Phật giáo và dân tộc

26/10/20163:00 CH(Xem: 6003)
Phật giáo và dân tộc


PHẬT GIÁO VÀ DÂN TỘC 

Mặc Lâm

 

Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam tặng quà chúc Tết Bộ Công an 2016
Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam
tặng quà chúc Tết Bộ Công an nhân Tết 2016

Có không ít nhận định rằng Phật giáo Việt Nam hiện nay không dấn thân vào các sinh hoạt xã hội hay kinh tế, chính trị của đất nước và điều này khiến hình ảnh của người Phật tử được xem như chỉ biết thuần thành trong phạm vi tu tập và quên đi vấn đề nhập thế mà nhà Phật đã truyền bá cách đây hàng ngàn năm.

Có thể nói hiện nay Chùa Giác Ngộ là một trong vài nơi hiếm hoi vẫn giữ tông chỉ nhập thếtruyền bá Phật pháp qua các hoạt động giáo dục, hoằng pháp, văn hóatừ thiện lẫn chính trị. Trong bài thuyết giảng khóa tu “Ngày an lạc” với sự tham gia của hơn 650 tu sinh cùng Tăng đoàn chùa Giác Ngộ, Thượng tọa Thích Nhật Từ đã huấn từ những gì mà Phật tử thường hiểu lầm từ bấy lâu nay:

thich nhat tu
Thầy Nhật Từ đang thuyết giảng tại khóa tu
Ngày An Lạc tại chùa Giác Ngộ

“Trải qua nhiều thế kỷ, người ta cứ nghĩ Phật giáotôn giáo tu rục, tu rị, đó là một cái nhìn rất thiển cậnsai lầm về tính đa diện của đạo Phật minh triết và đạo đức.

Nói một cách nôm na Phật giáo bao gồm: thế giới quan, nhân sinh quan, xã hội quan, đạo đức quan, tu tập quan và giải thoát quan. Việc đánh giá sai lầm của một số quần chúng chỉ liên hệ đến một phương diện trong nhóm vừa nêu, đó là: tu tập quan. Còn các phương diện rất quan trọng mà đức Phật đóng góp cho tư tưởng của nhân loại đó là: thế giới quan, nhân sinh quan, xã hội quan, đạo đức quan qua hệ thống triết học đặc biệt của Ngài mà hầu như giới chính trị giới kinh doanh, giới tri thức, giới bình dân ít biết đến.

Một phần là do đạo Phật bị ảnh hưởng bởi nghi thức đọc tụng được sử dụng trong các chùa chỉ chọn lọc vài ba kinh tín ngưỡng lại được diễn đạt bằng ngôn ngữ Hán-Việt vốn rất xa lạ với cộng đồng Phật giáo Việt Nam trong nước và nước ngoài.”

Lý do gì khiến Phật tử Việt Nam trở nên co lại trong khuôn viên tu tập và quên đi sự khổ nạn của chúng sinh, điều mà Đức Phật răn dạy từ xưa?

Người Phật tử còn nhớ tháng 5 năm 1994 khi giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất tổ chức cứu trợ đồng bào bão lụt miền Tây thì chính quyền ra lệnh bắt phái đoàn gồm 60 tăng ni và 300 Phật tử. Trong vụ này Hòa thượng Thích Quảng Độ bị kết án năm năm, Thượng tọa Thích Không Tánh, Thích Nhật Ban và cư sĩ Nhật Thường bị ba đến năm năm tù.

Điều này đã gây chấn động lương tâm người theo đạo Phậtđồng thời ngăn cản mọi ý nghĩ hoạt động xã hội trong giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Giải thích lý do người theo Phật giáo hững hờ với xã hội, Hòa thượng Thích Không Tánh cho biết:

“Người ta cứ nói rằng 80-90% Phật tử Việt Nam là con số rất lớn nhưng tại sao lại không có một tiếng nói nào để nói lên tiếng nói bảo vệ nhân quyền hay bảo vệ môi trường, môi sinh cho bà con đồng bào?

