NHỮNG HẠT NGỌC TRÍ TUỆ PHẬT GIÁO
Nguyên tác: Gems of Buddhist Wisdom
Buddhist Missionary Society, Malaysia, 1983, 1996
Thích Tâm Quang dịch
VI. TỔNG QUÁT
29. TÔN GIÁO TRONG MỘT XÃ HỘI ĐA TÔN GIÁO
- Hòa Thượng Tiến Sĩ K. Sri Dhammananda
Giáo
lý và các
thông điệp của các
đại đạo sư, các nhà khai sáng ra
tôn giáo trên
thế giới, trước nhất nhằm vào
giảm thiểu khổ đau và mang hòa bình và
hạnh phúc cho
nhân loại nhờ sự
áp dụng luân lý, hạnh kiểm
đạo đức và cuộc sống
chính đáng.
Tuy nhiên, ngày nay
tôn giáo thế giới đã phát triển thành những
cơ quan tổ chức lớn có
tính cách khách quan với kết quả là những
giáo lý nguyên thủy của nhũng vị khai sáng về tính giản dị,
kiềm chế,
chân thật và
vị tha đã bị sói mòn hay sao lãng nên khó còn
ảnh hưởng đến những
tín đồ. Nội dung
tinh thần của
tôn giáo và các
giá trị tinh thần vận động hòa bình của nó đã bị che mờ bởi những
giá trị vật chất lôi cuốn hơn. Nhiều
tín đồ của các
tôn giáo trên
thế giới đã không còn
lưu ý và coi nhẹ những huấn thị của
vị đạo sư để tìm
quyền uy,
danh tiếng, và
lợi lạc vật chất cho sự bành trướng riêng tư. Sự
lạm dụng này có
xu hướng ô nhiễm tâm những
nhà tôn giáo hiện đại và gây nên những sự
cạnh tranh không
lành mạnh và những bức tường ngăn cách giữa những nhóm
tôn giáo khác cũng như trong
phạm vi cùng một
cộng đồng tôn giáo.
Sự
Khoan Dung Trong
Tôn Giáo
Khi ta
nghiên cứu lịch sử của một số
tôn giáo trên
thế giới và
ảnh hưởng to lớn của
tôn giáo đến
con người sau một
thời gian dài, ta có
thể hiểu được điều
lầm lẫn ghê gớm gì đã phạm phải do sự bất
khoan dung
trong
tôn giáo. Những từ như 'hành hạ', 'dị giáo', 'ngoại đạo', 'tà giáo' và nhiều từ có nghĩa rộng
tương tự khác, đã
thâm nhập vào ngữ vựng
của các sách
tôn giáo để
mô tả những tàn bạo,
độc ác,
thành kiến và kỳ thị dưới
danh nghĩa tôn giáo do sự bất
khoan dung trong
tôn giáo. Những sự việc
bất hạnh này để lại một
vết nhơ trong
tôn giáo, nhiều đến nỗi nhiều người biết
suy nghĩ có
ý định quay mặt làm ngơ trước những tổ chức
tôn giáo hay trước chính từ 'tôn giáo'.
Giá trị thực sự của
tôn giáo đã
bị tan rã nhanh chóng và biến mất khỏi
tâm trí con người, thậm chí cả đến giữa những người mệnh danh là người có
đạo lý. Muốn
chống lại trào lưu này, rất cần đến sự
nghiên cứu và
tìm hiểu thích hợp việc
tu tập tôn
giáo để tất cả những ai
liên quan hành trì hầu mang lại sự
hiểu biết thấu đáo hơn cùng sự
nhận thức được
giá trị tinh thần tôn giáo chân chính tránh được những
lỗi lầm bất hạnh trong
quá khứ.
Giáo Dục Trong
Tôn Giáo
Muốn chung sống hòa bình và
hòa hợp trong một
xã hội đa
tôn giáo, ta nên có một nền
giáo dục tôn giáo mạnh mẽ
nhấn mạnh vào
giá trị luân lý và
đạo đức như là bước tiến
tích cực thứ nhất đến việc
hiểu biết
tốt hơn và sự
hợp tác hỗ tương giữa tất cả những
nhà tôn giáo. Tất cả những
nhà tôn giáo nên đoàn kết và
hợp tác với nhau để
thúc đẩy và
thành
lập một nền
giáo dục tôn giáo thích hợp không những cho một
tôn giáo đặc biệt nào đó mà cho phần cốt tủy của tất cả các
giáo lý của các
tôn giáo có thể
soi sáng cũng như đưa
tuệ giác vào
bản chất của một cuộc sống
tinh thần cao hơn, nhất là về
giá trị luân lý và
đạo đức. Một bước như vậy sẽ là sự trợ giúp
rõ ràng làm
giảm thiểu nếu không phải là
quét sạch hạt nhân
cuồng tín tôn giáo và những
thành kiến truyền thống đã là
nguyên nhân suy sụp của sự
xung đột giữa các
tôn giáo.
