Phần Hai

21/06/201012:00 SA(Xem: 5898)
Phần Hai

J. KRISHNAMURTI
BÀN VỀ LIÊN HỆ

Lời dịch: Ông Không – 2008

2

Colombo, ngày 8 tháng 1 năm 1950

Một trong những vấn đề chính của chúng tavấn đề sống sáng tạo. Rõ ràng, hầu hết chúng ta đều có cuộc sống cằn cỗi. Chúng ta chỉ có một phản ứng rất hời hợt; hầu hết những đáp lại của chúng ta đều sơ sài và vì vậy tạo ra vô số vấn đề. Sống sáng tạo không nhất thiết có nghĩa là trở thành một kiến trúc sư vĩ đại hay một văn hào vĩ đại. Việc đó chỉ thuần túy là khả năng và khả năng hoàn toàn khác hẳn sống sáng tạo. Không cần một ai biết rằng bạn sáng tạo, nhưng chính bạn có thể biết trạng thái hạnh phúc lạ thường đó, một chất lượng của không bị hủy diệt. Nhưng việc đó không dễ dàng nhận ra được bởi vì hầu hết chúng tavô số vấn đề – chính trị, xã hội, kinh tế, tôn giáo, gia đình – mà chúng ta cố gắng giải quyết tùy theo những giải thích nào đó, những luật lệ, những truyền thống nào đó, bất kỳ khuôn mẫu tôn giáo hay xã hội nào mà chúng ta quen thuộc. Nhưng giải pháp của chúng ta về một vấn đề dường như liên tục tạo ra những vấn đề khác, và chúng ta dựng lên một mạng lưới của những vấn đề luôn luôn gia tănggia tăng trong sự hủy hoại của chúng. 

Khi chúng ta cố gắng tìm một phương cách vượt khỏi sự hỗn loạn này, hoang mang này, chúng ta tìm kiếm câu trả lời ở một mức độ đặc biệt. Người ta phải có khả năng vượt khỏi mọi mức độ, bởi vì cách sống sáng tạo không thể được tìm thấy ở bất kỳ mức độ nào. Hành động sáng tạo đó hiện hữu chỉ trong hiểu rõ liên hệliên hệ là hiệp thông cùng một người khác. Vì vậy nó thực sự không là một quan niệm ích kỷ khi quan tâm đến hành động cá thể. Chúng ta dường như nghĩ rằng chúng ta không thể làm được bao nhiêu trong thế giới này, rằng chỉ những nhà chính trị vĩ đại, những văn hào nổi tiếng, những vị lãnh đạo quyền uy mới có thể có được hành động phi thường. Thật ra, bạn và tôi luôn luôn có khả năng tạo ra một thay đổi cơ bản hơn những chính trị gia và những kinh tế gia chuyên nghiệp. Nếu chúng ta quan tâm đến cuộc sống riêng của chúng ta, nếu chúng ta hiểu rõ sự liên hệ của chúng ta với những người khác, chúng ta sẽ tạo ra được một xã hội mới mẻ; ngược lại, chúng ta sẽ chẳng làm gì cả ngoại trừ liên tục tạo ra sự hỗn loạn và hoang mang hiện nay. 

Vì vậy không phải từ sự ích kỷ, không phải bởi vì ham muốn uy quyền, mà người ta quan tâm đến hành động cá thể. Nếu chúng ta có thể tìm ra một cách sống sáng tạo, không chỉ tuân phục những tiêu chuẩn về tôn giáo, xã hội, chính trị, hay kinh tế như chúng ta đang làm vào thời điểm này, vậy thì tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ có thể giải quyết rất nhiều vấn đề của chúng ta. Hiện nay chúng ta chỉ là những cái máy hát lặp lại, có lẽ thỉnh thoảng thay đổi những đĩa hát dưới áp lực nào đó, nhưng hầu hết chúng ta luôn luôn chơi cùng một âm điệu trong mọi tình huống. Chính sự lặp lại liên tục này, sự chuyển động không ngừng nghỉ của truyền thống này, là khởi nguồn của vấn đề cùng tất cả những phức tạp của nó. Chúng ta dường như không có khả năng phá vỡ sự tuân phục, mặc dù chúng ta có thể thay thế một tuân phục mới mẻ cho một tuân phục hiện nay, hay cố gắng bổ sung một khuôn mẫu hiện nay. Đó là một qui trình liên tục của lặp lại, bắt chước. Chúng ta là những người Phật giáo, Thiên chúa giáo, hay Ấn độ giáo; chúng ta thuộc về cánh tả hay cánh hữu. Bằng cách trích dẫn vô số những quyển sách thiêng liêng, bằng cách chỉ lặp lại, chúng ta nghĩ rằng chúng ta sẽ giải quyết được vô số những vấn đề của chúng ta. Chắc chắn rằng sự lặp lại sẽ không giải quyết được vô số vấn đề của con người. Những “người cách mạng” đã làm gì cho cái tạm gọi là tập thể này? Thật ra, những vấn đề vẫn còn nguyên đó. Điều gì xảy ra là sự lặp lại liên tục một ý tưởng này ngăn cản hiểu rõ về chính vấn đề. Qua hiểu rõ về chính mình người ta có khả năng giải thoát chính người ta khỏi sự lặp lại này. Rồi thì có thể ở trong trạng thái sáng tạo luôn luôn mới mẻ, và vì vậy người ta luôn luôn sẵn sàng gặp gỡ mỗi vấn đề mới mẻ lại. Rốt cuộc ra, khó khăn của chúng ta là, khi đã có vô số vấn đề này, chúng ta gặp gỡ chúng bằng kết luận có trước, bằng sự ghi lại của trải nghiệm, hoặc của riêng chúng ta hoặc được thâu lượm qua những người khác; và vì vậy chúng ta gặp gỡ cái mới mẻ bằng cái cũ kỹ, mà tạo ra một vấn đề thêm nữa.

Sống sáng tạo là đang là mà không có nền tảng quá khứ đó; cái mới mẻ được gặp gỡ như cái mới mẻ, vậy là nó không tạo ra những vấn đề thêm nữa. Vì vậy rất cần thiết phải gặp gỡ cái mới mẻ bằng cái mới mẻ cho đến khi chúng ta có thể hiểu rõ toàn qui trình, toàn vấn đề của thảm họa, đau khổ, đói khát, chiến tranh, thất nghiệp, bất bình đẳng đang chồng chất, trận chiến giữa những học thuyết xung đột nhau. Sự tranh đấu và hoang mang đó sẽ không giải quyết được bằng cách lặp lại những phương pháp cũ kỹ. Nếu bạn thực sự muốn quan sát cặn kẽ hơn nữa, không thành kiến, không tác động tôn giáo, bạn sẽ thấy những vấn đề quan trọng hơn; và bởi vì được tự do khỏi tuân phục, khỏi niềm tin, bạn sẽ có thể gặp gỡ cái mới mẻ. Khả năng gặp gỡ cái mới mẻ bằng cái mới mẻ này được gọi là trạng thái sáng tạo, và chắc chắn đó là hình thức tột đỉnh của tôn giáo. Tôn giáo không chỉ là niềm tin, nó không là tuân theo những nghi lễ, những giáo điều nào đó, gọi chính bạn là cái này hay cái kia. Tôn giáo là thực sự đang trải nghiệm một trạng thái trong đó có sáng tạo. Đây không là một ý tưởng, một qui trình. Nó có thể thực hiện được khi có tự do khỏi cái tôi. Có thể được tự do khỏi cái tôi chỉ qua hiểu rõ cái tôi trong liên hệ; nhưng không thể có hiểu rõ trong cô lập.

Như tôi đã đề nghị, điều quan trọng là chúng ta cần trải nghiệm mỗi vấn đề khi nó nảy sinh, và không chỉ lắng nghe những câu trả lời của tôi, điều quan trọng là chúng ta cùng nhau khám phá sự thật của vấn đề, mà khó khăn hơn nhiều. Hầu hết chúng ta đều muốn tách rời khỏi vấn đề, quan sát những vấn đề khác; nhưng nếu chúng ta có thể cùng nhau khám phá, cùng nhau trên một chuyến đi, để cho nó là trải nghiệm của bạn và không là trải nghiệm của tôi – mặc dù bạn đang lắng nghe những lời nói của tôi nếu chúng ta có thể đi cùng nhau, vậy thì nó sẽ có giá trị và sự quan trọng bền vững.

Người hỏi: Ông ủng hộ sự ăn chay? Liệu ông phản kháng có một quả trứng trong phần ăn của ông hay không?

Krishnamurti: Thực sự đó là một vấn đề lớn lao, liệu bạn có nên ăn trứng hay không ăn trứng à? Có lẽ hầu hết các bạn quan tâm đến việc không giết chóc. Mấu chốt của vấn đề này thực sự là gì? Có lẽ hầu hết các bạn ăn thịt hay cá. Bạn tránh giết chóc bằng cách nhờ vào người giết thịt hay bạn chê trách kẻ giết chóc, người bán hàng thịt; đó chỉ là đang lẩn tránh vấn đề. Nếu bạn muốn ăn trứng, bạn có thể ăn trứng không có trống để tránh sự giết chóc. Nhưng đây là một câu hỏi rất hời hợt; vấn đề còn sâu sắc hơn nhiều. Bạn không muốn giết chết thú vật để thỏa mãn cái bao tử của bạn, nhưng bạn không phiền muộn khi ủng hộ những chính phủ được tổ chức để giết chóc. Tất cả những chính phủ cầm quyền đều dựa vào bạo lực, họ phải có quân đội, hải quân và không quân. Bạn không phiền muộn khi ủng hộ họ, nhưng bạn lại phản kháng cái thảm họa khủng khiếp của việc ăn một quả trứng. Hãy xem thử toàn bộ sự việc này diễu cợt đến chừng nào! Hãy tìm hiểu tinh thần của cái người quý phái theo chủ nghĩa quốc gia, không bận tâm khi hủy diệt và bóc lột tàn nhẫn những con người, đối với họ giết người tập thể chẳng quan trọng gì cả – nhưng lại quá chi tiết về vấn đề có món gì cho vào cái miệng của anh ấy.

Có nhiều điều liên quan trong vấn đề này, không chỉ toàn bộ vấn đề về giết chóc nhưng sự vận dụng đúng đắn của cái trí. Cái trí có lẽ được sử dụng nông cạn, hay nó có thể hoạt động phi thường. Hầu hết chúng ta đều thỏa mãn với hoạt động nông cạn, với an toàn, thỏa mãn ái ân, vui chơi, tin tưởng tôn giáo; với sự việc đó chúng ta được thỏa mãnloại bỏ toàn bộ những đáp ứng sâu xa hơn và ý nghĩa quan trọng hơn của cuộc sống. Ngay cả những vị lãnh đạo tôn giáo cũng đã trở thành tầm thường trong những đáp ứng của họ đến cuộc sống. Rốt cuộc ra, vấn đề không chỉ là giết chóc những con thú nhưng những con người, mà còn quan trọng hơn nhiều. Bạn có thể kềm chế không sử dụnghành hạ thú vật, bạn có thể nhân từ không giết chết chúng, nhưng điều gì quan trọng trong câu hỏi này là vấn đề bóc lột và giết chóc, không chỉ là sự tàn sát những con người trong chiến tranh, nhưng cách bạn bóc lột những người khác, cách bạn cư xử với những người khác, và khinh miệt những người khác như những người thấp hèn. Có thể bạn không đang chú ý đến tất cả việc này, bởi vì nó quanh quẩn nơi bạn. Bạn thích bàn cãi về Chúa hay đầu thai lại – nhưng không thèm lưu tâm đến những vấn đề đòi hỏi hành động và trách nhiệm ngay tức khắc. 

Colombo, ngày 22 tháng 1 năm 1950
Nói chuyện trước công chúng

Điều gì quan trọng là chúng ta tiếp cận mọi vấn đề như thế nào. Cũng cần thiết cho chúng ta phải nhận thức rất rõ là chính bởi không có sự liên hệ đúng đắn mới tạo ra xung đột, và vì vậy chúng ta cũng phải hiểu rõ xung đột trong liên hệ, toàn qui trình của tư tưởng và hành động của chúng ta. Rõ ràng, nếu chúng ta không hiểu rõ chính chúng ta trong liên hệ, dù chúng ta tạo ra xã hội nào chăng nữa, dù chúng ta có lẽ có những ý tưởng, những quan điểm nào chăng nữa, sẽ chỉ mang lại sự ranh mãnh thêm nữa và đau khổ thêm nữa. Vì vậy, hiểu rõ về toàn qui trình của chính mình trong liên hệ với xã hộibước đầu tiên trong hiểu rõ vấn đề xung đột. Hiểu rõ về chính mình là khởi đầu của thông minh, bởi vì bạn là thế giới, bạn không tách rời khỏi thế giới. Xã hội là sự liên hệ của bạn với một người khác; bạn đã tạo ra nó, và giải pháp ở trong hiểu rõ riêng của bạn về sự liên hệ đó, tác động qua lại đó giữa bạn và xã hội. Nếu không hiểu rõ về chính bạn, tìm kiếm một giải pháp hoàn toàn vô ích; nó chỉ là một tẩu thoát. Điều gì quan trọng là hiểu rõ sự liên hệ. Do liên hệ mới tạo ra xung đột, và liên hệ đó không thể hiểu rõ được nếu chúng ta không có khả năng cảnh giác thụ động. Rồi thì, trong cảnh giác thụ động đó, trong tỉnh thức đó, có hiểu rõ

***

Người hỏi: Tôi thấy rằng cô độcnguyên nhân tiềm ẩn trong nhiều vấn đề của tôi. Làm thế nào tôi giải quyết nó?

