Thiền định về cái chết và vô thường

18/02/20173:14 SA(Xem: 14066)
Thiền định về cái chết và vô thường
THIỀN ĐỊNH VỀ CÁI CHẾT VÀ VÔ THƯỜNG
 

la vang roi"Ba cõi phù du mây thu bay.
Sinh tử khác nào vũ điệu say.
Chúng sinh mạng mỏng như chớp lóe,
Trôi nhanh như thác đổ non ghềnh". 

Bài kệ trên trích từ kinh Phổ Diệu có nghĩa là Tam giới vô thường và không bền vững. Cuộc sống trôi nhanh về phía cái chết, như điệu nhảy của vũ công, tia chớp trên bầu trời, hay dòng thác đổ - chúng liên tục chuyển động và biến đổi không ngừng dù chỉ trong giây lát.
Hơn nữa, cảnh giới và giây phút cái chết đến chúng ta không thể biết trước được. Kinh Suhllekha viết:
“Đời người với bao khổ não vô thường hơn cả bong bóng nước trước gió. Vì vậy, phi thường thay nếu được thở ra, hít vào và được thức tỉnh sau cơn mê dài.
Vì thế, hãy suy ngẫm về cơ may hành giả đang có để thực hành giáo pháp. Hãy nhiệt tâm tinh tiến tu hành không sao nhãng. 

Bản chất của cuộc sống, của cõi luân hồivô thường. Chúng ta thường không ý thức được về điều này bởi luôn mải mê với vô số ham muốn, tham vọng, hạnh phúc và khổ đau... để chúng cuốn trôi chúng ta qua hết tháng ngày như những dòng thác lũ. Hãy tạm dừng một chút trên hành trình vội vã của mình để lắng tâm tư duyquán niệm rằng trên đời này, chẳng có gì không thay đổi, chẳng có gì vĩnh viễn thường hằng, và hãy ý thức được kiếp người mong manh ngắn ngủi, để chúng ta biết trân trọng hơn và sử dụng cuộc đời mình có ý nghĩa hơn.

Để khởi đầu, bạn hãy xin nguyện giờ thiền này tạo ra sự an lạc lớn hơn cho khắp thảy chúng sinh, hãy cầu nguyện giờ thiền này sẽ là nhân cho bản thân đạt được giác ngộ để có thể lợi ích cho hết thảy chúng sinh, để bản thân cùng hết thảy hữu tình thoát khỏi khổ đau và đạt được giác ngộ. Sau đó hãy hướng tâm bạn vào thân thể, hãy nghĩ đến các bộ phận như hai tay, hai chân, đầu, da, máu, xương, dây thần kinh và các cơ. Hãy lần lượt kiểm chứng từng bộ phần cùng cảm giác đi kèm. Hãy thiền định về bản chất của các bộ phận này trên cơ thể, chúng làm bằng chất liệu gì, và hình dáng, kích thước như thế nào. Hãy nhạy cảm nhận rõ nét sự vận hành của thân thể cũng như chuyển động đang xảy ra vào từng thời điểm. Sự thay đổi đều đặn trong hơi thở, nhịp đập trái tim, lưu thông máu trong người và năng lượng của các mạch thần kinh. Hãy hiểu rõ về thân thể bạn thậm chí ở mức độ vi tế hơn là kết cấu của tế bào trong thân thể, thân thể hoàn toàn được tạo thành từ những tế bào sống, xuất hiện, dịch chuyển, tái tạo, chết đi và tan rã. Ở cấp độ vi tế hơn nữa, tất cả bộ phận của bạn được tạo thành từ những phân tử, nguyên tử và phần tử nhỏ bé hơn nguyên tử. Những yếu tố cấu thành này liên tục chuyển động và thay đổi. Hãy cố gắng có được một cảm giác thực sự về sự thay đổi đang diễn ra mọi khoảnh khắc trong thân thể bạn.

Sau khi suy ngẫm về sự vô thường của thế giới bên trong bao gồm thân và tâm bạn, hãy mở rộng sự chú ý ra thế giới bên ngoài. Hãy nghĩ về môi trường những thứ gần với bạn như chiếc đệm, tấm thảm hay chiếc gường bạn đang ngồi, sàn nhà, tường nhà, các cửa sổ và trần của căn phòng nơi bạn đang ngồi thiền, các đồ đạc và những thứ khác ở trong phòng. Hãy xem xét từng thứ trong số đó, trông có vẻ tĩnh tại, rắn chắc nhưng thực tế lại là vật chất được tạo thành từ vô số những phân tử vô cùng nhỏ bé đang dịch chuyển, chuyển động. Hãy an trụ trong trải nghiệm đó một lúc. Sau đó hãy hướng sự chú ý ra xa hơn một chút vượt ra khỏi bức tường trong căn phòng, bạn hãy nghĩ đến những người khác, thân và tâm họ cũng liên tục biến đổi, không tồn tại bất biến trong bất cứ khoảnh khắc nào. Điều này cũng đúng cho khắp thảy chúng sinh khác như các loài động vật, chim chóc và côn trùng. Hãy nghĩ đến tất cả những đối tượng bất động trên thế giới và trong vũ trụ như ngôi nhà, tòa nhà cao tầng, đường xá, xe cộ, núi non đại dương và sông ngòi, trái đất, mặt trời, mặt trăng và các vì sao,… Tất cả đều được tạo nên từ nguyên tử và phần tử nhỏ bé và liên tục thay đổi trong từng khoảnh khắc, không có thứ gì tồn tại vĩnh viễn thường hằng mà không có sự thay đổi. Hãy tập trung vào trải nghiệm này!

