Bàn về chuyện tái sinh, đầu thai và cúng cơm

14/04/20233:34 SA(Xem: 45145)
Bàn về chuyện tái sinh, đầu thai và cúng cơm


BÀN VỀ CHUYỆN TÁI SINH,
ĐẦU THAI & CÚNG CƠM

(Ban Biên Tập Thư Viện Hoa Sen trả lời chung các độc giả hỏi)


 

chet-va-tai-sinh-coverH. Bạn có tin tái sinh không? Nếu tin là có tái sinh thì vì sao bạn lại tin?

Đ. Tin vào Thánh ngôn lượng. Lịch sử Đức Phật cho biết chính Ngài đã có những kiếp sống quá khứ. Trong cuối bài kinh Chuyển Pháp Luân (Dhammacakka sutta) Đức Phật đã thuyết: "Đây là kiếp sống cuối cùng của Như Lai. Từ đây Như Lai không còn tái sanh nữa”. Tương tự như trong Kinh Pháp Cú Đức Phật có nói: " Trải qua vô lượng kiếp Luân Hồi, Như Lai đã phải đi lạc đường, trong khi muốn tìm cho ra người thợ cất nhà này; khốn khổ thay, Như Lai đã phải sanh đi, sanh lại triền miên".

H. Nếu tin là có tái sinh, vậy có người nào chết mà không tái sinh không?
Câu trả lời là có. Có người chết tái sinh và cũng có người chết không tái sinh.

H. Vậy điều kiện nào để một người được tái sinh và một người không được tái sinh?

Đ. Theo Phật giáo, người nào mà ba nghiệp thân, khẩu và ý hoàn toàn thanh tịnh tức là không còn gây nhân thiện ác, không còn tham sân si, phiền não mới chấm dứt tái sanh, chứ nếu còn gây nhân thiện ác, còn tham sân si, phiền não thì sẽ sanh trở lại để thọ nhận quả báo, vòng sinh tử vì thế sẽ tiếp nối mãi không ngừng. Chỉ riêng còn sót lại nhân tham ái là vẫn còn tái sinh. Chính Đức Phật, trong bài thuyết pháp đầu tiên, Ngài đã nói rằng: "Chính Ái Dục dẫn dắt chúng sanh đi tái sanh".

H. Nếu tin là có tái sinh, vậy cái gì dẫn dắt chúng ta đi tái sinh?

Đ. Thân mạng của con người được được kết hợp bởi năm nhóm, mà Phật giáo gọi là “Năm uẩn”. Năm uẩn là những yếu tố vật chấttinh thần, gồmSắc (chỉ thân và sáu giác quan hay còn gọi là lục căn, bao gồm mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý, do Tứ đại chủng tạo thành, đó là bốn yếu tố đất, nước, gió, lửa. Sắc tạo nên các giác quan và đối tượng của chúng)Thọ (tức là toàn bộ các cảm giác, không phân biệt chúng là dễ chịu, khó chịu hay trung tính), Tưởng (nhận biết các tri giác như âm thanh, màu sắc, mùi vị..., kể cả nhận biết ý thức đang hiện diện), Hành (là những hoạt động tâm lí sau khi có tưởng, ví dụ chú ý, đánh giá, vui thích, ghét bỏ, quyết tâm, tỉnh giác. Hành là đối tượng đã tạo nên nghiệp thiện ác...) và Thức (bao gồm sáu dạng ý thức liên hệ tới sáu giác quan: Ý thức của mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý. Thức phụ thuộc vào sáu căn tiếp xúc với sáu trần để hình thành nên sáu thức. Nếu không có thức người ta sẽ không phân biệt được màu sắc hay âm thanh v.v).
Khi mệnh chung, thân mạng mất đi, năm uẩn tan rã, nhưng kết quả của những hành động do thân, khẩu, ý tạo nên vẫn còn tác động. Cái “còn tác động” đó thuật ngữ Phật giáo gọi là “nghiệp lực”, và nghiệp lực này dẫn dắt chúng ta đi tái sinh

