01. HỒ SƠ THÁNG 5. Ngày 9 tháng 5/1963. From the Consulate at Hue: Buddha Birthday Celebration Hue May 8 erupted into large-scale demonstration at Hue Radio Station between 2000 hours local and 2330 hours.

HỒ SƠ THÁNG 5. Ngày 9 tháng 5/1963. From the Consulate at Hue: Buddha Birthday Celebration Hue May 8 erupted into large-scale demonstration at Hue Radio Station between 2000 hours local and 2330 hours. At 2245 hours estimated 3,000 crowd assembled and guarded by 8 armored cars, one Company CG, one Company minus ARVN, police armored cars and some carbines fired into air to disperse mob. Total casualties for evening 8 killed, 4 wounded. Bonzes said stand still, do not fight, GVN claims some threw rocks at radio station, although indications are this not true. Firing then broke out. Head Bonze requested crowd disperse peacefully and turn in flags. Some of crowd heard chanting “down with Catholicism”. Consul Helble reported that seven people died on the evening of May 8, and one of those injured subsequently died. He noted that approximately 15 additional demonstrators were injured, but added that exact figures were difficult to determine. Two of those killed, both children, died from being crushed by armored vehicles. // Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Huế: Lễ Phật Đản ở Huế ngày 8 tháng 5/1963 đã bùng nổ thành cuộc biểu tình quy mô lớn tại Đài Phát thanh Huế từ 20h00 giờ địa phương đến 23h30. Vào lúc 22 giờ 45, ước tính có đám đông 3.000 người tập hợp và canh gác bởi 8 xe bọc thép, một Đại đội Dân vệ (CG: Civil Guard), một Đại đội QLVNCH, xe bọc thép của cảnh sát và một số súng carbine bắn lên trời để giải tán đám đông. Tổng số thương vong trong buổi tối 8 người chết, 4 người bị thương. Các nhà sư nói [với Phật tử] hãy đứng yên, đừng đánh lại, Chính phủ Việt Nam nói một số người đã ném đá vào đài phát thanh, mặc dù những dấu hiệu cho thấy điều này không đúng. Vụ nổ súng sau đó nổ ra nhiều phát súng. Vị Sư Trưởng yêu cầu đám đông giải tán một cách hòa bình và hãy nộp lại cờ [Phật giáo]. Một số người trong đám đông nghe thấy tiếng hô vang “đả đảo Công giáo.” Lãnh sự Helble báo cáo rằng có 7 người chết vào tối ngày 8-5 và một trong những người bị thương sau đó đã chết. Ông lưu ý rằng có thêm khoảng 15 người biểu tình bị thương, nhưng nói thêm rằng rất khó xác định con số chính xác. Hai trong số những người thiệt mạng, đều là trẻ em, chết vì bị xe bọc thép đè lên.

112. Telegram From the Consulate at Hue to the Department of State1

Hue, May 9, 1963, 3 p.m.

4. Buddha Birthday Celebration Hue May 8 erupted into large-scale demonstration at Hue Radio Station between 2000 hours local and 2330 hours. At 2245 hours estimated 3,000 crowd assembled and guarded by 8 armored cars, one Company CG, one Company minus ARVN, police armored cars and some carbines fired into air to disperse mob which apparently not unruly but perhaps deemed menacing by authorities. Grenade explosion on radio station porch killed four children, one woman. Other incidents, possibly some resulting from panic, claimed two more children plus one person age unknown killed. Total casualties for evening 8 killed, 4 wounded.2

Background this incident started May 7 when police attempted enforce law that no flags other than Viet-Namese to be flown.3 Police apparently encountered popular resistance to enforcement of law as thousands Buddhist flags publicly displayed. At police request evening May 7 Province Chief Dang reportedly rescinded order. Morning May 8 demonstration at large Tu Dam Pagoda resulted in speech by Chief Bonze in presence Buddhist Dang criticizing GVN suppression freedom religion, favoritism of Catholics. Parade banners during day anti-GVN orientated. Translations of same will be forwarded when available.

Evening May 8 crowd gathered at radio station where Head Bonze scheduled broadcast speech. Permission refused at last minute by GVN. Bonzes on scene urged people remain peaceful. GVN fire hoses and exhortations of Province Chief unsuccessful in dispersing crowd. Troops arrived and ordered dispersal.

Bonzes said stand still, do not fight, GVN claims some threw rocks at radio station, although indications are this not true. Firing then broke out.

1100 hours May 9, Province Chief addressed estimated 800 youth, demonstrators, explained crowd actions spurred by oppositionist agitators had necessitated troop action to maintain order. Head Bonze requested crowd disperse peacefully and turn in flags. Some of crowd heard chanting “down with Catholicism”.

At moment Hue quiet. Population controls and unusual troop deployment not observed. However, situation very fluid and reports of Buddhist demonstration to occur afternoon May 9 flowing in. Buddhists very upset. American community on Emergency Phase II Alert but no threat to Americans apparent at present.