Krishnamurti: Bạn có ý nói gì qua từ ngữ cô độc? Bạn có thực sự ý thức được rằng bạn bị cô độc hay không? Chắc chắn rằng cô độc không là cô đơn. Rất ít người trong chúng ta cô đơn; chúng ta không muốn sống cô đơn. Rất cần thiết phải hiểu rõ cô đơn đó không là cô độc. Có một khác biệt giữa cô đơncô độc. Cô độcý thức của bị cách biệt, ý thức của không có những liên hệ, một cảm thấy rằng bạn đã bị cắt đứt khỏi mọi thứ. Điều đó hoàn toàn khác biệt cô đơn, mà là nhạy cảm cực kỳ. Khi chúng ta cô độc, một cảm thấy sợ hãi, lo âu, một đau đớn của phát hiện chính mình đang bị cách biệt, phủ ngập vào người ta. Khi bạn thương yêu một ai đó, bạn cảm thấy rằng nếu không có người đó bạn bị hụt hẫng. Người đó trở thành tối thiết cho bạn với mục đích cho bạn không cảm thấy ý thức bị tách rời. Vì vậy bạn sử dụng người đó với mục đích tẩu thoát khỏi bạn là gì. Đó là lý do tại sao chúng ta cố gắng thiết lập sự liên hệ, một hiệp thông cùng một người khác, hay thiết lập một tiếp xúc với những sự vật, tài sản, chỉ để cho chúng ta cảm thấy là đang sống. Chúng ta lượm lặt đồ đạc, quần áo, xe cộ; chúng ta nỗ lực tích lũy hiểu biết, hay đắm chìm trong tình yêu.

Qua cô độc chúng ta có ý nói trạng thái đó ập vào cái trí, một trạng thái tách rời, một trạng thái không tiếp xúc, không liên hệ, không hiệp thông cùng bất kỳ thứ gì. Chúng ta sợ hãi nó, chúng ta gọi nó là đau khổ; và bởi vì sợ hãi chúng ta là gì, sợ hãi trạng thái thực sự của chúng ta, chúng ta chạy trốn nó, sử dụng rất nhiều phương tiện tẩu thoát – Chúa, nhậu nhẹt, máy thâu thanh, những trò vui chơi – bất kỳ thứ gì để chạy trốn khỏi ý thức bị tách rời đó. Những hành động của chúng ta, cả trong sự liên hệ cá thể lẫn trong sự liên hệ xã hội, không là một tiến hành gây tách rời hay sao? Sự liên hệ của người cha, người mẹ, người vợ, người chồng, không là một tiến hành gây tách rời cho chúng ta vào thời điểm hiện nay hay sao? Sự liên hệ đó luôn luôn không là một liên hệ được đặt nền tảng trên đòi hỏi lẫn nhau hay sao? Vì vậy qui trình tách rời rất đơn giản – luôn luôn bạn đang tìm kiếm, trong những liên hệ của bạn, một lợi ích cho chính bạn. Qui trình tách rời đang diễn ra liên tục, và khi ý thức của bị tách rời tràn ngập chúng ta qua những hoạt động riêng của chúng ta, chúng ta muốn chạy trốn nó. Vì thế chúng ta đi đến đền chùa, hay nhờ vào những quyển sách, hay mở máy thâu thanh, hay ngồi trước một bức tranhthiền định – bất kỳ việc gì để tẩu thoát khỏi cái gì là. 

Colombo, ngày 22 tháng 1 năm 1950
Nói chuyện trên đài phát thanh

Hành động có ý nghĩa chỉ trong liên hệnếu không hiểu rõ liên hệ, hành động ở bất kỳ mức độ nào sẽ chỉ nuôi dưỡng xung đột. Hiểu rõ về liên hệ rõ ràng còn quan trọng hơn tìm kiếm bất kỳ kế hoạch của hành động nào. Học thuyết, khuôn mẫu cho hành động, ngăn cản hành động. Hành động được đặt nền tảng trên học thuyết ngăn cản hiểu rõ về liên hệ giữa con ngườicon người. Học thuyết có lẽ thuộc cánh tả hay cánh hữu, tôn giáo hay trần tục, nhưng nó luôn luôn có tánh hủy hoại sự liên hệ. Hiểu rõ về liên hệ là hành động đúng đắn. Nếu không hiểu rõ về liên hệ, thù địchxung đột, chiến tranh và hỗn loạn là điều không thể tránh khỏi.

Liên hệ có nghĩa là tiếp xúc, hiệp thông. Không thể có hiệp thông nơi nào con người bị phân chia bởi những ý tưởng. Một niềm tin có lẽ tụ họp một nhóm người quanh nó. Một nhóm người như thế chắc chắn sẽ nuôi dưỡng sự đối nghịch và vì vậy hình thành một nhóm người khác với một niềm tin khác.

Những ý tưởng trì hoãn sự liên hệ ngay tức khắc cùng vấn đề. Chỉ khi nào có sự liên hệ ngay tức khắc cùng vấn đề thì mới có hành động. Nhưng bất hạnh thay, tất cả chúng ta tiếp cận một vấn đề bằng những kết luận, bằng những giải thích, mà chúng ta gọi là những ý tưởng. Chúng là những phương tiện của trì hoãn hành động. Ý tưởngtư tưởng được diễn tả bằng từ ngữ. Nếu khôngtừ ngữ, biểu tượng, hình ảnh, tư tưởng không có. Tư tưởng là sự phản hồi của ký ức, của trải nghiệm, mà là những ảnh hưởng bị quy định. Những ảnh hưởng này không chỉ của quá khứ, nhưng còn là của quá khứ tiếp xúc cùng hiện tại. Vì vậy quá khứ luôn luôn đang tỏa bóng trên hiện tại. Ý tưởng là sự phản hồi của quá khứ vào hiện tại, và thế là ý tưởng luôn luôn bị giới hạn, dù rằng nó có bao quát đến chừng nào chăng nữa. Vì vậy những ý tưởng phải luôn luôn tách rời con người.

Thế giới luôn luôn gần kề thảm họa, nhưng lúc này dường như nó càng gần kề hơn nữa. Thấy được thảm họa đang gần kề, hầu hết chúng ta trú ẩn trong những ý tưởng. Chúng ta nghĩ rằng thảm họa này, khủng hoảng này, có thể được giải quyết bằng một học thuyết. Học thuyết luôn luôn là một cản trở cho sự liên hệ ngay tức khắc và ngăn cản hành động. Chúng ta muốn hòa bình chỉ như một ý tưởng, không phải như một thực tế. Chúng ta muốn hòa bình trên mức độ từ ngữ, mà chỉ trên mức độ suy nghĩ mặc dù chúng ta hãnh diện gọi nó là mức độ trí năng. Nhưng từ ngữ hòa bình không là hòa bình. Hòa bình chỉ có thể hiện hữu khi sự rối loạn bị tạo ra bởi bạn và một người khác kết thúc. Chúng ta quyến luyến thế giới của những ý tưởng chứ không phải hòa bình. Chúng ta tìm kiếm những khuôn mẫu chính trị và xã hội mới chứ không phải hòa bình. Chúng ta quan tâm đến sự thỏa hiệp của những hậu quả chứ không là xóa sạch nguyên nhân của chiến tranh. Tìm kiếm này sẽ chỉ mang lại những giải pháp bị quy định bởi quá khứ. Tình trạng bị quy định này là cái gì chúng ta gọi là hiểu biết, trải nghiệm, và những sự kiện luôn thay đổi mới mẻ được diễn dịch, được giải thích, tùy theo hiểu biết này. Vì vậy có sự xung đột giữa cái gì là và cái trải nghiệm đã là. Quá khứ, là hiểu biết, luôn luôn phải xung đột với sự kiện, luôn luôn ở trong hiện tại. Vì vậy việc này sẽ không giải quyết được vấn đề nhưng sẽ tiếp tục những quy định đã tạo ra vấn đề

 ***

Sự liên hệvấn đề của chúng ta, không phải ở bất kỳ mức độ đặc biệt nào nhưng ở mọi mức độ trong sự tồn tại của chúng ta. Đây là vấn đề duy nhấtchúng ta có. Muốn hiểu rõ sự liên hệ, chúng ta phải tiếp cận nó bằng sự tự do khỏi tất cả học thuyết, khỏi tất cả thành kiến, không chỉ khỏi thành kiến của không học vấn mà cũng còn khỏi thành kiến của kiến thức. Không có sự việc như là hiểu rõ vấn đề từ trải nghiệm quá khứ. Mỗi vấn đề đều mới mẻ. Không có sự việc như là một vấn đề cũ kỹ. Khi chúng ta tiếp cận một vấn đề luôn luôn mới mẻ, bằng một ý tưởng luôn luôn là kết quả của quá khứ, đáp lại của chúng ta cũng thuộc về quá khứ, mà ngăn cản hiểu rõ vấn đề.

Tìm kiếm một giải pháp cho một vấn đề chỉ củng cố thêm nó. Giải pháp không rời khỏi vấn đề nhưng chỉ ở trong chính vấn đề. Chúng ta phải nhìn thấy vấn đề mới mẻ lại và không qua bức màn của quá khứ. Không trọn vẹn của đáp lại thách thức tạo ra vấn đề. Không trọn vẹn này phải được hiểu rõ chứ không là thách thức. Chúng ta hăm hở muốn thấy cái mới mẻ, và chúng ta không thể thấy nó bởi vì hình ảnh của quá khứ ngăn cản trực nhận rõ ràng của nó. Chúng ta đáp lại thách thức chỉ như những người Thiên chúa giáo, những người Ấn độ giáo hay những người Phật giáo, hay như những người thuộc cánh tả hay cánh hữu, và điều này luôn luôn tạo xung đột thêm nữa. Vì vậy điều quan trọng không là thấy cái mới mẻ nhưng là xóa sạch cái cũ kỹ. Khi đáp lạitrọn vẹn với thách thức vậy thì không còn xung đột, không còn vấn đề. Điều này phải được thấy trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta chứ không phải trong báo chí.

Sự liên hệ là thách thức của cuộc sống hàng ngày. Nếu bạn và tôi và một người khác không biết làm cách nào gặp gỡ lẫn nhau, chúng ta đang tạo ra những quy định nuôi dưỡng chiến tranh. Vì thế vấn đề của thế giớivấn đề của bạn. Bạn không khác biệt thế giới. Thế giới là bạn. Bạn là gì; thế giới cũng như vậy. Bạn có thể cứu thoát thế giới, mà là chính bạn, chỉ trong hiểu rõ về liên hệ trong cuộc sống hàng ngày của bạn, không phải qua niềm tin được gọi là tôn giáo, hay của cánh tả hay cánh hữu, hay qua bất kỳ hình thức đổi mới, dù rằng nó rộng lớn đến chừng nào chăng nữa. Hy vọng không ở trong chuyên gia, trong học thuyết, hay trong người lãnh đạo mới. Nó ở trong bạn. 

Bạn có lẽ hỏi làm thế nào bạn, đang sống một cuộc sống tầm thường trong một vòng tròn giới hạn, có thể gây ảnh hưởng cho sự khủng hoảng hiện nay của thế giới. Bạn không nghĩ rằng bạn sẽ có thể hay sao. Đấu tranh hiện nay là kết quả của quá khứ mà bạn và một người khác đã tạo ra. Nếu bạn và một người khác không thay đổi cơ bản sự liên hệ hiện nay, bạn sẽ chỉ góp phần cho đau khổ thêm mữa. Điều này không cường điệu quá đâu. Nếu bạn tìm hiểuthâm sâu, bạn sẽ thấy sự liên hệ của bạn với một người khác, khi được mở rộng ra, tạo ra xung độtthù địch của thế giới như thế nào.

Thế giới là bạn. Nếu không có sự thay đổi của cá thể mà là bạn, không thể có sự cách mạng cơ bản trong thế giới. Cách mạng trong trật tự xã hội nếu không có sự thay đổi cá thể sẽ chỉ dẫn đến xung đột và thảm họa thêm nữa. Bởi vì xã hội là sự liên hệ của bạn và tôi và một người khác. Nếu không có sự cách mạng cơ bản trong liên hệ này, tất cả mọi nỗ lực tạo ra hòa bình chỉ là một đổi mới, dù rằng nó cách mạng đến chừng nào chăng nữa, nó là quay trở lại khuôn mẫu cũ kỹ.

Sự liên hệ được đặt nền tảng trên đòi hỏi lẫn nhau chỉ mang lại xung đột. Dù rằng chúng ta lệ thuộc vào nhau đến chừng nào chăng nữa, chúng ta đang sử dụng lẫn nhau cho một mục đích, cho một kết thúc. Có một kết thúc trong quan điểm, liên hệ không còn nữa. Bạn có lẽ sử dụng tôi và tôi có lẽ sử dụng bạn. Trong việc sử dụng này, chúng ta không còn hiệp thông. Một xã hội được đặt nền tảng trên sự sử dụng lẫn nhau là nền tảng của bạo lực. Khi chúng ta sử dụng một người khác chúng ta chỉ có hình ảnh của kết thúc phải đạt được. Kết thúc, điều đạt được, ngăn cản sự liên hệ, hiệp thông. Trong sử dụng một người khác, dù rằng nó có lẽ gây thỏa mãn hay an ủi đến chừng nào chăng nữa, luôn luôn có sợ hãi. Để lẩn tránh sợ hãi này, chúng ta phải chiếm hữu. Từ chiếm hữu này lại phát sinh ganh tị, ngờ vực, và xung đột liên tục. Một liên hệ như thế không bao giờ có thể mang lại hạnh phúc.

Một xã hội mà cấu trúc của nó được đặt nền tảng thuần túy trên nhu cầu, dù thuộc vật chất hay tâm lý, chắc chắn phải nuôi dưỡng xung đột, hoang mang và đau khổ. Xã hội là sự chiếu rọi của chính bạn trong liên hệ với một người khác, trong đó nhu cầu và sử dụngyếu tố thống trị. Khi bạn sử dụng một người khác cho nhu cầu của bạn, thuộc vật chất hay tâm lý, trong thực tế không có liên hệ chút nào cả; bạn thực sự không tiếp xúc cùng người còn lại, không hiệp thông cùng người còn lại. Làm thế nào bạn có thể hiệp thông cùng người còn lại, khi người còn lại được sử dụng như một món đồ đạc, cho sự tiện lợithoải mái của bạn? Vì vậy việc cốt lõi là phải hiểu rõ được ý nghĩa của sự liên hệ trong cuộc sống hàng ngày.