Mặc dù nghiệp lực dẫn dắt chúng ta đi tái sinh nhưng phải có một cái gì đó để mà đi tái sinh. Cái gì đó, theo Phật Giáo chính là cái thức tái sanh (patisandhivinnâna). Theo Minlanda Panha thì "thức tái sanh ấy được gọi là kết sanh thức, tức là thức nối liền từ kiếp này sang kiếp kia. Khi chết, ngũ uẩn diệt, thức diệt, không đi theo, nhưng nó tác độngchuyển hướng trong nháy mắt là kết sanh thức đi sang cảnh giới khác liền..."  Ví như người ta mồi lửa từ cây đèn này sang cây đèn khác. Lửa từ cây đèn bên này không đi sang cây đèn bên kia như thế nào, thì thức cũng không đi theo như thế ấy,... ví như thầy giáo dạy học trò, thầy chuyển kiến thức qua cho học trò, kiến thức của học trò tăng trưởngkiến thức của thầy giáo vẫn còn như nguyên". Tái sanh cũng y cũng như thế. Khi chết ngũ uẩn diệt, thức cũng diệt, chẳng có thức đi theo, nhưng thức ấy tác động, hướng tâm, trong một niệm là duyên theo cảnh giới tái sanh liền.

Khi một Du sĩ hỏi Đức Phật rằng sau khi chết, Như Lai còn hay Như Lai mất?  Đức Phật cho nhóm một mớ củi rồi đốt lên; sau khi củi hết, lửa tắt thì Đức Phật hỏi người Du sĩ rằng sau khi củi cháy hết thì lửa còn hay lửa hết?  Người Du sĩ đã trả lời Đức Phật:
- Thưa Đức Thế Tôn, dĩ nhiên là lửa còn chứ, lửa bàng bạc trong không gian, chỉ khi hội đủ chất dẫn lửa thì lửa cháy.  Lửa độc lập với hành động cháy và tắt của lửa!
Đức Phật sau đó đã giảng giải cho người Du sĩ này Nghiệp của con người tồn tại trong Thức Tái Sinh hay Tâm Tái Tục của con người từ kiếp này sang kiếp khác.

H. Vậy cái thức tái sanh này là gì và từ đâu ra, tại sao lại đợi đến lúc thụ tinh mới xuất hiện?

Đ. Theo quan điểm của trường phái Duy Thức học, cái ý thức này còn được mang một cái tên khác là A Lại Da Thức, hay Tàng Thức. Tàng thức như tên gọi của nó qua suốt một đời người đã tích lũy, dồn chứa -tức là huân tập- một số lớn chủng tử cùng kết hợp với những chủng tữ được tích lũy từ các đời trước tạo thành một yếu tố tâm vật lý dưới dạng năng lực. Dạng năng lực này Phật giáo gọi là nghiệp lực trong đó một số chủng tử khi hội đủ các yếu tố trợ duyên, và được thúc đẩy bởi lòng khát ái (tanha), tức là lòng khao khát được hiện hữu đã làm sinh khởi, hình thành nên một đời sống mới của chúng sinh. Như vậy, chính nghiệp hay nghiệp lực là sức đẩy chính cho cái mầm chúng sanh đầu thai này đi tái sanh, hay nói một cách cụ thể hơn, khi những điều kiện di truyền được thể hiện trong hoàn cảnh thuận tiện, một hình thức tâm vật lý xâm nhập vào, và qua đó sự sống được tiếp nối. Tiến trình này đã được đức Phật thuyết giảng trong Kinh Trung Bộ (Majjhima Nikaya,) phẩm Ahatanhakhaya, số 38, tóm tắt như sau: Ở nơi nào ba thành tố nguyên thủy được cấu tạo chung thì mầm sống được gieo trồng nơi ấy. Trong sự giao hợp của cha mẹ, nếu không nhằm lúc thọ thai của người mẹ, và không có chúng sanh đầu thai, thì mầm sống không thể gieo trồng được. Nếu nhằm lúc thọ thai của người mẹ mà không có chúng sanh đầu thai thì mầm sống cũng không gieo trồng được. Nếu nhằm lúc thọ thai của người mẹ và chúng sanh đi đầu thai cũng có mặt trong lúc giao hợp, nếu hội đủ ba nhân: tinh-trùng, noãn bào và thức, thì mầm sống được gieo trồng: "Này các Tỳ-kheo, nơi nào có ba thành tố ấy hợp lại thì tại nơi đó một mầm sống được gieo".

H. Khi được tái sanh trở lại làm người, vậy người trong kiếp này và người của kiếp sau có phải cùng là một người không hay là hai người khác nhau?

