Giáo Dục Và Thông Tin Nguyên Tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma - Chuyển Ngữ: Ht Thích Trí Chơn

20/09/201012:00 SA(Xem: 21845)
Giáo Dục Và Thông Tin Nguyên Tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma - Chuyển Ngữ: Ht Thích Trí Chơn

GIÁO DỤC VÀ THÔNG TIN
Nguyên tác: Đức Đạt Lai Lạt Ma - Chuyển ngữ: HT Thích Trí Chơn
Trích từ cuốn sách: Ethics for the New Millennium

Muốn sống một cuộc sống đạo đức, trước tiên chúng ta nên nghĩ đến nhu cầu của người khác nhằm đáp ứng hạnh phúc của họ, có nhiều liên quan đến xã hội ngày nay. Nếu chúng ta tu sửa nội tâm, tự loại bỏ các ý nghĩ và tình cảm tiêu cực để xây dựng, chúng ta có thể thay đổi toàn thế giới. Chúng ta có nhiều công cụ mạnh mẽ để xây dựng một xã hội đạo đức và hoà bình. Tuy nhiên, một vài khí cụ đó chưa được sử dụng đúng mức. Về điểm này, tôi muốn chia xẻ vài ý kiến về các lãnh vực nào chúng ta có thể bắt đầu một cuộc cách mạng tinh thần của lòng nhân đạo, tâm từ bi, sự nhẫn nhục, bao dung, tha thứ và khiêm tốn. 

Khi chúng ta dấn thân vì lý tưởng giúp cho tất cả mọi người, tiếp theo đó cần thông báo các chính sách về xã hội và chính trị của chúng ta. Tôi nói vậy không phải giả định rằng chúng ta có thể giải quyết mọi vấn đề xã hội trong một đêm. Đúng hơn, tôi tin rằng trừ phi một ý thức rộng rãi về tâm từ bi mà tôi đã kêu gọi nơi các độc giả sẽ gây nguồn cảm hứng cho đường hướng chính trị và chủ trương của chúng ta thì các chính sách chỉ gây tai hại thay vì phục vụ cho toàn thể nhân loại.

Tôi tin rằng chúng ta cần phải có những bước tiến thực tiễn hầu nhận thức trách nhiệm của mình đối với mọi người khác trong hiện tại cũng như tương lai. Điều này là đúng thực cho dù có những sai biệt nhỏ giữa các chính sách với động cơ là tâm từ bi và đường lối khác, chủ yếu vì quyền lợi quốc gia.

Giờ đây, cho dù trong trường hợp chắc chắn là các lời đề nghị của tôi liên hệ đến từ bi, giới luật nội tâm, nhận thức trí tuệtu tập đạo đức được thực hành rộng rãi, thì thế giới tự động sẽ trở thành nơi chốn an lạc và hoà bình hơn. Tôi tin rằng thực tại bắt buộc chúng ta phải giải quyết các vấn đề trên bình diện xã hội cũng như cá nhân. Thế giới sẽ được chuyển hoá khi mỗi cá nhân đều cố gắng chống lại các ý tưởngcảm xúc tiêu cực và khi chúng ta thực hành tâm từ bi đối với những người dù có hay không liên hệ trực tiếp với mình. 

Với quan điểm đó, tôi tin có một số vấn đề trên thế giớichúng ta cần đặc biệt quan tâm và nêu lên trước ánh sáng của trách nhiệm toàn cầu. Chúng bao gồm các vấn đề giáo dục, thông tin, môi sinh, chính trị, kinh tế, hoà bình, giải giới và đoàn kết tôn giáo. Mỗi lãnh vực đều giữ một vai trò cốt yếu trong việc tạo thành thế giới chúng ta đang sống, và tôi đề nghị nên lần lượt phân tích ngắn gọn từng vấn đề.