Chúng ta không hiểu rõ sự liên hệ; toàn qui trình tồn tại của chúng ta, tư tưởng của chúng ta, hoạt động của chúng ta, tạo ra sự cô lậpngăn cản liên hệ. Những người tham vọng, những người mưu mẹo, những người tin tưởng, không có liên hệ với một người khác. Anh ấy chỉ sử dụng một người khác, mà dẫn đến rối loạnthù địch. Sự rối loạnthù địch tồn tại trong cấu trúc xã hội hiện nay của chúng ta; chúng sẽ tồn tại trong mọi xã hội được đổi mới chừng nào còn không có sự cách mạng cơ bản trong thái độ của chúng ta đối với một người khác. Chừng nào chúng ta còn sử dụng một người khác như một phương tiện để đạt được một kết thúc, dù nó cao quí bao nhiêu, chắc chắn sẽ có bạo lực và vô trật tự.

Nếu bạn và tôi tạo ra sự cách mạng cơ bản trong chính chúng ta mà không được đặt nền tảng trên nhu cầu lẫn nhau, thuộc vật chất hay tâm lý, vậy thì sự liên hệ của chúng ta với người còn lại không trải qua một thay đổi cơ bản hay sao? Khó khăn của chúng tachúng ta có một hình ảnh của một xã hội được tổ chức mới mẻ nên là gì và chúng ta cố gắng phù hợp chính chúng ta vào khuôn mẫu đó. Khuôn mẫu đó dĩ nhiên chỉ là tưởng tượng. Nhưng điều gì thực sự là cái đó mà chúng ta thực sự là, trong hiểu rõ chúng ta là gì, được nhìn thấy rõ ràng trong cái gương của sự liên hệ hàng ngày. Tuân theo khuôn mẫu chỉ mang lại xung độtrối loạn thêm nữa. 

Sự vô trật tựđau khổ trong xã hội hiện nay phải được tự giải quyết lấy. Nhưng bạn và tôi và một người khác có thể và phải thấy được sự thật của liên hệvì vậy bắt đầu một hành động mới mẻ không được đặt nền tảng trên nhu cầu và thỏa mãn lẫn nhau. Chỉ đổi mới cấu trúc hiện nay của xã hội, nếu không thay đổi sự liên hệ của chúng ta, là quay trở lại khuôn mẫu cũ kỹ. Một cách mạng duy trì việc sử dụng con người để đạt được một kết thúc, dù rằng nó hứa hẹn đến chừng nào chăng nữa, tạo ra những cuộc chiến tranh thêm nữa và những đau khổ không kể xiết. Kết thúc luôn luôn là sự chiếu rọi của tình trạng bị quy định riêng của chúng ta. Dù rằng nó có lẽ đầy hứa hẹn và hoang tưởng đến chừng nào chăng nữa, kết thúc chỉ là một phương tiện của rối loạnđau khổ thêm nữa. Điều gì quan trọng trong tất cả việc này là không phải những khuôn mẫu mới mẻ, những thay đổi hời hợt mới mẻ, nhưng hiểu rõ toàn qui trình của con người, mà là chính bạn.

 Trong tiến hành hiểu rõ chính bạn, không phải trong cô lập nhưng trong liên hệ, bạn sẽ phát hiện rằng có một thay đổi bền vững, thâm sâu mà trong đó sự sử dụng một người khác như một phương tiện cho sự thỏa mãn tâm lý riêng của bạn kết thúc. Điều gì quan trọng không là hành động như thế nào, tuân theo khuôn mẫu nào, hay học thuyết nào là hay nhất, nhưng hiểu rõ về sự liên hệ của bạn với một người khác. Hiểu rõ này là sự cách mạng duy nhất, và không là sự cách mạng được đặt nền tảng trên ý tưởng. Bất kỳ sự cách mạng nào được đặt nền tảng trên một học thuyết chỉ duy trì con người như một phương tiện.

Vì bên trong luôn luôn thắng thế bên ngoài, nếu không hiểu rõ toàn qui trình tâm lý này, mà là chính bạn, không có nền tảng cho suy nghĩ. Bất kỳ tư tưởng nào sinh ra một khuôn mẫu của hành động sẽ chỉ dẫn đến ngu dốt và rối loạn thêm nữa.

Chỉ có một cách mạng cơ bản. Cách mạng này hiện hữu khi nhu cầu sử dụng một người khác kết thúc. Thay đổi này không là một trừu tượng, một sự việc được ao ước, nhưng là một thực tế có thể trải nghiệm được, vì chúng ta bắt đầu hiểu rõ phương cách của sự liên hệ của chúng ta. Cách mạng cơ bản này có thể được gọi là tình yêu; nó là nhân tố sáng tạo duy nhất mang lại sự thay đổi trong chính chúng tavì vậy trong xã hội.

Bombay, ngày 9 tháng 3 năm 1955

Người hỏi: Làm thế nào tôi được tự do khỏi sợ hãi?

Krishnamurti: Sợ hãi là gì? Sợ hãi tồn tại chỉ trong sự liên hệ với một việc gì đó, nó không tự tồn tại. Sợ hãi tồn tại trong sự liên hệ với một ý tưởng, với một con người, liên quan với việc mất mát tài sản, và vân vân. Người ta có lẽ sợ hãi chết, mà là cái không biết được . Có sợ hãi về ý kiến của công chúng, về điều gì mọi người sẽ nói, sợ hãi mất một công việc làm, sợ hãi bị la mắng hay càu nhàu. Có nhiều hình thức của sợ hãi, sâu xa và hời hợt, nhưng tất cả sợ hãi đều ở trong sự liên hệ với một điều gì đó. Vì vậy khi chúng ta hỏi, “Tôi có thể được tự do khỏi sợ hãi hay không?” nó thực sự có nghĩa rằng, “Tôi có thể được tự do khỏi tất cả sự liên hệ hay không?” Bạn hiểu chứ? Nếu nó là sự liên hệ đang gây ra sợ hãi, vậy thì khi hỏi liệu rằng người ta có thể được tự do khỏi sợ hãi cũng giống như hỏi liệu rằng người ta có thể sống cô lập được hay không. Rõ ràng không con người nào làm được việc đó. Không có một sự việc như là sống trong cô lập, người ta chỉ có thể sống trong liên hệ. Vì vậy muốn được tự do khỏi sợ hãi người ta phải hiểu rõ liên hệ, liên hệ của cái trí với những ý tưởng riêng của nó, với những giá trị nào đó, liên hệ giữa người chồng và người vợ, giữa con ngườitài sản của anh ấy , giữa con ngườixã hội. Nếu tôi có thể hiểu rõ liên hệ của tôi với bạn, vậy thì không có sợ hãi, bởi vì sợ hãi không tồn tại một mình, nó tự tạo ra trong liên hệ. Vậy thì vấn đề của chúng ta, không phải làm thế nào được tự do khỏi sợ hãi, nhưng trước hết phải tìm ra ngay lúc này sự liên hệ của chúng ta là gì, và sự liên hệ đúng đắn là gì. Chúng ta không phải thiết lập sự liên hệ đúng đắn, bởi vì trong chính hiểu rõ về liên hệ, liên hệ đúng đắn hiện hữu.

Tôi nghĩ rất quan trọng phải hiểu rằng không một cái gì có thể sống trong cô lập được. Mặc dù bạn có lẽ trở thành một thầy tu hay một người ẩn dật, khoác vào một cái áo và tự tách biệt bạn, tự tách rời bạn trong một niềm tin, không một con người nào có thể sống trong cô lập. Nhưng cái trí đang theo đuổi cô lập trong sự khép kín của “trải nghiệm của tôi,” “niềm tin của tôi,” “người vợ của tôi,” “người chồng của tôi,” “tài sản của tôi,” mà là một qui trình của loại trừ. Cái trí đang tìm kiếm sự cô lập trong tất cả những liên hệ của nó và vì vậysợ hãi. Vì vậy vấn đề của chúng tahiểu rõ sự liên hệ.

Vậy thì sự liên hệ là gì? Khi bạn nói rằng, “Tôi có liên hệ,” điều đó có nghĩa là gì? Ngoại trừ sự liên hệ thuần túy vật chất qua tiếp xúc, qua máu mủ, qua di truyền, sự liên hệ của chúng ta được đặt nền tảng trên những ý tưởng, phải vậy không? Chúng ta đang tìm hiểu cái gì là, không phải cái gì nên là. Hiện nay liên hệ của chúng ta được đặt nền tảng trên những ý tưởng, trên ý tưởng chúng ta suy nghĩ sự liên hệ là gì. Đó là, sự liên hệ của chúng ta với mọi thứ là một trạng thái lệ thuộc. Tôi tin tưởng một ý tưởng nào đó bởi vì tin tưởng đó cho tôi sự thanh thản, sự an toàn, một ý thức thịnh vượng; nó hành động như một phương tiện để kỷ luật, kiểm soát, kềm hãm tư tưởng của tôi cho phù hợp vào đó. Vì vậy sự liên hệ của tôi với ý tưởng đó được đặt nền tảng trên sự lệ thuộc, và nếu bạn tước đoạt niềm tin của tôi trong nó tôi bị hụt hẫng, tôi không biết làm thế nào để suy nghĩ, đánh giá. Nếu khôngniềm tin trong Chúa, hay trong ý tưởng không có Chúa, tôi cảm thấy mất an toàn, vì vậy tôi lệ thuộc vào niềm tin đó. 

Sự liên hệ lẫn nhau của chúng ta không là trạng thái lệ thuộc tâm lý hay sao? Tôi không đang nói sự lệ thuộc sinh học lẫn nhau, mà hoàn toàn khác hẳn. Tôi lệ thuộc vào con trai của tôi vì tôi muốn cậu ta là một cái gì đó mà tôi không là. Cậu ta là sự thành tựu của tất cả những hy vọng của tôi, những ham muốn của tôi; cậu ta là sự bền vững của tôi, sự tiếp tục của tôi. Vì vậy sự liên hệ của tôi với cậu con trai của tôi, với người vợ của tôi, với con cái của tôi, với những người hàng xóm của tôi, là một trạng thái lệ thuộc tâm lý, và tôi sợ hãi ở trong một trạng thái không lệ thuộc. Tôi không biết điều đó có nghĩa là gì, vì vậy tôi lệ thuộc vào những quyển sách, vào sự liên hệ, vào xã hội; tôi lệ thuộc vào tài sản để cho tôi sự an toàn, vị trí, thanh danh. Và nếu tôi không lệ thuộc vào những việc này, vậy thì tôi lệ thuộc vào những trải nghiệm mà tôi đã có, vào những tư tưởng riêng của tôi, vào sự vĩ đại của những theo đuổi riêng của tôi.

Vậy thì theo tâm lý, liên hệ của chúng ta được đặt nền tảng trên sự lệ thuộc, và đó là lý do tại sao có sợ hãi. Vấn đề không phải làm thế nào để không lệ thuộc, nhưng chỉ thấy sự thật rằng chúng ta bị lệ thuộc. Nơi nào có quyến luyến không có tình yêu. Bởi vì bạn không biết thương yêu như thế nào, nên bạn lệ thuộc, và vì vậysợ hãi. Điều gì quan trọng là thấy được sự thật đó, và không hỏi thương yêu như thế nào, hay làm thế nào được tự do khỏi sợ hãi. Trong chốc lát bạn có lẽ quên đi sự sợ hãi của bạn qua những vui chơi, qua lắng nghe máy thâu thanh, qua đọc những kinh Thánh hay đến đền chùa hay nhà thờ, nhưng tất cả chúng đều là những tẩu thoát. Không có nhiều khác biệt giữa một người dựa vào nhậu nhẹt và một người dựa vào những quyển sách tôn giáo, giữa những người đi đến những ngôi nhà được nghĩ là của Chúa và những người đi đến rạp chiếu bóng, bởi vì tất cả họ đều đang tẩu thoát. Nhưng khi bạn đang lắng nghe, nếu bạn có thể thực sự thấy được sự thật rằng nơi nào có lệ thuộc trong liên hệ phải có sợ hãi, phải có đau khổ, rằng nơi nào có quyến luyến không thể có tình yêu, nếu lúc này khi bạn đang lắng nghe, bạn có thể thấy được sự thật đơn giản đó và hiểu rõ nó ngay tức khắc, vậy thì bạn sẽ phát hiện một sự việc lạ thường xảy ra. Nếu không phủ nhận, chấp nhận hay cho những ý kiến về nó, nếu không trích dẫn điều này hay điều kia, chỉ lắng nghe sự thật rằng nơi nào có quyến luyến không có tình yêu, và nơi nào có lệ thuộcsợ hãi. Tôi đang nói về sự lệ thuộc tâm lý, không phải nói về sự lệ thuộc của bạn vào người bán sữa để mang sữa cho bạn, hay sự lệ thuộc của bạn vào xe lửa, hay vào một cây cầu. Chính là lệ thuộc phía bên trong này về những ý tưởng, về con người, về tài sản, mới nuôi dưỡng sợ hãi. Vì vậy, bạn không thể nào được tự do khỏi sợ hãi chừng nào bạn còn không hiểu rõ sự liên hệ, và sự liên hệ có thể được hiểu rõ chỉ khi nào cái trí quan sát tất cả những liên hệ của nó, mà là sự khởi đầu của hiểu rõ về chính mình. 

Bây giờ liệu bạn có thể lắng nghe tất cả việc này thật dễ dàng, không cần nỗ lực hay không? Nỗ lực hiện hữu chỉ khi nào bạn đang cố gắng nắm bắt một cái gì đó, khi bạn đang cố gắng làm một cái gì đó. Nhưng nếu bạn không đang có cố gắng để được tự do khỏi sợ hãi, bạn có thể lắng nghe sự thật rằng quyến luyến hủy diệt tình yêu, vậy thì chính sự thật đó sẽ ngay tức khắc giải thoát cái trí khỏi sợ hãi. Không thể có tự do khỏi sợ hãi chừng nào còn không có hiểu rõ về chính mình. Cái tôi được bộc lộ chỉ trong liên hệ. Trong việc quan sát cách tôi đang nói chuyện với người hàng xóm của tôi, cách tôi coi trọng tài sản, cách tôi bám vào niềm tin, hay vào trải nghiệm, hay vào hiểu biết, đó là, trong khi khám phá sự lệ thuộc riêng của tôi, tôi bắt đầu đánh thức được toàn tiến hành của hiểu rõ về chính mình.

