Bình thường trên gương mặt bạn, trên
việc làm của bạn
cũng thế, tâm bạn thường
suy nghĩ những việc tốt, những việc thăng hoa trong
cuộc đời thì gương mặt bạn tươi sáng, đỏ hồng lên như đóa sen hồng; làm việc gì cũng
tốt đẹp mọi người ủng hộ việc của bạn
thành công. Tâm bạn nhiều
suy nghĩ xấu ác, muốn làm những việc ác thì những
đen tối u ám hiện lên sắc mặt bạn, thường xúi bạn làm những điều không tốt trong
thế gian và không việc nào
thành tựu.
Trong kinh
Viên Giác, Phật dạy: “
Tùy kỳ tâm tịnh tức Phật độ tịnh”. Tâm
chúng sinh tu hành dứt
phiền não mê lầm,
thân khẩu ý trong sạch, không khởi ác, không nói ác, không làm ác, không
tham sân si thì những
cảnh giới thanh tịnh xuất hiện trên cõi
nhân gian, thành
thế giới Cực lạc,
Niết bàn. Tâm
chúng sinh mê lầm thì
thế giới phiền não mê lầm xuất hiện. Việc
tu hành trong
thế giới nhà Phật là như vậy, tu là để cải sửa những cái xấu ác của
phàm phu trở thành những cái tốt, rồi
lần lượt làm tốt, làm
việc thiện để đi đến cõi
tốt lành của Phật thánh, tiến đến
giải thoát. Ta có thể suy ra thêm, nếu ta có thể tạo cho tâm ta
trở thành thế giới an lạc, thì ta cũng có khả năng tạo cho
thế giới ta bà thành
Cực lạc,
Niết bàn. Đó là bức
thông điệp của
đức Phật Thích Ca từng
tuyên bố các đây trên 26 thế kỷ rồi.
Ta có thể hiểu
cụ thể hơn, trong
gia đình người chủ nhà không là người
tiêu biểu, thì không đủ
phong độ làm chồng, làm cha, làm chủ hộ. Từ đó khiến cho gia cang mất
hạnh phúc,
gia đình tan hàng, con cái thất học,
trở thành gia đình nghèo nàn dốt nát, truyền tử lưu tôn từ đời này sang đời khác
cho đến khi
chấm dứt dòng họ.
Trường hợp trong quá trình
xây dựng gia đình, nếu có người con hay cháu nào biết tích thiện,
làm lành lánh dữ, biết
tu hành, tức là cải sửa những cái xấu ác
xưa nay trong
quá khứ thì
gia đình bắt đầu
gây dựng lại, làm lại cho tốt,
con đường hạnh phúc tiếp tục trở lại với
dòng họ.
Có thể
hiểu ý tưởng khác về câu “
tâm tịnh Phật độ tịnh”: Một vị vua sống trong nhung lụa, cao sang
quyền quý nhưng biết lo cho dân,
nâng đỡ người nghèo thành giàu, không
phân biệt kẻ thân người sơ, lúc nào cũng đối xử
bình đẳng nam nữ, giàu nghèo, không
phân biệt ngu dốt hay
trí tuệ, làm cho dân tin yêu, lúc nào cũng hướng về nhà vua, người dân không
hổ thẹn khi sống trong vương quốc có vị vua xem dân như con đẻ, vua không để dân đói khổ
lầm than. Vua có
trí tuệ biết lo trị thủy, trị vũ, trị bão giúp cho
dân lành an cư lạc nghiệp... thì xứ sở đó là xứ sở của
thiên đường,
cực lạc. Vua trị vì
trăm họ,
trăm họ phục tùng,
trăm họ vì vua,
trăm họ ngoan ngoãn theo vua
bảo vệ dòng họ nhà vua và triều đình ngày càng hưng và
đời đời không
hoại diệt.
Làm phật tử, bạn đã có trau dồi
rèn luyện trí tuệ. Tâm bạn
rảnh rang thì các pháp lành
sinh khởi, như
tụng kinh niệm Phật,
phát tâm thọ trì tam quy ngũ giới,
tu thập thiện, một ngày
niệm Phật,
tu pháp bá
nhật trì danh.