Trước khi làm việc này, tôi cần nhấn mạnh rằng các ý kiến tôi trình bày hoàn toàn với tư cách cá nhân. Đó cũng là quan điểm của một người không hề tự xưng là thành thạo với sự tôn trọng các kỹ thuật chuyên môn về các vấn đề này. Nhưng nếu điều tôi nói có thể bị phản đối, tôi hy vọng là ít ra nó sẽ khiến độc giả ngừng lại giây lát để suy nghĩ. Vì dù không có gì đáng ngạc nhiên khi thấy một sự sai khác trong ý kiến liên hệ đến các điều đang được trình bày trong các chính sách hiện nay, nhu cầu của tâm từ bi, như là nền tảng căn bản cho các giá trị tâm linh, giới luật nội tâm và sự quan trọng của hành vi đạo đức, nói chung là quan điểm hiển nhiên của tôi.

Tâm con người là nguồn gốc và nếu được hướng dẫn đúng đắn, sẽ là giải pháp cho tất cả mọi vấn đề của chúng ta. Những người có trình độ kiến thức cao nhưng thiếu tâm từ bi sẽ làm mồi nguy hiểm cho các sự lo lắngbất an như là kết quả của lòng ham muốn không bao giờ biết đủ và mãn nguyện. Trái lại, một sự hiểu biết chân thực các giá trị tâm linh sẽ có ảnh hưởng đối nghịch.

Khi chúng ta nuôi dạy con trẻ mình cho có kiến thứcthiếu từ bi, thái độ của chúng đối với người khác sẽ giống như một hỗn hợp của các tính xấu đố kỵ với kẻ hơn mình, tranh chấp với người ngang hàng và khinh miệt kẻ thua kém. Điều này dẫn đến một khuynh hướng về lòng tham, tánh tự cao, sự thái quá và nhanh chóng đánh mất hạnh phúc. Kiến thức rất quan trọng. Nhưng việc cần thiết hơn là biết cách sử dụng nó cho có lợi ích. Điều đó tuỳ thuộc vào tâm và trí của người sử dụng.

Giáo dục là một công tác lớn hơn là chỉ nhằm mang lại kiến thức và sự tinh xảo hầu thành đạt các mục tiêu giới hạn. Nó còn giúp làm mở mắt cho con trẻ thấy được nhu cầu và quyền lợi của người khác. Chúng ta phải dạy dỗ cho các trẻ em hiểu rằng hành động của chúng có ảnh hưởng đến toàn cầu. Và chúng ta phải tìm cách xây dựng một tình cảm tự nhiên hướng thiện hầu giúp chúng có được ý thức trách nhiệm đối với tha nhân. Vì đây chính là điều thúc đẩy chúng ta hành động. 

Thực vậy, nếu chúng ta phải chọn lựa giữa học vấn và đạo đức thì thứ sau hẳn nhiên có giá trị nhiều hơn. Một trái tim biết thương yêu như là kết quả của đức hạnh, tự nó sẽ mang lợi lạc to lớn đến cho nhân loại. Chỉ riêng kiến thức, không làm được vậy. Tuy nhiên, làm sao chúng ta dạy luân lý cho các trẻ em? Tôi nhận thấy rằng nói chung hệ thống giáo dục hiện nay không quan tâm đến vấn đề đạo đức. Đây có thể không phải là cố ý mà gần như là một thứ sản phẩm phụ của thực tại lịch sử. Hệ thống giáo dục thế tục được phát triển vào thời kỳ các cơ sở tôn giáo đang còn có ảnh hưởng lớn lao trong xã hội

Vì các giá trị đạo đứcnhân bản vẫn còn đặt trong phạm vi của tôn giáo cho nên vấn đề giáo dục trẻ em hầu như được chăm sóc, đảm trách bởi tôn giáo. Công việc này đã hoạt động khá tốt cho đến lúc ảnh hưởng của tôn giáo bắt đầu sút giảm mặc dù nhu cầu vẫn còn đó nhưng lại không được đáp ứng. Do đó, chúng ta phải tìm một phương pháp khác nhằm hướng dẫn cho trẻ em hiểu rõ sự quan trọng về những giá trị căn bản của con người. Và chúng ta cần giúp chúng phát huy được các giá trị đó.

Sau cùng, dĩ nhiên việc quan trọng giúp đỡ tha nhân được học hỏi không chỉ bằng lời nói mà còn qua hành động. Ví dụ như từ chính chúng ta. Đó là lý do tại sao môi trường gia đìnhthành phần chủ yếu trong việc dạy dỗ một đứa trẻ. Khi một không khí chăm sóc và tình thương thiếu vắng trong nhà, khi trẻ em bị cha mẹ hất hủi, kết quả tai hại rất có thể xảy ra. Trẻ em có khuynh hướng cảm thấy mình không được giúp đỡ và thiếu an toàntâm trí chúng thường bị rối loạn.

