Một số sự khác biệt giữa tiếng Bắc và tiếng Nam

Tôi năm nay đã 79 tuổi, gần đất xa trời, không biết còn sống tới ngày mai không cho nên rất quý trọng thời gian. Những giờ phút quý báu còn lại tôi tập trung vào lãnh vực văn hóa và văn chương để cống hiến cho đời những gì mình thấy có ý nghĩa.

Định mệnh của dân tộc Việt Nam là định mệnh chia cắt. Một trăm năm Trịnh-Nguyễn phân tranh chẻ đôi đất nước với Đàng Trong và Đàng Ngoài. Rồi 87 năm dưới thời thực dân Pháp đất nước bị chia ba cho nên ba miền lại có nhiều nhiều điều không hiểu nhau. Rồi từ 1954-1975 đất nước lại bị chia đôi cho nên sự khác biệt về nhiều mặt lại gia tăng hơn nữa.

Sau 1975 người Miền Bắc tràn vào Miền Nam rất đông  và có rất nhiều điều không hiểu Miền Nam vì ngôn ngữ bất đồng. Sưu tầm một số danh từ khác biệt giữa hai miền giúp chúng ta hiểu nhau. Sự thống nhất về ngôn ngữ là điều vô cùng cần thiết cho một dân tộc. Ngôn ngữ sẽ trở nên chính thống khi nó được phổ biến rộng rãi, được mọi người chấp thuận và được giảng dạy ở học đường. Sự đa dạng về ngôn ngữ là điều rất tốt chứ không phải là điều xấu, miễn là sự “đa dạng” đó người ta hiểu và chấp nhận. Văn học của dân tộc ta từ ngàn xưa viết là “vũ” và “chính”. Thế nhưng khi các chúa Nguyễn lập nghiệp ở phương nam nó biến thành “võ” và “chánh” như “võ khí”, “Việt Võ Đạo”, “học võ”, “hành chánh”, “chánh đạo” và phổ biến gần 500 năm rồi. Do đó không thể nói  “vũ” và “chính” là đúng và “võ” và “chánh” là sai. Và cũng không thể nói “võ”, “chánh” đúng còn “vũ” và “chính” là sai. Hai từ ngữ này sẽ cùng tồn tại và đó là sự đa dạng của ngôn ngữ.

Bản sưu tầm dưới đây chắc chắn còn nhiều thiếu sót mong quý vị nào cảm thấy thích thú xin đóng góp thêm để có một bản hoàn chỉnh cho gia tài ngôn ngữ Việt Nam. Đa tạ.

Bắc                                                      Nam

A dua                                                  Hùa theo

Ám quẻ                                               Kỳ đà cản mũi

Ăn bám                                               Báo cô

Ăn mày                                               Ăn xin

Ăn mày đòi xôi gấc                              Nghèo mà ham

Ăn theo, ăn ké                                     Ăn có

Anh cả                                                 Anh hai

Anh rể, em rể                                      Dượng

Áo cánh                                               Áo bà ba

Áo may-ô                                            Áo thun ba lỗ, áo thun

Áo quan                                              Hòm

Ba ba                                                 Cua đinh

Bà La Sát                                            Bà chằn

Bách (100)                                          Bá (bá tánh= trăm họ)

Bạn, nhân tình                                     Bồ

Bản (bản sư)                                        Bổn (bổn sư)  

Bàng quang                                         Bọng đái

Bánh đa                                              Bánh tráng

Bánh ga-tô                                          Bánh bông lan

Bánh rán                                             Bánh cam

Bánh tây                                             Bánh mì

Bát                                                     Chén

Bát phố                                               Dạo phố

Bé tẻo teo                                            Bé xíu

Bệnh lòi dom                                        Bệnh trĩ

Béo                                                      Mập

Bèo Nhật Bản                                       Lục bình

Bênh thổ tả                                         Dịch tả

Bí tất                                                   Vớ      

Bố mẹ, cậu mợ                                    Ba má 

Bố mẹ                                                Ông già, bà già

Bộ đồ ưng ý nhất                                Bộ đồ vía

Bóng                                                  Banh (trái)

Bủn xỉn                                              Kẹo                                        

Buồn ơi là buồn                                  Buồn năm phút

Buồn chết đi được                              Rầu thúi ruột              

Ca-nô                                                  Xuồng máy

Cá cược                                               Cá độ

Cá quả                                                 Cá lóc

Cân                                                      Kí-lô

Càu nhàu, cằn nhằn                             Càm ràm

Cầu lông                                              Vũ cầu (vũ là lông chim)