Biện pháp khác giúp tạo sự
hiểu biết tốt hơn giữa các
tôn giáo và
tôn trọng lẫn nhau phải là sự
thành lập những tổ chức liên tôn có những cuộc
thuyết giảng thường xuyên, nhửng
cuộc nói chuyện,
bàn luận, hội thảo và
diễn đàn về
tôn giáo và những
môn học cùng
tính chất. Làm như vậy, sự
vận động lúc nào cũng phải là sự
tìm kiếm đường lối chung có thể
vận động hòa bình và
hòa hợp hơn là
áp dụng một
thái độ kẻ cả hay lấn át của
tôn giáo này đối với
tôn giáo kia.
Hoạt Động Phúc Lợi
Tổ chức các
hội nghị thân hữu,
thể chế của các
chương trình phục
vụ cộng đồng,
hoạt động xã hội và
phúc lợi nhờ đó tất cả các
nhà tôn giáo hoạt động chặt chẽ
với nhau vì
sự nghiệp nhân đạo chung,
nâng cao số phận các người
bất hạnh hơn trong
xã hội, là những
phương tiện phục vụ cho
tình hữu nghị chung
vượt qua những dị biệt
tôn giáo và tạo ra
tinh thần tôn trọng và
đánh giá cao lẫn nhau dẫn đền hòa bình và
hòa hợp
giữa các
tôn giáo.
Tổ Chức
Thiếu Niên
Một
lãnh vực quan trọng khác mà những
nhà tôn giáo phải nghiện cứu là
lãnh vực tổ chức
thiếu niên và những
hoạt động liên quan. Những
thiếu niên ngày nay sẽ là những người
trưởng thành ở ngày mai. Không được phép để chúng sa vào những
cạm bẫy của
thời đại hiện nay. Tất cả
sức lực và
tài lực trẻ phải được khai thác và điều động
thích nghi vào những
mục tiêu xây dựng. Chúng
cần phải biết đến tất cả những
giáo lý căn bản trong việc
xây dựng một
xã hội hòa bình và
hòa hợp và không bị
tiêm nhiễm bởi nọc độc của
nhạo báng tín ngưỡng của người này hay
tín ngưỡng của người khác. Nếu được hướng dẫn
đứng đắn do những nguyên tắc
tôn giáo, như
kiên nhẫn,
khoan dung và
hiểu biết,
giới thanh thiếu niên ngày nay là một
tài sản vĩ đại trong việc phát triển sự
hòa hợp tôn giáo
và
cộng tác lớn lao giữa những
nhà tôn giáo trong những ngày tới.
Khoan Dung và
Kính Trọng
Khoan dung và
kính trọng là hai từ chủ yếu phải được ghi nhớ trong tâm trong một
xã hội đa
tôn giáo. Ta không nên chỉ
thuyết giảng khoan dung, mà phải
cố gắng vào tất cả các dịp có thể được, đem
thực hành tinh thần nhân hậu về
khoan dung sẽ tiến xa trong việc tạo bầu không khí hòa bình và
hòa hợp.
Chúng ta có
thể không hiểu hay cảm nhận
giá trị thực chất của một số
nghi lễ và
tu tập mới lạ
thi hành bởi một số các
nhà tôn giáo bạn.
Tương tự như vậy, những người khác cũng có
thể không ở trong
hoàn cảnh hiểu được và cảm nhận
nghi lễ và những sự
tu tập
của
chúng ta. Nếu
chúng ta không muốn người khác
chế diễu các hành động
của
chúng ta, thì
chúng ta cũng đừng
chế diễu những người khác.
Chúng ta nên
cố gắng thăm dò hay
tìm hiểu sự
tu tập lạ đối với
chúng ta vì như
vậy sẽ giúp tạo được niềm
thông cảm hơn, như vậy làm tăng thêm
tinh thần khoan dung giữa những
tín đồ của các
giáo phái bạn.
Được biết rằng
kính trọng sinh
kính trọng. Nếu
chúng ta mong mỏi
những
nhà tôn giáo bạn dành sự
kính trọng về sự
tu tập của
chúng ta, thì đến lượt
chúng ta cũng không
ngần ngại gì
biểu lộ lòng
kính trọng với người khác khi họ
thực hành sự
tu tập tôn giáo của họ. Một
thái độ như vậy,
nhất định đóng góp vào một sự tương quan
thân hữu tốt đẹp trong
một
xã hội đa
tôn giáo.
