Bilingual. 194. From the Embassy: GVN not intending to live up to its end of bargain / Chính phủ Diệm không có ý định tôn trọng thỏa thuận với PG

Bilingual.
194.  FROM THE EMBASSY:
GVN NOT INTENDING TO LIVE UP TO ITS END OF BARGAIN /
CHÍNH PHỦ DIỆM KHÔNG CÓ Ý ĐỊNH TÔN TRỌNG THỎA THUẬN VỚI PG

194. Telegram From the Embassy in Vietnam to the Department of State

Saigon, June 29, 1963, 7 p.m.

1259.

Deptel 1283.

Following is our assessment two points reftel:

1. We do not believe Buddhists “clearly divided” between older, moderate element and younger activists, as stated reftel. Nevertheless, available evidence suggests that there is group of Buddhist activists who are dissatisfied with agreement Buddhist leaders reached with GVN. Members this group probably not wholly agreed on their demands. Some apparently not so opposed to terms of agreement with GVN as they are suspicious of GVN’s intentions; therefore, they seek get GVN so publicly committed in detail on implementation of agreement that it would be very difficult for GVN to renege in future or to take retaliatory action against them. Until GVN so committed, this [Page 431]group likely agitate for continued public Buddhist expressions of dissatisfaction. This group’s ends do not seem to exceed legitimacy but its suspicions of GVN’s intentions could be difficult for GVN to allay.

Others in activist group without doubt have “tasted blood” of. politics and either see religious issue as way for political changes or have discarded religious issue for outright political objective—change in regime. This latter group appears seek to discredit GVN to extent possible and is willing to receive overtures from political opposition groups. Thus, this group (which may include bonze Tri Quang) has aims going beyond legitimate ends originally sought by Buddhists.

2. As Deptel indicates, we have received reports that GVN not intending to live up to its end of bargain. Many of these reports, [document number not declassified], come from Buddhists, often Tri Quang, but there is very solid evidence, as Department aware, that Nhus were bitterly opposed to agreement. I have on several occasions since GVN-Buddhist agreement signed June 16 made points contained paragraph 2 reftel and others (e.g. Embtels 1224 and 1231)3 and since then we have had no further evidence that Nhus actively seeking upset agreement. Much, we believe, now depends on outcome of Ngo family conference which almost certainly took place in Hue yesterday and today. If various steps previously envisaged are in fact carried out, there will be chance of isolating extremists from moderate Buddhist leadership. Even if all these steps are accomplished in timely fashion, however, suspicion of GVN in minds some Buddhists, particularly young activists of both types, very likely will remain. We will nevertheless continue pressure on GVN for constructive steps as tactical situation demands.

3. Thoroughly agree with last sentence reftel.

Trueheart

Source:

https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1961-63v03/d194

.... o ....

194. CÔNG ĐIỆN TỪ ĐẠI SỨ QUÁN HOA KỲ TẠI VN
GỬI BỘ NGOẠI GIAO HOA KỲ

Sài Gòn, 29 tháng Sáu, 1963, lúc 7 giờ tối.

1259.

DepTel 1283. (xem lại Công điện 1283 của Bộ Ngoại Giao gửi Đại sứ quán, ghi chú 4 yêu cầu Trueheart đòi hỏi Diệm tôn trọng thỏa thuận với PG và đừng lập Giáo hội PG giả mạo.)

Sau đây là đánh giá của chúng tôi về hai điểm reftel (công điện than khảo):