Trong quá trình thiền định về vô thường, bạn cần có cảm nhận rõ ràng mạnh mẽ về bản chất luôn thay đổi của vạn vật. Hãy duy trì sự chú ý, tập trung của bạn vào cảm giác đó trong thời gian càng lâu càng tốt mà không để cho tâm trí bạn bị xao động. Nói một cách khác, hãy ổn định việc thiền định. Hãy để tâm trí bạn tràn ngập trải nghiệm đó. Khi cảm giác mạnh mẽ rõ ràng về bản chất luôn thay đổi của vạn vật đã giảm đi hay sự chú ý của bạn bắt đầu trở lên sao nhãng, một lần nữa hãy phân tích về vô thường của thân, tâm và cảnh.

Bạn hãy kết thúc giờ thiền định với suy nghĩ rằng việc bám chấp vào sự thường còn của vạn pháp là một chuyện không thực tế và là sự tự lừa dối bản thân. Bất cứ thứ gì đẹp đẽ, làm chúng ta hài lòng đều sẽ thay đổi và cuối cùng biến mất.

Vì vậy, chúng ta không thể kỳ vọng bất cứ thứ gì hay điều gì sẽ đem lại hạnh phúc vĩnh viễn. Ngoài ra, bất cứ thứ gì không đẹp hay khiến chúng ta không hài lòng đều cũng không tồn tại mãi mãi. Mọi thứ sẽ thay đổi, có thể thay đổi theo chiều hướng tốt hơn, cho nên chúng ta không cần buồn rầu hay chối bỏ điều gì cả.

Nói một cách chung nhất, vô thườngtính chất căn bản của vạn pháp thế gian bao quát toàn bộ thân, tâm, cảnh. Sự thay đổi này luôn tiếp diễn không ngừng và dẫn chúng ta đến cái đích cuối cùng của cuộc sống hiện tại - đó là cái Chết - một hiện tướng rõ rệt nhất, lớn lao nhất và khốc liệt nhất của vô thường. Đây cũng là một đề mục lớn trong đề tài quán niệm về vô thườngchúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong phần thực hành kế tiếp.

Đức Phật có nói rằng trong tất cả các dấu chân thì dấu chân voi là lớn nhất, trong tất cả các phép quán thì quán vô thường là lớn nhất. Vì vậy, chúng ta nên trân trọng hơn những giây phút, khoảnh khắc ta đang sống trong cuộc đời này, để chúng ta sử dụng cuộc đời này một cách có ý nghĩa hơn. Các bậc Thầy giác ngộ nhắc nhở chúng ta rằng: Nếu buổi sáng con không quán vô thường thì con sẽ để buổi sáng trôi qua vô ích. Nếu buổi trưa con không quán vô thường thì buổi chiều con sẽ để trôi qua vô ích. Nếu buổi tối con không quán vô thường thì con sẽ để cả đêm trôi qua vô ích. Nhờ có pháp quán vô thường mà bạn có thêm năng lượng để ta trưởng dưỡng niềm tin sâu hơn với sự thực hành Phật pháp.

vo thuongPHÁP QUÁN VÔ THƯỜNG
Về pháp thiền quán vô thường tôi chia sẻ hôm nay, tôi sẽ không bàn đến đại vô thường như là cái chết, sự hủy diệt, sụp đổ hay sự chia ly. Mọi người thường chỉ biết đến những điều vô thường như vậy. Nhưng tôi sẽ không nhắc đến những điều đó trong thời pháp này mà sẽ giảng về những điều vô thường nhỏ nhiệm xảy ra trong từng phút từng giây. Ví dụ như khách sạn này, nhìn bề ngoài có vẻ rất mới. Vậy liệu nó có vô thường không? Các bạn có thể trả lời rằng phải 50 năm nữa tòa nhà này mới có thể sụp đổ. Nếu các bạn tư duy sâu hơn một chút, các bạn sẽ thấy bản thân ngôi nhà đang dần cũ đi, và thay đổi trong từng giây. Bởi mỗi phút giây thì tòa nhà này đang có sự hao mòn một cách rất vi tế về kết cấu phân tử. Chúng ta không nhận thấy sự thay đổi đó vì nó không cũ đi một cách đột ngột.

