Ngày Xuân thăm chùa cổ: Chùa Hải Tạng

Ngày Xuân thăm chùa cổ:
CHÙA HẢI TẠNG,
Cù Lao Chàm, Hội An - Quảng Nam
(Ký sự đường xa của Bích Phụng)

Chúng tôi đến thăm Cù Lao Chàm vào một buổi sáng đầu Xuân với khí trời se lạnh và gió nhẹ, nghĩ rằng thời tiết như thế sẽ không đi được nhưng rồi mọi việc vẫn diễn ra như dự định.

Từ bến đò Cửa Đại - Hội An chiếc tầu cao tốc 40 chỗ ngồi của công ty du lịch đã đưa chúng tôi đến đảo an lành. Khoảng cách từ đất liền ra đảo khoảng 15 cây số, tầu chạy mất 17 phút. Vì tốc độ cao lại ngược chiều gió, sóng rất mạnh đưa con tàu lên lại xuống, nước văng mịt mùng nên chúng tôi không thể ngắm nhìn được rõ những hải đảo ẩn hiện trên nền đại dương mênh mông trước mặt, tuy thế khi đến gần tôi cũng đã thấy cù lao chàm xuất hiện xa xa trên nền xanh của nước biển.

Cù Lao Chàm là một cụm đảo xã đảo Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, từng là cảng rất cổ xưa của Việt Nam để tàu thuyền nước ngoài của các nước như Bồ Đào Nha, Trung Hoa, và Nhật Bản mang hàng hóa đến Hội An. Trên đảo Hòn Lao có một ngôi chùa rất cổ tồn tại gần 3 thế kỷ - điểm tựa tâm linh cho người dân trên đảo và đoàn thương thuyền các nước ghé vào tạm trú tránh bão, hành lễ, và cầu nguyện cho chuyến đi biển được mưa thuận gió hòa. Cũng vì có các thương thuyền nước ngoài lui tới đặc biệt là Trung Hoa nên Chùa Hải Tạng mang nét đặc thù là thờ cả Phật lẫn Thánh và Thần.

Trong ba điểm tham quan trên đảo là nhà bảo tàng, giếng cổ cung cấp nước ngọt cho cả đảo và ngôi chùa cổ, chúng tôi đặc biệt lưu tâm và dành nhiều thời gian thăm ngôi chùa.

Thay vì phải đi men theo những con đường nhỏ ngoằn ngoèo chừng nửa cây số mới đến chùa, chúng tôi băng ngang ruộng lúa, tuy khó đi vì trơn trượt nhưng được gần hơn.

Ấn tượng đầu tiên khi bước chân đến khu vực nhà chùa là ngôi tôn tượng Bồ-tát Quan Thế Âm mầu trắng đứng sừng sững trên đài sen giữa lòng hồ sen nhỏ, tọa lạc ngay trước cổng tam quan chùa, mặt Ngài nhìn về hướng biển Đông như ngầm che chở cho những ngư dân có một cuộc sống an lành và thương thuyền ghé bến nơi đây trú bão bình an.

Được biết, ngôi chùa có tên là Hải Tạng, Hải là biển, Tạng là Tam tạng kinh điển, với hàm nghĩa chùa là nơi hội tụ ba tạng kinh điển Phật Giáo rộng lớn mênh mông như biển cả. Chùa tọa lạc dưới chân núi bờ Tây của đảo Hòn Lao, phía sau tựa vào núi, mặt nhìn ra một thung lũng nhỏ là cánh đồng lúa duy nhất của đảo mà chúng tôi vừa băng qua.

Theo bia khắc lưu tại chùa, Chùa Hải Tạng được xây dựng vào năm 1758 (năm Cảnh Hưng thứ 19). Sau đó, do có bão lớn làm hư hại nặng, chùa được dời về vị trí như hiện nay vào năm Tự Đức (1848). Chùa Hải Tạng thuộc hệ phái Phật giáo Đại thừa, có kiến trúc cổ với các rường cột chồng lên nhau tựa như bàn tay 5 ngón, chia 3 gian 2 lòng, kết cấu bằng kèo gỗ và các chi tiết kiến trúc được chạm trổ công phu. Chùa được bao bọc xung quanh bằng tường thành đá, có lẽ để ngăn ngừa rắn độc xâm nhập.

Bên trong chánh điện ba gian, gian giữa thờ 3 pho tượng Tam thế Phật (Phật quá khứ, Phật hiện tại và Phật vị lai. Gian bên trái thờ Đức Địa Tạng Vương Bồ tát. Gian bên phải thờ Đức Quán Thế Âm Bồ Tát và Tam thánh Quan Công, Quan Bình và Châu Thương. Ngoài ra, hai bên chánh điện thờ Long thần, Hộ pháp và tấm bia đá khắc bằng chữ Hán. Phía sau chánh điện là bàn thờ Tổ sư Đạt Ma, với dáng ngồi bán già, tay cầm cuốn sách. Tất cả các pho tượng đều làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, có thể có niên đại cùng với ngôi chùa. Tuy nhiên, hiện nay có thêm hai ngôi tượng mới, tượng Đức Thích Ca đắp y vàng và tượng Phật đản sinh nên tân cổ không được hài hòa lắm. Ngoài ra, chùa còn lưu giữ một quả đại hồng chung lớn, trên chuông có điêu khắc "Song long triều dương".

Khi chỉ vào các rường cột cấu trúc của ngôi chùa, cậu hướng dẫn viên du lịch cho biết “theo truyền thuyết, các cây cột được vận chuyển từ miền Bắc đem vào làm một chùa nào đó trong miền Nam nhưng khi đi ngang Cù Lao Chàm, trời tối nên phải neo thuyền nghỉ lại. Sáng ra, thuyền tiếp tục lên đường, nhưng thật lạ, biển tự dưng dậy sóng, thuyền cứ xoay tròn, lòng vòng không đi ra khỏi Cù Lao Chàm được. Sau có người trong đoàn khấn nguyện rồi viên thuyền trưởng quyết định dùng số gỗ đó làm chùa nơi cù lao này.”

Không khí ở đây trong lành và yên tĩnh, ngoài một số du khách đến thăm thì chùa rất vắng người qua lại. Nghe nói chùa không có Sư trụ trì, chỉ có hai ông bà cụ sống cạnh chùa để lo hương khói.

Hải tạng tự ngôi chùa xưa 
Đến thăm chỉ thấy lưa thưa bóng người.
Đâu rồi nhộn nhịp một thời.
Bây giờ hoang vắng tiêu điều phong sương.

Bích Phụng
(Đầu Xuân Mậu Tuất 2018)
Chùa Hải Tạng nhìn từ xa

Chùa Hải Tạng Măt tiền chùa
Chánh điện chùa
Du khách đến từ Hoa Kỳ
Chuông chùa cổ
Bàn thờ Tam thánh Quan Công, Quan Bình và Châu Thương