Hằng ngày bạn phải tự
rèn luyện, tu sửa
thân khẩu ý, giữ cho tâm
liêm khiết, giảm lần
vọng niệm không cho
sinh khởi,
vọng chấp không còn,
gia đình bạn trở nên
hạnh phúc,
thế giới Cực lạc xuất hiện.
“Niết bàn Cực lạc là đây
Giữ thân trong sạch, tâm này đừng quên”
II. Tâm mà
không tướng trạng tức là
tâm không sinh,
tâm không sinh tức là tâm
siêu thoát. Câu hỏi của bạn ở trên,
chúng ta có thể hiểu thêm một
thành ngữ thông dụng khác như câu: “
Hữu tâm vô tướng, tướng tự tâm sinh. Hữu tướng vô tâm, tướng tùy tâm diệt”, nghĩa là có
tâm không tướng, tướng
tự tâm mà sinh. Có tướng, nhưng không có tâm, tướng sẽ theo
tâm không đó mà diệt đi.
Nói về tâm thì không hình bóng, tướng trạng nên gọi
vô sinh, cái
hình hài không sinh, vong bặt các tướng, nên các tướng đẹp xấu,
phải quấy,
phiền não cũng không
xuất hiện. Các tướng
xuất phát từ tâm sinh, nhưng tâm vốn
vô sinh, thì tướng đó cũng theo tâm mà diệt.
Thánh Mohandas Karamchand Gandhi (1869-1948) là nhà
cách mạng “bất bạo động”
lỗi lạc của
Ấn Độ, họat động trên đất Nam Phi, giành
độc lập cho xứ sở. Ông đã
thành công sự nghiệp cách mạng của mình và bị
ám sát chết trước những ngày tháng
độc lập nước Cộng Hòa
Ấn Độ. Ông từng nói:
“Hãy canh chừng những tư tưởng của bạn
Nó sẽ trở thành lời nói.
Hãy canh chừng lời nói
Chúng sẽ phát ra thành hành động.
Hãy canh chừng hành động
Chúng sẽ thành thói quen.
Hãy canh chừng thói quen của bạn
Chúng sẽ tạo nên nhân cách.
Hãy coi chừng nhân cách bạn
Nó sẽ trở thành số mệnh của bạn đó”.
Với bài thơ trên, bạn có thấy không? Thật là trác việt. Thánh Ghanddi không phải là người
tu Phật mà ông có những
lời khuyên quá hơn bậc
thánh triết xuất thế gian.
Hằng ngày đừng
để tâm vọng khởi ác, tâm vọng thì
xui khiến nói lời ác, biết nói lời ác thì sẽ có hành động ác.
Dần dần, hành động sẽ
trở thành thói quen xấu, nó sẽ
trở thành bạn mất rồi và rồi bạn sẽ có những
hành vi xấu ác,
quả báo xấu ác sẽ đến với bạn không
tránh khỏi nhân quả họa tai. Và nếu bạn giữ
tư tưởng bạn
sinh khởi việc
tốt lành thì
quả báo lành đến với bạn và là bạn
đồng hành suốt đời, bạn sẽ
hạnh phúc.
Theo
Duy thức học nói: “
Tam giới duy tâm vạn pháp duy thức”, hoặc câu: “
Nhất thiết duy tâm tạo”. Tất cả các pháp trên
thế gian,
ràng buộc hay
giải thoát cũng đều do tâm; tâm tạo nên một thân-khẩu-ý
thiện mỹ hay
ác độc. Nhưng dù gì đi nữa các bạn phải
thường xuyên “phòng ý”. “Phòng ý” sẽ
trở thành thói quen, một tập quán, một
thói quen tốt.
Tâm linh cũng sẽ dẫn bạn đến
quả báo cực kỳ
thỏa mãn. Nếu bạn làm
việc thiện, việc
thánh hiền và ngược lại sẽ
đau khổ vô cùng tận. Những
hiện tượng đổi thay từ cũ đến mới, từ hư đốn của trẻ thơ đến đứa trẻ
đường hoàng tử tế, từ sự
buông bỏ của người tu tiến đến
giải thoát,
cụ thể là
hành trình nhân quả,
con đường ray của tâm luôn thẳng tiến với một tương lai tươi sáng, làm cho
thân tâm bạn
đạt đến “hỷ tâm” giúp cho nhẹ nhàng
thanh thản, nên có câu:
"Càng buông bỏ dưới chân này
Ấy là chỗ đứng càng ngày càng cao".