Thân thể của chúng ta, những gì đang hiện hữu hay cả thế giới này đều đang thay đổi. Ngay cả các xúc tình của chúng ta cũng thay đổi trong từng khoảnh khắc. Nếu các bạn sống với ai đó cả đời, bạn có thể cho rằng mối quan hệ đó là bất biến cho tới khi bạn chết. Tất nhiên điều đó không đúng bởi quan hệ được xây dựng trên nền tảng tình cảm. Tình cảm lại chính là suy nghĩ. Suy nghĩ lại biến đổi từng giây từng phút. Chính vì vậy, các mối quan hệ cũng thay đổi không ngừng, có thể sâu nặng hơn hay nhạt nhẽo hơn.

Chúng ta không thể đo lường được sự vô thường. Thân thể của chúng ta, chiếc bàn này, khách sạn này, bông hoa này và các mối quan hệ tình cảm đều thay đổi từng giây từng phút. Thông điệp cơ bản của pháp thiền quán về vô thườngchúng ta phải hiểu là thật vô nghĩa khi chúng ta bám chấp vào những gì mà chúng ta không thể nắm giữ hoặc khiến nó dừng lại. Tôi không thể nói: “Tôi không muốn chiếc bàn thay đổi. Tôi muốn giữ nó lại. Xin đừng thay đổi!”. Điều này là vô nghĩa. Chiếc bàn đang thay đổi từng giây. Nhìn bên ngoài chúng ta không nhận ra, nhưng thực tế là như vậy.

Thông điệp của pháp thiền quán về vô thường không có nghĩa là bạn không nên có bất cứ thứ gì, không quan hệ xã hội, không có tâm nguyện, không có thành công cũng như quyền lực. Rất tốt nếu chúng ta có những thứ có thể mang lại hạnh phúc cho người khác và lợi ích cho mọi loài như sự giàu có. Các bạn có thể có mọi thứ, chỉ có điều đừng bám chấp vào đó. Bởi vì chẳng có ý nghĩa gì khi bám chấp vào những sự vật hiện tượng đang thay đổi từng phút từng giây. Thậm chí suy nghĩ được định danh là “suy nghĩ vật chất” vẫn có thể mang đến hạnh phúc cho chúng ta nếu chúng ta không bám chấp vào đó.

Chẳng hạn như bạn có một chiếc xe hơi, bạn yêu quý và suốt ngày giữ xe trong garage, không sử dụng bao giờ thì chiếc xe đó sẽ không mang lại hạnh phúc cho chúng ta. Nếu các bạn sử dụng chiếc xe phục vụ nhu cầu của bản thân, của gia đình và của những những người khác nữa, các bạn sẽ cảm thấy hạnh phúc. Tài sản tiền bạc của bạn cũng như vậy, nó phải mang lại hạnh phúc cho bản thân cũng như những người khác. Trong các mối quan hệ, nếu các bạn cứ giữ thái độ bám chấp, ganh ghét, bất an thì các bạn sẽ không bao giờ cảm thấy hạnh phúc trong mối quan hệ đó. Tương tựcủa cải tài sản cũng không làm các bạn hạnh phúc.

Đây chính là bài học từ pháp thiền quán về sự vô thường

(Drukpa Viet Nam)

Bài đọc thêm:
Gõ cửa vô thường (Như Hùng)
Quán  thường (Quảng Tánh)
Vô Thường (Thích Thông Huệ)

Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Tạo bài viết
04/06/2014(Xem: 23619)
14/12/2014(Xem: 12279)
Bài viết này chỉ là những suy nghĩ rời. Nói theo ngôn ngữ thường dùng là viết theo thể văn tản mạn. Nghĩa là, không phải sắp xếp, lý luận theo một hệ thống. Bài viết khởi lên từ cuộc nói chuyện rời trong khi ngồi trên xe của nhạc sĩ Tâm Nhuận Phúc Doãn Quốc Hưng từ Quận Cam tới tham dự một Phật sự tại Riverside, California.
Có rất nhiều thông tin trái ngược nhau về đậu nành: Nó có tốt cho sức khỏe không? Nó có nguy hiểm không? Và nếu ăn được thì tại sao một số người lại nói là không?
Là Phật tử, ai cũng muốn tìm hiểu Đạo Phật để thực hành cho đúng đắn ; nhưng Phật Giáo thật mênh mông, như lá cây trong rừng : học cái chi đây ? bắt đầu từ đâu ? Cả đời người chắc cũng không học hết được. Mỗi người tùy theo phương tiện, chí hướng, ý thích, điều kiện, mà đặt trọng tâm trên một hay vài địa hạt nghiên cứu.