Tôi thay mặt cho Tăng đoàn Phật giáo Việt Nam Thống nhất ở trong nước, sự thực trong nước đứng về phía Phật giáo thì có tới hai tổ chức. Tổ chức Phật giáo của nhà nước lập nên là Giáo hội Phật giáo quốc doanh thì gần như 80-90% tăng ni Phật tử từ sau năm 1975 thì họ đàn áp triệt tiêu gần hết giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất truyền thống đã có lâu đờiViệt Nam, họ quốc doanh hóa hết rồi họ bắt các nhà sư Việt Nam phải nằm trong Mặt trận Tổ quốc coi như đa phần đã bị quốc doanh hóa hết rồi.

Vụ Formosa nổ ra như một trái bom gây thảm họa cho môi trường biển miền Trung nơi có giáo phận Vinh nằm trải dải trên hầu hết các nơi bị tác động trực tiếp đến giáo dân cũng như dân chúng. Ngày 17 tháng 8 trong dịp lễ Đức mẹ hồn xác lên trời, hơn bốn chục ngàn giáo dân trong giáo phận đã tập trung tham dự thánh lễ và diễu hành ôn hòa chống lại Formosa đã trực tiếp gây hại cho người dân. Bài giảng của Giám mục Nguyễn Thái Hợp cũng gây tiếng vang cho cả nước về tấm gương dấn thân của lãnh đạo tôn giáo trước vấn đề chung của dân tộc.

Vai trò người lãnh đạo

Đối với Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất, theo chúng tôi được biết ngay từ khi dự án bauxite Tây nguyên được xét duyệt thì Giáo hội đã có văn bản chính thức phản đối và kêu gọi nhà nước phải ngưng ngay dự án này. Vụ Formosa cũng vậy, theo Hòa thượng Thích Không Tánh xác nhận thì Tăng đoàn Phật giáo Việt Nam Thống nhất cũng đã lên tiếng chống đối từ những ngày đầu.

Tuy nhiên sự phản đối lẻ loi của Giáo hội phật giáo Việt Nam thống nhất so với sự im lặng gần như hoàn toàn của 80% Phật tửtăng lữ Việt Nam còn lại là một thách đố lương tâm của người Phật tử thuần khiết cũng như các vị lãnh đạo tinh thần khác, cố kêu gọi sự tham gia vào nguy cơ của toàn xã hội trong các vấn đề đang diễn ra tác động đến cuộc sống người dân.

Câu hỏi “Phật giáo ở đâu trong lòng dân tộcmột lần nữa được đặt ra trong bối cảnh nguy cấp hiện nay. Ông Trương Nhân Tuấn nhà nghiên cứu Biển Đông cũng là người khơi mào cho câu hỏi này cho biết nhận xét của mình dưới lăng kính của một Phật tử:

“Vấn đề phật giáo ở đâu trong lòng dân tộc có thể nhìn từ nhiều phía.

Nhìn từ dân chúng, thì dân Việt Nam đa số theo Phật giáo. Những ngày lễ tết, hay ngày rằm, hay Vu lan vừa rồi ta thấy chùa nào cũng đông nghẹt Phật tử. Ta cũng thấy chùa, thiền viện... mới xây cất ở khắp nơi mà cái nào cũng nguy nga, tráng lệ như cung điện. Chùa nào, tu viện nào cũng đông đảo tín hữu. Tôi cũng thấy một số chùa đã trở thành trung tâm du lịch, thu hút nhiều khách viếng thăm.

Ở điểm này thì tôi thấy lãnh đạo Cộng sản Việt Nam đã dùng tôn giáo làm món hàng kinh doanh. Họ đã đưa những thứ xa hoa, thế tục vào chùa, vào tu viện để câu khách. Chùa, tu viện vốn là nơi thanh tịnh, lại trở thành nơi thế tục. Những gì xấu xa trong xã hội đều thấy trong chùa.

