PHÁP KHÔNG THUỘC VỀ AI
Một tấu khúc về tính sống động của Pháp
(Tuệ Huy Tô Đăng Khoa)
Mở đầu – Giữa Lịch Sử Pháp và Thời Đại Vàng Thau
Đã hơn hai ngàn năm trăm năm kể từ khi một con người tỉnh thức
đã bước ra khỏi mọi lối mòn của tư tưởng, tôn giáo và khát vọng
để chỉ thẳng vào một điều rất giản dị:
Có khổ. Có con đường thoát khổ.
Và con đường đó có thể được thấy – ngay tại đây.
Từ rừng già Ấn Độ đến các tu viện đại thừa,
từ hang động thiền định đến thư viện phương Tây,
Pháp đã đi qua nhiều hình thái:
sống – chết – tái sinh – được hiểu – bị hiểu sai – được giữ gìn – và bị hệ thống hóa.
Ngày nay, nhân loại bước vào một kỷ nguyên chưa từng có:
Thời đại của internet, dữ liệu vô hạn, trí tuệ nhân tạo, mạng xã hội toàn cầu.
Thông tin có mặt khắp nơi –
nhưng trí tuệ tỉnh thức thì dường như bị vùi sâu.
Giữa hàng triệu giờ giảng pháp trực tuyến,
có bao nhiêu lần Pháp thật sự sống qua một hơi thở?
Giữa kho lưu trữ kinh điển,
có bao nhiêu người dừng lại, lặng yên, và thấy?
Pháp không thể là thêm một dòng lý thuyết.
Không thể là một hệ thống nữa.
Không thể là một bản đồ nữa.
Pháp phải sống lại – như ngọn hải đăng,
giữa thời đại mà vàng thau lẫn lộn,
giữa một thế giới mà người biết thì ít – người nói thì nhiều.
I. Khổ không đến từ những gì xảy ra, mà từ cách thế giới được dựng lên
Không ai làm bạn khổ.
Không có ngoại cảnh nào cố tình tổn thương bạn.
Khổ đến từ một tiến trình rất tinh vi – mà đa phần không ai để ý.
Từ một cảm thọ đơn sơ,
tâm bạn bắt đầu phản ứng, gán nghĩa, lưu trữ, tạo hình, cấu trúc.
Dần dần, những cấu trúc đó trở thành một thế giới cá nhân hóa,
trong đó bạn sống – như thể nó là thực.
Nhưng thật ra, nó chỉ là một giấc mộng đang vận hành theo quán tính.
II. Không có trung tâm điều phối – chỉ có tiến trình
Bạn tưởng mình đang sống.
Thật ra, một tiến trình đang xảy ra.
Không có ai ở bên trong quyết định.
Không có bản ngã nào nắm quyền làm chủ.
Chỉ là tương duyên, điều kiện hóa, lặp lại.
Một chuỗi.
Và cái bạn gọi là “tôi” –
chỉ là hiệu ứng phụ của sự cố gắng tạo nghĩa cho chuỗi ấy.
III. Giải thoát không đến từ thêm – mà đến từ bớt
Không cần thêm pháp.
Không cần thêm hệ thống.
Không cần thêm hành trì.
Chỉ cần bớt đi điều đang che khuất.
Bớt suy nghĩ.
Bớt gán nghĩa.
Bớt cưỡng ép.
Bớt trở thành.
Và rồi –
một tĩnh lặng rất không chủ ý bắt đầu hiện lộ.
Không do bạn đạt.
Không do bạn giữ.
Chỉ là pháp – đang tự có mặt.
IV. Cái không được tạo – mới thật là tự do
Niết bàn không phải là phần thưởng.
Không là điểm đến.
Không là một trạng thái sâu.
Nó là cái chưa từng sinh,
và vì thế chưa từng bị đánh mất.
Bạn không đạt tới Niết bàn.
Bạn ngừng làm mọi thứ để tránh nó.
V. Hơi thở vẫn thở – dù không còn ai hành thiền
Có một sự thật nhẹ như gió:
Hơi thở không cần người giữ.
Bạn không cần “tỉnh thức” để hơi thở xảy ra.
Bạn không cần “người biết” để sự sống tiếp tục.
Hơi thở vẫn tiếp tục –
thân vẫn đang sống –
pháp vẫn đang vận hành –
ngay cả khi “tôi đang hành thiền” đã biến mất.
Không có người thở – nhưng hơi thở vẫn xảy ra.
Không có người thấy – nhưng cái thấy vẫn mở.
Không có người tu – nhưng pháp vẫn tròn đủ.
VI. Pháp không thuộc về ai – và đó là điều làm nó vĩnh cửu
Không có ai là chủ của pháp.
Không có ai có thể dạy pháp hoàn toàn.
Không có ai có thể sở hữu giác ngộ.
Pháp không nằm trong sự nắm giữ,
mà nằm trong sự rơi rụng hoàn toàn.
Kết
Giữa một thế giới đang tăng tốc,
giữa một thời đại mà cái biết bị đồng hóa với dữ liệu,
pháp cần trở lại – không phải như lời giảng – mà như sự sống.
Không phải để học.
Không phải để đạt.
Chỉ để thấy.
Và khi thấy –
không còn ai đang thấy nữa.
Chỉ còn pháp – đang thở.