Helble

NOTES:

(1) Source: Department of State, Central Files, POL 25 S VIET. Secret; Operational Immediate. Received at 8:33 a.m.

(2) At 7 p.m. the Embassy in Saigon sent a second report of the incident to Washington, listing seven dead and seven injured. The Embassy noted that Vietnamese Government troops may have fired into the crowd, but most of the casualties resulted, the Embassy reported, from a bomb, a concussion grenade, or “from general melee”. The Embassy observed that although there had been no indication of Viet Cong activity in connection with the incident, the Viet Cong could be expected to exploit future demonstrations. (Telegram 1005 from Saigon, May 9; Ibid., SOC 14-1 S VIET) Subsequent accounts of the May 8 incident in Hue have generally listed the casualties as nine killed and fourteen wounded. (United States-Vietnam Relations, 1945-1967, Book 3, p. 5; Hilsman, To Move a Nation, p. 468; Mecklin, Mission in Torment, p. 153) In a detailed assessment of the Buddhist demonstrations in Hue May 8-10, Consul Helble reported that seven people died on the evening of May 8, and one of those injured subsequently died. He noted that approximately 15 additional demonstrators were injured, but added that exact figures were difficult to determine. Two of those killed, both children, died from being crushed by armored vehicles. (Airgram A-20 from Hue, June 3; Department of State, Central Files, SOC 14-1 S VIET)

(3) The law limiting the use of religious flags was established by Decree 189/BNV/NA/P 5, which became effective on May 12, 1958. According to the law, religious sect flags could be flown only on religious holidays at places of worship or private homes with the permission of the local authorities. In airgram A-20, cited in footnote 2 above, Helble noted that the law was “never observed” until the attempt to enforce it, apparently on orders from President Diem, at Hue on the most important Buddhist holiday of the year. (The text of the regulations outlined in Decree 189 is contained in a communique issued by the Mayor of Danang on April 8, 1963, which was transmitted to Washington as enclosure 6 to airgram A-20)

Nguồn:

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v03/d112

.... o ....

112. Điện văn từ Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Huế
gửi về Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ (1)

Huế, ngày 9 tháng 5 năm 1963, lúc 3 giờ chiều.

4. Lễ Phật Đản ở Huế ngày 8 tháng 5/1963 đã bùng nổ thành cuộc biểu tình quy mô lớn tại Đài Phát thanh Huế từ 20h00 giờ địa phương đến 23h30. Vào lúc 22 giờ 45, ước tính có đám đông 3.000 người tập hợp và canh gác bởi 8 xe bọc thép, một Đại đội Dân vệ (CG: Civil Guard), một Đại đội QLVNCH, xe bọc thép của cảnh sát và một số súng carbine bắn lên trời để giải tán đám đông, có vẻ như không bạo lực nhưng có lẽ bị chính quyền cho là đe dọa. Vụ nổ lựu đạn trước cổng đài phát thanh khiến 4 trẻ em, một phụ nữ chết. Các sự kiện khác, có thể là do hoảng loạn, đã khiến thêm hai trẻ em và một người không rõ tuổi đã chết. Tổng số thương vong trong buổi tối 8 người chết, 4 người bị thương.(2)

Bối cảnh của vụ này bắt đầu vào ngày 7 tháng 5 khi cảnh sát cố gắng thi hành luật cấm treo cờ khác chỉ trừ cờ Việt Nam.(3) Cảnh sát dường như đã gặp phải sự phản kháng của quần chúng đối với việc thực thi luật khi hàng nghìn lá cờ Phật giáo được trưng bày công khai. Theo yêu cầu của cảnh sát vào tối ngày 7 tháng 5, Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Đẳng được cho là đã hủy bỏ lệnh [cấm treo cờ]. Sáng ngày 8 tháng 5 cuộc biểu tình tại chùa Từ Đàm dẫn đến bài phát biểu của vị Sư Trưởng trước sự chứng kiến của Phật tử Đẳng, chỉ trích Chính phủ Việt Nam đàn áp tự do tôn giáo, thiên vị người Công giáo. Các biểu ngữ diễn hành trong ngày có khuynh hướng chống Chính phủ Việt Nam. Các bản dịch sẽ được chuyển về khi có sẵn.

Tối ngày 8 tháng 5 đám đông tụ tập tại đài phát thanh nơi vị Sư Trưởng dự kiến phát sóng bài phát biểu. Giấy phép bị từ chối vào phút cuối bởi Chính phủ Việt Nam. Các nhà sư có mặt tại hiện trường kêu gọi mọi người hãy giữ bình tĩnh. Vòi cứu hỏa của Chính phủ Việt Nam và sự hô hào của Tỉnh trưởng không thành công trong việc giải tán đám đông. Quân đội đến và ra lệnh giải tán.

