Ăn Xin, Từ Thiện Và Và Bố Thí - Nguyễn Thượng Chánh

Ăn xin không có màu áo.

Ai cũng có thể ăn xin được hết.

Đối mặt với hành động ăn xin, các biểu lộ tình cảm cũng như thái dộ và phản ứng của mỗi người đều khác biệt nhau hết: như cảm thông, thương hại, xót xa cho hoàn cảnh của người khốn khổ, nghi ngờ, khinh rẻ, bất an, nổi giận, bất nhẫn nhứt là trong trường hợp người ăn xin lại là những đứa bé còn quá nhỏ tuổi.

Có người thì dửng dưng, thờ ơ trước cảnh ăn xin vì đây là một hình ảnh quá quen thuộc trong xã hội ngày nay.

Thật ra tất cả những mâu thuẩn trong tình cảm chúng ta đều xuất phát từ ý niệm những kẻ ăn xin là những người lạ mặt, những người chưa hề quen biết, nên gây cho chúng ta sự lo sợ, ngờ vực và đôi khi cũng tạo nơi chúng ta những thành kiến không mấy tốt đẹp về họ. Họ đi xin vì cần tiền,vì làm biếng, vì để có tiền uống rượu hút xách, vì muốn lợi dụng lòng hảo tâm của thiên hạ của bá tánh, v.v...

Họ cố tạo cho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nếu không ban bố cho họ chút đỉnh tiền bạc.Của ít lòng nhiều, miếng khi đói gói khi no, lá lành đùm lá rách…

Kinh doanh từ thiện

Trong cuộc sống hàng ngày tại hải ngoại chúng ta rất quen thuộc với hiện tượng quyên tiền làm từ thiện. Đặc biệt là vào mùa lễ lộc cuối năm hoặc khi cóxảy ra thiên tai hay biến cố quan trọng tại một gốc trời nào đó trên thế giới.

Họ gởi thơ xin tiền cứu trợ, xin trên mạng Internet, tổ chức văn nghệ, tiệc tùng gây quỹ, thể thao, đi bộ, chạy bộ, đến từng nhà gỏ cửa xin, giao cho các em học sinh đem chocolat hoặc bánh kẹo về nhà bán. Thường là bán cho cha mẹ, thân nhân hoặc bán cho người lối xóm…Đôi khi họ chận một đoạn đường trong thành phốbắt buộc xe cộ phải chạy rề rề vào một hướng. Rồi họđưa thùng ra “ nài ép” mình phải bỏ vô chút đỉnh. Đó là chưa kể họ liên kết với một số nhà hàng, tiệm buôn, siêu thị, trạm xăng … nói rằng sẽ trích 1$ trên mỗi cái hóa đơn để gởi giúp chổ nầy cho chổ nọ (Tsunami Nhật Bản chẳng hạn).

Từ 20 năm nay phong trào làm từ thiện giúp Việt Nam đã nở rộ lên khá nhiều. Ai cũng đều biết hết. Dư luận thế nầy thế nọ. Vàng thau lẫn lộn, nhưngchúng ta phải nhìn nhận một sự thậtđau lòng là còn rất nhiều đồng bào bên nhàđang sống trong cảnh lầm than đói khổ cần được giúp đỡ.

Tại Canada, hằng năm đều có nhiều buỗiTéléthon trên TV để xin tiền giúp trẻ em bệnh tật, xin tiền giúp khảo cứu bệnh cancer vv… như tổ chứcOpérations Enfant Soleil vàSun Youth chẳng hạn. Đó là những showtrình chiếu liên tục trên TV.Suốt một ngày trời nhiều tên tuổi, văn nghệ sĩ được “mướn có thù lao” , gào thét, cố sức năn nỉ bá tánh gởi tiền giúp. Họ còn đẩy cả xe lăn đưa bệnh nhânlên trình diện cho bà con nhìn tận mắt. Ai thấy màmà chẳng nảo lòngvàtội nghiệp! Phải cho để khỏi bịcắn rứt lương tâm.

