II. Quá khứ thủ đẳng luận (Atītahatthādikathā)

Chương thứ năm.
“KATHĀVATTHU” PHÊ PHÁN NHẤT THIẾT HỮU LUẬN THỜI PHẬT GIÁO BỘ PHÁI [2]

II. Quá khứ thủ đẳng luận (Atītahatthādikathā)

        “Quá khứ thủ đẳng luận” (Atītahatthādikathā), Atīta (quá khứ) + Hattha (tay) + Ādi (vân…vân…) + Kathā (lời, nói, luận). Dùng quan điểm “quá khứ hữu” của Hữu bộ, ngoại trừ cho rằng có “phiền não quá khứ” như tiết I trên, ở dưới bị Thượng Toạ bộ phê phán liên quan đến “Quá khứ thủ đẳng luận”, nó nhắm vào thân thể quá khứ, động tác của thân thể quá khứ, vũ khí và tác dụng quá khứ v.v…

        1. Quá khứ thủ đẳng luận (Atītahatthādikathā) [1]

    Luận I.

1. Tay quá khứ là có hả? (Atītā hatthā atthi)

(Tha): Phải!

1. Tay quá khứ có hiển thị nắm, buông à? (Atītesu hatthesu sati ādānanikkhepanaṁ paññāyati)

(Tha): Không!

n X.1: Nếu tay quá khứ có (A ͻ B)

n X.2: thì sẽ hiển thị động tác nắm, buông của tay quá khứ (A ͻ B)

n Nhưng “tay quá khứ có” không bằng với “hiển thị động tác nắm, buông của tay quá khứ”

∴ Vì vậy “tay quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận II.

1. Chân quá khứ là có hả? (Atītā pādā atthi)

(Tha): Phải!

1. Chân quá khứ có, hiển thị tiến, lùi à?  (Atītesu pādesu sati abhikkamapaṭikkamo paññāyati)

(Tha): Không!

n X.1: Nếu chân quá khứ có (A ͻ B)

n X.2: thì phải hiển thị động tác tiến, lùi của chân quá khứ (A ͻ B)

n Nhưng “chân quá khứ có” không bằng với “hiển thị động tác tiến, lùi của chân quá khứ”

     ∴ Vì vậy “chân quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận III.

1. Ngón khớp quá khứ là có hả? (Atītā pabbā atthi)

(Tha): Phải!

1. Ngón khớp quá khứ có, hiển thị co, duỗi à? (Atītesu pabbesu sati samiñjanapasāraṇaṁ paññāyati)

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu ngón khớp quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì nên hiển thị động tác co, duỗi của ngón khớp quá khứ (A ͻ B)

n   Nhưng “ngón khớp quá khứ có” không bằng với “hiển thị động tác co, duỗi của ngón khớp quá khứ”

   ∴ Vì vậy “ngón khớp quá khứ có” không thể thành lập,    (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận IV.

1. Bụng quá khứ là có hả? (Atīto kucchi atthi)

(Tha): Phải!

1. Bụng quá khứ có, hiển thị đói, khát ư? (Atītasmiṁ kucchismiṁ sati jighacchā pipāsā paññāyati)

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu bụng quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì nên hiển thị cảm giác đói, khát của bụng quá khứ (A ͻ B)

n   Nhưng “bụng quá khứ có” không bằng với “hiển thị cảm giác đói, khát của bụng quá khứ”

        ∴ Vì vậy “bụng quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

      2. Quá khứ thủ đẳng luận (Atītahatthādikathā) [2]

    Luận I.

I.     Thân quá khứ là có hả?

        (Tha): Phải!

II.    Thân quá khứ, nó (bị) khen ngợi, phạt tội, trũng, hoại, chỗ chung với chim quạ chim diều ư?

        (Tha): Không!

n X.1: Nếu thân quá khứ có (A ͻ B)

n X.2: thì thân quá khứ phải có những tác dụng như được khen ngợi, bị phạt tội (A ͻ B)

n Nhưng “thân quá khứ có” không bằng với “thân quá khứ có những tác dụng như được khen ngợi, bị phạt tội”

   ∴  Vì vậy “thân quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

         Luận II.