Vì vậy làm thế nào vượt khỏi sợ hãi không là điều quan trọng. Bạn có thể nhậu nhẹt và quên bẵng nó. Bạn có thể đi đến nhà thờ hay đền chùa và làm mất mình trong những hành động cung kính, trong những từ ngữ thì thầm, hay trong hiến dâng, nhưng sợ hãi chờ đợi bạn ở góc đường khi bạn đi ra. Có kết thúc sợ hãi chỉ khi nào bạn hiểu rõ liên hệ của bạn với mọi sự vật sự việc, và hiểu rõ đó không hiện hữu nếu khônghiểu rõ về chính mình. Hiểu rõ về chính mình không là một việc gì đó xa xôi; nó bắt đầu ở đây, ngay lúc này, trong khi quan sát cách bạn cư xử với những người khác, người vợ của bạn, con cái của bạn. Sự liên hệ là cái gương trong đó bạn thấy chính bạn như bạn là. Nếu bạn có thể thấy chính bạn như bạn là mà không có bất kỳ đánh giá nào, vậy thìkết thúc sợ hãi, và từ đó có một ý thức lạ thường của tình yêu. Tình yêu là một cái gì đó không thể được vun quén; tình yêu không là một sự việc được mua bởi cái trí. Nếu bạn nói rằng, “Tôi sẽ luyện tập để có từ bi,” vậy thì từ bi là một sự việc của cái trí, và vì vậy không là tình yêu. Tình yêu hiện hữu bí mật, không biết được, trọn vẹn, khi chúng ta hiểu rõ toàn tiến hành của liên hệ. Lúc đó cái trí yên lặng, nó không đổ đầy tâm hồn bằng những sự việc của cái trí, và vì vậy cái đó là tình yêu có thể hiện hữu. 

Colombo, ngày 13 tháng 1 năm 1957 

Nếu tất cả các bạn đều nghiêm túc trong dự tính của bạn, bạn phải hiểu rõ sự liên hệ giữa chính bạn và người nói. Không phải người nào đó đang dạy dỗ bạn; trái lại, bạn và tôi như những cá thể sắp sửa học hỏi, và không có sự phân chia giữa người dạy và người được dạy. Một phân chia như thế không đạo đức, không tinh thần, không tôn giáo. Làm ơn hãy hiểu rõ điều này rành mạch. Tôi không là giáo điều hay đang khẳng định. Chừng nào chúng ta còn không hiểu rõ sự liên hệ giữa bạn và người nói, chúng ta sẽ vẫn còn duy trì một vị trí giả dối. Đối với tôi chỉ có học hỏi, không có người biết và người không biết. Cái khoảnh khắc bất kỳ người nào nói rằng anh ấy biết, anh ấy không biết gì cả. Sự thật không phải để được biết. Cái gì được biết là một sự việc của quá khứ; nó đã chết rồi. Sự thật là đang sống, không đứng yên; vì vậy bạn không thể nào biết được sự thật. Sự thật ở trong chuyển động liên tục, nó không có nơi chỗ cố định, và một cái trí bị trói buộc bởi một niềm tin, bởi hiểu biết, bởi một quy định đặc biệt, không có khả năng hiểu rõ sự thật là gì.

***

Hiểu rõ về chính mình là khởi đầu của thông minh. Hiểu rõ về chính mình này không phải được thâu lượm từ những quyển sách, nhưng bạn có thể tìm được nó cho chính bạn qua quan sát sự liên hệ hàng ngày của bạn với người vợ hay người chồng của bạn, với con cái của bạn, với ông chủ của bạn, với người soát vé xe buýt. Chính là qua tỉnh thức được chính bạn trong sự liên hệ của bạn với một người khác bạn mới khám phá được sự làm việc của cái trí riêng của bạn, và hiểu rõ về chính bạn này là khởi đầu của tự do khỏi tình trạng bị quy định. Nếu bạn thâm nhậpsâu xa hơn nữa, bạn sẽ phát hiện rằng cái trí trở nên rất yên lặng, hoàn toàn tĩnh lặng. Tĩnh lặng này không là sự đứng yên của một cái trí bị kỷ luật, bị nhốt giữ, bị kiểm soát, nhưng tĩnh lặng mà đến khi, qua hiểu rõ về liên hệ, cái trí đã không còn là trung tâm của tánh tư lợi. Một cái trí như vậy có khả năng theo sát cái đó vượt khỏi sự đo lường của cái trí. 

London, ngày 18 tháng 5 năm 1961

Tôi nghĩ rằng hầu hết chúng ta đều biết cô độc là gì. Chúng ta biết trạng thái đó khi tất cả liên hệ bị cắt đứt, khi không còn ý thức về tương lai hay về quá khứ, một ý thức của bị tách rời hoàn toàn . Bạn có lẽ ở cùng nhiều người, trong một chiếc xe buýt đông đúc, hay chỉ đang ngồi cạnh một người bạn, người chồng hay người vợ của bạn, và bỗng nhiên cơn sóng này ập vào bạn, ý thức của sự trống không khủng khiếp này, và phản ứng theo bản năngthoát khỏi nó. Vì vậy bạn bật máy thâu thanh, nói chuyện, hay tham gia tổ chức nào đó, hay giảng về Chúa, sự thật, tình yêu, và tất cả những chuyện như thế. Bạn có lẽ tẩu thoát nhờ Chúa, hay nhờ rạp chiếu bóng; mọi tẩu thoát đều giống nhau. Và cái phản ứng là sự sợ hãi của ý thức bị tách rời hoàn toàn này, và tẩu thoát. Bạn biết tất cả những tẩu thoát qua chủ nghĩa quốc gia, quốc gia của bạn, con cái của bạn, danh tánh của bạn, tài sản của bạn, vì tất cả những chuyện này bạn sẵn lòng đấu tranh, chiến đấu, chết.

Bây giờ nếu người ta nhận ra rằng tất cả những tẩu thoát đều giống nhau, và nếu người ta thực sự thấy được ý nghĩa của một tẩu thoát, vậy thì bạn vẫn còn tẩu thoát chứ? Hay là không còn tẩu thoát nữa? Và nếu bạn không đang tẩu thoát, liệu còn có xung đột hay không? Bạn có theo dõi hay không? Chính là sự tẩu thoát khỏi “cái gì là”, sự nỗ lực để đạt được một cái gì đó khác hẳn “cái gì là,” mới tạo nên xung đột. Vì vậy một cái trí muốn vượt khỏi ý thức của trạng thái cô độc này, sự kết thúc đột ngột của tất cả ý thức về mọi liên hệ này, mà bao hàm trong đó ganh tị, ghen tuông, thâu lợi, cố gắngđạo đức, và tất cả việc đó – trước hết phải đối diện nó, trải qua nó, để cho sợ hãi trong bất kỳ hình thức nào đều tan biến đi. Vì vậy liệu cái trí có thể thấy được sự vô ích của tất cả những tẩu thoát qua một tẩu thoát hay không? Vậy thì không có xung đột, phải không? Bởi vì không có người quan sát về trạng thái cô độc; có trải nghiệm về nó. Bạn theo kịp không? Trạng thái cô độc này là sự kết thúc của tất cả liên hệ; những ý tưởng không còn là vấn đề nữa; tư tưởng đã mất đi ý nghĩa của nó. Tôi đang diễn tả nó, nhưng làm ơn đừng chỉ lắng nghe bởi vì sau đó bạn sẽ được để lại những tro bụi mà thôi. Rốt cuộc ra, mục đích của những cuộc thảo luận này là thực sự làm tự do chính mình khỏi tất cả những trói buộc khủng khiếp này, để có một cái gì đó trong cuộc sống khác hơn là xung đột, sợ hãi, sầu thảm và buồn chán của sự hiện hữu.

Nơi nào không có sợ hãi có vẻ đẹp, không phải vẻ đẹp những thi sĩ diễn tả hay những họa sĩ vẽ lên và vân vân, nhưng một cái gì đó hoàn toàn khác hẳn. Và muốn khám phá vẻ đẹp người ta phải trải qua trạng thái cô độc hoàn toàn này; hay khác hơn, bạn không phải trải qua nó, nó ở đó. Bạn đã tẩu thoát khỏi nó, nhưng nó ở đó, luôn luôn đang theo sát bạn. Nó ở đó, trong tâm hồn và cái trí của bạn, trong thăm thẳm và những ngõ ngách của thân tâm bạn. Bạn đã che kín nó, đã tẩu thoát, chạy trốn; nhưng nó ở đó. Và cái trí phải trải nghiệm nó giống như được đốt cháy cho tinh khiết bởi ngọn lửa. Bây giờ liệu cái trí có thể làm việc này mà không có một phản ứng, mà không nói rằng nó là một trạng thái kinh hoàng hay không? Khoảnh khắc bạn có một phản ứng, có một xung đột. Nếu bạn chấp nhận nó, bạn vẫn còn chịu đựng gánh nặng của nó, và nếu bạn khước từ nó, bạn sẽ vẫn còn bất ngờ gặp nó ở quanh góc đường. Nếu không có bất kỳ phản ứng nào cái trí là trạng thái cô độc đó; nó không phải trải qua nó, nó là cái đó. Cái khoảnh khắc bạn suy nghĩ dựa vào trải qua và đến được một cái gì đó khác, lại nữa bạn ở trong xung đột. Khoảnh khắc bạn nói, “Làm thế nào tôi trải qua nó, làm thế nào tôi thực sự thấy nó?” bạn bị vướng lại trong xung đột.

Vì vậytrạng thái trống không, có trạng thái cô độc lạ thường này mà không một người Thầy, không vị đạo sư, không ý tưởng, không hoạt động nào có thể làm mất đi được. Bạn đã lãng phí nhiều thời gian với tất cả những việc đó, đùa giỡn với tất cả những việc đó, nhưng chúng không thể nào lấp đầy trống không này; nó là một vực thẳm không đáy. Nhưng nó không là một vực thẳm không đáy ngay khoảnh khắc bạn đang trải nghiệm nó. Bạn hiểu rõ chứ? 

Bạn thấy không, nếu cái trí được hoàn toàn tự do khỏi xung đột, tổng thể, trọn vẹn mà không có sợ hãi, kinh hoànglo âu, phải có sự trải nghiệm được ý thức lạ thường của không có liên hệ với bất kỳ cái gì. Từ trải nghiệm đó có một ý thức của cô đơn. Làm ơn đừng tưởng tượng rằng bạn có nó; nó là một sự việc cần nhiều gian khổ lắm. Chỉ trong ý thức của trạng thái cô đơn không còn sợ hãi đó, mới có một chuyển động hướng về cái vô hạn, bởi vì chỉ đến lúc đó mới không có ảo tưởng, không có người tạo ra ảo tưởng, không có uy quyền tạo ra ảo tưởng. Chừng nào còn có xung đột, còn có uy quyền tạo ra ảo tưởng, và với sự ngừng lại toàn bộ xung đột tất cả sợ hãi đã kết thúc, và thế là không còn tìm kiếm thêm nữa.

Tôi tự hỏi liệu bạn có hiểu rõ không? Rốt cuộc ra, tất cả các bạn có mặt ở đây bởi vì các bạn đang tìm kiếm. Và nếu bạn tìm hiểu nó, bạn đang tìm kiếm cái gì? Bạn đang tìm kiếm cái gì đó vượt khỏi xung đột, đau khổ, chịu đựng, phiền muộn, lo âu này. Bạn đang tìm kiếm một phương cách để vượt khỏi. Nhưng nếu người ta hiểu rõ điều gì chúng ta đang nói, vậy thì tất cả những tìm kiếm đều kết thúc, đó là một trạng thái lạ thường của cái trí. 

Bạn biết không, cuộc sống là một qui trình của thách thức và đáp lại, phải vậy không? Có thách thức bên ngoài – thách thức về chiến tranh, về chết, về hàng tá những sự việc khác nhau – và chúng ta đáp lại. Và thách thức luôn luôn mới mẻ, nhưng tất cả đáp lại của chúng ta đều luôn luôn cũ kỹ, bị quy định. Tôi không biết liệu điều này có rõ ràng hay chưa? Với mục đích đáp lại thách thức tôi phải công nhận nó, phải vậy không? Và nếu tôi công nhận nó, nó lại dựa vào quá khứ, vì vậy nó là cái cũ kỹ, rõ ràng là như thế. Làm ơn hãy thấy điều này bởi vì tôi muốn giải thích thêm tí nữa. 

Đối với một con người sống rất hướng nội, những thách thức bên ngoài không đặt thành vấn đề, nhưng anh ấy vẫn có những thách thức và những đáp lại bên trong riêng của anh ấy . Trái lại tôi đang nói về một cái trí không còn đang tìm kiếm, và vì vậy không đang có một thách thức và một đáp lại. Việc này không là một trạng thái hài lòng mãn nguyện, một trạng thái hèn nhát. Khi bạn đã hiểu rõ ý nghĩa của thách thức bên ngoài và đáp lại, và ý nghĩa của thách thức bên trong mà người ta tự tạo cho chính người ta và đáp lại của nó, và đã trải qua được tất cả những điều này tức khắc, không phải mất hàng tháng hay hàng năm để trải qua nó, vậy thì cái trí không còn bị định hình bởi điều kiện sống; nó không còn có thể bị ảnh hưởng nữa. Cái trí đã trải qua sự cách mạng lạ thường này có thể gặp gỡ mọi vấn đề mà không có vấn đề nào để lại bất kỳ dấu vết nào, bất kỳ gốc rễ nào. Vậy thì mọi ý thức của sợ hãi đã biến mất. 

Tôi không biết bạn có thể theo sát việc này thâm sâu đến mức độ nào. Bạn thấy không, lắng nghe không chỉ là đang nghe; lắng nghe là một nghệ thuật. Tất cả việc này là một phần của hiểu rõ về chính mình; và nếu người ta thực sự đã lắng nghe và đã thâm nhập vào chính mình một cách sâu thẳm, nó là một tinh lọc. Và cái gì được tinh lọc nhận được một ơn lành mà không là ơn lành của những nhà thờ. 

Madras, ngày 9 tháng 1 năm 1966

Cuộc sống của chúng ta như nó là, cuộc sống hàng ngày của chúng ta, là một vấn đề của liên hệ. Đang sống là một liên hệ. Liên hệ ám chỉ sự tiếp xúc, không chỉ vật chất nhưng còn tâm lý, cảm xúc, trí năng. Và chỉ có sự liên hệ khi nào có thương yêu vô hạn. Tôi không liên hệ với bạn, bạn không liên hệ với tôi, nếu cái gì giữa chúng ta chỉ là trí năng, từ ngữ; đó không là một liên hệ. Có liên hệ chỉ khi nào có một ý thức của tiếp xúc, một ý thức của chia sẻ, một ý thức của hiệp thông. Tất cả điều đó ám chỉ một thương yêu vô hạn.