Cuối buỗi, số tiền thu vào cũng được sơ sơ vài ba triệu. Trừ các chi phí tổ chức ra cũng còn lạiđươc chút đỉnh. Sau đó họ gởi bao nhiêu, gởi cho ai, chừng nào gởi, xin bắt thang màlên hỏi ông Trời…

Nhiều tổ chức từ thiện lớn móc nối được với chánh phủ Canada đểquyêngóp tiền bằng cách trích thẳng từ mỗi kỳ phát lương công chức. Mỗi năm có một người trong cơ quan mình làm việc đi từng departement, gặp riêng từng nhân viên. Họ ca sáu câu vọng cổmùi mẫn lâm ly về việc làm từ thiện.Sau đó họđưa cho mình một phiếu ưng thuận để ký tên cho phép họ trích một số tiền 5$ hoặc 10$ tùy hỉ trên mỗi kỳ phát lương để giúp cho United Way of Canada(Centraide du Canada). Một tổ chức từ thiện Canada có tầm vóc quốc tế. Mình ký cho 5$/mỗi kỳ phát lương. Tính ra cũng hết 120 $/năm.

Đây là việc thiện cần phải làm. Số tiền trên đối với mình không phải là bao nhiêu, nhưng biết đâu nócó thểgóp phần vào việc xoa diệu đôi chút nỗi thống khổ,nghèo đói tại một chân trời nào đó. Có ba trăm ngàn công chức, số tiền góp được cũng không phải làít đâu. Có nhiều người nói, đây là một kiểu tài trợsubvention gián tiếp cho nhà nước để họđược nhẹ bớt ngân sách về dịch vụ xã hôi.

“Phải tốn tiền mới xin được tiền”

Tại Canada, muốn làm từ thiện quyên góp tiền bạc thì phải xin phép nhà nước vàđăng ký dưới danh nghĩa làđoàn thể bất vụ lợi (organisme à but non lucratif) để khỏi phại đóng thuế.

Canada đứng hàng thứ hai sau Hoà Lan về tổ chức bất vụ lợi. Hoa Kỳ đứng hành thứ năm.

Theo thống kê năm 2010 Canada có 85378 tổ chức từ thiện, trông đó có 16 328 tại Québec. Các tổ chức trên xin tiền bằng đủ cách: xổ số tombolat, bán đồ vật kỷ niêm, bán lịch, chocolat, áo thung, kẹo bánh v,v…

Để thu được 5,3 triệu $, tổ chức Société canadienne de sclérose en plaque (bệnh đa xơ cứng?) phải chi 2,5 triệu $.

Société Alzheimer Canada phải tốn 3,6 triệu $ phí tổn để gây quỹ thu được 9 triệu $.

Société canadienne du cancer tốn 8,7 triệu $ để thu được 25,3 triệu $

Fondation des maladies du coeur tốn 80 triệu $ đểthu được 155 triệu $.

Các bạn nào ở tỉnh bang Ontario Canada muốn tổ chức gây quĩ từ thiện cứu trợ thiên tai thì hãy vào site sau đây để biết thủ tục đễ xin giấy phép: Fund raising-Guideline for disaster relief committee

http://www.mah.gov.on.ca/Page1573.aspx

Làm từ thiện kiểu Bill Gate

Triết lý từ thiện của Bill Gates

“Triết lý của Bill Gates đã rất rõ ràng và logic giống như những sản phẩm phần mềm mà công ty Microsoft của ông đã sáng tạo ra: Làm từ thiện là tạo ra tác động lớn nhất đến lĩnh vực y tế và giáo dục giúp mọi người vượt qua sự thiệt thòi. Trong những năm qua, Bill đã đóng góp một phần không nhỏ vào các chương trình tiêm phòng vắcxin chống sốt rét cho trẻ em châu Phi, xây dựng trường học, xây dựng thư viện, tham gia các chuơng trình chống đói nghèo toàn cầu…

Ra đời từ năm 1997 trong một văn phòng nhỏ ở ngay bên trên một lò nướng bánh pizza gần trụ sở của Microsoft, Quỹ từ thiện Bill & Melinda Gates giờ đây đã có trong tay 37 tỷ USD, gấp 4 lần so với quỹ từ thiện lớn thứ 2 trên thế giới. Theo đánh giá của tờ Time, Bill & Melinda Gates đã cứu trợ cho gần 2 triệu trẻ em trên khắp thế giới bằng các chương trình tiêm chủng vắcxin, tặng máy tính và giúp nối mạng cho 11.000 thư viện thế giới cũng như tài trợ quỹ học bổng lớn nhất lịch sử. Còn theo tờ Newsweek, Quỹ BMG “đã thay đổi lĩnh vực y tế toàn cầu, đẩy các bệnh tật gây ra từ đói nghèo lên điểm chú ý và làm hồi sinh các nguyên tắc hoạt động trong nhiều lĩnh vực từ nghiên cứu ký sinh học đến khoa học vắcxin”.