Tức là, ở cái nhìn này, phật giáo đã bị phàm tục hóa, nếu không nói là chính trị hóa. Lãnh đạo Cộng sản Việt Nam đã biến phật giáo vn thành liều thuốc an thần, khiến cho Phật tử vô cảm trước mọi vấn đề của đất nước, dân tộc

Nhìn sang vai trò của người lãnh đạo Phật giáo hiện nằm dưới sự chỉ đạo của tổ chức Mặt trận Tổ quốc, ông Trương Nhân Tuấn chia sẻ:

“Ở cái nhìn của người lãnh đạo tinh thần. Những vấn nạn lớn của dân tộc như vụ ô nhiễm biển ở miền Trung, hay nạn hạn hán ở đồng bằng sông Cửu Long, đã làm cho hàng chục triệu người dân Việt Nam lâm vào cảnh nghèo khó, khốn cùng. Đây là một vấn đề của đất nước, tức cũng là vấn đề của những người lãnh đạo tôn giáo.

Ở đây ta có thể kết luậnlãnh đạo phật giáo có cùng thái độ với lãnh đạo Cộng sản. Cả hai đều chối bỏ, hay trốn tránh trách nhiệm của mình. Tôn giáotrách nhiệm về tinh thần trong khi lãnh đạo Cộng sản có trách nhiệm về chính trị.

Ta còn có thể có những kết luận nặng nề hơn, khi thấy cảnh ông Hồ, ông Đỗ Mười được phong thành bồ tát, được đưa vào thờ trong chùa. Đây là một sự sỉ nhục đến đạo phậttoàn thể Phật tử.

Dưới cái nhìn này thì Phật giáo rõ ràng đã tách rời khỏi dân tộc”

Báo chí soi rọi những điều đang xảy ra trên đất nước không khác gì một bức tranh với nhiều hình ảnh đối nghịch nhau, trong đó cảnh sống khó khăn chật vật của người dân đang bị ảnh hưởng trực tiếp từ miền Trung với Formosa, miền Tây với những cánh đồng khô hạn và miền Bắc với bão lũ hiện nay, khác xa với cảnh ăn chơi trác táng xảy ra trên các tụ điểm giải trí và không ít đồng tiền phung phí vào mê tín, dị đoan đang phân hóa mãnh liệt đời sống của người dân từ thành thị tới thôn xóm xa xôi của đất nước.

Mặc Lâm | RFA


Thêm ý kiến về Phật giáo và Dân tộc
Mặc Lâm phỏng vấn TT. Thích Quảng Ba (Úc Đại Lợi)

Sau khi bài “Phật giáo và dân tộc” được phát thanh Thượng tọa Thích Quảng Ba là thành viên và hiện đang phục vụ cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất Hải ngoại tại Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan hiện nay là Phó hội chủ đã có yêu cầu được lên tiếng trước nhận định của Thượng tọa Thích Nhật Từ trụ trì chùa Giác Ngộ trong bài Phật giáo và Dân tộc. Mặc Lâm có cuộc phỏng vấn Thượng tọa Thích Quảng Ba để rộng đường dư luận sau đây.

Xin được ghi lại huấn từ của Thượng tọa Thích Nhật Từ:

“Trải qua nhiều thế kỷ, người ta cứ nghĩ Phật giáotôn giáo tu rục, tu rị, đó là một cái nhìn rất thiển cậnsai lầm về tính đa diện của đạo Phật minh triết và đạo đức.

Nói một cách nôm na Phật giáo bao gồm: thế giới quan, nhân sinh quan, xã hội quan, đạo đức quan, tu tập quan và giải thoát quan. Việc đánh giá sai lầm của một số quần chúng chỉ liên hệ đến một phương diện trong nhóm vừa nêu, đó là: tu tập quan. Còn các phương diện rất quan trọng mà đức Phật đóng góp cho tư tưởng của nhân loại đó là: thế giới quan, nhân sinh quan, xã hội quan, đạo đức quan qua hệ thống triết học đặc biệt của Ngài mà hầu như giới chính trị, giới kinh doanh, giới tri thức, giới bình dân ít biết đến.