Không có sự
áp dụng thực tiễn tinh thần khoan dung và
tôn kính với nhau, nọc độc
xấu xa của kỳ thị,
nhạo báng và
hận thù sẽ đổ xuống như vòi nước để
phá hoại hòa bình,
yên ổn của
xã hội và xứ sở
chúng ta.
Thực tế là tại một số
quốc gia tinh thần khoan dung tôn giáo và
tôn trọng lẫn nhau
không tồn tại, thay vào đó giết người, đốt nhà,
phá hoại tài sản có
giá trị lại xẩy ra. Hành động
ngu dại như thế, gây
thiệt hại không thể
sửa chữa nổi cho nhiều sinh mạng quý giá và
tài sản sẽ là điển
hình để
mở mắt cho tất cả những ai yêu quý hòa bình và
hòa hợp. Tất cả những
tôn giáo bạn nên nắm tay nhau trong
tình bạn bè, quan hệ
thân thiện, và một
tinh thần thiện chí đối
với nhau để đạt niềm
hy vọng ấp ủ của tất cả những người
yêu chuộng hòa bình trong việc
xây dựng một
xã hội hòa hợp và
yên ổn.
Những Khía Cạnh
Tinh Thần Của Cuộc Sống
Đời sống trên
thế giới này ngắn chẳng tầy gang so với khoảng
thời gian vô tận.
Chúng ta tham đắm đạt
vật chất nhưng
chúng ta không nên
chểnh mảng những mặt
tinh thần của
đời sống như các bậc
đạo sư tiền bối của
chúng ta đã dạy.
Chúng ta nên làm
phong phú đời sống bằng cách đem
thực hành giáo lý cổ xưa cao thượng của các
đạo sư để sống một
cuộc đời khả kính,
đứng đắn và hữu ích, làm điều lành bất cứ lúc nào có thể được, và lúc nào cũng tránh xa
tội lỗi.
Thông điệp chung do các
đạo sư trên
thế giới đề xuất là tất cả
nhân loại sống một cuộc sống
nhân đạo giữ vững những khía cạnh
tinh thần của những
giáo lý liên hệ hầu đóng góp vào hòa bình và
hòa hợp.
Truyền Bá Tôn Giáo
Để
truyền bá một
tôn giáo đặc biệt nào đó, việc
cần thiết là khía cạnh quan trọng nhất của
tôn giáo ấy phải được
đề xuất. Đường lối đó rất được
trông đợi bởi một
bề ngoài hấp dẫn là
cần thiết để thu hút sự chú ý. Để đi nhanh
hết sức mình là một đề nghị rất tốt mà tất cả các
nhà tôn giáo đều
cố gắng làm như vậy trong khi bán món hàng
tôn giáo của
họ,
việc làm như vậy không thay đổi.
Tuy nhiên, trong một
xã hội đa
tôn
giáo có sự
cạnh tranh mãnh liệt để có người theo đạo hoặc đổi đạo, cho nên phải có một sự
hiểu biết lẫn nhau giữa những nhà
lãnh đạo tôn giáo để tránh sự
coi thường,
phê bình hay nói xấu
niềm tin và
tu tập của các
tôn giáo khác. Rất có lý là tất cả những điều
đẹp đẽ,
hấp dẫn và
lợi lạc
trong một
tôn giáo nào đó nên được trình bày bởi người
truyền bá, chứ không nên
nói xấu sau lưng sau lưng một
nhà tôn giáo khác nhằm
rêu rao tôn giáo của mình là
tôn giáo tốt nhất và
tôn giáo mình mới
thuần túy còn
niềm tin và
tu tập tôn giáo khác chỉ là
giả mạo. Việc
áp dụng một
thái độ như vậy có khuynh hướng tạo các cảm nghĩ xấu và thậm chí
thù oán
giữa những nhà cùng làm
tôn giáo đưa đến
trả thù chửi rủa lẫn nhau,
nhất định không phải là
mục đích của bất cứ một
tôn giáo đáng kính nào đáng được gọi là
tôn giáo.