Đ. Chắc chắn rằng, khi được tái sanh trở lại làm người, ta trong kiếp này và ta ở kiếp sau không phải là một, dù rằng, theo giáo lý Duy Thức Học, toàn bộ hạt giống tâm thức được tích hợp trong tàng thức (A lại Gia Thức hay thức thứ tám) chuyển sang kiếp sau. Tuy nhiên, ta trong kiếp này và kiếp sau cũng không phải khác vì sự thừa tự nghiệp gần như trọn vẹn của chính mình. Muốn hiểu được điều đó, Phật Giáo cho rằng ngay cả trong một đời (hay còn gọi là kiếp), như kiếp hiện tại tôi đang sống, cái tôi khi còn bé và cái tôi hiện tại là người lớn không thể là một với nhau được, vì cái tôi bây giờ rất khác với cái tôi lúc tôi còn bé về đủ mọi phương diện: tuổi tác lớn hơn, cách suy nghĩ chin chắn hơn, tính tình điềm đạm hơn, tài năng vượt trội hơn, khuynh hướng hướng nội hơn…nhưng cũng không thể nói là hai vì tôi vẫn biết rằng tôi bây giờ hay tôi khi trước thì vẫn là tôi cả. Tôi thường khoe với bạn bè khi nhìn album ảnh của tôi lúc tôi 6 tuổi, 10 tuổi, 18 tuổi... và nói rắng đó là tôi, không ai khác.
Danh sắc (hay còn gọi là thân tâmcũ và danh sắc mới cũng chính là mình đấy chứ không phải ai khác.
- Xin Đại đức hãy cho ví dụ.
- Ví như kẻ trộm xoài, chủ nhà bắt được quả tang dẫn đến đại vương nhờ xử trị. Bị cáo cãi rằng: "Hạ thần không hái xoài của người ấy. Trái xoài của anh ta trồng hồi trước chỉ là hạt mầm ở dưới gốc còn trái mà hạ thần hái là trái to ở trên cành. Hạ thần không có ăn trộm." Tâu đại vương! Với lý lẽ như thế, đại vươngxử phạt y được không?
- Thưa đại đức, dẫu có ngụy biện hay ho, trẫm vẫn xử phạt tên ăn trộm kia như thường!
- Sao lại thế được? Y đâu có hái cắp trái của người kia trồng đâu mà xử tội, hở đại vương?
- Đành rằng thế, nhưng mà trái cây y hái trộm ấy cũng do từ trái kia sanh ra, nó nẩy mầm, tăng trưởng mà thành.Cho nên người ki a cũng không thoát khỏi tội.
Tỳ khưu Na-tiên gật đầu:
- Cũng như thế đó là danh sắc cũ và danh sắc mới, tâu đại vương. Việc tái sanh từ đời này sang đời kia cũng vậy. Các nghiệp thiện ác trong đời giống như đã gieo hạt giống, nẩy mầm, tăng trưởng, mai sau tất có quả báo.”
Nếu ta trong kiếp này và ta ở kiếp sau là một, thì ta là một linh hồn trường cửu bất biến. Đó là quan điểm của nhất thần giáo, tin có một đấng sáng tạo, có một linh hồn sống mãi.
Nói một cách khác dễ hiểu hơn, một người nào đó sau khi tái sinh thì sẽ không còn giống như trước nữa thế nhưng cũng không phải là hoàn toàn khác hẳn.

H. Khi con người chết đi, nghĩa là thân tâm (danh sắc) bị hoại diệt, ngũ uẩn tan rã, không còn gì cả, vậy xin hỏi rằng những lễ cầu siêu cúng cơm, thân nhân đã chết có được hưởng gì không?

Đ. Đúng là con người được tạo thành từ Năm Uẩn: Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức. Sắc tức là thân thể, còn Thọ Tưởng Hành Thức là thuộc về Tâm, vậy thân tâm con người là do duyên hợp mà thành, duyên đó là Năm Uẩn, và nó chịu sự chi phối của luật Vô thườnghoại diệt theo thời gian,tức là khi duyên hết, Năm Uẩn tan rã, không còn gì. Nhà Phật quan niệm rằng các loài hữu tình chúng sinh sở dĩ tiếp xúc được với thế giới bên ngoài là nhờ ở ba thành phần, gọi là “bộ ba Căn, Trần và Thức”. Căn, là bộ phận cơ thể, Trần, là đối tượng nhận thức của Căn và Thức, là phần tâm thức vô hình, vốn từ Chân Tâm vọng khởi mà chuyển thành, cũng tràn ngập khắp không gian như Chân Tâm, là cầu nối giữa Căn và Trần, tức là cầu nối giữa bộ phận cơ thể của chúng sinhthế giớichúng sinh nhận thức, “cảm” hoặc “thấy” được.
Đối với một cơ thể đã chết, bộ phận cơ thể, là Căn, đã ngưng hoạt động, có nghĩa là bộ ba đã mất một phần, thế thì những sinh hoạt về vật chất như ăn uống, hiển nhiên là không thể tiếp tục.