Trái lại, khi trẻ em nhận được sự trìu mến và bảo bọc thường xuyên chúng cảm thấy hạnh phúc và tự tin vào khả năng của mình hơn, sức khoẻ thể xác của chúng cũng tốt hơn. Và ta thấy chúng không phải quan tâm nghĩ tưởng riêng chúng mà cả đến người khác nữa. Môi trường gia đình cũng rất quan trọng vì trẻ em học hỏi thái độ tiêu cực từ cha mẹ chúng. Thí dụ, nếu người cha thườnng hay tranh chấp với bạn bè, hoặc có người cha hay mẹ luôn luôn gây gỗ cải cọ nhau, mặc dù lúc đầu đứa trẻ cảm thấy điều ấy đáng chê trách nhưng lâu ngày chúng xem như việc bình thường. Rồi chúng mang sự học hỏi ấy ra khỏi nhà và áp dụng vào trong thế giới

Khỏi cần nói, các trẻ em sẽ đem ra thực hành trước tiên những điều mà chúng học biết những hành vi đạo đức ở nhà trường. Về điểm này, các thầy giáo phải đặc biệt chịu trách nhiệm. Bằng chính thái độ của họ khiến các em sẽ nhớ đến họ suốt đời. Nếu hành vi này là nguyên tắc kỷ luật và tình thương thì những giá trị đó sẽ gây ấn tượng tốt đẹp trong tâm trí các em. Bởi vì những bài học do các thầy dạy dỗ với sự tích cực xây dựng sẽ thấm sâu vào tâm trí những học sinh của họ. Nhờ chính kinh nghiệm bản thân mà tôi biết rõ điều này. Lúc đó còn nhỏ tôi rất lười biếng, nhưng khi tôi nhận thức được tình thương và sự chăm sóc của các thầy giáo, những bài giảng của họ sẽ được khắc ghi vào tâm não sâu đậm hơn là nếu vào thời ấy có một vị trong nhóm lại quá khắt khe hoặc thiếu tình thương.

Cho đến bây giờ các giáo chức phục vụ trong ngành giáo dục đều do các chuyên gia đảm trách. Vì thế tôi chỉ xin lược tóm vài đề nghị. Trước hết để thức tĩnh lớp người trẻ hiểu biết được tầm quan trọng của những giá trị nhân bản, tốt hơn không nên trình bày các vấn đề xã hội thuần tuý như là chủ đề đạo đức hay tôn giáo. Điều quan trọng cần nhấn mạnh rằng đó là trụ cột cho sự tiếp tục sinh tồn của chúng ta

Bằng cách ấy, giới trẻ sẽ nhận thấy rằng tương lai nằm trong tay của chúng. Kế đến, tôi tin rằng cuộc đối thoại đó nên được dạy trong lớp học. Trình bày với các học sinh một đề tài có tính cách tranh luận và để các em bàn cãi thảo luận với nhau, đó là phương pháp rất hiệu quả nhằm giới thiệu cho lớp trẻ khái niệm giải quyết cuộc tranh chấp một cách bất bạo động. Thực vậy, hy vọng rằng khi học đường ưu tiên quan tâm đến việc này sẽ mang lại kết quả lợi lạc cho chính đời sống của gia dình. Khi thấy cha mẹ gây gỗ cãi cọ với nhau, một đứa trẻ hiểu được giá trị của đối thoại sẽ tự nhiên nói: “Ồ, không nên. Cách đó không phải rồi. Cha mẹ cần nói chuyện, thảo luận với nhau một cách nhã nhặn ôn hoà hơn”.