I.          Thân quá khứ, nó bị trúng độc, vũ khí, vào lửa thì sao?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu thân quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì nó phải bị những tác dụng như bị trúng độc… (A ͻ B)

n   Nhưng “thân quá khứ có” không bằng với “nó phải bị những tác dụng như bị trúng độc…”

   ∴ Vì vậy “thân quá khứ có” không thể thành lập,  (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận III.

I.          Thân quá khứ nó bị trói trong ràng buộc ư?

(Tha): Không!

n X.1: Nếu thân quá khứ có (A ͻ B)

n X.2: thì nó phải bị những tội trói buộc ràng (A ͻ B)

n Nhưng “thân quá khứ có” không bằng với “nó phải bị những tội trói buộc ràng”

∴ Vì vậy “thân quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

      3. Quá khứ thủ đẳng luận (Atītahatthādikathā) [3]

    Luận I.

1. Nước quá khứ là có à?

(Tha): Phải!

1. Nhờ nước ấy mà có thể làm sự tạo ra nước ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu nước quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì phải (hiển thị) nước quá khứ nước (có thể) sở tác (A ͻ B)

n   Nhưng “nước quá khứ có” không bằng với “(hiển thị) sự tạo ra nước”

   ∴ Vì vậy “nước quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận II.

1. Lửa quá khứ là có à?

(Tha): Phải!

1. Nhờ lửa ấy mà có thể làm sự tạo ra lửa ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu lửa quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì phải (hiển thị) lửa quá khứ có thể làm sự tạo ra lửa” (A ͻ B)

n   Nhưng “lửa quá khứ có” không bằng với “(hiển thị) có thể làm sự tạo ra lửa”.

   ∴ Vì vậy “lửa quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

Luận III.

1. Gió quá khứ là có à?

(Tha): Phải!

1. Nhờ gió ấy mà có thể làm sự tạo ra gió ư?

(Tha): Không!

n   X.1: Nếu gió quá khứ có (A ͻ B)

n   X.2: thì phải (hiển thị) gió quá khứ có thể làm sự tạo ra gió” (A ͻ B)

n   Nhưng “gió quá khứ có” không bằng với “(hiển thị) có thể làm sự tạo ra gió”.

   ∴ Vì vậy “gió quá khứ có” không thể thành lập, (X.1) ~ (X.2) tự mâu thuẫn nhau.

        Từ tư tưởng “quá khứ hữu” của Hữu bộ, cách nhìn này lấy “tất cả” (nhất thiết) bất luận cụ thể hay là trừu tượng đều được liền trong một khối, cho nên cuộc thảo luận trong tiết I và tiết II trong Chương này thì có thể nhìn ra, Thượng Toạ bộ phê phán sự có của Hữu bộ, sự có (hữu) bao gồm khảo sát “có phiền não quá khứ” của bậc Thánh nhân như A-la-hán, hoặc giả khảo sát so sánh về cụ thể về lập luận “có tay quá khứ” và động tác của nó. Nếu nói nó chân thật có trong quá khứ thì tác dụng hoặc hiệu quả hiển thị của nó phải tồn tại bất diệt, nhưng trên hiện thực thì nó căn bản không hề tồn tại, bất luận là tâm thái, cảm giác, xúc chạm, tác dụng v.v… điều này mâu thuẫn theo chủ trương của Hữu bộ. Vì vậy trong cuộc vấn đáp, chúng ta có thể nhìn ra đáp án thứ nhất và thứ hai của Hữu bộ thường hay xuất hiện tình trạng tự mâu thuẫn nhau, bởi vì trên căn bản cái mà Hữu bộ chủ trương không thể phơi bày chân thật, chúng đều có giai đoạn thời gian khác nhau, nếu coi ba thời là đánh đồng thì sẽ xuất hiện vấn đề như trên. Từ sự phê phán của Thượng Toạ bộ, điểm đáng được chú ý, hai tiết trên chỉ tham thảo “quá khứ hữu”, vẫn chưa có phê phán “hiện tại hữu” hay là “vị lai hữu”, trở xuống là nhắm vào chủ trương của Hữu bộ tại tồn hữu trong ba thời càng không thể thành lập phát khởi. Đó gọi là tồn tại trong ba thời có những điều gì bị Thượng Toạ bộ dùng để phê phán, bản văn sẽ tiến một bước tham thảo tại phần “Quá khứ uẩn tập đẳng luận”.