Người Có Tâm

NGƯỜI CÓ TÂM
Tâm Anh  chuyển ngữ

Nếu một người có nghị lực, tâm trí, trong sáng trong suy nghĩ, lời nói và việc làm một cách cẩn trọng và cân nhắc, kiềm chế các giác quan của mình, kiếm sống theo Luật (Dhamma) và không vô tâm, thì danh vọng và tài lộc của người có tâm đó đều đặn tăng lên.

Câu chuyện về Kumbhaghosaka. Chủ ngân hàng

Trong khi cư trú tại tu viện Veluvana, Đức Phật đã thốt ra  bài kệ Pháp Cú (24) trong cuốn sách này có liên quan đến Kumbhaghosaka, chủ ngân hàng.

Có lần, một trận dịch hạch bùng phát ở thành phố Rajagaha. Trong nhà của chủ ngân hàng thành phố, những người hầu hạ đều chết vì bệnh này, vợ chồng nhân viên ngân hàng cũng bị tấn công tương tự. Khi cả hai đều suy sụp vì căn bệnh này, họ đã bảo với cậu con trai rằng: “Con hãy rời bỏ cha mẹ và ra khỏi nhà, sau một thời gian dài khi đại dịch thật lắng xuống, hãy quay lại.”  Và cũng dặn con trai nơi họ đã chôn cất một kho báu trị giá bốn mươi crores (một loại tiền của Ấn Độ)

Vâng lời cha mẹ, người con trai rời thành phố và ở trong một khu rừng suốt hai mươi năm. Sau đó anh ta quay lại thành phố.

Lúc ấy, Kumbhaghosaka là một thanh niên khá trưởng thành và không ai trong thành phố nhận ra anh ta. Anh đến nơi chôn cất kho báu và thấy nó khá nguyên vẹn. Nhưng anh ta lý luận và nhận ra rằng không ai có thể xác định được anh ta. Nếu anh ta khai quật kho báu bị chôn giấu và sử dụng kho báu đó, người ta sẽ sanh tâm nghi ngờ và báo cáo lên vua. Nếu vậy, tài sản cha mẹ anh để lại sẽ bị tịch thu và bản thân anh ta có thể bị truy cứu và bị giam cầm. Anh nghĩ, vẫn chưa đến lúc khai quật kho báu và ngày ngày anh vẫn tìm công việc mưu sinh.

Mặc trên người bộ quần áo cũ, Kumbhaghosaka đi tìm việc làm. Anh được giao công việc đánh thức mọi người thức dậy mỗi sáng sớm để đi làm. Thêm nữa, anh sẽ đi quanh để thông báo cho mọi người biết giờ chuẩn bị thức ăn.

Một buổi sáng, nhà vua - một vị tinh tường về giọng nói - nghe tiếng anh ta đi quanh thông báo cho mọi người biết giờ giấc, đã nhận xét: “Đây là giọng nói của một người giàu có”. Một cô hầu gái nghe nhận xét của vua, đã cử người đi điều tra, dò hỏi. Người đi điều tra về thuật lại rằng, thanh niên kia chỉ là người làm thuê cho những người lao động.

Bất chấp lời báo cáo này, nhà vua vẫn lập lại nhận xét tương tự hai ngày sau đó. Một lần nữa, các yêu cầu đã được thực hiện nhưng vẫn có kết quả như cũ. Cô hầu gái nghĩ rằng điều này rất kỳ lạ nên đã xin nhà vua cho phép cô tự đi điều tra danh tính chàng thanh niên kia.

Mẹ con cô hầu gái đã cải trang, hối hả lên đường đến nơi ở của xóm lao động nghèo. Nói rằng họ là khách du lịch, họ yêu cầu được ở lại chỉ một đêm trong ngôi nhà của Kumbhaghosaka. Tuy nhiên, họ đã tìm cách kéo dài thời gian ở lại đó.

Trong thời kỳ đó, nhà vua đã hai lần tuyên bố rằng phải thực hiện một nghi lễ nhất định tại địa phương của người lao động và mỗi gia đình phải đóng góp. Kumbhaghosaka không có tiền mặt sẳn sàng cho dịp này. Vì vậy, anh ta buộc phải lấy một số đồng xu từ kho báu của mình. Khi những đồng tiền này được giao cho người hầu gái, cô ấy thay thế chúng bằng tiền của mình và gửi những đồng xu này cho nhà vua. Sau một thời gian, nhà vua cử một số người đàn ông và triệu tập anh ta đến triều đình. Kumbhaghosaka rất miễn cưỡng đi cùng những người đàn ông.

Tại cung điện, nhà vua yêu cầu anh ta nói ra sự thật và bảo đảm rằng số tài sản của anh sẽ không bị tổn hại. Kumbhaghosaka sau đó thừa nhận rằng những đồng xu Kahapana (một loại tiền cổ Ấn Độ) đó là của anh và thừa nhận mình là con trai của chủ ngân hàng thành phố.Rajagaha, người đã chết trong trận dịch hạch hai mươi năm trước. Anh tiết lộ thêm về nơi chôn cất kho báu.

Sau đó, tất cả kho báu chôn giấu được đưa về cung điện. Nhà vua phong cho anh ta làm chủ ngân hàng và gả con gái cho.

Rồi một lần nhà vua dẫn Kumbhaghosaka đến yết kiến Đức Phật tại tu viện Vetuvana và thưa với Đức Phật rằng người thanh niên dù giàu có, đã kiếm sống như thế nào bằng nghề làm thuê, và cách vua bổ nhiệm người thanh niên này làm chủ ngân hàng ra làm sao...

Sau đó Đức Phật thốt ra bài kệ như sau:

Nếu một người có nghị lực, tâm trí, trong sáng trong suy nghĩ, lời nói, việc làm và nếu anh ta làm mọi việc một cách cẩn trọng, cân nhắc, kiềm chế các giác quan của mình, kiếm sống theo Luât (Dhamma) và không vô tâm, sau đó danh tiếng và tài sản của người có tâm đó tăng dần lên.

Cuối bài giảng, Kumbhaghosaka đã đạt được quả vị Dự Lưu (Sotapatti).