Các nhà sư nói [với Phật tử] hãy đứng yên, đừng đánh lại, Chính phủ Việt Nam nói một số người đã ném đá vào đài phát thanh, mặc dù những dấu hiệu cho thấy điều này không đúng. Vụ nổ súng sau đó nổ ra nhiều phát súng.

Lúc 11 giờ 00 ngày 9 tháng 5, Tỉnh trưởng phát biểu trước khoảng 800 thanh niên biểu tình, giải thích rằng hành động của đám đông do những kẻ kích động phe đối lập thúc đẩy đã đòi hỏi phải có hành động của quân đội để duy trì trật tự. Vị Sư Trưởng yêu cầu đám đông giải tán một cách hòa bình và hãy nộp lại cờ [Phật giáo]. Một số người trong đám đông nghe thấy tiếng hô vang “đả đảo Công giáo.”

Lúc này Huế yên tĩnh. Không thấy có kiểm tra dân số và di chuyển quân bất thường. Tuy nhiên, tình hình rất dao động và có các báo cáo về cuộc biểu tình của Phật tử diễn ra vào chiều ngày 9 tháng 5 đưa về. Phật tử rất bất mãn. Cộng đồng người Mỹ đang trong tình trạng Cảnh báo khẩn cấp giai đoạn II nhưng hiện tại không thấy mối đe dọa nào đối với người Mỹ.

Helble

(John J. Helble: Lãnh sự Hoa Kỳ tại Huế)

LƯU Ý:

(1) Nguồn: Bộ Ngoại giao, Hồ sơ Trung ương, POL 25 S viet. Bí mật; Hoạt động ngay lập tức. Nhận được lúc 8:33 giờ sáng.

(2) Lúc 7 giờ tối. Đại sứ quán ở Sài Gòn đã gửi báo cáo thứ hai về vụ này tới Washington, liệt kê 7 người chết và 7 người bị thương. Đại sứ quán lưu ý rằng quân đội Chính phủ Việt Nam có thể đã bắn vào đám đông, nhưng phần lớn thương vong, theo báo cáo của Đại sứ quán, là do bom, lựu đạn gây chấn động hoặc "từ hỗn chiến chung". Đại sứ quán nhận xét rằng mặc dù không có dấu hiệu nào cho thấy hoạt động của Việt Cộng liên quan đến vụ này, nhưng Việt Cộng có thể sẽ khai thác các cuộc biểu tình trong tương lai. (Telegram 1005 từ Sài Gòn, ngày 9 tháng 5; Cùng dẫn, SOC 14-1 S viet) Các báo cáo sau đó về sự kiện ngày 8 tháng 5 ở Huế liệt kê tổng số thương vong là 9 người chết và 14 người bị thương. (Quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam, 1945-1967, Quyển 3, trang 5; Hilsman, To Move a Nation, trang 468; Mecklin, Mission in Torment, trang 153) Trong một đánh giá chi tiết về các cuộc biểu tình của Phật giáo ở Huế các ngày từ ngày 8 tới ngày 10 tháng 5/1963, Lãnh sự Helble báo cáo rằng có 7 người chết vào tối ngày 8-5 và một trong những người bị thương sau đó đã chết. Ông lưu ý rằng có thêm khoảng 15 người biểu tình bị thương, nhưng nói thêm rằng rất khó xác định con số chính xác. Hai trong số những người thiệt mạng, đều là trẻ em, chết vì bị xe bọc thép đè lên. (Airgram A-20 từ Huế, ngày 3 tháng 6; Bộ Ngoại giao, Hồ sơ Trung ương, SOC 14-1 S viet)

(3) Luật hạn chế sử dụng cờ tôn giáo được ban hành theo Nghị định 189/BNV/NA/P 5, có hiệu lực từ ngày 12 tháng 5/1958. Theo luật, cờ giáo phái chỉ được treo vào các ngày lễ tôn giáo ở những nơi thờ cúng hoặc nhà riêng với sự cho phép của chính quyền địa phương. Trong biểu đồ A-20, được trích dẫn ở chú thích cuối trang 2 ở trên, Helble lưu ý rằng luật này “chưa bao giờ được áp dụng” cho đến khi nỗ lực thực thi nó, rõ ràng là theo lệnh của Tổng thống Diệm, tại Huế vào ngày lễ Phật giáo quan trọng nhất trong năm. (Nội dung các quy định nêu trong Nghị định 189 được nêu trong thông cáo của Thị trưởng Đà Nẵng ngày 8/4/1963 được chuyển về Washington dưới dạng tài liệu đính kèm số 6 trong gói A-20 gửi qua hàng không.)

.

Kho tư liệu PHẬT GIÁO VIỆT NAM 1963 - SONG NGỮ:

https://thuvienhoasen.org/a39405/phat-giao-viet-nam-1963-song-ngu

.