượt khỏi khả năng trí năng này, phải là cái gì đó bên ngoài cánh đồng.

 Lúc này, cái gì nhận biết được toàn hiện tượng này, rằng mảnh trí năng không bao giờ có thể được tự do? Nó có thể nghĩ nó được tự do và nó có thể chiếu rọi một ý tưởng, nhưng nó không là tự do bởi vì nó là sản phẩm của những tế bào não mà là cặn bã của ký ức.

 Cái gì nhận biết rằng, mảnh trí năng không thể vượt khỏi phạm vi thuộc bán kính riêng của nó? Tôi không biết liệu bạn hiểu rõ câu hỏi?

A: Chính mảnh trí năng có thể nhận biết điều này.

Krishnamurti: Tôi không biết. Tôi đang hỏi.

R: Mảnh trí năng là một mảnh.

Krishnamurti: Không có tự do bên trong cánh đồng. Vì vậy mảnh trí năng nói, phải có tự do bên ngoài cánh đồng. Điều đó vẫn còn là qui trình lý luận, và thế là sự tìm kiếm phía bên ngoài của nó vẫn còn ở bên trong cánh đồng. Vậy thì cái gì nhận biết được tổng thể cánh đồng? Liệu nó vẫn còn là qui trình lý luận.

A: Không.

Krishnamurti: Tại sao không? Nó không còn là qui trình lý luận, hay sao? Người ta nói rằng những tế bào não là cái máy ghi lại. Chúng đang ghi lại mọi thứ. Sự ghi lại đó đã tạo ra một dụng cụ mà là khả năng để thâm nhập, để theo dõi, để phê bình, mà bạn có thể gọi nó là mảnh trí năng. Sau đó mảnh trí năng tìm kiếm tự do phía bên ngoài chính nó. Nó thấy rằng không thể có tự do bên trong cánh đồng và tự do đó là ở phía bên ngoài. Vì vậy nó nghĩ nó chuyển động phía bên ngoài cánh đồng của chính nó. Sau khi đã nói như thế, điều gì xảy ra? Nó thấy rằng bất kỳ chuyển động nào nó thực hiện vẫn còn bên trong cánh đồng. Bất kỳ chuyển động nào bắt nguồn từ nó vẫn còn bên trong cánh đồng; mở rộng cánh đồng theo phương ngang hay phương dọc nhưng nó vẫn còn bên trong cánh đồng. Vì vậy nó luôn luôn ở trong một ngục tù.

 Mảnh trí năng thấy điều đó, quan sát điều đó, thâm nhập điều đó. Lúc này bạn đang hỏi làm thế nào những tế bào não sẽ thay đổi? Thâm nhập đi.

 Đây là chuyển động mà con người đã bị trói buộc. Và bởi vì không biết làm thế nào để thoát khỏi nó, anh ấy đã sáng chế ra cái tinh thần vũ trụ.

 

A: Những người Phật giáo nói qui trình này mà đã hiện diện bởi một nguyên nhân, có một kết thúc và sự nhận biết của nó là một kết thúc-chết.

 Phật giáo khẳng định rằng sự nhận biết của một kết thúc-chết (họ sử dụng từ ngữ pudgala) là thấy rằng, trong cái này không có sự vĩnh cửu, và rằng tái sinh là sự tái sinh của sự dốt nát của qui trình này. Vì vậy khi anh quan sát qui trình này như không-vĩnh cữu, lúc đó tuyệt đối nó phải tạo ra sự không quyến luyến đến qui trình này. Tất cả mọi điều được giải thích cho anh là thấy sự không-vĩnh cữu, và bởi vì thấy điều này, không còn sự quyến luyến đến điều này, và đây là kết thúc-chết. Hãy suy ngẫm điều này.

 Phật đã thấy chỉ một lần – bệnh tật, tuổi già và chết. Khi thấy nó một lần, ngài không bao giờ quay lại. Cậu trai Krishnamurti cũng không bao giờ quay lại. Phật đã nói, thấy không-vĩnh cửu của nó, trong đó, không có nỗ lực gì cả. Krishnamurti chỉ nói ‘thấy’.