Cây cảnh                                             Cây kiểng

Chán phèo                                           Vô duyên

Chăn                                                    Mền

Chính (hành chính)                              Chánh (hành chánh)

Chè                                                      Trà

Chè tàu                                                Trà tàu            

Chim gái, chim chuột, tán gái               O mèo

Chơi hội                                              Chơi hụi

Chổi xể                                                Chổi chà

Chu (Phan Chu Trinh)                           Châu (Phan Châu Trinh)

Chum, vại                                            Lu, khạp

Chuột sa chĩnh gạo                              Chuột sa hũ nếp

Chuyện nhảm                                      Ba lơn

Chuyện gẫu                                         Tán dóc

Cỗ bàn                                                 Tiệc tùng

Cốc rượu                                             Ly rượu

Cơm rang                                            Cơm chiên

Cua gái                                                O mèo

Cười lộn ruột                                      Cười bể bụng

Cười tủm tỉm                                      Cười mỉm chi

Cương (Kinh Kim Cương)                     Cang (Kinh Kim Cang)

Dạ dày                                               Bao tử

Dọc mùng                                           Bạc hà

Du côn                                                Du đãng

Du thủ du thực                                   Đá cá lăn dưa

Dưa chuột                                           Dưa leo

Đái (Đái công chuộc tội)                       Đới (Đới công chuộc tội)

Đâm                                                    Lụi

Đần độn                                              Lù đù, cù lần  

Đánh                                                   Uýnh                                                              

Đánh chén                                           Nhậu

Đậu phụ                                              Tàu hũ

Đắt đỏ                                                 Mắc mỏ

Đẹp, tốt, giỏi, chiến, cừ                        Ngon lành, bảnh

Đi chân chữ bát                                    Đi hàng hai

Đi chuyến tàu suốt                               Hết đường tương chao

Đĩa                                                      Dĩa

Đỗ (hạt)                                               Đậu

Đồ đồng nát                                        Đồ lạc xoong

Đòn hội chợ                                        Bề hội đồng

Đồng xu                                              Bạc cắc

Đũa xe đạp                                          Căm

Đứng dạng chân                                   Chàng hảng

Được                                                   Đặng (Thà mất lòng anh đặng bụng chồng)

E thẹn                                                  Mắc cở

Êm thắm                                              Êm ru bà rù

Hàng mã                                              Đổ dỏm

Kiết tường                                            Cát tường

Làm ăn                                                Mần ăn                                                                                   

Làm bừa                                              Ẩu

Làm thuê                                             Làm mướn

Lề mề                                                  Chậm lụt, lè phè

Lung tung                                           Tùm lum

Khang                                                 Khương (Phú, Quý, Thọ, Khương, Ninh)

Khèo, chơi đểu                                    Đá giò lái

Khuỷu tay                                           Cùi chõ                                   

Kim cương                                          Hột xoàn

Gạo nếp cẩm                                       Gạo nếp than

Hen (bệnh)                                          Suyễn

Hết chỗ chê                                         Hết sẩy

Hợp (Liên Hợp Quốc)                            Hiệp (Liên Hiệp Quốc           

Hoa                                                     Bông              

Hoa nhài                                              Bông lài lài                                              

Hoa đại (hoa hình chữ Đại)                    Bông xứ                                                                                 

Hổ                                                       Cọp    

Hoàng Đế                                            Huỳnh Đế

Hòm                                                    Dương

Hòm thư                                              Hộp thư

Hụt hẫng                                             Chới với (không chỗ bám víu, không nơi nương tựa)

Hống hách                                           Làm tàng, làm phách

Kênh kiệu                                            Làm phách

Lang thang, vớ vẩn                               Lang bang

Lạng (vàng)                                         Lượng (vàng) 

Láng bóng                                           Láng cóong

Lòi dom (bệnh)                                    Trĩ

Lợn                                                      Heo

Lợn lòi                                                 Heo rừng

Lúi cúi                                                 Lui cui

Lười                                                    Làm biếng                                                                  

Luộm thuộm, không đứng đắn              Bê bối 

Ma mãnh                                             Ma lanh

Màn                                                     Mùng

May rủi                                                Hên xui          

Mình ơi                                               Cưng ơi

Một tấc lên trời, khoe khoang               Nổ, nổ sảng

Mũ                                                       Nón                                                    

Mù                                                       Đui

Mũ ni che tai (thái độ)                         Trùm mền       

Mừng tuổi                                           Lì xì

Nằm mê, nằm mơ                                Mớ

Nến                                                     Đèn cầy

Ngã                                                     Té

Ngan                                                   Vịt xiêm

Ngày giỗ                                             Ngày kỵ         

Nghe hơi nồi chõ                                 Nghe lóm, đoán mò

Nghĩa (Quảng Nghĩa)                           Quảng Ngãi

Ngõ                                                     Đường hẻm, hẻm

Ngô                                                     Bắp

Ngổ ngáo                                            Ngang tàng

Ngọt lịm                                              Ngọt như mía lùi

Nhà tù                                                 Khám (đường)           