Như nó thực sự là, sự liên hệ của chúng ta rất rối loạn, bất an, mâu thuẫn, và bị cô lập, mỗi người đang cố gắng thiết lập cho chính mình, quanh chính mình, trong chính mình, một hàng rào không thể tiếp cận được. Hãy tìm hiểu chính bản thân bạn, không phải bạn nên là gì, nhưng bạn là gì. Bạn quá khó khăn không thể tiếp cận được, mỗi người trong các bạn, bởi vì bạn có quá nhiều rào chắn, những ý tưởng, những tính khí, những trải nghiệm, những đau khổ, những quan tâm, những vấn đề làm xao lãng bạn. Hoạt động hàng ngày của bạn luôn luôn đang cô lập bạn; mặc dù bạn có lẽ lập gia đình và có con cái; bạn vẫn còn đang vận hành, đang hành động, trong chuyển động tự cho mình là trung tâm. Vì vậy thực sự hiếm khi có bất kỳ sự liên hệ nào giữa một người cha và một người mẹ, một người con gái và người chồng của cô ấy, và vân vân, ở trong cộng đồng.

Nếu chúng ta không thiết lập được sự liên hệ đúng đắn, tất cả cuộc sống của chúng ta sẽ là một trận chiến liên tục, cá thể cũng như tập thể. Bạn có lẽ nói rằng bạn, như một người làm công tác xã hội hay như một người xã hội, làm việc cho cộng đồng, quên chính bản thân bạn, nhưng thật ra bạn không quên bạn gì cả. Bạn không thể quên bạn bằng cách gắn kết chính bạn với một cái gì đó to tát hơn, được gọi là cộng đồng. Đó không là một hành động làm mất đi “cái tôi,” cái ngã. Trái lại đó là sự gắn kết của cái tôi với một cái gì đó to tát hơn, và vì vậy trận chiến tiếp tục, điều đó rõ ràng trong những quốc gia kia nơi họ nói nhiều về cộng đồng, về tập thể. Người cộng sản luôn luôn đang nói về tập thể, nhưng anh ấy đã gắn kết chính anh ấy với tập thể đó. Vậy thì tập thể trở thành “cái tôi” mà vì nó anh ấy ao ước để tranh đấutrải qua tất cả mọi loại tra tấn và kỷ luật, bởi vì anh ấy đã gắn kết chính anh ấy với tập thể, như một con người tôn giáo gắn kết chính anh ấy với một ý tưởng mà anh ấy gọi là Chúa. Và sự gắn kết đó vẫn còn là “cái tôi.” 

Vì vậy như người ta quan sát, cuộc sống là liên hệ và được đặt nền tảng trên hành động của liên hệ đó, phải vậy không? Tôi liên hệ với bạn, với người vợ, người chồng, như một bộ phận của xã hội. Sự liên hệ của tôi với bạn hay với ông chủ của tôi tạo ra một hành động không chỉ đem lại lợi lộc cho tôi trước, mà còn cho cả cộng đồng, và động cơ của sự gắn kết bản thân tôi với cộng đồng cũng đem lại lợi lộc cho tôi nữa. Làm ơn hãy theo sát điều này; người ta phải hiểu rõ động cơ hành động của người ta. 

Cuộc sống như nó là, thực sự mỗi ngày, là một trận chiến liên tục. Nó là khốn khổ, rối loạn liên tục, thỉnh thoảng kèm theo một thoáng hân hoan, kèm theo một chút vui thú. Vì vậy nếu không có một cách mạng cơ bản trong sự liên hệ của chúng ta, trận chiến sẽ tiếp tục, và không có giải pháp theo phương hướng đó. Làm ơn hãy nhận ra việc này. Không có một cách nào thoát khỏi trận chiến của liên hệ này; tuy vậy đó lại là điều gì chúng ta đang cố gắng làm. Chúng ta không nói rằng, “Liên hệ phải thay đổi, nền tảng sự liên hệ của chúng ta phải thay đổi.” Nhưng khi đang bị xung đột chúng ta lại cố gắng tẩu thoát khỏi nó qua vô vàn hệ thống triết lý, qua nhậu nhẹt, qua ái ân, qua mọi hình thức giải trí thuộc trí năngcảm xúc. Vì vậy nếu không có một cách mạng cơ bản phía bên trong liên quan đến sự liên hệ của chúng taliên hệ là cuộc sống của chúng ta, liên hệ như nó là bây giờ: “người vợ của tôi,” “cộng đồng của tôi,” “ông chủ của tôi,” “sự liên hệ của tôi” – nếu không có một thay đổi cơ bản trong liên hệ, dù bạn có làm gì chăng nữa, có những ý tưởng cao quý chừng nào chăng nữa, có những cuộc nói chuyện, những cuộc thảo luận vô tận về Chúa và tất cả những chuyện như vậy, nó không có ý nghĩa gì cả, bởi vì tất cả việc đó là một tẩu thoát.

Vậy thì vấn đề nảy sinh: Làm thế nào tôi, đang sống trong liên hệ, tạo ra một thay đổi cơ bản trong sự liên hệ của tôi? Tôi không thể tẩu thoát khỏi liên hệ. Tôi có lẽ làm mê hoặc tôi; tôi có lẽ rút lui vào một tu viện, chạy trốntrở thành một thầy tu, việc này hay việc kia, nhưng tôi vẫn còn tồn tại như một con người trong liên hệ. Sống là liên hệ. Vì vậy tôi phải hiểu rõ nó và tôi phải thay đổi nó. Tôi phải tìm ra làm thế nào tạo ra được một thay đổi cơ bản trong liên hệ của tôi, bởi vì, rốt cuộc ra, sự liên hệ đó tạo ra những cuộc chiến tranh; đó là điều gì đang xảy ra trong quốc gia này giữa người Pakistan và người Ấn độ, giữa người Hồi giáo và người Ấn độ giáo, giữa người Ả rập và người Do thái. Vì vậy không có một cách nào thoát khỏi nhờ vào đền chùa, nhờ vào thánh đường, nhờ vào những nhà thờ Thiên chúa giáo, nhờ vào luận bàn kinh Vedanta, việc này, việc kia, và những hệ thống khác biệt khác nữa. Không có cách nào thoát khỏi nếu bạn, như một con người, không thay đổi cơ bản sự liên hệ của bạn.

Bây giờ câu hỏi nảy sinh: làm thế nào tôi có thể thay đổi, không phải một cách trừu tượng, sự liên hệ mà hiện nay được đặt nền tảng trên những vui thú và những theo đuổi tự cho mình là trung tâm? Đó là câu hỏi thực sự. Đúng chứ?

Điều này có nghĩa là thực sự hiểu rõ ham muốn và vui thú; hiểu rõ, không đang nói rằng, “Tôi phải đè nén ham muốn, tôi phải loại bỏ vui thú,” mà bạn đã làm trong hàng thế kỷ rồi – “Bạn phải làm việc mà không có ham muốn” – tôi không biết nó có ý nghĩa gì – “Bạn phải không có ham muốn” – nó không có ý nghĩa gì cả, bởi vì chúng ta đầy ham muốn, đang cháy bỏng cùng nó. Không tốt đẹp gì cả khi đàn áp ham muốn; nó vẫn còn ở đó, bị nhốt kín lại, và bạn nhét một cái nút trên nó, bạn kỷ luật chính bạn chống lại ham muốn. Điều gì xảy ra? Bạn trở nên cằn cỗi, tàn nhẫn! 

Vì vậy người ta phải hiểu rõ ham muốnhiểu rõ vui thú, bởi vì những giá trị và những đánh giá bên trong của chúng ta đều được đặt nền tảng trên vui thú, không phải trên bất kỳ những nguyên tắc hay ho, vĩ đại nào cả, nhưng chỉ trên vui thú. Bạn muốn Chúa, bởi vì điều đó cho bạn vui thú to tát hơn để thoát khỏi cuộc sống ngu xuẩn, xấu xa, đơn điệu này, mà chẳng có ý nghĩa bao nhiêu. Vì vậy nguyên tắc năng động của cuộc sống chúng ta là vui thú. Bạn không thể loại bỏ vui thú. Nhìn mặt trời lặn, thấy những chiếc lá tương phản ánh sáng đó, thấy vẻ đẹp của nó, sự tinh tế của nó là một ý thức tuyệt vời của hân hoan, có vẻ đẹp lớn lao trong nó. Bởi vì chúng ta đã khước từ, đè nén vui thú, chúng ta đã mất đi tất cả ý thức của vẻ đẹp. Trong cuộc sống của chúng ta không có vẻ đẹp; thực sự không có vẻ đẹp, thậm chí không có sự thưởng thức giỏi. Sự thưởng thức giỏi có thể được học hỏi, nhưng bạn không thể học hỏi vẻ đẹp. Muốn hiểu rõ vẻ đẹp, bạn phải hiểu rõ vui thú. 

Vì vậy chúng ta phải hiểu rõ vui thú, nó có ý nghĩa gì, nó bắt đầu như thế nào, bản chất của nó, cấu trúc của nó, không phải phủ nhận nó. Đừng để chúng ta làm mê muội chính mình khi nói rằng, “ Những giá trị của tôi là những giá trị thần thánh. Tôi có những lý tưởng cao quý.” Khi bạn tìm hiểu sâu thẳm trong chính mình, bạn sẽ thấy rằng những giá trị của bạn, những ý tưởng của bạn, tầm nhìn của bạn, cách hành động của bạn, tất cả đều được đặt nền tảng trên vui thú. Vì vậy chúng ta sẽ tìm hiểu nó. Không chỉ bằng từ ngữ hay bằng trí năng, chúng ta thực sự sẽ tìm ra làm thế nào giải quyết được vui thú, nơi đúng đắn của nó, nơi sai lầm của nó, liệu rằng nó xứng đáng hay không xứng đáng. Điều này cần sự tìm hiểu rất cặn kẽ.

Muốn hiểu rõ vui thú chúng ta phải tìm hiểu ham muốn. Chúng ta phải tìm ra ham muốn là gì, nó đến như thế nào, cái gì khiến nó tồn tại lâu dài và liệu rằng ham muốn có thể kết thúc được hay không. Chúng ta phải hiểu rõ làm thế nào nó hiện hữu được, làm thế nào nó có được sự tiếp tục của nó, và liệu rằng nó có thể kết thúc được – như nó nên kết thúc. Nếu chúng ta không thực sự hiểu rõ điều này, chỉ giả vờ không ham muốn, tranh đấu không ham muốn, đều không có ý nghĩa gì cả; nó hủy hoại cái trí của bạn, biến dạng cái trí của bạn, suy đồi sự tồn tại của bạn. Và muốn hiểu rõ bất kỳ sự việc gì cần phải hiểu rõ, bạn cần một cái trí rõ ràng, thông minh, lành mạnh, không phải một cái trí bị biến dạng, không phải một cái trí bị sửa đổi, bị kiểm soát, bị định hình, bị nghiền nát khỏi sự rõ ràng của nó.

Vì vậy chúng ta sẽ tìm hiểu ham muốn lộ diện như thế nào. Làm ơn hãy theo sát tất cả việc này, bởi vì chúng ta sẽ thâm nhập vào một cái gì đó. Bạn phải bắt đầu từ ngay khởi đầu để hiểu rõ nơi nào sự tìm hiểu này sẽ dẫn chúng ta đến. Nếu bạn không có khả năng tìm hiểu việc này, bạn sẽ không thể hiểu rõ hay thâm nhập vào một cái gì đó. Vì vậy đừng nói rằng, “Tôi sẽ bỏ qua nó.”

Bạn biết không, hiểu rõ ham muốn lộ diện như thế nào rất dễ dàng. Tôi thấy cảnh hoàng hôn kỳ diệu đó. Có động thái thấy, và đang thấy vẻ đẹp của nó, màu sắc của nó, sự tinh tế của những chiếc lá tương phản bầu trời, những cành cây đen sẫm, nó đánh thức trong tôi sự ham muốn tiếp tục nhìn. Đó là: trực nhận, cảm giác, tiếp xúc, và ham muốn. Đúng chứ? Nó không là điều gì phức tạp lắm. Tôi thấy một chiếc xe hơi đẹp, được đánh bóng láng, những đường nét rõ ràngtrực nhận. Tôi sờ nó – cảm giác. Và sau đó ham muốn. Tôi thấy một khuôn mặt đẹp, và toàn bộ máy của ham muốn, thèm khát, đam mê, nổi lên. Điều đó rất đơn giản

Câu hỏi kế tiếp, hơi phức tạp hơn một chút, là: cái gì cho ham muốn đó kéo dài, sự tiếp tục? Nếu tôi có thể hiểu rõ việc đó, vậy thì tôi sẽ biết cách giải quyết sự ham muốn. Bạn đang theo kịp chứ? Sự rắc rối bắt đầu khi ham muốn có một tiếp tục. Vậy thì tôi tranh đấu để thành tựu được nó, vậy thì tôi ham muốn nó nhiều thêm. Nếu tôi có thể tìm được yếu tố thời gian của ham muốn, vậy thì tôi biết cách giải quyết nó như thế nào. Chúng ta sẽ tìm hiểu nó. Tôi sẽ giải thích nó cho bạn. 