Một phần là do đạo Phật bị ảnh hưởng bởi nghi thức đọc tụng được sử dụng trong các chùa chỉ chọn lọc vài ba kinh tín ngưỡng lại được diễn đạt bằng ngôn ngữ Hán-Việt vốn rất xa lạ với cộng đồng Phật giáo Việt Nam trong nước và nước ngoài.”

Hoạt động xã hội của Phật giáo

Mặc Lâm: Xin thượng tọa cho biết tại sao ngài không đồng ý với quan điểm của Thượng Tọa Thích Nhật Từ?

Thượng tọa Thích Quảng Ba: Nhiều người nghĩ rằng Phật giáo là “tu rục, tu rị” không có tính cách hội nhập tích cực để mà dấn thân phụng sự xã hội thì điều đó tôi cho là hoàn toàn sai.

Thật ra mà nói Phật giáo chưa bao giờ có chủ trương làm chính trị, thậm  chí có một số giai đoạn các nhà cầm quyền quân chủ đã quá quý trọng kiến thức quảng bá và các tài năng dức độ với các nhà sư để phong họ lên quốc sư trong khi họ không tham dự triều chính, họ chỉ hiến những ý kiến tốt đẹp nhất để đem lại sự thịnh trị cho đất nước. Họ không nắm giữ quyền, họ không có bổng lộc và chưa bao giờ dựa vào thế của chính quyền hay nhà cầm quyền để làm ích lợi cho hệ thống Phật giáo. Dĩ nhiên có một số nhà vua xuất công quỹ làm chùa, đúc một vài quả chuông nhưng thật sự chưa bao giờ có sự lạm dụng Phật giáo đối với cơ chế chính trị trong quá khứ cũng như hiện tại.

Tuy nhiên khi nói rằng Phật giáo phải bắt chước các hoạt động xã hội từ thiện của những tôn giáo khác thì cũng hơi bất công. Chúng tôitu sĩ trong từng ngôi chùa, hiện tại có 17.500 tu trì trong đất nước Việt Nam lúc nào cũng gần gũi dân chúng, giúp đỡ cho họ chia sẻ đời sống của họ.

Dĩ nhiên chúng ta thấy một số chùa đang lớn mạnh lên. Một vài chùa do chính bản thân các đại gia dùng tiền tham nhũng hối lộ, buôn bán bất công dựng ra và họ tự làm chủ, cái đó không thể đổ thừa cho Phật giáo được vì trên nguyên tắc ai cũng có quyền lập chùa.

Chúng ta đã thấy nhà vua lập chùa, công chúa lập chùa, hoàng hậu lập chùa, dòng họ lập chùa, cá nhân hay gia đình nào cũng lập chùa được chứ không phải chỉ có nhà sư mới độc quyền được lập chùa. Đặc biệt Phật giáo chưa bao giờ nhận lệnh chỉ huy điều động từ một đất nước khác, từ một thể chế khác ngoài Việt Namcan dự vào Việt Nam cho dù sự can dự ấy có mang lại mục đích tốt đẹp nhưng đa số làm cho lòng người của tín đồ hướng về nước ngoài mà không yêu đất nước mình thì đấy là một điều mà chúng tôi thấy Phật giáo chưa bao giờ có.

Mặc Lâm: Hiện nay nhiều ngôi chùa công khai đem tượng Hồ Chí Minh và có nơi cả ông Đỗ Mười vào thờ như những Bồ tát. Nếu nhận thức về điều mà Thượng tọa Thích Nhật Từ đưa ra là Xã hội quan và đạo đức quan thí có lẽ nó có tính cách hỗ tương giữa sự đóng cửa tu hành và mở cửa chùa để Phật tử dấn thân?