III. Chuyện thế gian
Thế gian có câu: “
Họa hổ họa bì, nan hoa cốt, tri nhân tri diện bất tri tâm”. Theo
nghĩa đen thì: “
Vẽ cọp vẽ da, khó vẽ xương, biết người biết mặt nhưng khó biết lòng". Biết được người thì
xây dựng điều chỉnh được người. Muốn
xây dựng người mà không biết được người thì khó làm. Theo
nghĩa bóng thì tâm người đời luôn có
hai mặt khi nghĩ phải khi nghĩ trái, khi nghĩ vầy khi nghĩ khác, khi đúng với người thì sai với mình, khi đúng với mình thì sai với người. Có khi nghĩ tốt, khi nghĩ xấu, khi thì hiền
thật hiền, khi thì dữ thật dữ, khó mà lường trước được lòng người. Dù cho
bạn thân chí cốt bao nhiêu, đôi khi cũng không thể lay
chuyển tâm lòng của bạn, nếu bạn mình thay đổi
tính tình do
hoàn cảnh từ tốt thành xấu.
Ở
thế gian việc ác dễ làm việc tốt khó
thực hiện. Như có hai
bạn thân, bạn của bạn ít gần gũi bạn, nhưng lại gần gũi người nghiện hút sách,
chắc chắn lần lượt bạn của bạn sẽ xa rời bạn thôi. Một đứa trẻ lúc còn nhỏ thì ngoan hiền, nhưng đến khi 15 tuổi do
ảnh hưởng xã hội, đi bụi đời,
cha mẹ không còn ấp ủ con trai nữa, không còn có những nụ hôn nồng ấm trong lòng mẹ cha. Con bạn ngày càng hung dữ,
trở thành một đứa con hoang hung hiểm sống trong
gia đình hiền hậu, tức là bạn không còn
kiềm chế con mình. Một câu nói sẽ giáng lên
gia đình bạn: “
Sinh con khá dễ sinh lòng”, tức là
chúng ta bất lực trong việc
giáo hóa trẻ con
tại gia đình. Đó là do tập tính con bạn,
hiện tượng này có khi
trở thành báo chướng, tạo nên
nghiệp nhân sinh trong nhà bạn làm cho
gia phong dòng họ hổ danh với người đời.
Khổng Phu tử nói: “
Nhân chi sơ tính bổn thiện, tính tương cận tập tương viễn”.
Ban sơ bản tính con người vốn là thiện, tính
con người thì gần, vốn sinh ra thì
vô tư lương thiện. Nhưng càng lớn lên đi xa rời tính tốt,
tập khí những cái
thiện ác trong
cuộc đời, ác thì nhiều mà lành thì ít, nên không còn như xưa, tức là
bản tính ban sơ không còn.
Đối với người đời
Bên ngoài
nói tốt nhưng
tâm không tốt, lại cũng có người bên ngoài
xấu xí nhưng bên trong
nội tâm rất tốt. Tất cả là tật tính
chúng sinh, bên trong ai cũng có tính này tính khác hoặc ít hoặc nhiều nhưng chỉ là một. Có người đôi khi phát ngôn
bừa bãi vô lối chửi bới
thiên hạ hay người
đối diện, nhưng bên trong lại muốn giúp người cho
thoát nạn tai. Có người tuy bên ngoài nói năng không
nhã nhặn, không có tình cảm với bất cứ ai, dù kẻ thân người sơ họ cũng vẫn
thẳng thắn bộc trực. Họ nói ra
lời nói không sợ đối phương
buồn bực khổ não, nhưng bên trong có
tâm từ bi muốn cứu giúp một tập thể, một việc
đại sự, giải tỏa những khổ đau quằn quại của người đời, nên có câu:
“Nhân gian khẩu Phật tâm xà
Trắng đen thay đổi thật là gớm ghê
Sau lưng dè xẻn khinh chê
Còn khi đối mặt mọi bề vuốt ve
Sự đời ngẫm nghĩ mà nghe
Người ta tranh đấu mà đè lên nhau
Chữ tình là chính đứng sau”.