Chúng ta hiểu rõ ham muốn xuất hiện như thế nào: thấy chiếc xe hơi, cảnh hoàng hôn, một khuôn mặt đẹp, một lý tưởng tuyệt vời, một con người hoàn hảo. (Từ ngữ phủ nhận con người.) Chúng ta thấy ham muốn lộ diện như thế nào. Chúng ta sẽ tìm hiểu điều gì cho ham muốn uy quyền, sức mạnh để làm nó kéo dài thêm. Điều gì làm cho nó kéo dài? Rõ ràng, đó là tư tưởng. Tôi thấy chiếc xe hơi; tôi có một ham muốn mạnh mẽ và tôi nói rằng, “Tôi phải có nó.” Tư tưởng, bằng cách suy nghĩ về nó, cho nó sự kéo dài. Kéo dài đến bởi vì sự vui thú tôi nhận được từ tư tưởng của ham muốn đó. Đúng chứ? Tôi thấy một ngôi nhà đẹp, kiến trúc đẹp và đầy đủ tiện nghi, và có sự ham muốn. Sau đó tư tưởng chen vào và nói rằng, “Tôi ước rằng tôi có nó.” Sau đó tôi tranh đấu. Toàn bộ vấn đề bắt đầu. Tôi không thể có nó vì tôi là một người nghèo nàn; vì vậy nó làm tôi thất vọng, và tôi căm ghét; và thế là toàn bộ sự việc bắt đầu. Vì vậy khoảnh khắc tư tưởng như vui thú len lỏi vào ham muốn, vấn đề nảy sinh. Khoảnh khắc tư tưởng, được đặt nền tảng trên vui thú, len lỏi vào ham muốn, vậy thì vấn đề của xung đột, thất vọng, trận chiến bắt đầu. 

Vì vậy nếu cái trí có thể hiểu rõ được toàn cấu trúc của ham muốn và cấu trúc của tư tưởng, vậy thì nó sẽ biết cách giải quyết ham muốn như thế nào. Đó là, chừng nào tư tưởng không len lỏi vào ham muốn, ham muốn kết thúc. Bạn hiểu rõ không? Hãy nhìn kìa! Tôi thấy một ngôi nhà đẹp và tôi có thể nói rằng nó đẹp. Có điều gì sai trái với nó đâu? Ngôi nhà có sự cân đối và sạch sẽ. Nhưng khoảnh khắc tư tưởng nói rằng, “Hạnh phúc biết bao khi có được nó và tuyệt vời làm sao nếu sống trong đó,” toàn bộ vấn đề bắt đầu. Vì vậy ham muốn không sai trái; ham muốn không bao giờ sai trái, nhưng tư tưởng len lỏi vào nó tạo ra vấn đề. Vì vậy thay vì hiểu rõ ham muốnhiểu rõ tư tưởng, chúng ta lại cố gắng đè nén ham muốn, kiểm soát ham muốn hay kỷ luật ham muốn. Đúng không? 

Tôi hy vọng rằng bạn đang theo dõi tất cả điều này, không chỉ đang lắng nghe, nhưng cũng đang làm việc cực nhọc như người nói. Ngược lại bạn không đang tham gia. Bạn chỉ đang lắng nghe bằng một tai và nó sẽ chạy ra một tai khác; đó là việc gì tất cả chúng ta đều làm. Lắng nghe là chú ý. Và nếu bạn lắng nghe điều này thực sự, cùng toàn thân tâm của bạn, bạn sẽ thấy việc này, và vậy là bạn sẽ hiểu rõ cuộc sống là gì, một cách sống hoàn toàn khác hẳn. 

Vì vậy chúng ta đang tìm hiểu bộ máy của suy nghĩ. Bộ máy của suy nghĩ theo căn bản được đặt nền tảng trên vui thú; nó là thích và không thích. Và trong vui thú luôn luôn có đau khổ. Rõ ràng là như thế! Tôi không muốn đau khổ, nhưng tôi muốn có sự tiếp tục liên tục của vui thú. Tôi muốn loại bỏ đau khổ. Nhưng muốn loại bỏ đau khổ, tôi cũng phải loại bỏ vui thú; hai điều này không thể tách rời nhau được, chúng là một. Vì vậy qua hiểu rõ về suy nghĩ, tôi sẽ tìm được liệu cái nguyên tắc về vui thú có thể bị phá vỡ hay không? Bạn hiểu rõ chứ?

Suy nghĩ của chúng ta được đặt nền tảng trên vui thú. Mặc dù chúng ta đã có nhiều đau khổ, không chỉ vật chất nhưng phía bên trong, nhiều đau khổ, nhiều lo âu, sợ hãi, kinh hoàng, thất vọng, tất cả chúng là kết quả của sự đòi hỏi để sống và thiết lập tất cả những giá trị trong vui thú này. Nó không có nghĩa rằng bạn phải sống không có vui thú, hay bạn phải buông thả trong vui thú. Nhưng khi hiểu rõ được toàn bộ cấu trúc của cái trí và bộ não, mà theo căn bản được đặt nền tảng trên vui thú, chúng ta sẽ biết làm thế nào quan sát ham muốn và không ngăn cản nó, và vì vậy làm thế nào kết thúc sự rối loạnđau khổ mà có lẽ được sản sinh ra bằng cách kéo dài ham muốn. Đúng chứ? 

Tư tưởng có tánh máy móc. Nó là một máy tính rất tốt. Nó đã học hỏi nhiều, có nhiều, nhiều trải nghiệm, không chỉ thuộc cá thể, tập thể, nhưng còn thuộc nhân loại. Nó ở đó trong ý thức cũng như trong tiềm thức. Toàn thể ý thứccặn bã, là bộ máy, của tất cả suy nghĩ. Và suy nghĩ đó được đặt nền tảng không chỉ trên bắt chước và tuân phục, mà còn luôn luôn trên vui thú; tôi tuân phục bởi vì nó cho tôi vui thú; tôi theo sau một ai đó bởi vì nó cho tôi vui thú; tôi nói rằng, “Anh ấy sai trái,” bởi vì nó cho tôi vui thú. Khi tôi nói rằng, “Đây là quốc gia của tôi, tôi sẵn lòng chết cho quốc gia này,” đó là bởi vì nó cho tôi vui thú, mà lại nữa được đặt nền tảng trên vui thú to tát hơn về an toànvân vân.

Vì vậy tư tưởng có tánh máy móc. Không đặt thành vấn đề tư tưởng của ai, gồm cả những vị đạo sư của bạn, những vị thầy của bạn, những triết gia của bạn. Nó là sự phản hồi của ký ức được tích lũy; và ký ức đó, nếu bạn tìm hiểu nó sâu sắc, đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc của vui thú này. Bạn tin tưởng Đại ngã, linh hồn, hay bất cứ cái gì bạn tin tưởng; nếu bạn tìm hiểu thâm sâu thêm nữa, bạn sẽ thấy đó là vui thú! Bởi vì cuộc sống không vĩnh cửu, có chết, có sợ hãi, bạn hy vọng có một cái gì đó sâu xa hơn tất cả việc này, và với việc đó bạn cho nó một cái tên; điều này cho bạn sự thanh thản tuyệt vời, và thanh thản đó là vui thú. Vì vậy tư tưởng, bộ máy của suy nghĩ, dù bạn có lẽ nghĩ nó phức tạp như thế nào, tinh tế như thế nào, khởi nguồn như thế nào, đều được đặt nền tảng trên nguyên tắc này.

Vậy là bạn phải hiểu rõ điều này, và bạn chỉ có thể hiểu rõ khi bạn chú ý tổng thể. Bây giờ khi bạn lắng nghe bằng chú ý tổng thể đến điều gì đang được nói bạn sẽ ngay tức khắc thấy được sự thật của nó hay điều giả dối của nó. Không có gì giả dối về nó, bởi vì nó là sự thật. Chúng ta đang giải quyết những sự thật, chúng ta không bàn luận về những ý tưởng, những ý kiến của bạn hoặc ý kiến của một người nào đó. Đây là những sự thật, dù xấu xa hay đẹp đẽ. Trong suốt những thế kỷ này sang những thế kỷ khác chúng ta đã suy nghĩ, chúng ta đã nói với chính chúng ta, “Tư tưởng có thể thay đổi mọi thứ.” Tư tưởng được đặt nền tảng trên vui thú, và ý muốn là kết quả của vui thú, và chúng ta nói, “Từ đó chúng ta sẽ thay đổi mọi thứ.” Khi bạn tìm hiểu, bạn sẽ phát hiện rằng bạn không thể thay đổi một sự việc nào, nếu bạn không hiểu rõ nguyên tắc vui thú này. 

Khi bạn hiểu rõ tất cả điều này, xung đột kết thúc. Bạn không kết thúc xung đột một cách cố ý, xung đột kết thúc mà không có nghĩa rằng bạn trở thành một cây rau. Bạn phải hiểu rõ ham muốn, quan sát nó đang vận hành hàng ngày và quan sát sự len lỏi của tư tưởng, mà cho ham muốn một yếu tố thời gian. Trong sự tìm hiểuhiểu rõ việc này có kỷ luật tự nhiên. Hãy nhìn kìa! Lắng nghe điều gì đang được nói cần kỷ luật; lắng nghe không chỉ những từ ngữ nhưng phía bên trong, sâu thẳm, không lệ thuộc một khuôn mẫu nào. Chắc chắn chính động thái lắng nghe đó là kỷ luật – phải vậy không? 

Khi cái trí hiểu rõ bản chất của vui thú, tư tưởng, ham muốn, chính hiểu rõ đó mang theo cùng nó kỷ luật. Vì vậy không có vấn đề chiều theo ý muốn, không chiều theo ý muốn – nên, hay không nên; tất cả việc đó đều biến mất. Nó giống như một thức ăn nào đó bạn ăn, bạn bị đau bụng. Nếu sự vui thú của cái lưỡi mạnh mẽ hơn cơn đau bụng của bạn, vậy thì bạn tiếp tục ăn, và bạn liên tục nói rằng, “Tôi không được ăn.” Nhưng khi cơn đau trở nên trầm trọng hơn, lúc đó bạn chú ý đến cái gì bạn ăn. Nhưng nếu bạn chú ý vào ngay khoảnh khắc đầu tiên khi bạn gặp đau đớn, vậy thì không cần thiết phải có xung đột giữa vui thú và đau đớn. Bạn đang theo dõi chứ? 

Vì vậy tất cả điều này đưa chúng ta đến một vấn đề rõ ràng, đó là: người ta phải hoàn toàn là một ngọn đèn cho chính mình. Chúng ta không như vậy, chúng ta dựa vào những người khác. Khi bạn đang lắng nghe, bạn đang dựa vào người nói trình bày cho bạn làm việc gì. Nhưng nếu bạn lắng nghe rất cẩn thận, người nói không đang bảo bạn phải làm gì. Ông ta đang yêu cầu bạn tìm hiểu, ông ta đang giải thích cho bạn cách tìm hiểu như thế nào và điều gì được ngụ ý trong sự tìm hiểu đó. Bằng cách tìm hiểu rất cẩn thận, bạn được tự do khỏi tất cả mọi lệ thuộc và bạn là một ngọn đèn cho chính bạn. Điều đó có nghĩa rằng bạn hoàn toàn cô đơn.

Chúng ta không cô đơn; chúng ta cô độc. Bạn là kết quả của quá nhiều thế kỷ của văn hóa, truyền bá, ảnh hưởng, khí hậu, thức ăn, quần áo, điều gì người ta đã nói hay không nói, và vân vân; vì vậy bạn không cô đơn. Bạn là một kết quả. Và muốn là một ngọn đèn cho chính mình bạn phải cô đơn. Khi bạn đã gạt bỏ toàn bộ cấu trúc tâm lý của xã hội, của vui thú, của xung đột, bạn cô đơn.

cô đơn này không là một việc gì đó phải kinh hãi, một việc gì đó gây đau khổ. Chỉ khi nào có tách rời, khi có cô độc, có đau khổ; vậy thìlo âu, vậy thìsợ hãi. Cô đơn là một việc gì đó hoàn toàn khác hẳn, bởi vì chỉ cái trí cô đơn, cái trí đó không thể bị ảnh hưởng. Điều này có nghĩa cái trí đã hiểu rõ nguyên tắc của vui thú và vì vậy không có vấn đề gì có thể tác động được nó; không có gì, không nịnh nọt, không danh vọng, không khả năng, không tài năng có thể tác động được nó. Và cô đơn đó là cốt lõi.

Khi bạn thấy mặt trời lặn đầy chú ý, bạn cô đơn – phải vậy không? Vẻ đẹp luôn luôn cô đơn – không ở trong ý thức tách rời, ngu xuẩn. Chính là chất lượng của một cái trí vượt khỏi mọi tuyên truyền, vượt khỏi yêu thích và không yêu thích thuộc cá thể, cái trí đó không đang vận hành dựa trên vui thú. Một cái trí có thể trực nhận vẻ đẹp chỉ trong cô đơn. Cái trí phải đến được trạng thái lạ thường đó khi nó không thể bị ảnh hưởngvì vậy làm tự do chính nó khỏi tình trạng bị quy định về môi trường sống và tình trạng bị quy định về truyền thống, và vân vân. Chỉ một cái trí như thế mới có thể tiếp tục trong cô đơn của nó để tìm hiểu hay để quan sát tĩnh lặng là gì. Bởi vì chỉ trong tĩnh lặng bạn mới có thể nghe được tiếng rít của những con cú mèo kia. Nếu bạn huyên thuyên với những vấn đề của bạn và vân vân, bạn sẽ không bao giờ nghe được những tiếng cú kia. Bởi vì tĩnh lặng, bạn nghe. Bởi vì tĩnh lặng, bạn hành động. Và hành động là sống.

Khi bạn hiểu rõ ham muốn, vui thú, tư tưởng, bạn đã loại bỏ tất cả uy quyền, bởi vì uy quyền thuộc mọi loại nào, phía bên trong, phía bên ngoài, không dẫn bạn đến nơi nào cả. Bạn đã mất đi tất cả niềm tin trong mọi uy quyền, phía bên trong; vì vậy bạn không lệ thuộc vào bất kỳ người nào. Vì vậy qua sự tìm hiểu về tư tưởng và về vui thú của bạn, bạn được cô đơn. Và cô đơn ngụ ý tĩnh lặng; bạn không thể cô đơn nếu bạn không tĩnh lặng. Và từ tĩnh lặng đó là hành động. Điều này cần tìm hiểu thêm nữa. 

Đối với chúng ta hành động được đặt nền tảng trên một ý tưởng, như một nguyên tắc, một niềm tin, một giáo điều, và tùy theo ý tưởng đó tôi hành động. Nếu tôi có thể phỏng đoán hành động đó tùy theo ý tưởng của tôi, tôi nghĩ rằng tôi là một người rất chân thật, một người rất cao quý. Nhưng luôn luôn có một khác biệt giữa ý tưởng và hành động, và vì vậyxung đột. Khi có xung đột thuộc bất kỳ loại nào, không có rõ ràng. Bên ngoài bạn có lẽ rất thánh thiện, sống một cuộc sống tạm gọi là rất đơn giản, mà có nghĩa là một mảnh vải và một bữa cơm. Đó không là một cuộc sống đơn giản. Một cuộc sống đơn giản còn đòi hỏi và sâu sắc nhiều hơn việc đó. Một cuộc sống đơn giản là một cuộc sống trong đó không có xung đột.