1. Chúng tôi không tin rằng các Phật tử “phân chia rõ ràng” giữa các nhà hoạt động lớn tuổi, ôn hòa và trẻ tuổi, như đã nêu. Tuy nhiên, bằng chứng sẵn có cho thấy rằng có một nhóm các nhà hoạt động Phật giáo không hài lòng với thỏa thuận mà Ủy ban Liên phái Phật giáo đã đạt được với Chính phủ Diệm. Các thành viên của nhóm này có lẽ không hoàn toàn đồng ý với yêu cầu của họ. Một số dường như không phản đối các điều khoản của thỏa thuận với Chính phủ vì họ nghi ngờ về ý định của Chính phủ; do đó, họ tìm cách để Chính phủ Việt Nam công khai cam kết chi tiết về việc thực hiện thỏa thuận đến mức Chính phủ Việt Nam sẽ rất khó trở mặt trong tương lai hoặc có hành động trả đũa họ. Cho đến khi Chính phủ Việt Nam cam kết như vậy, nhóm này có thể sẽ kích động để Phật tử tiếp tục bày tỏ sự không hài lòng. Mục đích của nhóm này dường như không vượt quá tính hợp pháp nhưng những nghi ngờ về ý định của Chính phủ Việt Nam có thể khó làm hài lòng Chính phủ Việt Nam.

Những người khác trong nhóm hoạt động chắc chắn đã “cực đoan hơn” và/hoặc coi vấn đề tôn giáo là con đường cho những thay đổi chính trị hoặc đã loại bỏ vấn đề tôn giáo vì mục tiêu chính trị hoàn toàn - tức là, muốn thay đổi chế độ. Nhóm thứ hai này dường như tìm cách làm mất uy tín của Chính phủ Việt Nam ở mức độ có thể và sẵn sàng nhận lời đề nghị từ các nhóm đối lập chính trị. Như vậy, nhóm này (có thể bao gồm cả Thượng tọa Trí Quang) có mục tiêu vượt ra ngoài những mục đích chính đáng mà các Phật tử tìm kiếm ban đầu.

2. Như Deptel (công điện Bộ Ngoại giao) đã chỉ ra, chúng tôi đã nhận được báo cáo rằng Chính phủ Việt Nam không có ý định thực hiện thỏa thuận trọn vẹn. Nhiều báo cáo trong số này, [số tài liệu chưa được giải mật], đến từ các Phật tử, thường là Trí Quang, nhưng có bằng chứng rất chắc chắn, như Bộ đã biết, rằng ông bà Ngô Đình Nhu đã gay gắt chống đối thỏa thuận [giữa chính phủ với PG]. Tôi đã nhiều lần, kể từ khi có thỏa thuận Chính phủ-Phật giáo ký ngày 16 tháng 6, đã đưa ra các điểm trong đoạn 2 reftel (công điện đã dẫn) và những điểm khác (ví dụ: Hai công điện từ Tòa Đại sứ số 1224 và 1231) và kể từ đó chúng tôi không có thêm bằng chứng nào cho thấy Nhu tích cực tìm kiếm phá hoại thỏa thuận. Phần lớn, chúng tôi tin rằng, bây giờ phụ thuộc vào kết quả của đại hội dòng họ Ngô Đình gần như chắc chắn đã diễn ra tại Huế hôm qua và hôm nay. Nếu các bước khác nhau dự kiến trước đây được thực hiện trên thực tế, sẽ có cơ hội cô lập những phần tử cực đoan ra khỏi giới lãnh đạo Phật giáo ôn hòa. Tuy nhiên, ngay cả khi tất cả các bước này được hoàn thành kịp thời, thì sự nghi ngờ về Chính phủ Việt Nam trong tâm trí một số Phật tử, đặc biệt là các nhà hoạt động trẻ thuộc cả hai giới [ôn hòa và cực đoan], rất có thể sẽ vẫn còn. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ tiếp tục gây áp lực lên Chính phủ Việt Nam để có những bước đi mang tính xây dựng khi tình hình chiến thuật đòi hỏi.

3. Hoàn toàn đồng ý với câu cuối công điện đã dẫn. (Câu cuối cùng của bức công điện 1283 gửi cho Đại sứ quán ở Sài Gòn có nội dung: “Suy nghĩ chung ở đây mà chúng tôi [Bộ Ngoại Giao] chắc chắn rằng ông [Trueheart] sẽ đồng ý rằng Hoa Kỳ bằng mọi giá không được đặt vào vị trí chịu trách nhiệm về vấn đề tôn giáo nội bộ này.”)

Trueheart (Quyền Đại sứ Hoa Kỳ tại VN)

.... o ....