Không chỉ tự mình thực thi các chương trình từ thiện, vợ chồng nhà tỷ phú này còn đứng ra kêu gọi các quốc gia cùng với mình thành lập chương trình liên ứng toàn cầu cho vắcxin và chủng ngừa (GAVI). Năm 2000, BMG đã đóng góp 750 triệu USD và hiện nay chương trình này đã có ngân sách hơn 8 tỷ USD, được ủng hộ từ gần 10 quốc gia”(Trích từ Diễn Đàn CUASOTINHOC).

Tại sao chúng ta nên bố thí?

Có người bố thí có chủ đích, để mong được đền ơn, để mong cầu được phước, cho con cái và cho bản thân mình lúc chết được vãng sanh về cõi Tây Phương Cực Lạc. Đây là cho để được nhận.

Có người thì làm ăn lươn lẹo, chôm chỉa nhiều quá nên cần bố thí bớt để nhẹ tội với lương tâm đồng thời chứng tỏ là mình là người hào phóng, và cuối năm còn đượccredit giảm thuế cuối năm nữa (nhớ xin biên nhận khi cho tiền!).

Có người cho để lấy tiếng. Có người cho để lấy le.

Có người cho vì bị ép buộc, vì sợ người ta trù ẻo,làm khó dễ. Càng giàu thì càng phải cho nhiều coi mới được vì noblesse oblige để khòi bị người ta chửi đồ giàu mà keo kiệt. Cho để được xin hai chữ bình an, để khỏi bị chúng ghét.

Cũng có người vì bị ép bụng nên bắt buộc phải cho, vì bạn mình ngồi cùng bàn cũng đã cho rồi...Mình làm khác người ta sợ khó coi.

Khoa học neuroscience đã chứng minh được hành động bố thi sẽ tạo cảm giác sung sướng, hạnh phúc ở người cho. Ngoài sự vui sướng ra, bố thí còn làm tăng tính miễn nhiễm đối với một số bệnh tật.

Sự kiện giúp đỡ người khác sẽ làm cho mình cảm thấy hữu ích trong cuộc sống và quên đi nỗi niềm hiu quạnh cô đơn. Cuộc đời mình sẽ có ý nghĩa hơn.

*TheoPhật Giáo

Dana (Đàn Na): bố thí

“The meanings of “Dana”—Dana (skt): Đàn na—Bố thí—Cúng dường— Alms—Alms (money, food, clothes offered to the poor)—To bestow—Charity—To give alms—Giving—Offerings—Đàn Na

Phạn ngữ có nghĩa là “cúng dường.” Nói chung từ “dana” chỉ một thái độ khoản đại. Đàn na quan hệ với việc phát triển một thái độ sẵn sàng cho ra những gì mà mình có để làm lợi lạc chúng sanh. Trong Phật giáo Đại thừa, đây là một trong lục Ba La Mật. Hành vi tự phát tặng cho tha nhân một vật, năng lượng hay trí năng của mình.

 Bố thí là một trong sáu hạnh Ba La Mật của người tu Phật, là tác động quan trọng nhất làm tăng công đức tu hành mà một vị Bồ Tát tu tập trên đường đi đến Phật quả. Trong Phật giáo Nguyên Thủy, đàn na là một trong mười pháp “quán chiếu” và là những tu tập công đức quan trọng nhất.

 Đàn na là một thành phần chủ yếu trên đường tu tập thiền quán, vì chính đàn na giúp chúng ta vượt qua tánh ích kỷ, đem lại lợi lạc cho cả đời này lẫn đời sau” (TổĐình Minh Đăng Quang-Phật Học TựĐiển-Thiện Phúc)

Bố thí hay cúng đường là một hạnh trong Phật giáo.

Bố thí là hạnh đầu tiên trong sáu hạnh của Bồ Tát.

Bốthí có mấy loại (Kinh Điển Phật Pháp) và Bố Thí Ba La Mật (Thích Trí Siêu).