Vì vậy tĩnh lặng hiện hữu bởi vì có cô đơn, và tĩnh lặng đó vượt khỏi ý thức. Ý thức là vui thú, tư tưởng, và bộ máy của tất cả việc đó, biết được hoặc không biết được. Trong lãnh vực đó không bao giờ có tĩnh lặng và vì vậy trong lãnh vực đó bất kỳ hành động nào sẽ luôn luôn tạo ra hoang mang, sẽ luôn luôn mang lại đau khổ, sẽ luôn luôn tạo tác phiền muộn

Chỉ khi nào có hành động từ tĩnh lặng này thì đau khổ mới kết thúc. Nếu cái trí không hoàn toàn được tự do khỏi đau khổ, cá thể hay cái gì khác, nó sống trong tối tăm, trong sợ hãi và trong lo âu. Vì vậy, dù hành động của nó là gì chăng nữa, sẽ luôn luôn có rối loạn, và bất kỳ chọn lựa nào của nó, nó sẽ luôn luôn mang lại xung đột. Vì vậy khi người ta hiểu rõ tất cả việc đó, có tĩnh lặng, và nơi nào có tĩnh lặng, có hành động. Tĩnh lặng chính nó là hành động; không phải tĩnh lặng và sau đó hành động. Có thể việc này không bao giờ xảy ra cho bạn, hoàn toàn tĩnh lặng. Nếu bạn tĩnh lặng, bạn có thể nói từ tĩnh lặng đó, mặc dù bạn có những kỷ niệm, những trải nghiệm, hiểu biết của bạn. Nếu bạn không có hiểu biết, bạn không thể nói gì cả. Nhưng khi có tĩnh lặng, từ tĩnh lặng đó, có hành động và hành động đó không bao giờ bị phức tạp, không bao giờ bị rối loạn, không bao giờ bị mâu thuẫn

Khi người ta đã hiểu rõ nguyên tắc của vui thú, tư tưởng, cô đơn này, và trống không của tĩnh lặng này, khi người ta đã đi thật xa rồi – không dựa vào thời gian, nhưng thực sự – vậy thì bởi vì có chú ý tổng thể, có một hành động của tĩnh lặng mà trong đó có bất động toàn bộ, và bất động này là hành động. Bởi vì nó bất động toàn bộ, có một nổ tung. Chỉ khi nào có một nổ tung toàn bộ thì mới có cái gì đó mới mẻ đang xảy ra – mới mẻ, mà không bị đặt nền tảng trên sự công nhậnvì vậy không thể trải nghiệm được. Vì vậy nó không là “Tôi trải nghiệm, và bạn đến học hỏi từ tôi làm cách nào để trải nghiệm.”

Vậy là tất cả những sự việc này đến một cách tự nhiên, dễ dàng, khi chúng ta hiểu rõ hiện tượng của tồn tại này, mà là liên hệ. Đối với hầu hết chúng ta, liên hệ là hoang mang, đau khổ, và để tạo ra một thay đổi sâu sắc, to lớn, một thay đổi cơ bản trong nó, người ta phải hiểu rõ ham muốn, vui thú, tư tưởng, và cũng cả bản chất của cô đơn. Rồi thì từ đó có tĩnh lặng. Và bởi vì nó bất động toàn bộ, tĩnh lặng đó hành động khi nó được yêu cầu hành động; nhưng bởi vì nó bất động toàn bộvì vậy không có bất kỳ chuyển động nào, có một nổ tung. Bạn biết không, những nhà khoa học đang nói rằng giải thiên hà được hình thành khi vật chất ngừng chuyển động và có một nổ tung. Chỉ khi nào có một nổ tung mới có một cái trí mới mẻ, một cái trí tôn giáo thực sự, hiện hữu. Và chỉ có một cái trí tôn giáo thực sự mới có thể giải quyết những vấn đề của con người

Rishivalley, ngày 8 tháng 11 năm 1967

Tình yêu là gì? Chúng ta có thể hiểu rõ nó bằng từ ngữ và bằng trí năng, hay nó là một điều gì đó không thể diễn tả được bằng từ ngữ? Nó là gì mà mỗi người chúng ta gọi là tình yêu? Tình yêu có là cảm tính hay không? Tình yêu có là cảm xúc hay không? Tình yêu có thể được phân chia như thiêng liêngdục vọng hay không? Liệu có tình yêu khi có ghen tuông hay hận thù, hay một động cơ ganh đua? Liệu có tình yêu khi mỗi người chúng ta đang tìm kiếm sự an toàn riêng của chúng ta, cả tâm lý lẫn vật chất, phía bên ngoài? Đừng đồng ý hay không đồng ý, bởi vì bạn bị trói buộc trong việc này. Chúng ta không đang nói về một tình yêu trừu tượng nào đó; một ý tưởng trừu tượng của tình yêu không có giá trị gì cả. Bạn và tôi có thể có những lý thuyết về nó, nhưng thực ra, cái sự việc mà chúng ta gọi là tình yêu là gì? 

Có vui thú, vui thú dục tình, trong đó có ghen tuông, nhân tố sở hữu, nhân tố thống trị, ham muốn được chiếm hữu, điều khiển, kiểm soát, ngăn cản điều gì một người khác suy nghĩ. Biết được tất cả những phức tạp của việc này, chúng ta nói rằng phải có tình yêu thánh thiện, đẹp đẽ, không thể tiếp cận, không thể hủy hoại; chúng ta suy gẫm về nó và bị trói buộc trong thái độ đầy cảm xúc, cảm tính, hiến dâng, và bị mất hút. Bởi vì chúng ta không thể nào đo lường được cái sự việc mà con người gọi là tình yêu này chúng ta chạy trốn vào những trừu tượngtuyệt đối không chút giá trị nào cả. Đúng không? Vì vậy tình yêu là gì? Nó là vui thú và ham muốn hay sao? Nó là tình yêu của một người và không là của nhiều người hay sao? 

Muốn hiểu rõ câu hỏi này – tình yêu là gì? – người ta phải tìm hiểu vấn đề của vui thú, vui thú dục tình, hay vui thú thống trị một người khác, kiểm soát hay kềm chế một người khác; và liệu rằng tình yêu có thuộc về một người, khước từ tình yêu thuộc toàn thể. Nếu người ta nói rằng, “Tôi yêu bạn,” nó loại trừ toàn thể phải không? Tình yêu thuộc về riêng tư hay không riêng tư? Chúng ta nghĩ rằng nếu người ta thương yêu một người, người ta không thể thương yêu toàn thể được, và nếu người ta thương yêu nhân loại thì người ta không thể nào thương yêu một người riêng biệt. Tất cả điều này chỉ ra rằng chúng ta có những ý tưởng về tình yêu nên là gì, phải không? Lại nữa đây là khuôn mẫu, qui tắc được phát triển bởi văn hóa trong đó chúng ta sống, hay khuôn mẫu mà người ta đã vun quén cho chính người ta. Vậy thì đối với chúng ta những ý tưởng về tình yêu gây ra vấn đề nhiều hơn là sự kiện; chúng ta có những ý tưởng tình yêu là gì, nó nên là gì, nó không là gì. Những bậc thánh tôn giáo, bất hạnh thay cho nhân loại, đã công nhận rằng thương yêu một người phụ nữ là một điều gì đó hoàn toàn sai trái; bạn không thể nào đến gần được cái ý tưởng về Chúa của họ nếu bạn thương yêu một ai đó. Đó là, dục tình bị cấm đoán; nó bị gạt bỏ bởi những vị thánh, nhưng họ lại bị thống trị bởi nó, theo cách tổng quát. Vì vậy muốn tìm hiểu câu hỏi tình yêu là gì này, đầu tiên người ta phải xóa sạch tất cả những ý tưởng, tất cả những học thuyết của tình yêu là gì, hay nên là gì hay không nên là gì, và sự phân chia như là thiêng liêng hay không thiêng liêng. Chúng ta có thể làm việc đó được không?

***

Bây giờ, liệu rằng chúng ta, không phải như một phản ứng nhưng bởi vì chúng ta hiểu rõ toàn qui trình của sự phân chia giữa ý tưởngsự kiện này, có thể gạt đi ý tưởng và thực sự đối diện sự kiện, thực tại? Nếu không sự phân chia giữa cái gì nên là và cái gì là này là một cách lừa dối nhất khi tiếp xúc cùng cuộc sống. Kinh Gita, kinh Bible, Jesus, Krishna, tất cả những người này, tất cả những quyển sách này, nói rằng, “Bạn nên, nên, nên.” Hãy gạt đi tất cả điều đó; nó là tất cả những ý tưởng, học thuyết; vậy thì chúng ta có thể nhìn vào thực tại. Vậy thì người ta có thể thấy rằng cảm xúc hay cảm tính không hiện diện nơi nào có tình yêu. Cảm xúc và cảm tính chỉ là những phản ứng của thích và không thích. Tôi thích bạn và tôi đầy nhiệt thành với bạn. Tôi thích nơi này, mà ngụ ý rằng tôi không thích nơi khác, và vân vân. Vẫn vậy cảm xúc và cảm tính nuôi dưỡng sự hung bạo. Bạn có khi nào thấy nó chưa? Gắn kết với một mảnh vải được gọi là lá cờ quốc giayếu tố của cảm xúc và cảm tính, và vì yếu tố đó các bạn sẵn sàng giết chết một người khác. Việc đó được gọi là tình yêu quốc gia của bạn, tình yêu người hàng xóm của bạn. Người ta có thể thấy rằng nơi nào cảm xúc và cảm tính chen vào, tình yêu không có. Chính cảm xúc và cảm tính mới nuôi dưỡng sự hung bạo của thích và không thích. Và người ta cũng có thể thấy rằng nơi nào có ganh tị, không có tình yêu. Rõ ràng là như vậy! Tôi ganh tị bạn bởi vì bạn có công việc tốt hơn, một vị trí tốt hơn, ngôi nhà đẹp hơn; bạn trông đẹp hơn, bạn thông minh hơn, nhạy bén hơn, và tôi ganh tị bạn. Thật ra tôi không nói rằng tôi ganh tị bạn, nhưng tôi ganh đua với bạn, mà là một hình thức của ganh tị, ghen tuông. Vì vậy ganh tị và ghen tuông không là tình yêu và tôi gạt nó đi. Tôi không tiếp tục bàn luận về việc làm cách nào gạt chúng đi và trong khi đó lại tiếp tục ganh tị. Tôi thực sự xóa sạch nó đi như cơn mưa rửa hết bụi bặm của nhiều ngày trên một chiếc lá, tôi chỉ xóa sạch chúng đi. 

Tình yêu có là vui thú và ham muốn, dục tình hay không? Hãy nhìn thử điều gì liên quan trong nó. Tình yêu có là vui thú hay không? Bạn biết rằng từ ngữ tình yêu đã bị chất đầy quá nhiều ý nghĩa rồi: “Tôi yêu quốc gia của tôi, tôi yêu quyển sách đó, tôi yêu thung lũng đó, tôi yêu vị vua của tôi, tôi yêu người vợ của tôi, tôi yêu Chúa.” Nó đã bị chất đầy quá nhiều. Liệu chúng ta có thể giải thoát từ ngữ đó khỏi những lớp vỏ của nhiều thế kỷ, bởi vì chúng ta phải dùng từ ngữ đó, hay không? Chúng ta chỉ có thể làm việc đó khi chúng ta tìm hiểu câu hỏi: tình yêu có là vui thú và ham muốn hay không? Chúng ta đã nói rằng, cách cư xử được đặt nền tảng trên nguyên tắc của vui thú thậm chí khi chúng ta thực hiện một hy sinh, nó vẫn còn được đặt nền tảng trên vui thú. Bạn quan sát nó xuyên suốt cuộc sống. Chúng ta cư xử theo một lối nào đó bởi vì nó làm hài lòng chúng ta, theo căn bản. Và nếu chúng ta không suy nghĩ nhiều về nó, chúng ta nói rằng tình yêu là vui thú. Vậy thì chúng ta sẽ tìm ra liệu tình yêu có vượt khỏi vui thú và vì vậy liệu nó có bao gồm vui thú hay không?

Vui thú là gì? Từ nơi tôi đang ngồi, qua một phân chia giữa những cái cây, tôi có thể trông thấy một quả đồi và một tảng đá trên đỉnh của nó. Nó hao hao giống như vùng quê nước Ý với một lâu đài và một ngôi làng trên quả đồi. Tôi có thể trông thấy những bông hoa cùng những chiếc lá lấp lánh ánh mặt trời sáng rực. Nó là một cảm giác tuyệt vời, nó là một vui thú tuyệt vời. Phải vậy không? Cảnh đó thực sự đẹp lắm. Có sự cảm nhận và sự thích thú khác thường trong nó. Đó là vui thú, phải không? Và điều gì sai trái với nó? Tôi trông thấy cảnh đẹp đó và cái trí nói rằng, “Đẹp làm sao đâu! Tôi ước tôi có thể luôn luôn trông thấy nó, không phải sống trong những thị trấn bẩn thỉu, nhưng sống ở đây yên lặng và không làm gì cả.” Tôi muốn nó được lặp lại và ngày mai tôi sẽ đến ngồi ở đây – dù rằng bạn có ở đây hay không – và trông thấy nó, bởi vì tôi trông thấy nó ngày hôm qua và tôi muốn tận hưởng nó ngày hôm nay. Thế là có sự vui thú trong lặp lại. Đúng chứ? Có sự tận hưởng dục tình của ngày hôm qua; tôi muốn nó được lặp lại ngày hôm nay và ngày mai. Đúng chứ? Tôi trông thấy cảnh quả đồi, cây cối, những bông hoa và ở ngay khoảnh khắc đó có sự tận hưởng trọn vẹn, sự tận hưởng của vẻ đẹp vô cùng. Có điều gì sai trái với nó? Chẳng có điều gì sai trái với nó cả, nhưng khi tư tưởng chen vào và nói rằng, “Ồ đẹp làm sao. Tôi muốn nó được lặp lại,” lặp lại đó là bắt đầu của ham muốn, tìm kiếm vui thú, cho ngày mai. Vậy thì vui thú của ngày mai trở thành máy móc. Tư tưởng luôn luôn có tính máy móc, và nó dựng lên hình ảnh của quả đồi đó, của những cây cối đó; nó là ký ức của tất cả những sự việc đó, và vui thú mà tôi đã trải qua phải được lặp lại. Lặp lại đó là sự tiếp tục của ham muốn được củng cố thêm bởi tư tưởng. Chúng ta nói, “Tình yêu là vui thú, tình yêu là ham muốn” nhưng có phải vậy không? Tình yêu có là sản phẩm của tư tưởng hay không? Sản phẩm của tư tưởng là sự tiếp tục của ham muốn được gọi là vui thú. Tư tưởng đã sinh ra vui thú này bằng cách nghĩ về cái gì gây vui thú ngày hôm qua, mà tôi muốn được lặp lại ngày hôm nay. 