Krishnamurti: Vậy thì câu hỏi là gì? Làm thế nào những dụng cụ ghi lại này cùng khả năng riêng của chúng, những chuyển động riêng của chúng, làm thế nào chúng chết đi và thâm nhập vào một kích thước khác, thậm chí chỉ trong một thời gian ngắn ngủi? Bạn không thể nương dựa Upanishads. Trong đó là uy quyền.

A: Chúng ta đến mấu chốt nơi mảnh trí năng nhận ra rằng bất kỳ điều gì nó làm vẫn còn trong cánh đồng và thế là, cái gì?

Krishnamurti: Bạn thấy, con người kết thúc-chết đã nói điều đó và kết thúc ở đó. Nhưng một con người kết thúc-chết khác đã nói tôi phải có cái gì hơn nữa; và thế là cái tinh thần vũ trụ xuất hiện.

A: Những người Phật giáo đã nói không có linh hồn. Cái mà thối rữa sẽ kết thúc. Nó sẽ chấm dứt. Đừng quyến luyến. Đó là tất cả mà anh có thể làm. Nó dẫn đến trống không, hay shunyata.

R: Những người Vedantin cũng nói cùng sự việc.

A: Họ sáng chế maya. Nó hấp thụ toàn lý luận của họ.

Krishnamurti: Sự phân biệt giữa hai là không-tồn tại. Chính mảnh trí năng nói, chuyển động này ở bên trong cánh đồng này. Liệu có bất kỳ chuyển động nào khác? Nó không nói có hay không có. Nó không thể lý luận, bởi vì nếu nó nói có, nó quay lại trong cùng cánh đồng – tích cực hay tiêu cực.

 Vậy thì câu hỏi là, liệu có một chuyển động khác hẳn chuyển động này? Ngược lại, không có tự do. Một vật mà vận hành từ một trung tâm bên trong bán kính riêng của nó, dù bao la đến chừng nào, không bao giờ được tự do. (Ngừng)

 Tự do là gì?

A: Khi nó hỏi liệu có một chuyển động khác, tôi không thể biết.

Krishnamurti: Tôi biết đây là ngục tù. Tôi không biết tự do là gì.

A: Anh đã xóa sạch một hoang mang, rằng tất cả là ảo tưởng. Truyền thống đã biến điều đó thành một kết luận.

Krishnamurti: Nghi vấn của tôi là, liệu có tự do? Truyền thống sẽ nói có, có moksha. Tất cả đều thiếu chín chắn.

A: Bị đối diện với nghi vấn này, lúc này tôi tuyệt đối không có dụng cụ để giải đáp nó.

Krishnamurti: Không, bạn có dụng cụ của qui trình lý luận, mảnh trí năng. Liệu không có giá trị trong sự thâm nhập này hay sao? Tôi đang hỏi, nếu không có tự do bên trong cánh đồng này, vậy thì tự do là gì?

A: Mảnh trí năng không bao giờ có thể biết.

Krishnamurti: Đừng nói nó không thể biết. Mảnh trí năng chỉ có thể biết tự do bên trong cánh đồng, giống như một con người biết tự do bên trong một ngục tù. Vậy thì, nó hỏi tự do là gì? Nếu đây không là ‘nó’, vậy thì tự do là gì? Liệu có một sự việc như thế? Và nếu không có sự việc như thế, chúng ta hãy sáng chế những điều tốt đẹp nhất cho cái này – nhiều nhà vệ sinh hơn, nhiều móc treo quần áo hơn, nhiều phòng ốc hơn, tạo ra nội thất đó hoàn hảo. Thế là, con người không bao giờ được tự do.

 Mảnh trí năng khước từ rằng có thể không có tự do, bởi vì nó không thể tưởng tượng rằng không có cách nào thoát khỏi ngục tù này. Những bộ não lanh lợi sáng chế maya, atman, brahman. Lúc này tôi đang tự hỏi mình, nếu không có tự do, liệu vĩnh viễn cái trí bị bắt buộc phải sống trong cánh đồng này? Sự ích lợi của tất cả nó là gì? Những người cộng sản, những người vật chất nói rằng bạn không thể thoát khỏi. (Ngừng)

 Tôi đã nắm được nó: tôi không quan tâm liệu những tế bào não thay đổi hay không thay đổi. Tôi thấy rằng sự quan tâm về tự do này, tự do mà không là một công thức, mà không là một kết luận, không là tự do. Đúng chứ?