Có người cho rằng sau khi đã qua đời, người chết vẫn còn ăn, gọi là Thức thực. Như chúng ta đã biết, Thức vốn vô hình, nếu có Thức thực thì cũng chỉ là “cảm” được những tâm niệm thương ghét, an ủi, v.v... không thể “ăn” được món ăn vật chất như xôi chè, hoa quả. Nếu quả thật là còn có sự thèm ăn, thấy thân nhân bầy những món ngon, mà thần thức lại không thể ăn được, thì chỉ thêm thèm thuồng đau khổ mà thôi!

H. Chúng sinh chết rồi tái sinhtái sinh rồi chết, vậy khoảng thời gian dài ngắn sau khi chết để đi tái sinh là như thế nào

Đ. Theo Phật Giáo Nam Truyền, việc tái sinh xảy ra tức khắc chỉ trong một sát na niệm tưởng, không để trống khoảnh khắc nào trong trạng thái lưng chừng giống như làn sóng điện lan trong không gian, tức khắc được phát sinh trong máy thu thanh hay thu hình. Sự sinh tử  xảy ra cực kỳ nhanh chóng và được xem là một tiến trình liên tục.
Tuy nhiên, theo Phật Giáo Bắc Truyền việc tái sanh tức thời có thể xảy ra ở một vài trường hợp và có một số trường hợp phải qua giai đoạn chuyển tiếp, ở đó chúng sinh mang dạng “thân trung ấm” lưu lại trong thời gian từ một đến bảy tuần lễ, thông thường thời gian thọ sinh là bảy ngày, tuy cũng có thể lâu hơn nữa do sở duyênchưa thích hợp. Họ cho rằng thời gian bốn mươi chín ngày này rất là quan trọng vì các nghiệp lành và nghiệp dữ dằng co tâm thức, làm mê mê tỉnh tỉnh, phải cảm thọ những điều không yên ổn, không tự tạiVì vậy có tục lê cúng giỗ cầu siêu bảy tuần liên tiếp.

(Xem: Quan niệm sai lầm về thân trung ấm (HT. Viên MinhTrao đổi về bài viết có 49 ngày và thân trung ấm không? (TT. Thích Chúc Phú) Có 49 ngày và thân trung ấm không?”.(HT. Giới Đức)
Ban Biên Tập | Tâm Diệu

Bài đọc thêm (mang tính nghiên cứu Phật học):
Vòng sinh tử luân hồi (Tỳ Khưu Hộ Pháp)
https://thuvienhoasen.org/p19a969/mi-tien-van-dap 
Chết Và Tái Sinh (TT. Thích Nguyên Tạng)


Tạo bài viết
07/09/2023(Xem: 2343)
01/04/2023(Xem: 5627)
Bản tin ngày 3 tháng 12/2014 trên báo Global New Light of Myanmar (GNLM) của Bộ Thông Tin Myanmar loan tin rằng Trung tâm Giáo dục Phật giáo Quốc tế (IBEC: International Buddhist Education Centre) đã công bố sự tham gia của IBEC vào dự án Vườn Lumbini (Lumbini Garden) tại Tây Ban Nha, nơi sẽ trở thành Công viên Phật giáo lớn nhất châu Âu. Sáng kiến quan trọng này sẽ có sự đóng góp từ nhiều quốc gia, bao gồm Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào, Sri Lanka, Trung Quốc, Hồng Kông, Nepal, Bhutan và Đài Bắc Trung Hoa (Ghi nhận của người dịch: không thấy Việt Nam). Dự án sẽ có các chương trình giáo dục Phật giáo cấp cao hỗ trợ bởi IBSC (Thái Lan), SSBU, SIBA và IBEC-Myanmar.
Bhutan, vương quốc ở vùng núi Himalaya đã mang đến cho thế giới khái niệm về hạnh phúc quốc gia, chuẩn bị xây một "thành phố chánh niệm" (mindfulness city) và đã bắt đầu gây quỹ từ hôm thứ Hai để khởi động dự án đầy tham vọng này. "Thành phố chánh niệm Gelephu" (Gelephu Mindfulness City: GMC) sẽ nằm trong một đặc khu hành chánh với các quy tắc và luật lệ riêng biệt nhằm trở thành hành lang kinh tế nối liền Nam Á với Đông Nam Á, theo lời các quan chức.
Những phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng là mảnh đất màu mỡ cho đủ loại thông tin, là nơi để một số người tha hồ bịa đặt, dựng chuyện, bé xé ra to và lan đi với tốc độ kinh khủng. Họ vùi dập lẫn nhau và giết nhau bằng ngụy ngữ, vọng ngữ, ngoa ngữ…