Thượng tọa Thích Quảng Ba: Trước nhất thưa anh Mặc Lâm điều đó không do Phật giáo chủ trương mà đó là sự lợi dụng để làm kinh tế của một số cá nhân. Người nào đó có lẽ là cựu đảng viên vì họ biết quần chúng mê muội không hiểu rõ vai trò tôn giáo nằm ở chỗ nào và lãnh tụ chính trị nằm ở đâu.

Họ biết là quần chúng một số đông hiểu Phật pháp hơi sơ đẳng, Người cộng sản có công tiêu diệt năng lực, nội lực, nội hàm Phật giáo ở miền Bắc suốt 70 năm nay làm cho Phật tử miền Bắc gần như không biết gì giáo lý nữa cho nên họ có hiều biết sai lầm về đạo mẫu hay là về những nhân vật anh hùng lịch sử cho nên biến thành nhân vật tôn giáo đó là hoàn toàn sai.

Phật giáo chúng tôi không bao giờ chủ trương như vậy và chưa có tổ chức tôn giáo nào lại đánh đồng lãnh tụ chính trị, bất kể công ơn của họ với dân tộc cỡ nào, thành thần thánh của tôn giáo cả.

Phật giáo bị bách hại

Mặc Lâm: Phật giáo sở dĩ bị lệch lạc như Thượng tọa vừa nói do thiếu hiểu biết về đạo mẫu, tuy nhiên nếu không áp dụng những gì xảy ra chung quanh thì làm sao phật tử tự trang bị cho mình số vốn kinh nghiệm cho bản thân, đó là chưa nói tự bảo vệ Phật giáo không bị xâm hại trước các hiện tượng xấu cũng như việc Phật giáo có thể bị bách hại?

Thượng tọa Thích Quảng Ba: Khi nói Phật giáo bị bách hại thì anh phải nói hai mảng tại vì cái mảng của chúng tôiGiáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất thì bị cưỡng bức lần lượt tiêu diệt hết nhân sự các hoạt động độc lập chỉ còn vài vị lãnh đạo tối cao tượng trưng thôi. Các ngài không làm gì được ví dụ như hòa thượng Quảng Độ của chúng tôi.

Nhưng điều đó không phải do chúng tôi muốn mà đó là chính sách bất công vô lý của nhà nước Việt Nam thôi còn giáo hội Phật giáo Việt Nam họ có được hoạt động mặc dù giáo hội đó bị nhà nước không chế khép vô làm thành viên của Mặt trận Tổ quốc nhưng họ được một số hoạt động rất ít. Họ không đầy đủ tự do như chúng tôi trước 75 nhưng họ cũng được lập chùa cũng được dạy tăng chúng. Họ cũng được làm từ thiện và làm một số việc rất giới hạndĩ nhiên mọi chính sách đều phải thông qua sự chấp thuận của nhà nước mới được hoạt động.

Chúng tôi cho rằng họ cũng bị đàn áp tôn giáo mặc dù với cá nhân của nhiều tu sĩ trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam họ cho là họ không bị đàn áp. Nhưng cái nhìn của chúng ta đến từ xã hội dân chủ như ở Mỹ ở Úc thì cho rằng họ đang bị đàn áp khốc liệt bởi vì họ không được tự quản giáo hội của họ mà phải nằm trong cơ chế chính trị, bị nhà nước trực tiếp điều hành và điều khiển, làm từ thiện cũng phải báo cáo, xin phép.

Mặc Lâm: Thượng tọa đã bác bỏ chuyện Phật giáo dấn thân vào xã hội và chính trị dưới sự điều hành hay hướng dẫn của một đơn vị nhỏ nhất là ngôi chùa. Nếu Phật tử từ chối việc phản kháng với chính quyền về những gì mà họ ép buộc, sách nhiễu khi tu tập, phải chăng sự từ chối này có thể dẫn đến ngõ cụt của chính bản thân người Phật tử?

Thượng tọa Thích Quảng Ba: Thưa anh có thể cái tổ chức Phật giáo bị tiêu diệt thí dụ như Phật Giáo Việt Nam Thồng nhất đang bị tiêu diệt còn Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam đang bị khống chế, đang bị làm biến thái, đang bị lợi dụngsử dụng nhưng nó vẫn có tổ chức.