Bố thí có 3 loại:

1) Tài thí: tức bố thí tiền

2) Pháp thí: bố thí pháp

3) Vô úy thí: tức bố thí sự không sợ hãi

Ba loại bố thí vừa nêu được gọi chung là vật thí.

*“Khi nói đến bố thí, thì chúng ta phải nhận ra ba yếu tố tạo ra nó: người cho (năng thí), món đồ (vật thí) và người nhận (sở thí). Ba yếu tố nầy rất quan trọng. Nếu thiếu một trong ba yếu tố kể trên thì sẽ không có sự bố thí.

Có người cầm trong tay một món đồ muốn cho mà không có ai nhận thì không có sự bố thí. Có món đồ mà không có người cho và người nhận thì cũng không có sư bố thí. Có người sẵn sàng nhận đồ mà không có ai cho thì cũng không có sự bố thí.

*Một sự bố thí được xem là trong sạch và đem lại phước báo vô lượng vô biên cần phải có ba yếu tố sau đây

- Người bố thí phải có tâm trong sạch.

- Vật được thí phải chân chính.

- Người nhận phải được kính trọng tối đa”.

*Theo thiền sư Munindra (tác phẩm Living this life fully)

Có người rất từ tâm, sẵn sàng bố thí một cách sốt sắn.Họ cảm thấy được vui sướng khi có dịp bố thí hoặc khi giúp đỡ người khác. Hành động của họ xuất phát từtâm quảng đại bố thígenerosity, từ tâm metta (loving kindness) và từ bi karuna (compassion).

Lòng tham ngăn chặn hành động bố thí.

Có ba thọ (vedana) hay giác: vui thích, khó chịu và trung dung.

Thiền sư Munindra nói rõ là cội rễ của vedana là kinh nghiệm có trong từng khoảnh khắc một.

 Đểđáp lại với lục căn six sense organs(nhãn, nhĩ,tỷ, thiệt, thân,ý) là sự xuất hiện của lục trần six sense objects (sắc, thanh,hương, vị, xúc, pháp).

 Cảm giác tốt sẽ làm nẩy sinh ra lòng tham greed và tâm bám víu chấp thủattachment (upadana).

Cảm giác xấu, khó chịu sẽ sanh ra lòng ghét bỏaversionvà đưa đến sự kết tội.

Cuối cùng, là bất khổ bất lạc thọ (không khổ không sướng) neutral feeling sẽđem đến phiền não delusionvì tâm ý không thể thấy rõ và thấu triệt được. Nghĩa là không có chánh niệm tỉnh thức mindfullawareness.(Neutral sensation generally precipitates delusion because it often does not make enough of an impression on the mind and thus is not observed or understood clearly; that is, there is no mindfull awareness) (Thiền sưMunindras).

“Trong dòng sông cảm thọ của chúng ta có rất nhiều giọt nước khổ thọ, nhưng cũng có một số giọt nước lạc thọ và rất nhiều giọt nước xả thọ. Nhưng đối với người tu tất cả xả thọ đều có thể biến thành lạc thọ. Khi biết đem chánh niệm soi vào thì xả thọ sẽ thành lạc thọ. Không đau răng là một hạnh phúc, không bệnh tật là một hạnh phúc, sự vắng mặt của đam mê, của giận hờn có thể trở thành hạnh phúc. Chúng ta có quyền thực tập câu linh chú thứ năm: Đây là giây phút hạnh phúc (This moment is a happy moment). Bất cứ giây phút nào chúng ta cũng có thể đọc câu linh chú này, trước khi làm việc, trong khi làm việc, trước khi ăn cơm, trong khi ăn cơm. Khi ta có chánh niệm thì giây phút đó trở thành ra lạc thọ”. (Thiền sưThích Nhất Hạnh- Kinh Phước Đức Giảng Giải. Trang mạng Hương Từ Bi)

“Lục căn

-Nhãn là mắt, dùng để nhìn.
¨ Nhĩ là tai, dùng để nghe.
¨ Tỷ là mũi, dùng để ngửi.
¨ Thiệt là lưỡi, dùng để nếm.
¨ Thân là da bọc thân người, dùng để nhận biết những cảm giác như nóng, lạnh..
¨ Ý là tư tưởng, dùng để phân biệt

Lục trần

-Sắc: là màu sắc, hình dáng.
- Thanh: là âm thanh phát ra.
- Hương: là mùi vị.
- Vị: là chất vị do lưỡi nếm được.
- Xúc: là cảm giác như cứng, mềm, nóng, lạnh.
- Pháp: là những hình ảnh, màu sắc, hương vị được lưu lại từ 5 trần ở trên.