Vì vậy tình yêu là một tiếp tục của tư tưởng, hay tư tưởng không liên quan gì đến tình yêu? Người ta có thể nói rằng tư tưởng không liên quan gì đến tình yêu cả, nhưng người ta chỉ có thể nói điều đó chân thật khi người ta thực sự hiểu rõ toàn bộ vấn đề của vui thú, ham muốn, thời gian, tư tưởng này – mà có nghĩa rằng có tự do. Cư xử chỉ có thể ngay tức khắc trong tự do. Hãy nhìn kìa, cách cư xử, thái độ sống lặp lại dựa vào một khuôn mẫu, nuôi dưỡng không chỉ sự liên hệ lặp lại, máy móc nhưng còn vô trật tự. Trong đó có một yếu tố thời gian. Chúng ta đang hỏi liệu rằng có một cách cư xử, một thái độ sống hoàn toàn được tự do, từng phút, từng giây; chỉ trong cư xử trọn vẹn đó, trong mỗi khoảnh khắc, mới có đạo đức, không có sự tiếp tục như ngày hôm qua và ngày mai. 

Vì vậy tự do ở trong khoảnh khắc của hành động, mà là cư xử. Nó không liên quan gì đến ngày hôm qua hay ngày mai. Làm ơn hãy tìm hiểu nó một cách khác. Tình yêu có gốc rễ trong ngày hôm qua và ngày mai hay không? Cái gì có gốc rễ trong ngày hôm qua là tư tưởng. Tư tưởng là sự phản hồi của ký ức, và nếu tình yêu chỉ là ký ức, rõ ràng nó không là sự việc thực sự. Nếu tôi thương yêu bạn bởi vì bạn tốt với tôi ngày hôm qua, hay tôi không thích bạn vì bạn đã không cho tôi một cơ hội để làm việc này hay việc kia, vậy thì nó là một hình thức của tư tưởng, mà chấp nhận và phủ nhận. 

Liệu có thể có tình yêu không cảm xúc và không cảm tính, không thuộc thời gian hay không? Đây không thuộc lý thuyết nhưng thực sự, nếu bạn thực sự đối diện nó. Vậy thì bạn sẽ phát hiện rằng tình yêu như thế vừa cả riêng tư lẫn không riêng tư, vừa cả một người lẫn nhiều người. Nó giống như bông hoa có hương thơm; bạn có thể ngửi nó hay là bạn có thể không lưu tâm. Bông hoa đó dành cho mọi người và, cho một người mà cố gắng ngửi nó say sưa và nhìn ngắm nó, một niềm vui lớn lao. 

Chúng ta có thể nói về điều này, hỏi những câu hỏi và tìm hiểu nó sâu sắc hơn, tìm hiểuchi tiết hơn, nếu các bạn muốn, hay không?

Người hỏi: Khi có xung đột từ những áp lực, trạng thái trong đó tình yêu không thuộc riêng tư là điều không thể được. Nếu tôi được phép nói như thế, trong trạng thái đó từ ngữ tình yêu biến mất và chúng ta dùng nhiều từ ngữ khác. Chúng ta có thể thảo luận điều đó không?

Krishnamurti: Khi không có xung đột trong tình yêu, nó không thuộc riêng tư, bạn sẽ gọi nó bằng một cái tên khác phải không? Thưa bạn, lại nữa bạn thấy không, chúng ta đang sử dụng từ ngữ xung đột đó. Xung đột nảy sinh trong tình yêu khi nào? Đó là một câu hỏi kinh hoàng, phải vậy không? Bạn có thấy điều đó không? Có xung đột trong tình yêu là một câu phát biểu rất kinh hoàng. Tất cả những liên hệ con người của chúng ta là một xung đột, với người vợ, người chồng, với người hàng xóm và vân vân. Tại sao xung đột tồn tại giữa hai con người, giữa người chồng và người vợ, và vân vân, trong liên hệ đó mà chúng ta gọi là tình yêu? Tại sao vậy? Từ ngữ liên hệ đó có nghĩa là gì, “có liên hệ,” nó có nghĩa là gì? Tôi có liên hệ với bạn, điều đó có nghĩa rằng tôi có thể tiếp xúc bạn, thực sự bằng vật chất hay bằng tinh thần. Chúng ta gặp gỡ nhau, không có rào chắn giữa chúng ta, có một tiếp xúc ngay tức khắc giống như khi tôi chạm vào cái mirophone này. Nhưng trong sự liên hệ của con người không có sự tiếp xúc ngay tức khắc đó, bởi vì bạn, người chồng hay người vợ, có một hình ảnh về người chồng hay người vợ. Bộ bạn không có một hình ảnh về người nói hay sao? Chắc chắn là có. Nếu không nhiều người trong số bạn sẽ không lắng nghe. Vì vậy bạn có sự liên hệ với hình ảnh và nếu hình ảnh đó không phù hợp đến khuôn mẫu của bạn vậy thì bạn nói rằng, “Ông ta không là một người đúng đắn.” Bạn thực sự không có sự tiếp xúc nào với người nói cả. Bạn có sự tiếp xúc với hình ảnh mà bạn đã tạo ra về người nói, giống như bạn có hình ảnh về người vợ của bạn và người chồng của bạn, và sự tiếp xúc, sự liên hệ giữa hai hình ảnh này là điều gì mà bạn gọi là liên hệ. Xung đột xảy ra giữa hai hình ảnh này, và chừng nào những hình ảnh này còn tồn tại phải có xung đột. Nhưng nếu khônghình ảnh gì cả, mà là một cái gì đó lạ thường và người ta phải tìm hiểu nó rất, rất sâu sắc – nếu khônghình ảnh gì cả, sẽ không có xung đột. Nếu bạn không có hình ảnh về tôi và tôi không có hình ảnh về bạn – vậy thì chúng ta gặp gỡ. Nhưng nếu bạn quả quyết rằng tôi là một người ngoại quốc và bạn là người Ấn độ đầy những tín điều thấm nhuần trong truyền thống, ồ, điều đó không thể được. Vì vậy nơi nào có tình yêu không có xung đột, bởi vì tình yêu không có hình ảnh. Tình yêu không dựng lên những hình ảnh bởi vì tình yêu không bị tác động bởi tư tưởng. Tình yêu không thuộc thời gian.

Như bạn đã vạch rõ, chúng tanô lệ cho những từ ngữ giống như chúng tanô lệ cho những hình ảnh, những biểu tượng. Từ ngữ, biểu tượng không là thực tại và muốn tìm ra thực tại, thấy được thực tại, người ta phải được tự do khỏi từ ngữbiểu tượng.

Người hỏi: Liệu rằng có sự tự phát trong tình yêu hay không?

Krishnamurti: Bây giờ tôi không biết bạn có ý nói gì qua những từ ngữ tình yêu và tự phát đó. Chúng ta có khi nào tự phát không? Liệu rằng có một sự việc như là trạng thái tự phát? Bạn có khi nào tự phát hay không? Có hay không? À, hãy chờ đợi, đừng đồng ý hay không đồng ý. Hãy nhìn vào điều gì đang ám chỉ trong từ ngữ đó. Ở trạng thái tự phát có nghĩa rằng bạn không bao giờ bị điều kiện, bạn không đang phản ứng, bạn không đang bị ảnh hưởng; điều đó có nghĩa rằng bạn đang thực sự là một con người tự do, không oán hận, căm ghét, không một mục đích trong quan điểm. Bạn có thể được tự do như thế hay không? Vậy thì chỉ khi đó bạn mới có thể nói rằng, “Tôi sống tự phát.” Để thực sự tự phát không chỉ liên quan đến hiểu rõ về ý thức bề mặt, mà còn những tầng ý thức sâu thẳm hơn, bởi vì tất cả ý thứccách cư xử theo một khuôn mẫu. Bất kỳ hành động nào ở trong lãnh vực của ý thức đều bị giới hạn vì vậy không có hành động được gọi là tự do, tự phát. 

Claremont College, California, ngày 17 tháng 11 năm 1968

Chúng ta không đang nói về những trừu tượng, hay những ý tưởng, đó là xuẩn ngốc, nhưng về “cái gì là” thực sự, mà là đang sống của chúng ta. Đang sống của chúng ta là gì? Nếu bạn quan sát, từ khoảnh khắc chúng ta được sinh ra cho đến khi chúng ta chết, nó là một trận chiến liên tục, đấu tranh liên tục, kèm theo những vui thú tột cùng, những sợ hãi khủng khiếp, thất vọng, cô độc, hoàn toàn thiếu vắng tình yêu, sự nhàm chán, sự lặp lại, lề thói. Đó là cuộc sống của chúng ta: trải qua bốn mươi năm trong một văn phòng, hay trong một nhà máy, là một người làm công việc nhà, sự buồn nản, sự nhàm chán của tất cả mọi chuyện, vui thú ái ân, ghen tuông, ganh tị, sự thất bại của thành công, và sự tôn sùng thành công. Đó là cuộc sống bị hành hạ hàng ngày của chúng ta nếu bạn rất nghiêm túc và quan sát điều gì thực sự là; nhưng nếu bạn chỉ tìm kiếm giải trí trong những hình thức khác nhau dù rằng ở trong một nhà thờ hay trên một sân bóng, vậy thì sự giải trí như thế có đau khổ riêng của nó, có những vấn đề riêng của nó. Và một cái trí hời hợt luôn luôn tẩu thoát qua nhà thờ và qua sân bóng. Chúng ta không đang nói về những cái trí hời hợt như thế bởi vì những cái trí đó không thực sự quan tâm. Cuộc sống là nghiêm túc, và trong nghiêm túc đó có hân hoan vô tận và chỉ có cái trí nghiêm túc mới đang sống, mới có thể giải quyết những vấn đề to tát của sự tồn tại.

***

Tôi sẽ giải thích vắn tắt điều này và tôi hy vọng nó sẽ rõ ràng. Người ta bị điều kiện để chấp nhận sự ganh tị, ganh tị là đo lường, so sánh. Một ai đó sáng sủa, thông minh, thành công, được hoan nghênh; và người khác, tôi, không được như vậy. Qua so sánh, qua đo lường, ganh tị được nuôi dưỡng từ thời niên thiếu. Vì vậy có ganh tị như một khách thể, như một cái gì đó phía bên ngoài của chính mình. Có ganh tị, người ta quan sát nó, và ganh tị là người quan sát; không có phân chia giữa người quan sát và vật được quan sát. Người quan sát là ganh tị. Làm ơn hãy theo sát điều này một chút. Và anh ấy nhận ra rằng người quan sát không thể làm bất kỳ việc gì về ganh tị cả bởi vì anh ấy là nguyên nhânhậu quả, mà là ganh tị. Vì vậy “cái gì là,” mà là cuộc sống hàng ngày của chúng ta, với tất cả những vấn đề của nó – sợ hãi, ghen tuông, ganh tị, thất vọng, cô độc – không khác biệt gì với người quan sát mà nói rằng, “Tôi cô độc.” Người quan sátcô độc, người quan sát là ganh tị, là sợ hãi. Đúng không? Và vì vậy người quan sát không thể làm bất kỳ việc gì về “cái gì là,” mà không có nghĩa rằng anh ấy chấp nhận “cái gì là,” mà không có nghĩa rằng anh ấy mãn nguyện với “cái gì là.” Nhưng khi không còn xung đột với “cái gì là,” không còn xung đột bị gây ra bởi sự phân chia giữa người quan sát và vật được quan sát, khi không có sự kháng cự với “cái gì là,” lúc đó bạn sẽ phát hiện có một thay đổi cơ bản. Và đó là thiền địnhtìm ra cho chính mình toàn vấn đề của người quan sát, cấu trúc và bản chất của người quan sát, mà là chính bạn. Và người quan sát là vật được quan sát, mà là thành phần của chính bạn. Nhận ra tổng thể của việc này, sự đồng nhất của việc này, là thiền định mà trong đó không còn xung đột nữa. Và vì vậy có tan biến, vượt khỏi “cái gì là.” 

Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Tạo bài viết
16/08/2013(Xem: 16617)
Bài viết này chỉ là những suy nghĩ rời. Nói theo ngôn ngữ thường dùng là viết theo thể văn tản mạn. Nghĩa là, không phải sắp xếp, lý luận theo một hệ thống. Bài viết khởi lên từ cuộc nói chuyện rời trong khi ngồi trên xe của nhạc sĩ Tâm Nhuận Phúc Doãn Quốc Hưng từ Quận Cam tới tham dự một Phật sự tại Riverside, California.
Có rất nhiều thông tin trái ngược nhau về đậu nành: Nó có tốt cho sức khỏe không? Nó có nguy hiểm không? Và nếu ăn được thì tại sao một số người lại nói là không?
Là Phật tử, ai cũng muốn tìm hiểu Đạo Phật để thực hành cho đúng đắn ; nhưng Phật Giáo thật mênh mông, như lá cây trong rừng : học cái chi đây ? bắt đầu từ đâu ? Cả đời người chắc cũng không học hết được. Mỗi người tùy theo phương tiện, chí hướng, ý thích, điều kiện, mà đặt trọng tâm trên một hay vài địa hạt nghiên cứu.