 Sau đó cái trí nói nếu điều này không đúng, vậy thì tự do là gì?

Thế là, nó nói tôi không-biết.

 Nó thấy rằng trong không-biết đó, có một đang chờ đợi để biết.

 Khi tôi nói tôi không biết tự do là gì, có một đang chờ đợi và một đang mong muốn để tìm ra. Điều đó có nghĩa cái trí không nói nó không-biết, nhưng đang chờ đợi cái gì đó xảy ra.

 Tôi thấy điều đó và tôi loại bỏ điều đó.

 Thế là tôi thực sự không-biết.

 Tôi không đang chờ đợi, không đang mong muốn. Tôi không đang hy vọng cái gì đó sẽ xảy ra, đáp án nào đó sẽ đến từ một tác nhân bên ngoài. Tôi không đang mong chờ một sự việc.

 Nó kia kìa. Có manh mối.

 Tôi biết đây không là ‘nó’. Không có tự do ở đây. Có sự đổi mới, nhưng không có tự do. Sự đổi mới không bao giờ có thể mang lại tự do. Con người phản kháng chống lại toàn ý tưởng rằng anh ấy không bao giờ có thể được tự do, rằng anh ấy bị bắt buộc phải sống trong thế giới này. Không chỉ mảnh trí năng phản kháng, nhưng toàn cơ quan, toàn sự nhận biết. Đúng chứ? Thế là nó nói rằng bởi vì cái này không là ‘nó’, tôi không biết tự do là gì. Tôi không mong chờ một sự việc, tôi không hy vọng hay cố gắng tìm ra tự do là gì. Tôi thực sự không-biết.

 Không-biết đó là tự do. Biết là ngục tù. Điều này tuyệt đối đúng đắn.

 Tôi không biết việc gì sẽ xảy ra vào ngày mai. Thế là, tôi được tự do khỏi quá khứ, được tự do khỏi cánh đồng này.

 Biết của cánh đồng là ngục tù, không-biết của cánh đồng cũng là ngục tù.

 Thưa bạn, hãy quan sát, tôi biết ngày hôm qua. Tôi biết việc gì đã xảy ra ngày hôm qua. Biết của việc gì đã xảy ra ngày hôm qua là ngục tù.

 Thế là, cái trí mà sống trong một trạng thái không-biết là một cái trí tự do. Đúng chứ?

 Những người truyền thống đã sai lầm khi họ nói, đừng bị quyến luyến. Bạn thấy, họ đã phủ nhận tất cả những liên hệ. Họ không thể giải quyết được vấn đề của những liên hệ, nhưng họ đã nói đừng bị quyến luyến và thế là đã tách rời khỏi tất cả những liên hệ. Họ đã nói ‘hãy tách rời’, thế là họ rút lui vào sự cô lập.

 Sống cùng sự hiểu biết của cánh đồng này là ngục tù. Và không biết ngục tù cũng không là tự do.

 Và thế là một cái trí sống trong cái đã được biết, luôn luôn trong ngục tù. Đó là tất cả.

 Liệu cái trí có thể nói tôi không-biết, mà có nghĩa ngày hôm qua đã kết thúc?

 Chính sự hiểu biết của tiếp tục mới là ngục tù.

A: Theo đuổi điều này đòi hỏi sự tàn nhẫn.