Khi Lục căn (six sense organs) tiếp xúc với Lục trần (six sense objects), có nghĩa là: mắt thấy được hình ảnh nào, mũi ngửi được mùi thơm nào đó, lưỡi nếm được chất chua, cay hay ngọt, tai nghe được điệu nhạc êm đềm, thân thì cảm thấy đau đớn, hay lạnh lẽo, còn ý thì bắt đầu suy nghĩ, thì ký ức của chúng ta phát sinh ra sự phân biệt. Và chính sự phân biệt, hiểu biết và phán đoán này được gọi là thức. Cũng như Lục căn, thức cũng có 6 thức nên thường được gọi là Lục thức (six sense of consciousness). Do đó Lục thức gồm có: Nhản thức, Nhĩ thức, Tỷ thức, Thiệt thức, Thân thức và Ý thức. Tất cả những chủng tử của nghiệp từ nhiều đời trong quá khứ cộng với biết bao nhân duyên để tạo thành con người trong hiện tại mà nhà Phật gọi là Ngũ uẩn. Ngũ uẩn thì có sắc uẩn thuộc về phần thân xác và thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn thì thuộc về phần tâm thức” (theo trang mạng Ánh Đạo Vàng. Lục căn -Lục Trần- Lục Thức)

*Theo Thiên Chúa Giáo

Đức Chúa Trời là đấng toàn năng, tạo ra mọi sự vật trên Trời và dưới thế. Chúa cho chúng ta sự sống đời đời.

Từ thiện được xây dựng từ lòng thương yêu bất vụ lợi không màng đến sự báo đáp hay nhận lại bất cứ điều gì cả. Cho xuất phát từ lòng thương yêu không giới hạn.

Kinh thánh có nói “Cho sẽ mang đến cho ta nhiều hạnh phúc hơn nhận”

Act.20.35 Luc 14.12-14. « Il y a plus de bonheur à donner qu'à recevoir »

Thiên Chúa Giáo khuyên bảo tín đồ phải có trách nhiệm giúp đỡ người khốn khổ, kém may mắn.

Kết luận

Xét về mối tương quan giữa con người với nhau, hành động ăn xin đã tạo nên một tương quan bất bình đẳng.

Kẻ ăn xin là người đứng ở vị trí có chủ đích rõ ràng...

Một số kẽ ăn xin , bằng mọi cách cố tình phải phơi bày ra tất cả những gì ghê tỡm nhất trên thân thể họ, kể lể nỗi bất hạnh của đời họ với thâm ý gợi lòng thương cảm nơi chúng ta, và nhất là phải gây cho chúng ta một mặc cảm tội lỗi nặng nề nếu chúng ta không chịu giúp họ.

Ôi ! Ngày nay ăn xin đã trở thành một nghề, một “kỷ nghệ” hái ra tiền khoẻ ru bà rù.

Nghèo mới ăn xin,nhưng có kẻ giàu cũng ăn xin nữa.

Còn cho hay không, đó là quyền, là cách suy nghĩ riêng và cũng như tùy vào cái tâm của mỗi người./.

In this world there are three things (of value)for one who gives… Before giving, the mind of thegiver is happy. While giving, the mind of the giver is peaceful. After giving, the mind of the giver is uplifted. (The Buddha, AN 6.37)

Tham khảo:

- Nghề ăn mày

http://www.phannan.net/2008/12/09/ngh%e1%bb%81-an-may/

- Dân Trí. Ăn xin - Nhìn từ nhiều giác độ

http://dantri.com.vn/c202/s202-303250/an-xin-nhin-tu-nhieu-giac-do.htm

- Louise Leduc. La charité coute cher. Cyberpress

http://www.cyberpresse.ca/actualites/quebec-canada/national/201012/02/01-4348720-la- charite-coute-cher.php

-C Goldberg. Boston Globe. For good health, it is better to give, science suggests

http://www.highbeam.com/doc/1P2-7819658.html

Montreal, May 9, 2011