Sau cùng, điều cốt yếu là phải loại khỏi chương trình giảng dạy bất cứ khuynh hướng nào mang màu sắc tiêu cực. Ví dụ, tại vài nơi trên thế giới, người ta giảng dạy lịch sử với lý thuyết cuồng tín hoặc kỳ thị chủng tộc đối với các cộng đồng khác. Dĩ nhiên đó là điều sai lầm. Nó chẳng đóng góp được gì cho hạnh phúc nhân loại. Bây giờ hơn lúc nào hết, chúng ta cần chỉ dẫn cho các em hiểu rằng sự phân biệt giữa “nước ta” và “nước người”, “tôn giáo ta” và “tôn giáo người” là không quan trọng. Đúng hơn, ta phải nhấn mạnh trên sự nhận thức rằng quyền hưởng hạnh phúc của tôi không cân nặng hơn quyền của người khác. Nói vậy không phải bảo rằng chúng ta nên dạy con em từ bỏ và không biết đến truyền thống văn hoá và lịch sử của nơi chúng sinh ra. Trái lại, điều quan trọng là phải đặt nền tảng trên đó. 

Rất tốt cho trẻ em được học biết yêu quê hương, tôn giáo và văn hoá của chúng. Nhưng nguy hiểm sẽ đến khi điều đó phát triển thành một thứ chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa vị chủng và cuồng tín tôn giáo. Thí dụ của thánh Gandhi rất thích hợp nhắc tới ở đây. Mặc dù chịu ảnh hưởng sâu đậm phương pháp giáo dục của Tây Phương, nhưng ngài không bao giờ lảng quên hay trở thành xa lạ với di sản phong phú từ nền văn hoá Ấn Độ của ông.

Nếu giáo dục thành lập được một trong các loại vủ khí mạnh mẽ nhất với sự tìm cầu mang lại một thế giới an lạc và hoà bình hơn thì truyền thông là một thứ khác. Mọi chính trị gia đều biết họ không còn duy nhất là những người có quyền lực trong xã hội. Thêm vào đó còn có sách báo, truyền thanh, điện ảnh và truyền hình đã cùng chung tạo ảnh hưởng lớn lao trên những cá nhân không thể tưởng tượng nổi vào khoảng một trăm năm trước. Sức mạnh này đã ban cho những người hoạt động trong lãnh vực thông tin cũng như mỗi chúng ta, các cá nhân được nghe, đọc và xem một trách nhiệm lớn lao. Chúng ta cũng có dự phần vào. Trong truyền thông chúng ta không phải vô quyền lực. Một cái bấm nút để kiểm soát đài nằm trong tay chúng ta.

Điều này không có nghĩa là tôi biện hộ cho các báo cáo khô khan hay giải trí thiếu hấp dẫn. Trái lại, cho đến nay trong lãnh vực báo chí điều tra, tôi kính trọngđánh giá cao sự can thiệp của giới thông tin. Không phải mọi người phục vụ công cộng đều thành thực trong khi thi hành bổn phận của họ. Cho nên, rất thích hợp cần có các ký giả với mũi dài như vòi của voi đánh hơi rình mò xung quanh để phơi bày các điều sai quấy mà họ khám phá ra. Chúng ta cần biết đến những cá nhân rất nổi tiếng đã che giấu một khía cạnh đặc biệt nào đó bên dưới vẻ mặt dễ mến của họ. Có thể có sự khác biệt giữa bề ngoàiđời sống nội tâm của một cá nhân. Rốt cuộc cũng chỉ là cùng một người. Sự khác nhau đó đã khiến họ trở nên khó tin cậy. Cùng lúc, việc quan trọng là nhân viên điều tra không thể hành động vì những lý do không chính đáng. Không công bằng và không kính trọng lẽ phải của người khác thì cuộc điều tra tự nó đã bị ung thối.

Trong vấn đề thông tin, người ta thường nhấn mạnh về dục tínhbạo động có nhiều yếu tố cần cứu xét. Trước hết rõ ràngđa số quần chúng và khán giả đều ham muốn các cảm giác được kích thích bởi loại chất liệu đó. Thứ đến, tôi nghĩ rằng các sản phẩm chứa đựng nhiều hình ảnh khêu gợi dục tìnhbạo động ấy có ý định gây tai hại. Mục đích của họ chắc chắn chỉ nhằm vào thương mại. Dù cho tự nó là tích cực hay tiêu cực, theo tôi điều đó không quan trọng bằng vấn đề nó có mang lại ảnh hưởng đạo đức lành mạnh gì không? Nếu kết quả sau khi xem một phim với nhiều bạo động giúp khơi dậy được lòng từ bi nơi khán giả thì việc diễn tả hành vi bạo động đã được chứng minh. Nhưng nếu sự tích luỹ nhiều hình ảnh bạo động dẫn đến sự thờ ơ không để ý thì kết quả ngược lại. Thực vậy làm chai đá con tim là một điều rất tai hại. Nó dễ dàng đưa đến khiến lòng người không còn tình thương.