Krishnamurti: Đừng sử dụng từ ngữ tàn nhẫn. Nó đòi hỏi sự tinh tế cực kỳ. Khi tôi đã nói tôi thực sự không biết, tôi thực sự không biết. Chấm hết. Hãy thấy điều gì nó tạo ra. Nó có nghĩa một khiêm tốn thực sự, một ý thức của mộc mạc. Vậy thì ngày hôm qua đã kết thúc. Thế là, người đã kết thúc ngày hôm qua thực sự đang bắt đầu mới mẻ lại. Vì vậy anh ấy phải mộc mạc. Tôi thực sự không-biết; đó là một điều tuyệt vời làm sao. Tôi không biết liệu tôi có lẽ chết vào ngày mai. Vì vậy ‘không thể có bất kỳ kết luận nào tại bất kỳ thời điểm nào’, mà có nghĩa, không bao giờ có bất kỳ gánh nặng nào. Gánh nặng là biết.

A: Liệu người ta có thể đến được mấu chốt này và ở nguyên đó?

Krishnamurti: Bạn không phải ở nguyên đó.

A: Cái trí có một cách của chuyển hướng đột ngột. Những từ ngữ chỉ dẫn dắt anh đến một mấu chốt. Không có chỗ cho việc chuyển hướng đột ngột.

Krishnamurti: Hãy theo chầm chậm. Đừng trình bày nó theo cách đó. Chúng ta thấy điều này. Chúng ta thấy người mà nói sự tách rời, chúng ta thấy người mà sáng chế đại ngã. Chúng ta đến và nói, hãy nhìn kìa, cả hai đều sai lầm. Trong cánh đồng này không có tự do.

 Sau đó chúng ta hỏi, liệu có tự do hay không? Tôi nói tôi thực sự không-biết. Nó không có nghĩa tôi đã quên quá khứ. Trong ‘tôi không-biết’ không có sự bao gồm của quá khứ, cũng không có một loại bỏ của quá khứ, cũng không có một vận dụng của quá khứ.

 Tất cả mọi điều mà nó nói là, trong quá khứ không có tự do. Quá khứ là sự hiểu biết, quá khứ là sự tích lũy, quá khứ là mảnh trí năng. Trong đó không có tự do.

 Trong khi hỏi liệu có tự do hay không, con người nói ‘tôi thực sự không-biết’. Anh ấy được tự do khỏi cái đã được biết.

R: Nhưng cấu trúc của những tế bào não vẫn còn nguyên.

Krishnamurti: Chúng trở nên linh động lạ thường. Bởi vì linh động chúng có thể phủ nhận, chấp nhận; có sự chuyển động.

A: Chúng ta thấy cái gì đó như hành động. Từ trước đến nay chúng ta chỉ biết hoạt động. Không bao giờ chúng ta có thể phủ nhận hoạt động. Nó tiếp tục diễn ra. Trong sáng tạo hoạt động trống không, nó không còn là một cản trở cho hành động. Đang sống thông thường ngày sang ngày là một tiến hành đang diễn ra.

Krishnamurti: Bạn đang hỏi hành động là gì? Đối với một người không-biết, hành động là gì? Cái người mà biết đang hành động từ hiểu biết và hành động của anh ấy, hoạt động của anh ấy luôn luôn ở bên trong ngục tù, đang chiếu rọi ngục tù đó vào tương lai. Nó luôn luôn ở trong cánh đồng của cái đã được biết.

 Đối với con người mà nói tôi không-biết, hành động là gì? Thậm chí anh ấy không hỏi, bởi vì anh ấy đang hành động.

 Bạn đang bỏ lỡ cái gì đó, mà là, không-biết liệu ngày mai có hiện diện ở đó. Liệu bạn có thể thâm nhập vào điều đó? Tôi sẽ có bữa cơm của tôi vào buổi chiều, tôi sẽ đi dạo bộ; ngoại trừ việc đó, đối với một người mà biết tất cả hành động đều là không-hành động tổng thể; hành động của anh ấy luôn luôn gây tổn hại. Người hành động luôn luôn bị cam kết, bị dính líu. Bạn thấy hành động là sự liên hệ trong cánh đồng của cái đã được biết. Nó ở đó trong tách rời, trong quyến luyến, trong thống trị, trong qui phục. Sống là liên hệ. Liệu những người chuyên nghiệp đã nói về sự liên hệ?

R: Không.