Nhưng như tôi đã nói lúc đầu, Phật giáo không quan trọng tổ chức. Phật giáo có thể tồn tại không cần tổ chức và không có tổ chức. Phật giáo có nhiểu tổ chức, rất nhỏ, từng đơn vị mỗi nhà hay mỗi chùa là một tổ chức vẫn được như thường. Trong quá khứ 2.000 năm Phật giáo chưa từng có giáo hội nhưng vẫn tồn tại trong lòng lịch sử Việt Nam.

Trên toàn thế giới không có nước nào có giáo hội cả mà họ có tăng đoàn, nhiều tăng đoàntăng đoàn không điều hành như tổ chức của giáo hội nhưng vẫn rất mạnh. Phật giáo đâu cần tổ chức nhưng vẫn làm mọi việc. Có tinh thần hợp tác, tinh thần dấn thân phụng sự thì làm được chứ không phải có tổ chức trung ương tập quyền mới làm được. Chúng tôi không tin tổ chức.

Mặc Lâm: Tăng đoànThượng tọa vừa nhắc tới cũng vẫn là tập thể vì ít nhất cũng phải có từ 5 tới 10 người trở lên mới có thể gọi là tăng đoàn. Đối với chính quyền Việt Nam thì đã là tập thể thì sẽ luôn luôn bị chú ý, Tăng đoàn vì vậy không khác gì với Giáo hội cả. Theo ý của Thượng tọa thì một tập thể nhỏ như tăng đoànsức mạnh lớn như Giáo Hội có điều gì khác nhau?

Thượng tọa Thích Quảng Ba: Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bây giờ do một vài xáo trộn đang rất là khó khăn nội bộ thành ra vấn đề tăng đoàn ý nghĩa nguyên thủy là bất cứ tập thể tu hành nào trong một ngôi chùa từ 5-7 vị trở lên thì có thể gọi là một tăng đoàn rồi. Tất nhiên một tổ chức nhỏ như tăng đoàn thì mỗi tổ chức có thể làm được những việc cần cho quần chúng chung quanh họ thì đó là sức sống, khả năng tồn tại hòa quyện giữa dân tộc và đạo pháp. Còn xây dựng một trung ương tập quyền toàn quốc thống lãnh mọi người thì đó là điều chúng tôi không mong muốn, không nhất định đã hay và đã đúng. Hễ ai nắm được cấp trung ương của tổ chức đó thì họ sẽ tước đoạt mọi tự do các thành viên trong tổ chức đó là điều mà đạo Phật không mong muốn.

Mặc Lâm: Xin cám ơn Thượng Tọa.

 






Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Gủi hàng từ MỸ về VIỆT NAM
Tạo bài viết
24/08/2015(Xem: 10332)
Bài viết này chỉ là những suy nghĩ rời. Nói theo ngôn ngữ thường dùng là viết theo thể văn tản mạn. Nghĩa là, không phải sắp xếp, lý luận theo một hệ thống. Bài viết khởi lên từ cuộc nói chuyện rời trong khi ngồi trên xe của nhạc sĩ Tâm Nhuận Phúc Doãn Quốc Hưng từ Quận Cam tới tham dự một Phật sự tại Riverside, California.
Có rất nhiều thông tin trái ngược nhau về đậu nành: Nó có tốt cho sức khỏe không? Nó có nguy hiểm không? Và nếu ăn được thì tại sao một số người lại nói là không?
Là Phật tử, ai cũng muốn tìm hiểu Đạo Phật để thực hành cho đúng đắn ; nhưng Phật Giáo thật mênh mông, như lá cây trong rừng : học cái chi đây ? bắt đầu từ đâu ? Cả đời người chắc cũng không học hết được. Mỗi người tùy theo phương tiện, chí hướng, ý thích, điều kiện, mà đặt trọng tâm trên một hay vài địa hạt nghiên cứu.