Khi giới truyền thông chú trọng quá nhiều vào các khía cạnh tiêu cực của bản tính con người, điều nguy hiểm là chúng ta sẽ được thuyết phục để tin rằng bạo lực và sự gây hấn là các đặc điểm chính yếu. Tôi tin đó là một điều sai lầm. Sự kiện bảo rằng chỉ có tin tức bạo hành mới đáng xem là ý kiến hoàn toàn trái ngược. Những tin tức hấp dẫn ít khi được chú ý bởi vì có quá nhiều. Hảy xem vào bất cứ thời điểm nào cũng có hàng trăm triệu hành động tốt đang xảy ra khắp nơi trên thế giới. Mặc dù cùng lúc cũng có nhiều việc làm bạo động đang diễn tiến, nhưng chắc chắn con số sẽ ít hơn. Do đó, nếu thông tin có trách nhiệm đạo đức cần nên phản ảnh sự thực đơn giản đó.

Việc đưa ra các luật lệ truyền thông rõ ràngcần thiết. Sự kiện ngăn cấm con em chúng ta không nên xem một số tin tức nào đó, chứng tỏ chúng ta đã phân biệt những điều gì có lợi và bất lợi tuỳ theo các hoàn cảnh khác nhau. Nhưng pháp luật có phải là phương cách đúng để giải quyết công việc ấy chăng là một việc khó xét đoán. Trong tất cả những vấn đề đạo đức, giới luật chỉ thực sự có kết quả khi phát xuất từ nội tâm. Cách tốt nhất để bảo đảm sự lành mạnh của sản phẩm đa dạng xuyên qua truyền thôngchúng ta cần giáo dục cho các trẻ em. Nếu ta hướng dẫn các em biêt ý thức trách nhiệm của mình, chúng sẽ trở nên có kỷ luật hơn khi tham dự vào truyền thông.

Mặc dù không mấy hy vọng giới thông tin sẽ truyền bá các lý tưởng và nguyên tắc của tâm từ bi, ít ra chúng ta mong chờ những người liên hệ sẽ quan tâm khi có tiềm ẩn ảnh hưởng tiêu cực. Ít ra không nên dành chỗ cho sự khuyến khích các hành động tiêu cực như bạo hành và kỳ thị chủng tộc. Nhưng vượt lên trên điều đó, tôi chưa biết thế nào.Chúng ta có thể tìm phương cách gì hầu liên kết trực tiếp hơn những người viết ra các câu chuyện cho nguồn tin tứcgiải trí cùng với các khán giả, độc giảthính giả chăng?

Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Tạo bài viết
Bài viết này chỉ là những suy nghĩ rời. Nói theo ngôn ngữ thường dùng là viết theo thể văn tản mạn. Nghĩa là, không phải sắp xếp, lý luận theo một hệ thống. Bài viết khởi lên từ cuộc nói chuyện rời trong khi ngồi trên xe của nhạc sĩ Tâm Nhuận Phúc Doãn Quốc Hưng từ Quận Cam tới tham dự một Phật sự tại Riverside, California.
Có rất nhiều thông tin trái ngược nhau về đậu nành: Nó có tốt cho sức khỏe không? Nó có nguy hiểm không? Và nếu ăn được thì tại sao một số người lại nói là không?
Là Phật tử, ai cũng muốn tìm hiểu Đạo Phật để thực hành cho đúng đắn ; nhưng Phật Giáo thật mênh mông, như lá cây trong rừng : học cái chi đây ? bắt đầu từ đâu ? Cả đời người chắc cũng không học hết được. Mỗi người tùy theo phương tiện, chí hướng, ý thích, điều kiện, mà đặt trọng tâm trên một hay vài địa hạt nghiên cứu.