Sự thật là tất cả các
tôn giáo hiện hữu đều
phục vụ cho
lợi ích nhân loại. Tất cả những
đạo sư vĩ đại của
tôn giáo trên
thế giới thuyết giảng hòa bình và
hòa hợp cho tất cả
nhân loại. Những nhà
lãnh đạo tôn giáo khả kính với
trí tuệ mang tới tất cả cái thiện,
nhân đức, và
đạo đức vì
sự giải thoát và
giải phóng nhân loại. Những
đạo sư tôn giáo cao thượng không khiển trách hay làm
bẽ mặt lẫn nhau để tạo hỗn lo?n, hiểu nhầm hay
xích mích giữa
quần chúng. Các ngài đều đạtù
hạnh phúc và
phúc lợi của
nhân loại trong tâm.
Mục đích duy nhất của các ngài là tạo
một thế giới
tốt đẹp hơn cho
mọi người sống trong
tình hữu nghị và
hòa hợp.
Sự kiện các nhà
lãnh đạo tôn giáo thế giới xuất hiện trên
thế giới vào những thời điểm và tại những địa điểm khác nhau, có
xu hướng tạo sự đa dạng
rõ ràng và
vô số niềm tin đạo lý và
tu tập thịnh hành trong những môi trường khác nhau và tại những
nơi khác nhau trên
thế giới. Mỗi nhà
lãnh đạo tôn giáo đều có
quan niệm riêng của mình, cách thức và đường lối
truyền đạt giáo lý căn cứ vào nền
văn hóa của
tín đồ ở
múc rộng. Từ cái dường như dị biệt phát xuất nhiều dạng thức
niềm tin đạo giáo và
tu tập đa dạng.
Nạn Nhân Của
Hoàn Cảnh
Nếu đứa trẻ sinh ra ở nơi một
gia đình Ky tô giáo, không có sự chọn lựa nào cả ngoại trừ
nuôi dưỡng nó theo tín nguỡng
tôn giáo và
truyền thống của một
gia đình Ky tô giáo.
Tương tự như vậy một đứa trẻ sinh ra từ một
gia đình Hồi Giáo, đứa trẻ được
nuôi dưỡng theo
tín ngưỡng và
tu tập của
niềm tin Hồi Giáo, và một đứa trẻ sinh ra từ một
gia đình Phật Giáo thì
nhất định gia đình đó cũng theo
lối sống của người
Phật Giáo. Một đứa trẻ sinh ra từ một
gia đình Ấn Độ Giáo, nó sẽ được
nuôi dưỡng như môt người Ấn Giáo. Tất cả
chúng ta đều bị
ràng buộc bởi
hoàn cảnh, môi sinh,
tôn giáo,
chủng tộc, và
văn hóa đối với những điều ấy,
chúng ta không
kiểm soát được. Là đứa trẻ trong một
gia đình tôn giáo đặc biệt,
chúng ta được
nuôi dưỡng theo mênh lệnh và quá trình
tôn giáo của
cha mẹ.
Niềm tin đạo giáo của
cha mẹ nhất định trở thành niềm tin của
chúng ta và một quá trình
văn hóa cho
lối sống của
chúng ta
.
Mỗi
nhà tôn giáo nên
cố gắng tìm hiểu sự khác biệt môi trường sống,
di sản văn hóa của mỗi
chúng ta và
kính trọng mỗi
cá nhân, và điều
mà người ấy tin vào như một
lối sống hơn là đem tọng
niềm tin của mình vào cuống họng người ấy, bằng cách khoe khoang "Tôn giáo của tôi mới thật là
tôn giáo - bạn phải theo
tôn giáo của tôi -
tôn giáo của bạn là một
tôn giáo sai". Thịt đối với người này có thể là thuốc độc đối với người kia. Không
ép buộc, không
cưỡng bách, hay không
áp bức phải được thực thi trong một
xã hội đa
tôn giáo nếu
chúng ta muốn sống trong hòa bình và
hòa hợp.
Người Đi Bán Dạo
Nhiều lần
các chủ nhà
phàn nàn sự
an lạc và yên tĩnh của nhà họ bị
quấy rầy bởi những người bán dạo
cố ý đem bán hàng
tôn giáo ế ẩm của họ, những món hàng hữu ích hay
không hữu ích cho người chủ nhà chất phác. Rao bán với cường độ mạnh mẽ bởi những người bán rong thiếu
kinh nghiệm nhưng quá
tích cực, có thể là một
phiền toái cho người chủ nhà. Những người bán rong không nghe thấy tiếng 'không'
lễ phép, là câu
trả lời của người chủ nhà mà cứ
năn nỉ là ai mua hàng của họ sẽ
bước lên bậc
thang dẫn đến
thiên đường. Họ không
quan tâm gì đến loại
tôn giáo mà người chủ nhà theo. Họ cũng không
lo lắng liệu sự bán dạo của họ có thể là một sự
sỉ nhục trí thông minh hay
cảm xúc tôn giáo của chủ nhà. Quả là
bất hạnh một số loại
tôn giáo đã gửi nhừng người bán dạo quá
tích cực
đem bán rong món hàng
tôn giáo. Hành động như vậy có khuynh hướng làm
suy yếu hơn là làm
nổi bật tôn giáo của họ. Không ai thích người khác bảo mình là phải theo một
tôn giáo đặc biệt nào đó bằng cách đọc một sốù
sách
tôn giáo của họ bằng không sẽ bị đọa
vĩnh viễn tại
địa ngục.