Nhại                                                    Nhái (giọng)

Nhậm  (Ngô Thì Nhậm)                      Nhiệm (Ngô Thời Nhiệm)

Nhậm chức                                          Nhiệm chức    

Nhân                                                   Nhơn (Nhơn nghĩa)

Nhanh nhẩu đoảng                              Lanh chanh

Nhớ mãi                                              Nhớ hoài                                                                    

Ninh nhừ                                             Hầm (Gà hầm thuốc bắc)

Nói láo                                                 Ba xạo, nói xạo

Nói phét thành thần                            Dóc tổ

Nói phét, nói điêu                               Nói dóc, ba sạo

Nói quá, khoe khoang                         Nổ

Nũng nịu                                             Nhõng nhẽo   

Nước dùng                                          Nước lèo        

Nuông chiều                                        Cưng                                                                                      

Ông ba bị chín quai                             Ông kẹ

Phải lòng                                             Thương, yêu ai

Phanh                                                  Thắng (xe)

Phúc                                                    Phước

Quả                                                     Trái

Quả dứa                                              Trái thơm

Quả na                                                 Mãng cầu

Quần cụt, quần short                           Quần đùi

Quần lĩnh                                            Quần lãnh

Quý                                                   Quới (Quới nhân phù trợ)

Rang (cơm rang)                                 Chiên   (cơm chiên)

Rau húng                                             Rau thơm

Rau mùi                                               Rau ngò                                             

Rau ngò om                                         Rau ngổ

Rau cải cúc                                          Rau tần ô

Rét (thời tiết)                                      Lạnh

Roi (quả)                                             Mận

Rượu nếp                                            Cơm rượu

Rượu trắng                                          Rượu đế

Săm, lốp xe                                         Vỏ ruột xe                                                                  

Sắn                                                   Khoai mì

Say túy lúy, say mèm                          Say xỉn

Sinh                                                     Sanh (Sanh con quý tử)

Sơn (núi)                                             San (giang san)

Súng cao-su                                         Ná thung

Súp-lơ                                                Bông cải                                                                                 

Sướng làm sao đâu                              Đã đời

Súy (nguyên súy)                                Soái  (nguyên soái)

Tách                                                    Ly

Tháo dạ (bệnh)                                    Tiêu chảy

Thẹn                                                    Mắc cở

Thì  (Ngô Thì Nhậm)                            Thời (Ngô Thời Nhiệm)

Thìa                                                     Muỗng

Thịt ba rọi                                            Thịt ba chỉ

Thoái   (Tiến thoái lưỡng nan)              Thối (Tiến thối lưỡng nan)     

Thối                                                     Thúi, thúi rùm

Thông gia                                            Xui gia

Thủ lĩnh                                               Thủ lãnh

Thụ  (cây)                                            Thọ

Thùng sắt tây                                      Thùng thiếc                                                                            

Thuyền                                                Ghe

Thượng nguyên                                   Thượng ngươn

Tiến                                                     Tấn (tấn công)

Tính (họ) bá tính                                 Tánh (bá tánh)

Tối mò                                                 Tối thui

Thủ lợn                                                Đầu heo                                                                      

Thủ đoạn                                             Mánh mung    

Tốt                                                       Chốt (cờ tướng

Trái khoáy, ngược đời                          Cắc cớ

Trèo cao                                              Nghèo mà ham

Trứng vịt                                             Hột vịt

Tức như bò đá, tức lộn ruột                 Tức cành hông           

Tức chết đi được                                 Tức thấy mồ

Tùng  (tùy tùng)                                  Tòng (tùy tòng)

Vâng (Miền Bắc gọi dạ, bảo vâng)        Dạ (Miền Nam cái gì cũng dạ)

Vành xe                                               Niềng 

Vào (trong, nhà)                                  Vô (trong, nhà)          

Vào tù, ở tù                                         Xộ khám                                            

Vô duyên, nhạt như nước ốc                 Lãng nhách    

Vũ đài                                                 Võ đài            

Vũ khí                                                 Võ khí

Vừng                                                   Mè                  

Xe ô-tô                                                Xe hơi

Xe ngựa                                               Xe thổ mộ

Xì dầu                                                 Nước tương

Xúi  quẩy                                            Xui, xui tận mạng                  

Xưa lắm rồi                                         Xưa như trái đất