Krishnamurti: Đối với họ sự liên hệ có nghĩa quyến luyến và vì vậy họ nói về tách rời. Nhưng tôi phải sống trong thế giới này. Thậm chí trong dãy núi Himalayas, tôi cần lương thực. Có sự liên hệ. Đó có lẽ là lý do tại sao toàn chuyển động Ấn độ về sự tách rời đã làm cho cái trí quá xuẩn ngốc, quá lặp lại.

A: Trong bài giảng đầu tiên của ngài, Phật đã nói rằng cả sự quyến luyến lẫn sự tách rời đều ô nhục. Cả hai điều đã đại diện cho ý tưởng của Ấn giáo về chạy trốn khỏi thế giới.

 

Krishnamurti: Tại sao họ đã không suy nghĩ về sự liên hệ? Khi người khất sĩ từ bỏ thế giới anh ấy không thể từ bỏ sự liên hệ. Anh ấy có lẽ không ngủ với một người đàn bà nhưng anh ấy không thể từ bỏ sự liên hệ. Tôi đang tự hỏi mình, nếu bạn từ bỏ sự liên hệ, hành động trở thành vô nghĩa. Hành động không có sự liên hệ là gì? Nó là đang làm cái gì đó một cách máy móc?

A: Hành động là sự liên hệ.

Krishnamurti: Sự liên hệ là điều cơ bản. Ngược lại, cái gì tồn tại? Nếu cha tôi không ngủ với mẹ tôi, tôi sẽ không hiện diện. Vì vậy sự liên hệ là chuyển động cơ bản của sự sống. Sự liên hệ bên trong lãnh vực của hiểu biết là chết rồi, hủy hoại, thoái hóa. Đó là thế giới trần tục.

 Vì vậy, hành động là gì? Chúng ta đã tách rời hành động khỏi những liên hệ: như hành động xã hội, hành động chính trị, bạn theo kịp chứ? Chúng ta không giải quyết được vấn đề của sự liên hệ này. Chúng ta loại bỏ nó bởi vì nó quá bi đát khi bàn luận về sự liên hệ, bởi vì tôi biết tôi có một người vợ và điều gì đó có lẽ xảy ra. Vì vậy tôi không muốn bàn luận nó. Tất cả mọi điều mà tôi nói là, tôi phải tách rời. Nếu bạn chấp nhận tất cả đang sống là sự liên hệ, vậy thì hành động là gì? Có một loại hành động thuộc công nghệ, hành động thuộc máy móc, nhưng mọi hành động khác đều là không-máy móc. Ngược lại, tôi thâu hẹp sự liên hệ thành quay cái bánh xe. Đó là lý do tại sao chúng ta đã khước từ tình yêu.

A: Liệu chúng ta có thể thâm nhập sự liên hệ của chúng ta cùng thiên nhiên?

Krishnamurti: Sự liên hệ của tôi cùng thiên nhiên là gì – chim chóc, bầu trời, cây cối, những bông hoa, những dòng nước đang chuyển động? Đó là sống của tôi. Nó không chỉ là sự liên hệ giữa người đàn ông và người đàn bà, nhưng tất cả việc này là bộ phận thuộc sống của tôi. Tôi đang nói về sự liên hệ cùng mọi thứ. Làm thế nào tôi có thể quyến luyến với cánh rừng, với con sông? Tôi có thể quyến luyến với từ ngữ nhưng không với những dòng nước. Bạn thấy, chúng ta bỏ lỡ toàn sự việc bởi vì chúng ta lẫn lộn từ ngữ với sự việc.

A: Liệu nó là một vấn đề của thức dậy lại tánh nhạy cảm?

Krishnamurti: Không. Câu hỏi là sự liên hệ là gì? Là liên quan với mọi thứ. Liên hệ có nghĩa ân cần; ân cần có nghĩa chú ý; chú ý có nghĩa tình yêu. Đó là lý do tại sao sự liên hệ là nền tảng của mọi thứ. Nếu bạn bỏ lỡ điều đó, bạn bỏ lỡ toàn sự sống. Vâng, thưa bạn, đây là ngục tù. ‘Biết’ là ngục tù và ‘sống trong biết’ cũng là ngục tù.