Mọi người đều có quyền được
kính trọng như một người biết
suy nghĩ chín chắn, có thể tự
quyết định về
giá trị của một
tôn giáo đặc biệt nào đó và liệu
tôn giáo đó dẫn người ấy đến
thiên đường hay
địa ngục. Đó là quyền chọn lựa của một người- sự chọn lựa được
ấn định bởi
hiến pháp của
quốc gia chúng ta về
tự do tôn giáo.
Xét thấy trong một
xã hội đa
chủng tộc và đa
tôn giáo, những người cùng làm
tôn giáo không nên hạ xuống quá thấp để tự làm
suy yếu chính mình bằng cách kết tội
hay nói xấu những
nhà tôn giáo khác, những người đã
chấp nhận một
tôn giáo hình thành bởi những nhà
lãnh đạo tôn giáo nổi tiếng từ nhiều thế kỷ qua. Cũng tốt cho một
nhà tôn giáo hát
ca
tụng một
tôn giáo đặc biệt nào đó trong một
diễn đàn tôn giáo đặc biệt và tránh
bôi bẩn những
nỗ lực của những
nhà tôn giáo khác, nên để cho người khác
quyết định về
tính chất và loại
tôn giáo họ thích theo. Một người phải được
hoàn toàn tự do trong việc chọn lựa
tôn giáo nào mà người ấy thích, không nên có những
nỗ lực quấy rầy của những người đi bán dạo đem bán rong "sản phẩm"
tôn giáo và
năn nỉ người ta nên theo
tôn
giáo của họ. Muốn đạt hòa bình và
hòa hợp khó khăn này trong một
xã hội
đa
tôn giáo, mỗi người
chúng ta phải được
hoàn toàn tư do ca hát
tán dương tôn giáo của mình nhưng, bằng bất cứ giá nào, phải tránh ném bùn vào
tôn giáo khác. Bùn sẽ tràn ra và
hậu quả sẽ thật
tai hại.
Chính Trị và
Tôn Giáo
Một khía cạnh khác phải được xét đến trong việc đi tìm hòa bình và
an lạc trong một
xã hội đa
tôn giáo là những
vấn đề chính trị và
chủng tộc không nên đem những
vấn đề chính trị và
chủng tộc vào
diễn đàn
tôn giáo.
Nhận thấy chính trị ngày nay, và cả trong
quá khứ, những chính
trị gia thường muốn gây
ảnh hưởng tất cả những cơ cấu kể cả những cơ cấu
tôn giáo vào
mục đích chính trị của họ. Tất cả những
phương tiện đều là những lá bài của chính
trị gia, nhưng
tôn giáo phải tránh né chính trị và các chính
trị gia.
Diễn đàn tinh thần dành cho nhu cầu
tinh
thần của người có
tâm đạo lý, kể cả những chính
trị gia, những người có
tâm đạo lý, nhưng những
diễn đàn này không nên
mở rộng cho những chính
trị gia, vì những người này có thể
phá hoại an lạc và
thanh bình của
tôn
giáo ở nơi
thờ phượng do liên kếtå chính trị.
Tôn giáo lúc nào cũng dang tay - vậy nên không có bức tường ngăn cách
chủng tộc nào .
Mỗi người trong
chúng ta, trong khi
kính trọng và
gìn giữ tôn giáo của
chúng ta, không nên, trong bất cứ
hoàn cảnh nào, làm
mất giá trị hay
coi thường tôn giáo bạn.
Chúng ta nên
cố gắng nghiên cứu và hiểu
căn bản của tất cả các
tôn giáo,
tìm ra ưu điểm và điểm chung và
loại bỏ những
tính chất có thể gây
tranh luận. Nói
tóm lại,
gìn giữ tôn giáo của mình, nhưng
kính trọng niềm tin của người khác.
Nhất định điều này sẽ giúp
duy trì hòa bình và
hòa hợp trong một
xã hội đa
tôn giáo.